&Brakema Producties
Inleiding
&Brakema Producties, onder leiding van artistiek leider Liliane Brakema, zet zich in voor diepgaande, zintuiglijke theaterervaringen die het publiek actief uitnodigen om via het lichaam te voelen wat van waarde is. De regie richt zich op het ervaren van de onderstroom van het lichaam, waarbij ‘de poging’ centraal staat, van zowel het personage als de performer. &Brakema Producties nodigt via de zintuiglijkheid toeschouwers uit om het eigen lichaam te ervaren en zich open te stellen voor de ontmoeting met anderen.
&Brakema Producties heeft voor 2025-2028 vijf projecten gepland, waaronder het doorlopende onderzoeksproject Nachtzeestemmen. Dit initiatief betrekt stemmen uit de samenleving bij processen en producties door toepassing van de ‘Nacht in…’ methode om de straat op te gaan en mensen op te zoeken en door de samenwerkingen met diverse partners. Het project Dadaland is een zintuiglijke sciencefictionvoorstelling in samenwerking met onder andere NITE en de Balie, dat de impact van sociale media en externe verwachtingen op individuele identiteit verkent. Atjeh Mon Amour is een coproductie met ROSE stories dat de littekens onderzoekt van het koloniale verleden in Indonesië en de mogelijkheid van gezamenlijke verwerking. Quantumsfeer is een toekomstig Romeo en Julia-verhaal dat een wereld van virtuele realiteit verkent en het verlies van een 'vergeten' individu. Het afsluitende project Nachtstemmen integreert inzichten uit vier jaar onderzoek naar de Nachtzeestemmen met betrokkenheid van lichtontwerper Vinny Jones en componist Helge Slikker.
De rode draad is het onderzoeken van menselijke ervaringen en trauma's via het lichaam, en het betrekken van publiek uit verschillende bubbels in de diverse verhalen om zo een waarachtige ontmoeting tot stand te brengen.
&Brakema Producties ontvangt geen meerjarige subsidie binnen het Kunstenplan 2021-2024.
Voor de periode 2025-2028 vraagt de organisatie bij het AFK een bijdrage van gemiddeld € 65.000 per jaar in het kader van het Kunstenplan.
Artistiek belang
De commissie beoordeelt het artistiek belang als voldoende.
De artistieke signatuur van &Brakema Producties komt helder uit het plan naar voren en is herkenbaar in fysiek theater met een rol voor participatie van amateurs. Volgens de commissie zijn de werkwijze en het onderzoek nauw onderdeel van de artistieke signatuur. Sociale trauma's en de weerslag van de wereld op het lichaam staan centraal in de producties. De fascinatie voor het lichaam, en hoe dat reageert op dingen en situaties, is een sterk artistiek uitgangspunt. De commissie ziet dat dat vertaling krijgt in tekst en een sterk lichamelijke speelstijl die samensmelten tot fysiek theater met een verdiepende en vervreemdende laag. Zij vindt dat de voorstellingen daardoor een spannende artistieke handtekening hebben.
Deze artistieke signatuur ziet de commissie terug in de thematiek van de voorstellingen in komende periode, zoals maatschappelijke druk, het verdwijnen van intimiteit (Dadaland) of intergenerationeel trauma (Atjeh Mon Amour). Dit past bij de signatuur vanwege de focus op het lichaam als plek waar trauma is opgeslagen. De werelden die &Brakema schept om verhalen te vertellen vindt de commissie prikkelend. Zo vindt ze de manier waarop de nachtzeestemmen worden gebruikt voor een audiokunstwerk tot de verbeelding spreken en slim bedacht.
In de terugblik leest de commissie over een periode waarin jaarlijks fysiek onderzoek is gedaan bij NITE. Zij ziet dat daaruit het fundament van kunst als ‘een poging’ is voortgekomen, dat bepalend is voor het werk van &Brakema Producties. Verder is met Isotopia ervaring opgedaan met het creëren van een zintuiglijke ervaring in een toegankelijk verhaal. Ook zijn uit de samenwerking met een danser inzichten opgedaan over de kennis van het lichaam als basis voor choreografische concepten. De commissie ziet dat deze artistiek-inhoudelijke kennis en ervaringen terugkomen in de startpunten en thema's van de voorstellingen voor de komende jaren.
De commissie leest een duidelijke filosofie over wat &Brakema inhoudelijk teweeg wil brengen bij het publiek, de makers en performers. Via theater wil &Brakema het publiek laten ervaren dat we allemaal vergelijkbare existentiële levensvragen hebben, ongeacht afkomst, identiteit of klasse. Toeschouwers worden actief uitgenodigd om via het lichaam te voelen wat van waarde is door contact te maken met de zintuigen en te voelen wat van belang is. De commissie begrijpt hoe de dramaturgie hierop aanstuurt via een catharsis waarin rechter- en linkerhersenhelft samenvallen, maar ziet dit in de beschreven vorm of inhoud nog niet sterk uitgewerkt. De commissie vindt de artistieke betekenis voor het publiek daarmee niet overtuigend uit het plan naar voren komen. &Brakema haalt voor het werk verhalen en inzichten op uit de samenleving. Dit is onderdeel van een doorlopend onderzoek, culminerend in het afsluitende project Nachtstemmen, waarmee een gemeenschap wordt gevormd die een groeiende rol krijgt in de projecten. Deze werkwijze ziet de commissie voornamelijk als een behoefte van de maker aangezien niet helder wordt wat ze wederkerig artistiek brengt naar de deelnemers. Ook vindt de commissie de artistieke betekenis van deze projecten voor het publiek daardoor niet overtuigend.
