Tafel van Vijf

Theater
Aangevraagd: € 150.000
Toegekend: € 0

Inleiding

Tafel van Vijf vertelt over het nu met verhalen uit de wereldgeschiedenis als metafoor. Het gezelschap maakt hedendaags muziektheater over actuele onderwerpen met een diverse cast voor een divers publiek van met name jongeren. Tafel van Vijf is naar eigen zeggen uniek in haar mix van muziek-theatrale middelen in combinatie met cultuur en erfgoed. De organisatie heeft zich gespecialiseerd in het combineren van thema’s voor jongeren met museumbezoek en verbindt zo actualiteit aan historische onderwerpen. Tafel van Vijf produceert uitsluitend oorspronkelijk Nederlands muziektheater, met nieuwe tekst en nieuwe gecomponeerde niet-klassieke muziek van verschillende componisten. Het gezelschap gebruikt altijd livemuziek, met gezongen en gesproken teksten, uitgevoerd door steeds andere musici en performers.

Tafel van Vijf werkt in Amsterdam nauw samen met De Krakeling, Theater Bellevue en het Rijksmuseum. De vrije voorstellingen spelen buiten het centrum in Podium Mozaïek, Meervaart Theater, Bijlmer Parktheater en Dat! in Amsterdam Noord. Samen met het Rijksmuseum nodigt het gezelschap scholen uit alle stadsdelen uit, omdat de combinatie theater en museum het kerndoel is.

In de komende periode maakt Tafel van Vijf zes producties in samenwerking met musea. Soekarno (2021) gaat over zwarte bladzijden van Nederlandse koloniale onderdrukking. Monarchvlinder (2022, 2023 en 2024) stelt Willem III centraal als schijnbaar ongenaakbaar, maar van binnen kwetsbaar leider. Mother’s White (2022, in coproductie met AYA) gaat over een witte moeder met een zwart kind. Weduwe Borski (2023) is een grootschalige locatievoorstelling op Landgoed Elswout. De voorstelling Ik in Nederland (2023) heeft als onderwerp de zoektocht van een jonge Nederlands-Turkse kunstenaar naar zijn plaats in zijn nieuwe land. Nederlandse Cocaïnefabriek (2024, in samenwerking met Smartphone Orchestra) belicht de ethische vraagstukken rond de cocaïnehandel. 

Tafel van Vijf ontvangt een vierjarige subsidie 2017-2020 binnen het Kunstenplan van € 84.873 per jaar (incl. indexatie 2020). 
Voor de periode 2021-2024 vraagt de organisatie bij het AFK een bijdrage van gemiddeld €150.000 per jaar in het kader van het Kunstenplan. 


Artistiek belang

De commissie beoordeelt het artistiek belang als zwak.
De commissie vindt dat Tafel van Vijf zich onderscheidt van andere theatergezelschappen door te kiezen voor actuele verhalen waarin de geschiedenis gebruikt wordt als metafoor om het publiek iets te vertellen over hedendaagse thema’s. Door de focus op historische figuren geeft het gezelschap volgens de commissie op eigen wijze invulling aan vraagstukken omtrent identiteit. In combinatie met de vorm van muziektheater met nieuwe teksten en nieuwe gecomponeerde muziek, levert dit naar het oordeel van de commissie een duidelijke artistieke signatuur op en een herkenbaar artistiek profiel. 
Het plan voor de komende jaren vindt de commissie weinig prikkelend en verrassend en sluit op sommige punten niet goed aan bij de artistieke signatuur van het gezelschap. De commissie ziet dat Tafel van Vijf zich wat betreft vorm en inhoud duidelijk laat leiden door de wensen van het onderwijs in onderwerpkeuze, zoals in het geval van Soekarno, over de impact van ons koloniaal verleden. Een dergelijke onderwerpkeuze past in de ogen van de commissie echter artistiek gezien minder goed bij Tafel van Vijf, dat het geloof in rolmodellen als uitgangspunt hanteert in de artistieke keuzes. Personages zoals Soekarno en Willem III zijn volgens de commissie weliswaar historisch interessant maar niet geschikt als rolmodel. 
De commissie leidt hieruit af dat de voornemens vooral een educatief karakter hebben en door educatieve doelstellingen gedreven zijn. De commissie ziet in veel minder mate een artistieke motivatie van de keuzes en vindt de artistieke uitwerking over het algemeen weinig spannend of ideeënrijk. 

