Theater de Roode Bioscoop

Inleiding

Theater de Roode Bioscoop (hierna: Roode Bioscoop) afficheert zich met zijn naar eigen zeggen uitzonderlijke historie, locatie en akoestiek als een vrijplaats in Amsterdam waar nieuw en gevestigd talent op kleine schaal en in vrijheid kan experimenteren. De Roode Bioscoop heeft gastvrijheid hoog in het vaandel staan en wil het publiek deelgenoot maken van artistieke maakprocessen, in een intieme setting, in het hart van Amsterdam. Naast ruimte voor muziek, theater, literatuur en documentaires wil het theater ook een podium bieden aan het debat over de actualiteit op buurt- en wereldniveau. Binnen het culturele veld zegt de Roode Bioscoop een belangrijke artistieke ontwikkel- en doorstroomfunctie te hebben. Daarnaast wil het als vaste presentatieplek fungeren voor verschillende culturele samenwerkingspartners. Met zowel een buurtgerichte, alsook een internationale programmering, richt het zich op een zo breed mogelijk publiek, naast live ook online en via radio en tv.

Voor de periode 2025-2028 ambieert de Roode Bioscoop meer in te zetten op de kracht van verbeelding. Samen met de partners wil het theater cultureelmaatschappelijke programma’s maken waarbij de verrassing en de vermenging van diverse publieksgroepen centraal staat. De pijlers onder de programmakoers zijn flexibiliteit, laboratoriumfunctie, de versteviging van de positie in de buurt en toegankelijkheid. 

Theater de Roode Bioscoop ontving een tweejarige subsidie 2021-2022 uit de Regeling Ontwikkeling van € 78.000 per jaar (toekenningsbedrag 2021).

Voor de periode 2025-2028 vraagt de organisatie bij het AFK een bijdrage van gemiddeld € 100.000,00 per jaar in het kader van het Kunstenplan.

Artistiek belang

De commissie beoordeelt het artistiek belang als voldoende.

De commissie vindt dat er in enige mate een artistieke signatuur in het plan naar voren komt. De Roode Bioscoop wil een vrijplaats zijn waar nieuw en gevestigd talent kan experimenteren. Samen met partners maakt het podium cultureel-maatschappelijke programma’s, gericht op literair muziektheater, debat over actualiteit en de buurt, buurtshows en documentaires. Hiermee schurkt de Roode Bioscoop naar eigen zeggen aan tegen het politieke podium dat het ooit was. Dit alles geeft de Roode Bioscoop een artistieke identiteit, al werkt het vanuit een brede visie, die in de ogen van de commissie ten koste gaat van een scherpe artistieke profilering. 

De programmakoers stut op drie pijlers: flexibiliteit, laboratoriumfunctie en de buurt. Hoewel de activiteiten veelsoortig zijn, ziet de commissie hierin wel een culturele, maatschappelijke samenhang die geworteld is in de ietwat breed geformuleerde artistieke signatuur van de Roode Bioscoop. Een in de ogen van de commissie sprekend voorbeeld is het project Laboratoire Artistique Sans Limite, waar artiesten meerdere dagen de ruimte krijgen om ideeën uit te proberen en nieuwe samenwerkingen aangaan. De Roze Loper richt zich op de buurt. De flexibiliteit komt voort uit het ruimte houden in de planning. De commissie is positief over het feit dat de Roode Bioscoop hierdoor gemakkelijker kan inspelen op de actualiteit. De maandelijkse programmalijnen Stadsdorp Dijk&Plein en Stadsdorp Live spreken bij de commissie tot de verbeelding. Wel had de commissie meer willen lezen over de keuze voor deze specifieke programmalijnen. Zoals nu in het plan geschreven, lijken de activiteiten leidend. 

Volgens de commissie reflecteert het plan summier op de programmering van de afgelopen jaren. De Roode Bioscoop benoemt dat na het wegvallen van Theatergroep Flint, de programmering zich vooral organisch weer heeft opgevuld. De commissie kan niet ontdekken of deze organische opvulling door bewuste artistieke keuzes komt, of dat dit een samenloop van omstandigheden betreft.

Daarnaast focuste de Roode Bioscoop zich voorheen op literair muziektheater, maar is zij zich meer uit gaan breiden met debat, buurtshows en documentaires. De commissie is van mening dat deze uitbreiding voortborduurt op de afgelopen jaren en past bij de artistiek-inhoudelijk ervaring en ontwikkeling van de organisatie.