Belang voor de stad
De commissie beoordeelt het belang voor de stad als zwak.
De commissie ziet in de keuze om het publiek als individuen mee te nemen in het creatieve proces een eigenzinnige visie op het bereik in de stad geformuleerd. Het plan biedt duidelijke doelstellingen zoals een groei in toeschouwers en het vergroten van het aandeel nieuw en divers theaterpubliek. De drie beschreven doelgroepen zijn: de cultuurliefhebbers en professional, de vluchters (nieuw, ongeoefend theaterpubliek) en de vechters (hardwerkenden die zich hebben geharnast). De commissie vindt de groepen vluchters en vechters niet goed gespecificeerd waardoor ze ook niet goed kan beoordelen of de activiteiten aansluiten op het publiek. De commissie vindt het positief dat per project is nagedacht over het aantal voorstellingen en ziet de publieksaantallen daaruit logisch beredeneerd.
Voor de projecten Dadaland en Atjeh Mon Amour werkt &Brakema samen met partners met een specifieke achterban die gerelateerd is aan de inhoud van de voorstellingen, bijvoorbeeld met ROSE stories voor het bereiken van publiek met Indonesische roots. De commissie vindt aannemelijk dat via deze partners publiek bereikt wordt, maar de commissie vindt de eigen aanpak voor het bereiken van het publiek niet sterk. De nieuwsbrief en de podcastserie vindt de commissie middelen die voornamelijk geschikt zijn om een publiek te bereiken dat al bekend is met het werk van &Brakema. De aanpak om aandacht te genereren via dagbladen en de publieke omroep vindt de commissie weinig concreet en onvoorspelbaar om te beoordelen wat dat gaat opleveren voor het publieksbereik. Er wordt geïnvesteerd in sociale media met de aanstelling van een online marketingspecialist, hetgeen de commissie positief vindt. De commissie mist echter toelichting over hoe deze medewerker de doelgroepen gaat bereiken en is daardoor niet overtuigd van deze aanpak voor het realiseren van de ambities met betrekking tot het publieksbereik.
De commissie ziet in de voorgenomen hoeveelheid activiteiten in Zuidoost en NieuwWest dat &Brakema een redelijke bijdrage levert aan de spreiding in de stad. Het plan biedt geen specifieke informatie over de activiteiten in de stadsdelen waardoor het draagvlak door de commissie lastig te beoordelen is. Verder ziet de commissie een gebrek aan (voor)kennis van en ervaring met de stadsdelen en haar bewoners. In het plan om kantoor te houden en te wortelen in Zuidoost ziet de commissie nauwelijks een aanpak beschreven hoe &Brakema zich vanuit de beoogde vestiging wil verbinden aan dat stadsdeel of met bewoners. De commissie is nog niet overtuigd van het draagvlak voor de warming-up op kantoor met bewoners van de wijk, omdat het plan niet helder maakt hoe bewoners daarvoor benaderd worden. Hoewel de kennisdeling van Adelheid Roosen waardevol is voor het werken als theatermaker in een specifieke wijk, mist de commissie een eigen benadering of werkwijze.
Diversiteit & inclusie
De commissie beoordeelt de bijdrage aan diversiteit en inclusie als zwak.
De commissie leest geen heldere visie, concrete doelen of reflectie met betrekking tot diversiteit en inclusie in het plan. Ze krijgt de indruk dat &Brakema voor de komende periode geen sterke voornemens heeft op dit vlak, ook gezien het feit dat er geen aandacht aan wordt besteed in het Sociaal Contract, dat de waarden beschrijft waar de organisatie voor staat. Hoewel het vaste team cultureel divers is samengesteld, ontbreekt het volgens de commissie aan diversiteit in de keuzes voor de cast, waarmee een divers publiek gerepresenteerd kan worden.
De uitwisselingen via de nachtzeestemmen zijn weliswaar gericht op sociaaleconomische kansengelijkheid, &Brakema haalt stemmen van 'vergeten' mensen op, maar de commissie leest niet wat er terugvloeit naar de deelnemers. De commissie kan daardoor niet goed beoordelen of &Brakema op een inclusieve wijze werkt met wederkerigheid tussen de maker en de verschillende werelden die ze betreedt. Daar had de commissie reflectie op verwacht.