De schoolvoorstellingen zijn op maat gemaakt voor de hoofddoelgroep van jongeren van dertien jaar en ouder. Tafel van Vijf laat in het plan zien inzicht te hebben in wat deze doelgroep bezighoudt. Dit ziet de commissie terug in de thematiek van de voorstellingen, zoals identiteit, seksualiteit en discriminatie. Ook in de vorm zoekt de organisatie duidelijk aansluiting bij de belevingswereld van jongeren, zoals met live uitvoering van verschillende soorten muziek, waaronder rap en popmuziek en een interactieve gamevoorstelling. De onderwerpkeuze en personages komen, zoals hierboven opgemerkt, voort uit vragen vanuit het onderwijs. Via enquêtes onder jongeren en docenten onderzoekt Tafel van Vijf hun interesses, waar de organisatie vervolgens op inspeelt. De commissie vindt de benaderingswijze en uitwerking van de producties in toon en inhoud wat belerend. Zij meent dat dit de artistieke betekenis voor het beoogde publiek van middelbare scholieren in de weg kan staan. 
Met haar openbare voorstellingen richt Tafel van Vijf zich op een publiek dat behalve uit jongeren ook uit volwassenen bestaat. Het plan overtuigt de commissie niet van de artistieke betekenis van de voorstellingen voor dit bredere theaterpubliek. Uit de keuzes voor vorm en inhoud komt naar voren dat de primaire doelgroep van het gezelschap een jongerenpubliek is. Het plan gaat niet in op de manier waarop het gezelschap ervoor denkt te zorgen dat voorstellingen ook aansprekend zijn voor en impact hebben op een publiek van volwassen toeschouwers.  

De artistieke ontwikkeling van Tafel van Vijf is volgens de commissie niet zichtbaar in het plan. Er is geen sprake van inhoudelijke reflectie op de voorgaande periode. Omdat deze reflectie ontbreekt, kan de commissie niet beoordelen of de voorgenomen ontwikkelingen, zoals de uitbreiding van de voorstellingen met beweging en dans of de keuze voor een grote locatievoorstelling, daar logisch uit voortvloeien. 
Tafel van Vijf gaat niet in op de mogelijkheden voor de artistieke leiding of de uitvoerenden om zich verder te ontwikkelen op professioneel vlak, ook niet voor wat betreft de voor hen nieuwe theatervormen, zoals de locatievoorstelling op Landgoed Elswout. Nergens biedt het plan een artistiek aanknopingspunt voor de keuze om een dergelijke voorstelling te willen maken. De commissie vindt deze productie vanwege zijn andersoortige karakter als locatietheater met spektakel niet overtuigend passen bij de organisatie.


Belang voor de stad

De commissie beoordeelt het belang voor de stad als zwak.
Tafel van Vijf verbindt zich in het plan volgens de commissie in geringe mate met de stedelijke samenleving. Het gezelschap heeft zich gespecialiseerd in de verbinding van actuele thema’s met historische onderwerpen. Het richt zich hierbij op jongeren en thema’s die voor hen in het algemeen van belang zijn, zoals identiteit, groepsdenken en racisme. Deze onderwerpen leggen alleen op die meer indirecte wijze een verbinding met de Amsterdamse samenleving. Via haar educatieprogramma’s en randprogrammering legt Tafel van Vijf contact met leraren en leerlingen. Het gezelschap werkt hierbij samen met verscheidene culturele partners in de stad, zoals het Rijksmuseum, Theater Bellevue en De Krakeling. Deze activiteiten zijn gericht op het bezoek aan de activiteiten van Tafel van Vijf. Er wordt nauwelijks samengewerkt met maatschappelijke organisaties in de stad of in de buurt of een directe verbinding gemaakt met bewoners. 

