Stichting TENT circustheater producties
Inleiding
Stichting TENT circustheater producties (TENT) is een collectief van vier kunstenaars dat bestaat sinds 2010. TENT verbindt circustechnieken met disciplines als muziek, dans, theater, mime en scenografie.
De artistieke keuzes waren de afgelopen jaren gericht op onderzoek. In de toekomst wil TENT de ontwikkeling van het nieuwe circus voortzetten door contact te leggen met andere makers die ervaring hebben met dramaturgie. In plaats van aaneenschakelingen van losse acts willen de leden van TENT hele voorstellingen gaan maken. Behalve dat TENT zich als collectief verder wil ontwikkelen, richten de leden zich ook op het begeleiden van beginnende makers en de ontwikkeling van het circus als genre.
De ontwikkeldoelen van TENT liggen op artistiek en zakelijk vlak en op het vlak van publieksontwikkeling. Met een circusmaker wil TENT drie voorstellingen maken en een coproductie realiseren. Een nieuwe maker wordt begeleid in het maken van circustheater en gaat onderdeel uitmaken van het collectief. De leden trekken een scenograaf aan om hun beeldtaal verder te ontwikkelen. Daarnaast zal TENT een strategie ontwikkelen om de verkoop in de Nederlandse theaters te doen toenemen. Ook de uitbreiding van het inter(nationale) netwerk vraagt aandacht; TENT wil graag zijn merk versterken.
De gekozen instrumenten waarmee TENT deze doelen wil bereiken, bestaan uit het organiseren van vele ontmoetingen tussen makers, van waaruit TENT diverse samenwerkingsverbanden kan aangaan. Ook zijn de leden van plan vaker voorstellingen te bezoeken buiten het circus. Het bezoeken van seminars en festivals leidt tot een verdere uitbreiding van het netwerk. Door een verkoper in te huren wil TENT meer speelbeurten genereren. Om het publiek te bereiken wil TENT extra aandacht besteden aan marketing en public relations.
TENT professionaliseert zich op verschillende manieren. Inhoudelijk wil TENT zich meer richten op de ondersteuning van jonge makers in het circusveld, meer aandacht besteden aan de verdieping en de herneming van het repertoire en het TENT talentprogramma voortzetten. Daarnaast verstevigt TENT de organisatie en bouwt de organisatie aan een nieuw en groter publiek. Ook het maken van een coproductie behoort tot de plannen.
Stichting TENT circustheater producties vraagt aan het AFK een bijdrage van € 75.000 per jaar, waarvan € 42.480 per jaar voor de realisatie van het ontwikkelplan en € 32.520 per jaar voor de reguliere activiteiten.
Beoordeling ontwikkelplan
Beginsituatie, einddoel en noodzaak ontwikkeling
De commissie beoordeelt de beschrijving van de beginsituatie, het einddoel en de noodzaak tot ontwikkeling als goed.
TENT beschrijft duidelijk haar artistieke en zakelijke uitgangspunten. De organisatie wil zowel het eigen collectief versterken als de discipline circustheater beter op de kaart zetten. Haar doel ten aanzien van het publieksbereik is helder: de organisatie ambieert het merk TENT te bestendigen. De beginsituatie en de ontwikkeling op het gebied van het publieksbereik vindt de commissie minder duidelijk omschreven. In haar plan geeft TENT niet aan hoe het bestaande publiek is opgebouwd. TENT stelt dat circustheater nu nog niet vaak in theaters wordt geprogrammeerd maar vaker op festivals staat; daarom denkt het collectief nog publiek te kunnen winnen onder regulier theaterpubliek. Zij maakt echter nog niet duidelijk hoe ze dat voornemen in praktijk gaat brengen.
De artistieke doelen die TENT zich stelt liggen voornamelijk op het terrein van talentontwikkeling. TENT positioneert zich in haar plan als een werkplaats voor jonge circustheatermakers. Zo wil ze een ontwikkeltraject van twee jaar doorlopen met een maker om tot een aantal voorstellingen te komen en wil ze met een andere maker een coproductie creëren. Tevens wil TENT een maker scouten die zich bij het collectief verder kan ontwikkelen om er uiteindelijk deel van te gaan uitmaken.
Daarnaast wil TENT het eigen collectief verder ontwikkelen op het gebied van scenografie.
De organisatie brengt daarbij goed in kaart wat het op artistiek vlak wil bereiken en waarom. De noodzaak tot ontwikkeling van beginnende makers binnen het circustheatergenre wordt bevestigd door de grote vraag naar voorstellingen van en samenwerkingen met TENT.