De commissie oordeelt dat in het plan de artistieke betekenis voor publiek en de buurt duidelijk naar voren komt. De Roode Bioscoop wil een veilige en vrije broedplaats zijn, genesteld in de buurt voor zowel beginners als door de wol geverfde theaterdieren, muzikanten, schrijvers, debutanten, buurtgenoten, paradijsvogels en filosofen. Een plek voor experiment, kleinschaligheid en intimiteit waar met regelmaat buurtgerichte thema’s langskomen. De commissie vindt de buurtgerichte programma’s van de Roode Bioscoop een mooie aanvulling op haar aanbod, al had de commissie in de werkwijze die de organisatie daarbij hanteert concrete programmakeuzes terug willen zien.  De Roode Bioscoop wil het publiek in een naar eigen zeggen gastvrije en intieme setting deelgenoot maken van artistieke maakprocessen. Makers die zitting nemen in de ‘huiskamer’ van de Roode Bioscoop, kunnen hier volgens het podium onbegrensd hun creativiteit uiten en direct in contact komen met publiek. Dit ziet de commissie terug in onder andere de producties en experimenten van Snowapple, Het Volksoperahuis en de Roode Looper. De commissie verwacht dat dit directe contact met makers aansprekend is voor het publiek en dat het ook tot een actief gesprek of debat kan leiden. Hoe dit gesprek door de Roode Bioscoop wordt gefaciliteerd, wordt volgens de commissie echter niet goed duidelijk gemaakt in het plan.

Belang voor de stad

De commissie beoordeelt het belang voor de stad als zwak.

Hoewel in het plan een aanzet van een visie naar voren komt op het bereik in de stad, is deze in de ogen van de commissie summier uitgewerkt en gemotiveerd. De Roode Bioscoop wil het publiek verbreden en richt zich met de plannen op de avontuurlijke cultuurbezoeker uit Amsterdam. Dit wordt echter beperkt onderbouwd in de aanvraag.

De Roode Bioscoop richt zich in het bijzonder op (muziek-)theaterliefhebbers, (kunstopleiding-) studenten, mensen die interesse hebben in specifieke programmathema’s, liefhebbers van een specifieke artiest, vakgenoten, samenwerkingspartners, makers en vrienden van sprekers. Dit zijn naar mening van de commissie breed geformuleerde doelgroepen, waarvan niet duidelijk wordt waarom de organisatie zich specifiek op deze doelgroepen richt. Omdat uitwerking en specificering van doelgroepen ontbreekt is het voor de commissie niet goed in te schatten in hoeverre zij aansluiten op het activiteitenprogramma.

De Roode Bioscoop richt zich op de eigen en omliggende wijken. De commissie leest echter geen onderbouwing over de bevolkingssamenstelling in de buurt, die bijvoorbeeld qua inkomen, leeftijd en diversiteit, aansluiten bij de activiteiten van de Roode Bioscoop. De commissie vindt het daarom moeilijk te duiden hoe goed de Roode Bioscoop ingebed is in haar eigen buurt.

In het plan van de Roode Bioscoop wordt volgens de commissie geen duidelijke aanpak voor het zelf bereiken en betrekken van de beoogde doelgroepen omschreven. In plaats daarvan kiest de Roode Bioscoop voor het indirect bereiken van diverse doelgroepen via haar huisgezelschappen Snowapple en Het Volksoperahuis. Verder werkt de Roode Bioscoop samen met INTK (It’s Not That Kind), een organisatie die via Google Grants helpt om online beter zichtbaar te zijn en inzicht geeft in data rond kaartverkoop en publieksbereik. De commissie waardeert dit en ziet dit als een zeer kostenefficiënte manier van online zichtbaarheid ten behoeve van publieksbereik. De helft van het publiek komt uit andere delen van de stad, en een kwart komt van buiten Amsterdam. Het merendeel van het publiek is wit, hoogopgeleid en vijftig plus. Met de nieuwe programmakoers zegt de Roode Bioscoop haar publiek op een meer diverse manier uit te breiden. De commissie vindt dit aannemelijk, gezien het programma dat geboden wordt, maar had graag in het plan een onderbouwing hierop gelezen.

