Theaterstraat

Inleiding

Theaterstraat is een collectief dat sociaal-artistieke projecten over sociaalmaatschappelijke onderwerpen ontwikkelt. Deze projecten spelen inhoudelijk in, en komen voort uit communities in de directe omgeving. Sociaal-artistiek betekent voor Theaterstraat dat kunst in het sociale domein niet alleen reflecteert, maar daar ook iets kan veranderen. Om dit te bereiken gelooft Theaterstraat in de kracht van onderzoek, toegankelijkheid, draagvlak, co-creatie en participatie. Vanuit één van de kwetsbaarste wijken van Amsterdam-Noord wat betreft opleiding, inkomensniveau en bevolkingssamenstelling, werkt Theaterstraat voor, met en door mensen met een biculturele en sociaal-economisch diverse achtergrond. De doelgroep is een publiek dat weinig in het theater komt. 

Theaterstraat realiseert in de komende periode een rijk programma, dat tot stand komt in wederzijdse nieuwsgierigheid. Ook wil het collectief zijn activiteiten vervlechten met de omgeving. In huistheater de Rietwijker wil Theaterstraat met Wijkdiners en Open Studio’s haar aanwezigheid en aanspreekbaarheid in het noorden van Noord verstevigen.

Theaterstraat wil van haar werkmethode een methodiek maken - en de verhouding tot maatwerk onderzoeken. De samenwerking en kennisdeling met (jonge) makers vindt Theaterstraat cruciaal, aangezien talentontwikkeling in de sfeer van sociaal-artistiek werk naar eigen zeggen in de kinderschoenen staat.

In de geplande projecten wil Theaterstraat: op zoek gaan naar de sociale oorzaken van (klimaat)stress en burn-out; mentale kwetsbaarheid en “anders zijn” bespreekbaar maken met kinderen in het speciaal onderwijs; ruimte maken voor het gesprek over (de eenzaamheid van) opvoeden in de grote stad; intergenerationele solidariteit versterken tussen vrouwen met een migratieachtergrond; instrumenten van feit en fictie ontwikkelen voor mensen die aan de slag willen met hun cultureel gemengde familiegeschiedenis; alternatieven bundelen en agenderen voor de vastgelopen woningmarkt.

Theaterstraat ontving een tweejarige subsidie 2021-2022 uit de Regeling Ontwikkeling van € 100.000 per jaar (toekenningsbedrag 2021).

Voor de periode 2025-2028 vraagt de organisatie bij het AFK een bijdrage van gemiddeld € 98.000 per jaar in het kader van het Kunstenplan.

Artistiek belang

De commissie beoordeelt het artistiek belang als zeer goed.

De commissie vindt dat Theaterstraat een onderscheidende artistieke signatuur heeft, die te herkennen is aan de sociaal-artistieke werkwijze. Theaterstraat werkt in cocreatie samen met de gemeenschap in Noord om sociaal-maatschappelijke thema’s in een artistieke vorm te presenteren. Het Vlechtwerk is onderdeel van de methodiek waarmee Theaterstraat deelnemers, partners, publiek en makers met elkaar verbindt via verschillende projecten en programma’s. De commissie vindt het sterk hoe deze methodiek verweven is in de artistieke signatuur van Theaterstraat. De leden van het collectief maken allemaal eigen werk, met de opdracht zich te laten inspireren door de buurt. De Theaterstaat hanteert daarbij voor elk project heldere artistieke uitgangspunten, te weten: Meerstemmigheid (andere perspectieven),

Onvoorspelbaarheid (door het creëren van vrije ruimte) en Wederkerigheid. Dit zorgt er volgens de commissie voor dat de heldere artistieke signatuur is geborgd.  De commissie vindt dat de artistieke signatuur overtuigend wordt vertaald naar de voorgenomen activiteiten. De projecten zijn sterk onderbouwd. Elk thema wordt toegelicht en niet alleen voorzien van artistieke motivatie, ook van een toelichting op de manier waarop het onderzoek wordt gedaan en de uiteindelijke vorm die het werk krijgt. De producties gaan over tot de verbeelding sprekende onderwerpen zoals burnout, geschiedenis van migrantenvrouwen, wonen, opvoeden, afkomst en psychische kwetsbaarheid. De commissie vindt dat deze onderwerpen passen bij de signatuur van Theaterstraat. 