TENT omschrijft eveneens duidelijk hoe het zich in zakelijk opzicht wil ontwikkelen en omschrijft hiervoor duidelijke stappen. Zo streeft de organisatie naar een grotere verkoop van voorstellingen. Deze grotere afzetmarkt moet ook meer ruimte gaan opleveren voor artistieke en zakelijke ontwikkeling en continuïteit. Doordat het collectief nu alles zelf doet, komen de artistieke en zakelijke ambities in het gedrang.
Door met twee coaches te werken wil TENT tot slot de eigen professionalisering op artistiek en zakelijk vlak bevorderen. De profielen voor deze coaches zijn duidelijk en sluiten aan bij de gestelde doelen.
Instrumenten
De commissie beoordeelt de aanpak en motivering voor de in te zetten instrumenten als voldoende.
De organisatie omschrijft in haar ontwikkelplan helder welke instrumenten zij zal inzetten. Om de doelstellingen op het gebied van artistieke ontwikkeling, talentontwikkeling en versterking van het circustheatergenre te bereiken, ontwikkelt TENT voornamelijk diverse samenwerkingen, talent- en onderzoeksprogramma’s. Deze vindt de commissie interessant.
De commissie vindt het een gezonde ambitie om het merk TENT te willen branden om het publieksbereik te vergroten. De commissie vindt de hiervoor gekozen aanpak praktisch zeer inzetbaar, al vindt ze de instrumenten niet zo origineel en zijn ze wat eenzijdig op verkoop gericht. Zo wil TENT een salesexpert inhuren om de verkoop van voorstellingen te bevorderen en wil ze boekingen genereren door per project een freelance publiciteitsmedewerker in te huren en registraties van voorstellingen naar programmeurs te sturen. Verder denkt TENT het publieksbereik te verbeteren door internationale festivals en andere circusgerelateerde bijeenkomsten te bezoeken en door debatten te organiseren.
De commissie mist een uitgewerkt stappenplan om via deze instrumenten de beoogde artistieke, zakelijke en publieksgerelateerde doelen te bereiken.
Realisme en omgevingsbewustzijn
De commissie beoordeelt het realisme en de blijk van omgevingsbewustzijn als goed.
TENT neemt duidelijk een sterke positie in voor de ontwikkeling van het circustheater en positioneert zich daarmee ten opzichte van andere culturele organisaties. Het sterke netwerk dat het heeft opgebouwd en het feit dat het hierin een voortrekkersrol weet te vervullen, getuigt van een sterk omgevingsbewustzijn. TENT kan haar ambities ten aanzien van talentontwikkeling binnen het genre mede waarmaken door haar goede contacten met relevante opleidingen. De keuzes voor speelplekken en samenwerkingspartners vindt de commissie weloverwogen en actueel.
TENT legt verder een goed inzicht aan de dag in haar eigen handelen en haar eigen positie. Deze zelfreflectie en het feit dat de medewerkers van TENT goed ingebed zijn in de Nederlandse circuswereld geven de commissie vertrouwen in de positie die TENT wil innemen binnen het circustheater. De commissie vindt het daarnaast van realiteitszin getuigen dat het gezelschap zich inhoudelijk verder wil ontwikkelen. In plaats van zich te laten meeslepen door haar succes, blijft TENT haar artistieke kwaliteit vooropstellen.
De promotionele ontwikkeling die TENT ambieert, om een relatief nieuw genre in Nederland aantrekkelijk te maken voor een nieuw publiek en makers, vindt de commissie goed gekozen. De commissie mist echter realisme in de gekozen marketingstrategie. Deze vindt de commissie wat passief en geeft volgens haar te weinig blijk van de nieuwe publiciteitsvormen die TENT zou willen onderzoeken.
Evaluatie en bestendiging van resultaten
De commissie beoordeelt de wijze van evaluatie en bestendiging van de resultaten van het ontwikkelplan als zwak.
TENT noemt als evaluatiemiddelen publieksonderzoek en recensies. Deze zijn echter niet specifiek gerelateerd aan de gestelde ontwikkeldoelen. De commissie mist een zelf geïnitieerde evaluatie die meet of de in het plan gestelde doelen ook daadwerkelijk worden gehaald. TENT wil weliswaar haar voorstelling filmen ten behoeve van evaluatie, maar het plan maakt niet duidelijk wat ze met deze registraties zal doen en welke vervolgstappen ze op basis daarvan wil nemen.
Het plan maakt ook niet duidelijk wat TENT verwacht van de nieuwe maker die ze wil aantrekken en begeleiden. Er wordt verder gesproken over het aantrekken van een stagiair om een analyse te maken, maar zonder te specificeren wat TENT hiermee wil bereiken. De commissie mist een helder plan van aanpak voor deze middelen. Zij mist in het plan een beschrijving van concrete doelen die na twee jaar gemeten kunnen worden en waarmee de organisatie stappen kan zetten om de resultaten in de organisatie te verankeren.