Het plan van Tafel van Vijf draagt volgens de commissie zeer beperkt bij aan de spreiding van het cultuuraanbod en het publieksbereik. Het grootste deel van de activiteiten vindt plaats in het centrum. In De Krakeling, Theater Bellevue en het Rijksmuseum wordt het meeste publiek bereikt. Hoewel de scholieren uit verschillende stadsdelen komen, komen zij naar de voorstellingen op de in het centrum gelegen podia. De vrije voorstellingen vinden plaats op andere plekken, zoals Podium Mozaïek, Meervaart Theater en het Bijlmer Parktheater. Hiermee is Tafel van Vijf ook zichtbaar in andere stadsdelen, maar dit is slechts voor een klein deel van haar programmering van toepassing.

Tafel van Vijf heeft voor wat betreft het eigen accent gekozen voor het thema Leefbare stad. 
Dit vindt de commissie op zichzelf een logische keuze. Voor haar voorstellingen onderzoekt Tafel van Vijf immers welke actuele onderwerpen leven bij de jonge doelgroep en neemt het ‘identiteit’ als uitgangspunt. De aansluiting bij het thema Leefbare stad is verder echter niet uitgewerkt en blijft impliciet. In de visie van Tafel van Vijf wordt bijvoorbeeld geen koppeling gelegd met onderwerpen zoals burgerschap of sociale cohesie. De uitwerking van het thema in het plan is te algemeen verwoord om de commissie te overtuigen dat Tafel van Vijf een bijdrage levert aan de kwaliteit en aantrekkelijkheid van de leefomgeving.  


Uitvoerbaarheid

De commissie beoordeelt de uitvoerbaarheid als voldoende.
Het team van Tafel van Vijf is klein, maar heeft volgens de commissie ervaring en vakmanschap op het gebied van het educatieprogramma en met projecten van een vergelijkbare omvang als in komende periode. Met partners zoals het Rijksmuseum bestaan reeds langdurige samenwerkingsverbanden, waardoor de schoolvoorstellingen en het educatieve programma van Tafel van Vijf volgens de commissie realistisch en uitvoerbaar zijn. 
De commissie acht de uitvoerbaarheid van de grootschalige locatievoorstelling op Landgoed Elswout in Overveen echter aanzienlijk minder realistisch. Het stuk zal het levensverhaal vertellen van de negentiende-eeuwse Johanna Borski, die als rijke bankiersweduwe zelf ook bankier werd en zich ontwikkelde tot een invloedrijke zakenvrouw. Het gezelschap heeft geen ervaring met het uitvoeren van dergelijke grootschalige locatieprojecten. Tafel van Vijf is bovendien een onbekende voor het publiek uit die regio en programmeert er een onbekend stuk over een vrij onbekende historische figuur. De commissie verwacht dat dat uit zichzelf niet direct aansprekend is voor nieuwe publieksgroepen. Des te noodzakelijker is een goed plan van aanpak, dat de commissie in de aanvraag nu niet ziet.

Tafel van Vijf heeft volgens de commissie een redelijk gezonde bedrijfsvoering. Er is een eigen vermogen opgebouwd, waardoor de organisatie tot op zekere hoogte in staat is om eventuele tegenslagen op te vangen. Het gezelschap heeft in het plan een degelijke risicoanalyse gemaakt waarin passende maatregelen zijn opgenomen. Zo werkt Tafel van Vijf met een ruime planning op het artistieke en zakelijke vlak en op gebied van fondsenwerving. De organisatie gaat pas productionele verplichtingen aan als de financiering rond is, waardoor de risico’s over het algemeen beperkt en beheersbaar blijven. De commissie is van mening dat de bedrijfsvoering de organisatie voldoende basis geeft om zowel de beoogde voornemens voor het educatieprogramma ten uitvoer te brengen als de organisatie op langere termijn effectief te laten functioneren. Anders is dat volgens de commissie als het gaat om de voornemens voor het realiseren van het locatieproject op Landgoed Elswout. Dit project, dat qua omvang, publiek en expertise niet tot de kernactiviteiten van Tafel van Vijf behoort, is de komende jaren wel sterk bepalend voor het bedrijfsmodel. Het brengt bovendien grote risico’s met zich mee voor de bedrijfsvoering, waarop het plan niet reflecteert. 