Het plan maakt volgens de commissie goed duidelijk hoe Theaterstraat zich in afgelopen periode artistiek-inhoudelijk heeft ontwikkeld door te werken aan haar methodiek. Het nieuwe plan bouwt sterk voort op de voorgaande periode en kiest daarbij voor verdiepen, verankeren en verbreden. Zo wil Theaterstraat meer tijd nemen voor de producties en de samenwerkingen in het lokale netwerk uitbreiden.

Het is voor de commissie duidelijk en overtuigend wat de aanvrager teweeg wil brengen bij het publiek en de deelnemers. Theaterstraat geeft erkenning aan mensen in kwetsbaar makende omstandigheden en wil een connectie met mensen maken die impactvol en wederkerig is. Alle projecten zijn gebaseerd op de verhalen van de buurtbewoners in Noord, waardoor ze aansprekend zijn voor de deelnemers, de cocreatoren en het publiek. Er is een constante wisselwerking gaande tussen de gemeenschap, de makers en het publiek. Die ontmoeten elkaar in verschillende projecten en programma’s, waarbij ook het publiek actief wordt betrokken. De commissie vindt dat Theaterstraat in de komende periode urgente thema’s aansnijdt. Zij is van mening dat thema’s zoals burn-out, migrantenmoeders en woningnood leven bij de gemeenschappen waar Theaterstraat zich op richt. Ook de verschillende vormen van de projecten, de actieve participatie en de manier waarop de verhalen worden verbeeld, vindt de commissie aansprekend voor het publiek. Zo wordt in het project SAMENIWONENI een Algemene Ledenvergadering van een wooninitiatief verbeeld, waarbij het publiek aangesproken wordt als leden van dit initiatief. De commissie vindt daarom dat werk van Theaterstraat in zowel werkwijze als thematiek en vorm van artistieke betekenis is voor het publiek.

De commissie vindt ook de artistieke betekenis van Theaterstraat voor de buurt groot. Het collectief betrekt de gemeenschap actief met de inzet van de publiekswerker en gaat langdurige samenwerkingen aan met lokale partners. Uit het plan blijkt volgens de commissie dat Theaterstraat naar buiten gericht is en samen met bewoners zoekt naar mogelijkheden om sociaal-maatschappelijke vraagstukken te verbeelden. Het valt de commissie op dat sommige van de makers een achtergrond in de ambtenarij of beleidswereld hebben, en die ervaring gebruiken om stemmen uit de gemeenschap breder in de stad te laten horen.

Belang voor de stad

De commissie beoordeelt het belang voor de stad als goed.

De commissie vindt dat uit het plan een duidelijke visie op het bereik in de stad spreekt. Theaterstraat geeft aan er specifiek te zijn voor de mensen in de Banne in Noord. De commissie vindt de drie geformuleerde doelgroepen helder: als eerste deelnemers en co-creatoren, ten tweede bezoekers en ten slotte relaties (vakgenoten en culturele organisaties). Deze groepen samen beschouwt Theaterstraat als haar community. Het collectief betrekt deze community als geheel bij zijn projecten, hetgeen de commissie vindt passen bij de artistieke signatuur en werkwijze van Theaterstraat. Hierdoor ziet de commissie een goede aansluiting tussen de activiteiten van Theaterstraat en de doelgroepen.

Volgens de commissie geeft het plan overtuigend antwoord op de vraag waar en hoe het bereik gerealiseerd wordt, namelijk via een aanpak gericht op communitybuilding. Theaterstraat bereikt de doelgroepen via de samenwerkingen met de buurtbewoners en partners in Noord, bijvoorbeeld door te spelen op culturele publieksevenementen in Noord of op partnerlocaties met een eigen publiek.

De commissie leest in het plan een helder communicatieplan met kwalitatieve doelen voor komende periode, zoals een sterkere verbinding tussen het artistieke project en de communitybuilding met de marketing. Daarbij zijn ook de beoogde kwantitatieve doelen in bereik van deelnemers en publiek per type project weergegeven. Doelen voor de komende periode ten aanzien van het beoogde aantal deelnemers en bezoekers per activiteit, zijn realistisch en passend bij de ervaring van de organisatie en in lijn met voorgaande periode. Theaterstraat geeft aan met de projecten ook opkomende nieuwe doelgroepen te willen bedienen. De commissie had graag een specifiekere invulling gelezen van deze als ‘nieuwe Noorderlingen’ betitelde doelgroep en willen weten of Theaterstraat daarvoor een andere aanpak inzet en op andere plekken dan de Banne zichtbaar wil zijn.