Delen van resultaten
De commissie beoordeelt de bereidheid tot het delen van resultaten als zeer goed.
TENT wil duidelijk een actieve rol spelen in het vergaren en delen van kennis rond talentontwikkeling van nieuwe circustheatermakers. Hiertoe gaat ze onder andere een samenwerking aan met Codarts Circus Arts en verstrekt zij een stage-opdracht die inzicht moet geven in de behoefte van jonge makers binnen het circustheatergenre. Daarnaast zal TENT seminars organiseren, waarvan de thematische invulling wordt bepaald door werkgroepen van deelnemers met artistieke en zakelijke expertise.
De gegeven voorbeelden zijn overtuigend en kunnen volgens de commissie niet alleen bijdragen aan de eigen ontwikkeling van TENT, maar ook een mooi leerproces bieden voor mogelijke volgende circustheatergezelschappen en -makers. De netwerkfunctie die TENT via interactie met diverse partijen wil vervullen past volgens de commissie naadloos bij de ambitie van TENT om circustheater als discipline verder te ontwikkelen en daarin een centrale rol te spelen.
Conclusie
Op basis van de beoordeling van de afzonderlijke criteria is de commissie van mening dat het ontwikkelplan van TENT circustheater producties van (ten minste) voldoende kwaliteit is. Zij adviseert daarom om ook het ondernemingsplan te beoordelen.
Beoordeling ondernemingsplan
Artistieke kwaliteit
De commissie beoordeelt de artistieke kwaliteit als zeer goed.
TENT onderscheidt zich artistiek-inhoudelijk als gezelschap doordat ze zich bekwaamd heeft in het genre circustheater, dat maar weinig in Nederland is te zien. Daarbij toont TENT zich origineel in haar combinaties met andere disciplines als mime, bewegingstheater, dans, muziek en theater.
TENT vervult bovendien een aanjagende rol om het genre circustheater meer bekendheid te geven. Duidelijk is dat TENT daarbij ook wil voorzien in de aanwas van nieuw talent op het gebied van circustheater: met de initiatieven ‘TENT talent’, ‘Back to Base’ en ‘Labo’ spant TENT zich actief in voor talentontwikkeling en ondersteuning van jonge circusartiesten. Deze activiteiten wil TENT de komende periode verder uitbouwen en consolideren, wat volgens de commissie goed bij de ontwikkeldoelen past.
TENT maakte de afgelopen jaren een aantal kwalitatieve producties, die door het publiek met enthousiasme werden ontvangen. De drang tot vernieuwing, de spanning die spectaculaire acrobatiek met zich meebrengt en de theatraliteit van TENT leidden tot prikkelende en toegankelijke voorstellingen met een sterke zeggingskracht.
De voorstellingen getuigen bovendien van een groot technisch vakmanschap. TENT heeft hooggekwalificeerde mensen in haar kernteam en zoekt samenwerking met artistieke partners die hun sporen op hun terrein verdiend hebben. Uit het plan wordt duidelijk dat TENT dit artistieke en technische vakmanschap verder wil blijven ontwikkelen; de voorgenomen samenwerking met inspirerende makers als Zinzi Oegema en Floor van Leeuwen vindt de commissie veelbelovend.
Zakelijke kwaliteit
De commissie beoordeelt de zakelijke kwaliteit als voldoende.
TENT heeft een gezonde bedrijfsvoering die voldoende basis geeft om de voorgenomen programmering en het beoogde publiek de komende twee jaar te bereiken.
TENT toont zich in zijn plan een kleine, wendbare organisatie, waar naast de vaste kern een variabele bezetting van freelancemedewerkers en stagiairs wordt aangetrokken. Uit de ruime hoeveelheid activiteiten die ze tot nu toe ontplooide, spreekt een groot ondernemerschap. De commissie oordeelt positief over het plan om de zakelijke basis te verstevigen. TENT wil minder projectmatig en meer structureel in de organisatie investeren en wil daarmee haar bereik vergroten en haar merk versterken. De toename aan activiteiten vraagt hier ook om.
De commissie kan niet geheel beoordelen of de opgestelde begroting van de stichting realistisch en haalbaar is. De commissie vindt het een goede stap dat de organisatie in 2017 geheel over gaat van een vennootschap onder firma (vof) naar een stichtingsmodel. Met de jaarcijfers over 2017 wordt echter pas geheel inzichtelijk wat voor effect dit heeft op de vermogenspositie van de stichting.