De commissie ziet in het plan een bescheiden aanpak voor een divers en inclusief aanbod en bereik. In het aanbod herkent de commissie wel diversiteit in de voorstelling Atjeh Mon Amour. Ook ziet de commissie mogelijkheden in het werken met een diversiteit aan nachtstemmen voor het realiseren van een divers en inclusief aanbod. De samenwerking met ROSE stories en het gebruik van diens local outreach methode kan in potentie zorgen voor een diverser samengesteld publiek maar de commissie mist verdere stappen om een divers samengesteld theaterpubliek te realiseren. De samenwerking met Gouden Mannen voor het bereiken van mannen, veelal met een migratieachtergrond, ziet ze in het plan niet verder toegelicht. De commissie leest in het plan geen concrete stappen om de diversiteit binnen de organisatie te vergroten.
Uitvoerbaarheid
De commissie beoordeelt de uitvoerbaarheid als zwak.
De commissie leest een visie op de bedrijfsvoering waarin de nadruk ligt op het opereren vanuit sterke menselijk waarden. Hieruit wordt voor de commissie niet overtuigend duidelijk hoe de organisatie wil omgaan met mensen en middelen. In het plan wordt wel helder gereflecteerd op de afgelopen periode waarin, nadat een aantal projecten door de pandemie ongezien zijn gebleven, jaarlijks twee regies hebben plaatsgevonden. De opgedane ervaring als gastmakers bij verschillende gezelschappen heeft het belang van een solide gezelschap doen realiseren. De organisatie wil de stap maken naar structurele subsidie doordat ze dan in langere lijnen kan werken en een veilige ruimte heeft om te experimenteren. De commissie vindt dit een helder uitgangspunt, maar uit het plan blijkt nog te weinig wat binnen de organisatie nodig is om deze professionaliseringsslag door te maken. Om een solide gezelschap te vormen waarin alle facetten van proces en productie een plek krijgen, gaat &Brakema uit van een aantal basisvoorwaarden: duurzaamheid wat betreft mensen en middelen, een (productioneel en zakelijk) stevige organisatie, openheid met harde, inclusieve waarden en ruimte voor (artistieke) kwetsbaarheid en menselijkheid. Dit zijn op zichzelf goede basisvoorwaarden, maar het plan maakt weinig concreet op welke wijze al deze voorwaarden vorm krijgen binnen de organisatie. Voor de commissie komt hieruit niet duidelijk naar voren waar &Brakema Producties organisatorisch naartoe wil groeien.
De Governance Code Cultuur wordt gevolgd met een bestuur-directie-model, bestaande uit de artistieke en zakelijke leiding die verantwoording aflegt aan het bestuur, dat het beleid en de navolging van de codes controleert. Het bestuur en de directie komen vier keer per jaar samen en daarnaast is er jaarlijks een evaluatie van het functioneren van de organisatie.
Het naleven van de Fair Practice Code en waarborging van sociale veiligheid gebeurt via het Sociaal Contract, bestaande uit vijf pijlers die gericht zijn op: lichamelijke en geestelijke gezondheid, transparantie, eerlijke betaling, duurzaamheid en evaluatie. De commissie ziet dat medewerkers volgens de cao betaald worden en er sprake is van fair pay. Indien nodig kunnen medewerkers terecht bij een lid van het bestuur als vertrouwenspersoon.
In het plan leest de commissie geen reflectie op eventuele risico’s of hoe daarmee om te gaan.
De commissie is niet overtuigd van de uitvoerbaarheid van het plan in zowel organisatorisch als in financieel opzicht. De commissie leest in het plan welke mensen structureel in de organisatie zitten maar ze vindt de verschillende rollen en de onderlinge samenwerking zeer summier toegelicht. Wel is de commissie positief over het netwerk van partners dat op verschillende vlakken ondersteunend is voor de visie en werkwijze van &Brakema, met daarin zowel medeontwikkelaars als Theater Bellevue als sociale instellingen als de Coalitie tegen Eenzaamheid om nieuwe publieksgroepen naar het theater te halen.
De commissie vindt de begroting op zich passend: de baten en lasten zijn goed gespecificeerd en herleidbaar naar de activiteiten. De commissie vindt dat er een diverse financieringsmix is met publieksinkomsten, private en publieke subsidies en coproductiebijdragen.
Gezien de kwetsbare financiële huishouding, met gering eigen vermogen, zal het ondernemingsplan naar verwachting van de commissie alleen volledig uitgevoerd kunnen worden mits de begrote inkomsten volledig worden behaald. Hierin ziet de commissie een risico: volgens het plan is het nog niet zeker of de genoemde speelplekken doorgaan en er zijn weinig buffers zijn om tegenvallers op te vangen. De commissie vindt daarmee niet overtuigend dat het plan financieel gedragen kan worden, temeer ze geen aanpak ziet om de financieringsmix te versterken.
Conclusie
De commissie adviseert de aanvraag van &Brakema Producties niet te honoreren omdat deze tien of minder punten heeft behaald.
De aanvraag is beoordeeld binnen de adviescommissie Theater.