Volgens de commissie dragen de activiteiten van Theaterstraat zeer sterk bij aan de spreiding van het culturele aanbod en publieksbereik in stadsdeel Noord. Uit het plan maakt de commissie op dat Theaterstraat gedegen kennis heeft van de bevolkingssamenstelling van Noord en een spilfunctie heeft voor de culturele activiteiten voor de bewoners uit dit stadsdeel. Daarvoor heeft Theaterstraat een sterk netwerk van toegankelijke speelplekken opgebouwd. Het collectief treedt op in de Rietwijker, neemt deel aan festivals en speelt in (semi)publieke ruimten zoals scholen en pleinen. Met de vaste sociale partners Buurtsamenwerking Banne,

Vrijwilligerscentrale Amsterdam, DOCK en Buurthuis Van der Pek heeft Theaterstraat een stevig netwerk in Noord. Mede dankzij de inzet van de Vlechtwerkcoördinator weet Theaterstraat de doelgroep volgens de commissie goed te bereiken. Met een unieke aanpak en duurzame investering in de wijk De Banne heeft Theaterstraat zich in korte tijd weten te verankeren in de buurt, wat de commissie lovenswaardig vindt.  

Diversiteit & Inclusie

De commissie beoordeelt de bijdrage aan diversiteit en inclusie als voldoende.

In het plan leest de commissie geen onderbouwde visie op diversiteit en inclusie, maar uit de missie, visie en het ondernemingsplan van Theaterstraat blijkt wel een sterke gedrevenheid om verschillende perspectieven te laten zien en een eenkennig wereldbeeld tegen te gaan. Theaterstraat richt zich daarbij met name op een cultureel en sociaal-economisch diverse doelgroep, wiens verhalen het collectief vertelt in zijn projecten. Theaterstraat heeft de bevolkingssamenstelling van Noord zorgvuldig beschreven. Dit maakt volgens de commissie overtuigend duidelijk dat het publiek waar Theaterstraat mee en voor werkt, met name bestaat uit mensen met een biculturele achtergrond en sociaal-economische uitdagingen. Concrete doelstellingen ten aanzien van aanbod en bereik worden echter niet benoemd. 

Theaterstraat reflecteert op de afgelopen periode en geeft aan dat de aandacht voor diversiteit en inclusie in de eigen organisatie tekortschoot. Er zijn in de afgelopen periode daarom stappen gezet door op zoek te gaan naar gastmakers en medewerkers met  biculturele achtergrond. Het collectief beschrijft dat het aandacht wil blijven houden voor een cultureel diverse samenstelling van het team van gastkunstenaars en het bestuur. 

De commissie leest in het plan een aanpak voor een divers en inclusief aanbod en bereik, maar mist concrete stappen voor een meer divers samengestelde organisatie. In het aanbod voor komende periode is duidelijk thematiek te zien die wijst op een divers aanbod, zoals Moeders en dochters, over migrantenvrouwen en uitsluiting. Ook wordt er de komende periode gewerkt met (gast)makers met een biculturele achtergrond. De commissie is positief over de samenwerking met belangenorganisaties, waar Theaterstraat kennis ophaalt voor projecten, bijvoorbeeld over vrouwenemancipatie voor Moeders en dochters. 

Ten aanzien van bereik investeert de organisatie duurzaam in het bereiken van een divers samengesteld publiek over wie de thema’s gaan, bijvoorbeeld door grote zichtbaarheid te genereren op plekken zoals buurthuizen, waar het publiek zich bevindt, en door te bouwen aan duurzame samenwerking met lokale partners. Deze aanpak wordt in de komende periode voortgezet. 

Daarnaast besteedt Theaterstraat in het plan aandacht aan toegankelijke communicatie en fysieke toegankelijkheid van de speellocaties. Hieruit maakt de commissie op dat de organisatie goed rekening houdt met mensen die de taal minder goed beheersen en met mensen met een fysieke beperking. De commissie ziet geen concrete aanpak beschreven voor een meer divers samengestelde organisatie en had daarvoor meer willen lezen over het vermelde stappenplan gebaseerd op de Code Diversiteit en Inclusie, waar Theaterstraat eerder gebruik van maakte.

Uitvoerbaarheid

De commissie beoordeelt de uitvoerbaarheid als goed.