De Roode Bioscoop geeft aan dat geen van de activiteiten plaatsvinden in de stadsdelen Nieuw-West, Noord of Zuidoost. Op basis daarvan stelt de commissie vast dat de activiteiten van de Roode Bioscoop niet bijdragen aan spreiding van het culturele aanbod in deze stadsdelen.

Diversiteit & Inclusie

De commissie beoordeelt de bijdrage aan diversiteit en inclusie als zwak.

De commissie vindt dat in het plan geen overtuigende visie op diversiteit en inclusie wordt geformuleerd. De Roode Bioscoop zegt te werken vanuit de vier P’s, maar de doelstellingen die zij daaraan verbindt zijn in de ogen van de commissie onvoldoende concreet.

De Roode Bioscoop stelt dat een divers programma leidt tot een meer divers publiek. Dit is in de ogen van de commissie een te simplistische redenering. De aanvraag laat onvoldoende zien hoe diversiteit en inclusie zijn verankerd in een programmatische visie en hoe dit aansluit op diverse doelgroepen. Overigens bieden programmalijnen als de Roze Loper en een samenwerking met bijvoorbeeld Snowapple in de ogen van de commissie wel mogelijkheden op het gebied van een diversere programmering en een diverser publiek, maar dit zijn in de ogen te veel losse onderdelen, die te weinig zijn ingebed in een integrale visie op diversiteit en inclusie.

Wat betreft het publiek zegt de Roode Bioscoop programma’s te willen maken voor iedereen, zonder naar eigen zeggen oppervlakkig te zijn of aan kwaliteit in te boeten. De organisatie laat daarbij echter na te formuleren op welke vormen van diversiteit zij zich richt en licht niet toe hoe zij die diverse doelgroepen concreet wil bereiken en hoe de programmering op die doelgroepen aansluit. Wel waardeert de commissie de wens van de Roode Bioscoop om het gebouw fysiek toegankelijker te maken. Wat betreft de eigen organisatie streeft het podium naar het aantrekken van meer divers personeel, maar ook hiertoe mist de commissie concrete doelstellingen. Het plan reflecteert niet op de stappen die in de vorige periode zijn gezet en de voorlopige resultaten komen niet duidelijk in het plan naar voren. Hierdoor krijgt de commissie weinig zicht op het realisme van de doelstellingen. De Roode Bioscoop legt uit dat door het ontbreken van middelen bepaalde investeringen op het gebied van diversiteit en inclusie niet mogelijk waren. Hoewel de commissie dit begrijpt, is zij van mening dat niet investeren in diversiteit en inclusie altijd een keuze is.

De aanpak om de doelstellingen ten aanzien van diversiteit en inclusie te verwezenlijken, is volgens de commissie weinig concreet. Ten aanzien van het aanbod maakt de Roode Bioscoop programma’s samen met de stadsdelen en de partners. Maar wat daarbij de werkwijze is, gaat het plan niet op in. Het podium noemt wel dat met het de Roode Looper thema’s rondom diversiteit en inclusie aansnijdt, en ook de samenwerking met de Roze Loper sluit volgens de commissie hierbij aan. Tijdens de Amarte-series staan er naar eigen zeggen meer dan drie verschillende nationaliteiten op het podium. Er wordt verder echter volgens de commissie niet onderbouwd hoe dit precies past in de aanpak voor diversiteit en inclusie. De commissie waardeert deze stappen, maar een uitwerking of toelichting vindt de commissie nodig om het beoogde effect te realiseren of een bijdrage te kunnen leveren aan diversiteit en inclusie.  Met de partners Het Volksoperahuis en Snowapple gaat de Roode Bioscoop steeds opnieuw het gesprek aan over diversiteit. De commissie oordeelt dat Snowapple een passende partner is ter bevordering van diversiteit en inclusie in het programma van de Roode Bioscoop. Een concrete aanpak van wat deze samenwerking inhoudt, leest de commissie echter niet in het plan, anders dan dat Snowapple een residentie in de Roode Bioscoop is gaan bekleden en zij zichzelf hebben aangediend. Zoals eerder genoemd, vindt de commissie het positief dat de Roode Bioscoop het gebouw fysiek toegankelijker wil maken. Het plan had echter duidelijker kunnen maken welke concrete stappen de organisatie op dat vlak wil zetten, wanneer deze plannen gereed zijn en wat het eventuele effect is van de verbouwing op het uitvoeren van de programma’s. Binnen de eigen organisatie streeft de Roode Bioscoop naar de oprichting van een adviesraad die het bestuur en het team helpt de ambities voor diversiteit waar te maken. Het wordt de commissie echter niet duidelijk of en hoe de organisatie de diversiteit binnen de coördinatoren, vrijwilligers en het bestuur wil vergroten. In bovenstaande ziet de commissie stappen die de Roode Bioscoop zet ten aanzien van diversiteit en inclusie. Echter omdat deze niet concreet zijn, heeft de commissie geen inzicht of deze stappen realistisch zijn om de doelstellingen te verwezenlijken.