De begroting is voor het grootste deel realistisch en passend bij het plan. Aan de batenkant zijn de publieksinkomsten relatief laag. Dat vindt de commissie verklaarbaar doordat het grootste deel van het aanbod bestaat uit voorstellingen voor het onderwijs, waarvoor de individuele bezoekers niet betalen. Toch ambieert het gezelschap een groei in publieksinkomsten. Dit hangt samen met het locatieproject op Landgoed Elswout. Door de kosten die dit project met zich meebrengt, laat de begroting aan de kostenkant een grote stijging zien ten opzichte van het verleden. Wanneer het aantal bezoekers onverhoopt tegenvalt, valt er een gat in de gehele begroting; een risico waar hiervoor al op is gewezen. Daar komt bij dat de commissie van mening is dat de verhouding tussen het aangevraagd bedrag bij het AFK en het aandeel activiteiten in Amsterdam uit balans raakt door dit grote en buiten Amsterdam gesitueerde project.
Voor wat betreft de financieringsmix valt op dat Tafel van Vijf sterk leunt op de subsidies van het AFK en Fonds Podiumkunsten. Dit vindt de commissie begrijpelijk vanwege het aanzienlijke aanbod van schoolvoorstellingen, dat veelal bekostigd moet worden met publieke middelen. Toch zoekt Tafel van Vijf ook naar aanvullende middelen, via coproductiebijdragen en vanuit private fondsen. De commissie waardeert het dat de aanvrager - gegeven de beperkte mogelijkheden voor eigen inkomsten - met deze verschillende bronnen toch een relatief gevarieerde financieringsmix weet te realiseren. 

Het marketingplan is volgens de commissie realistisch en passend om het beoogde publiek van de schoolvoorstellingen te bereiken. Uit de keuze voor de onderwerpen, de historische figuren en locaties als het Rijksmuseum en Paleis Het Loo, leidt de commissie af dat Tafel van Vijf goed heeft nagedacht over de manier waarop de voorstellingen met name bij scholen het beste in de markt gezet kunnen worden. Tafel van Vijf kent de doelgroep van onderwijs en jongeren goed en heeft aansprekende publiciteitsmiddelen ontwikkeld om hen te bereiken. Het gezelschap onderhoudt bovendien nauw contact met docenten en leerlingen via enquêtes, sociale media en op maat gemaakt lesmateriaal. Groepen leerlingen en docenten geschiedenis, burgerschap en ckv evalueren voorstellingen en geven hun mening in ruil voor kijkjes achter de schermen en het bijwonen van try-outs. Deze ‘aandeelhouders’ mogen gedurende een bepaalde tijd de sociale media overnemen om over hun ervaringen te publiceren. De commissie vindt dat een creatieve manier van publieksbinding.
De commissie is minder overtuigd door het marketingplan voor de vrije voorstellingen. De doelgroepen die Tafel van Vijf voor de vrije voorstellingen voor ogen heeft, worden omschreven als geïnteresseerden in kunst, geschiedenis en theater. Daarbij wordt vermeld dat elke voorstelling een publiciteitscampagne krijgt, maar het plan maakt niet duidelijk wat deze campagnes zullen inhouden. De commissie ziet geen plan van aanpak voor het bereik van de beoogde doelgroep voor de verschillende voorstellingen. Zij constateert bovendien dat Tafel van Vijf geen blijk geeft van een aanpak voor het aan de man brengen van het grote locatieproject op een plek die voor de organisatie nieuw is en waar het publiek het gezelschap niet kent. 