Uit het plan spreekt voor de commissie een overtuigende visie op bedrijfsvoering, voortkomend uit de reflectie op de voorgaande periode. Theaterstraat geeft aan in de afgelopen periode een grote professionaliseringsslag te hebben doorgemaakt. De commissie maakt uit het plan op dat Theaterstraat zich heeft ontwikkeld van een artistrun naar een artist-led organisatie. Processen zijn gestroomlijnd en de missie, visie en werkwijze aangescherpt. De opbouw en flexibele structuur van de organisatie is volgens de commissie passend bij de artistieke signatuur en de werkwijze van Theaterstraat. In de komende periode wordt een artistiek coördinator aangesteld die samen met de zakelijk coördinator verantwoordelijk wordt voor de doorlopende werkzaamheden. Ook voor communicatie en publiekswerking worden specifieke medewerkers aangesteld. De commissie vindt het sterk deze medewerkers zich gaan ontfermen over de verbinding met de communities waardoor de makers meer ruimte krijgen voor de artistieke inhoud van de projecten. De commissie vindt dat het plan door dit soort zaken te benoemen een goed beeld geeft van de omgang met mensen en middelen in deze organisatie.

Theaterstraat reflecteert open en helder op de toepassing van de Governance Code Cultuur. Het bestuur werkt vanuit de doelstellingen van de organisatie en staat in contact met het collectief en de zakelijk coördinator. Deze laatste ziet specifiek toe op de financiële risicobeheersing en interne controle. De penningmeester is hier samen met het voltallige bestuur eindverantwoordelijk voor. 

De commissie leest een goede en eerlijke reflectie op de Fair Practice Code. De zakelijk coördinator heeft het Fair Practice Code Programma Amsterdam gevolgd van de Werkdesk Kunst en Cultuur om het beleid op dit gebied verder vorm te geven. Voor de berekening van een eerlijke vergoeding maakt Theaterstraat naast de code gebruik van de rekentool van de Kunstenbond en de cao Toneel en Dans. Daar is de commissie positief over. 

Ook is de commissie positief over de opgestelde gedragscode sociale veiligheid en de aanstelling van zowel een interne- als externe vertrouwenspersoon. Bepalingen over de sociale veiligheid worden opgenomen in elke overeenkomst, zodat er naast psychologische borging ook een juridische grondslag is. Er wordt in het plan gereflecteerd op de financiële risicobeheersing en melding gedaan van toezicht door de zakelijk coördinator en penningmeester.

De commissie vindt het plan op organisatorisch niveau realistisch en uitvoerbaar. Met de versterking van de organisatie in afgelopen periode ontstond er volgens de commissie een duidelijkere afbakening tussen de doorlopende werkzaamheden en meer projectmatige activiteiten. De commissie vindt dit goede stappen die vertrouwen wekken. Ook de samenwerkingspartners zoals Over het IJ, Likeminds en George Tobal Producties passen volgens de commissie goed bij de projecten en ambities van de organisatie. Op basis van het trackrecord acht de commissie Theaterstraat in staat de voorgenomen schaalgrootte aan activiteiten te realiseren, temeer omdat er minder grote producties zullen worden gemaakt en de focus zodoende meer gelegd kan worden op publieksbinding. Dat vindt de commissie sterk. 

De commissie vindt de begroting helder en passend en heeft op basis daarvan vertrouwen in de financiële uitvoerbaarheid van het plan. Uit het plan blijkt dat er sprake is van een beheerste en doordachte groei van de begroting. De commissie ziet deze onderbouwd in de versterking van de bedrijfsvoering en het hanteren van fair pay. De commissie vindt daarbij wel dat op de totale begroting de beheerlasten uit verhouding raken met de activiteitenlasten, zeker ten opzichte van de voorgaande periode. Dat vindt zij een aandachtspunt voor het collectief.

De toelichting op de begroting is zeer helder en gedetailleerd en bevat een goede reflectie op de opbouw van de baten en lasten. Volgens de commissie is er een goede financieringsmix, bestaande uit publieksinkomsten, publieke en private inkomsten en coproductiebijdragen, waarmee risico’s goed worden gespreid. De commissie constateert op basis van de balans en de jaarverslagen dat de financiële huishouding op orde is en dat de eigenvermogenspositie Theaterstraat in staat stelt om financiële tegenvallers op te vangen en het plan voor de komende vier jaar financieel te dragen.

Conclusie

De commissie adviseert op grond van bovenstaande overwegingen de aanvraag van Theaterstraat te honoreren met het gevraagde bedrag van € 98.000 per jaar.

De aanvraag is beoordeeld binnen de adviescommissie Theater.