Een kanttekening bij de begroting is dat de commissie de verhouding tussen beheerlasten en activiteitenlasten niet goed vindt. De beheerlasten zijn met slecht 6 procent van de totale lasten erg laag. Daarnaast zijn de activiteitenkosten en baten op de begroting vanaf 2017 tien keer zo hoog als in de voorgaande periode. De commissie vindt de opgenomen kosten voor een aantal instrumenten, zoals het registreren van voorstellingen en het bezoeken van festivals, aan de hoge kant. Daarbij meent zij dat de organisatie zelf meer mag investeren in de beheerorganisatie wanneer de gestelde ontwikkeldoelen dit vereisen.
TENT kent een hoog percentage eigen inkomsten. Het is aannemelijk dat dit doelpercentage wordt bereikt vanuit het grote aantal activiteiten dat TENT ook uitvoerde in het verleden. De financieringsmix van de organisatie wordt gedetailleerd toegelicht, is divers en komt gezond over.
Bestuur en toezicht zijn op orde en de Governance Code Cultuur wordt grotendeels gehanteerd, waarbij TENT duidelijk aangeeft welke elementen daarvan in 2017 nog in de organisatie geïncorporeerd zullen worden.
Publieksbereik
De commissie beoordeelt het publieksbereik als voldoende.
TENT kent haar bestaande publiek duidelijk goed. Het ondernemingsplan geeft een goede beschrijving van de doelgroepen die momenteel worden bereikt. TENT kan inmiddels steunen op een sterk netwerk en is de afgelopen periode met vele optredens en activiteiten goed zichtbaar geweest. De commissie merkt wel op dat TENT, hoewel haar voorstellingen in het algemeen door een breed publiek worden bezocht, nog geen actieve bijdrage levert aan het bereiken van een cultureel divers publiek. TENT geeft wel aan dit publiek te willen bereiken.
TENT ziet mogelijkheden om het publiek de komende periode te laten toenemen door regulier theaterpubliek te trekken via zaalvoorstellingen. De ambities op het gebied van publieksbereik vloeien daarmee logisch voort uit de aard van de activiteiten die TENT de komende periode ambieert. Het wordt de commissie uit het plan echter niet duidelijk hoe TENT dit nieuwe publiek wil bereiken; dit wordt slechts summier onderbouwd. De stap naar het zalencircuit lijkt de commissie vrij groot om in de komende twee jaar te realiseren.
De ambitie om, naast het circustheater als genre, TENT als merk meer herkenbaar naar buiten te brengen, vergt volgens de commissie een sterke marketingaanpak. Het aantrekken van een marketingmedewerker alleen lijkt haar hiervoor niet genoeg; er is een inspirerend marketingplan nodig om daadwerkelijk het merk TENT te kunnen verstevigen.
Aansluiting ondernemingsplan op ontwikkelplan
De commissie beoordeelt de mate waarin het ondernemingsplan aansluit op het ontwikkelplan als zeer goed.
De beoogde resultaten in het ontwikkelplan sluiten aan bij de activiteiten die in het ondernemingsplan worden aangekondigd. De ambities om de artistieke ontwikkeling te verdiepen, de bedrijfsvoering te verankeren, de branding van het merk TENT te versterken en de verkoop van de producties te bevorderen zijn helder uitgewerkt. De organisatie toont zich zelfkritisch en realistisch in het licht van eerder behaalde resultaten.
Bijdrage aan de veelzijdigheid van het cultuuraanbod in de stad
De commissie beoordeelt de bijdrage aan de veelzijdigheid van het cultuuraanbod in de stad als goed.
De commissie merkt op dat er geen vierjarig ondersteunde organisaties zijn in het Amsterdamse Kunstenplan die zich richten op circustheater. Daarnaast vindt de commissie dat het producerende gezelschap zich onderscheidt doordat het verbindingen legt met andere disciplines, zoals muziek, dans, theater, mime en scenografie. Daarbij biedt TENT ook een uniek aanbod op het gebied van talentontwikkeling binnen het circustheater.
Conclusie
De commissie adviseert de aanvraag van Stichting TENT circustheater producties gedeeltelijk te honoreren voor een bedrag van € 60.000 per jaar, waarvan € 27.480 per jaar voor de realisatie van het ontwikkelplan en € 32.520 per jaar voor de uitvoering van het ondernemingsplan. De commissie adviseert op basis van de beoordeling van de zakelijke kwaliteit de kosten voor het registreren van voorstellingen als evaluatie-instrument niet te honoreren, omdat zij deze te hoog vindt en dit instrument naar haar oordeel niet overtuigend onderbouwd is.
Commissie en adviseurs
De aanvraag is beoordeeld door de adviescommissie Podiumkunsten & Letteren.