Diversiteit en inclusie

De commissie beoordeelt de bijdrage aan diversiteit en inclusie als voldoende.
Het plan draagt in artistieke zin bij aan de culturele diversiteit van het Amsterdamse cultuuraanbod. Tafel van Vijf geeft aan deze bijdrage inhoudelijk invulling met de keuze voor (culturele) identiteit als uitgangspunt voor al haar voorstellingen, zoals bijvoorbeeld in Soekarno en Ik in Nederland, over Turks zijn in Nederland. Ook met de bewuste keuze voor inzet van muziek uit verschillende culturen draagt het gezelschap bij aan de culturele diversiteit van het aanbod. Punt van aandacht is daarbij dat de uitwerking van de thematiek in het plan volgens de commissie een vrij eenzijdig, ‘wit’ perspectief te zien geeft. De commissie vindt dat er meer makers met biculturele achtergrond betrokken kan worden bij de totstandkoming van de producties van Tafel van Vijf.

Tafel van Vijf draagt met haar plan redelijk bij aan het bereiken van een cultureel divers samengesteld publiek in de stad. De voornaamste doelgroep bestaat uit jongeren in het voortgezet onderwijs. Dit is in Amsterdam over het algemeen een cultureel divers samengestelde groep. Voor wat betreft het publiek van de vrije voorstellingen vindt de commissie het plan voor het bereiken van een cultureel divers samengesteld publiek minder effectief. Het is de bedoeling dat de marketingstrategie met musea en theaters zich expliciet richt op biculturele publieksgroepen. De verwachting is bovendien dat Tafel van Vijf de achterban van haar partners als nieuw publiek gaat bereiken. De commissie vindt dat Tafel van Vijf deze aanpak en haar eigen rol hierin weinig uitwerkt. Zij stelt ook vast dat het plan niet benoemt welke resultaten Tafel van Vijf concreet wil bereiken ten aanzien van cultureel divers publiek.  
    
Tafel van Vijf formuleert volgens de commissie een heldere en bij het gezelschap passende visie en aanpak om te komen tot versterking van de culturele diversiteit van het personeelsbestand en het bestuur. Het meer cultureel divers maken van de personele bezetting is benoemd als een speerpunt binnen de organisatie. Op dit moment is het vaste team nog weinig cultureel divers. Er wordt al gewerkt met freelancers met niet-westerse ‘roots’, maar zij nemen over het algemeen niet de cruciale plekken in het artistiek proces in. De commissie juicht het daarom toe dat Tafel van Vijf bijvoorbeeld op zoek gaat naar meer biculturele schrijvers. 
Voor een cultureel diverse samenstelling van het bestuur wordt advies ingewonnen bij een bureau dat gespecialiseerd is in de werving van personeel en bestuursleden met een biculturele achtergrond.


Conclusie

De commissie plaatst kanttekeningen bij de uitvoerbaarheid van het grootschalige locatieproject op Landgoed Elswout in Overveen. Dit project is een nieuwe ambitie ten opzichte van voorgaande periode. Door de kosten die dit project met zich meebrengt, laat de begroting een grote stijging zien ten opzichte van vorige periode. Daardoor raakt het bij het AFK aangevraagd bedrag enerzijds en het aandeel activiteiten in Amsterdam anderzijds uit verhouding. Ook ziet de commissie geen Amsterdams belang bij dit project. Zij adviseert dit project buiten beschouwing te laten bij de subsidieverlening en Tafel van Vijf te subsidiëren op een niveau dat vergelijkbaar is met de voorgaande periode.
De commissie adviseert daarom de aanvraag van Tafel van Vijf gedeeltelijk te honoreren met een bedrag van € 85.000 per jaar.
De commissie constateert dat er na beoordeling van alle aanvragen onvoldoende budget beschikbaar is om de aanvraag te honoreren. 

De aanvraag is beoordeeld binnen de adviescommissie Theater.