Uitvoerbaarheid

De commissie beoordeelt de uitvoerbaarheid als voldoende.

De commissie oordeelt dat uit het plan een gedegen visie op de bedrijfsvoering spreekt. De Roode Bioscoop is een zeer kleine en platte organisatie. De lijnen tussen bestuur, directie, medewerkers en vrijwilligers zijn kort en iedereen is redelijkerwijs van elkaars werk op de hoogte. De Roode Bioscoop beschrijft hoe zij op een verantwoordelijke en realistische wijze met middelen en mensen omgaat. De Roode Bioscoop streeft ernaar de principes uit de Governance Code Cultuur te waarborgen binnen de organisatie. Op dit moment wordt er gewerkt aan een inhaalslag. Het nieuwe bestuur vindt het belangrijk dat de organisatie van de stichting ingericht is volgens de principes van de Governance Code Cultuur en zal hier de komende periode verder mee aan de slag gaan. Dit betekent ook dat er gewerkt wordt aan een set spelregels om potentiële belangenverstrengeling te vermijden, dan wel in een vroeg stadium te signaleren, wat de commissie positief vindt. Op dit moment bestaat het huidige besturingsmodel uit een nauw betrokken bestuur dat actief toezicht houdt en regelmatig overlegt met een inhoudelijk onafhankelijk artistiek leider. Het bestuur houdt toezicht en legt alle beslissingen en actiepunten vast in een helder systeem. Notulen van het bestuur zijn inzichtelijk. Het bestuur levert een jaarverslag en de jaarrekening in samenwerking met de accountant. De commissie is positief over de stappen die de Roode Bioscoop hiermee zet.

Wat betreft de Fair Practice Code vindt de commissie positief dat er voor de vaste medewerkers een honorering is volgens de cao Toneel & Dans. Ook is er een pensioenregeling en wordt er voorzien in mogelijkheid tot scholing, is er vakantiegeld en een reiskostenvergoeding. Voor de zzp-krachten hanteert de Roode Bioscoop een marktconforme dagprijs. De Roode Bioscoop geeft aan ook goed voor haar vrijwilligers te zorgen. Indien er sprake is van een programma door middel van verhuur ontvangen de vrijwilligers per dagdeel een bescheiden vrijwilligersvergoeding. Op welke manier de organisatie verder voor haar vrijwilligers zorgt, wordt niet duidelijk in het plan.

Op het gebied van fair pay geeft de Roode Bioscoop aan dat zij een constructie hanteert waarbij een percentage van de recette voor de artiest is. Met een capaciteit van 70 bezoekers en een relatief lage ticketprijs is dit volgens de commissie een vertrekpunt dat op zeer gespannen voet staat met de Fair Practice Code. De commissie vindt het in het kader van sociale veiligheid positief dat het bestuur voornemens is een personeelshandboek (personeelsplan, functieboek, gedragscode) te maken met het oog op de toekomst, al wordt niet duidelijk wanneer de Roode Bioscoop verwacht dit te implementeren.  

Er wordt kort teruggeblikt op de bedrijfsvoering. In 2020 heeft de Roode Bioscoop als gevolg van de COVID-maatregelen en de financiële consequenties op dit gebied een stapje terug moeten doen. Er zijn in de afgelopen periode slechts voorzichtig stappen voorwaarts gedaan. Ook spreekt de Roode Bioscoop over een intensievere programmering die haar minder afhankelijk maakt van verhuur en over langetermijninvesteringen zoals een nieuwe bar en een keuken. De commissie oordeelt dat dit goede ontwikkelingen zijn waar de Roode Bioscoop goed op voort kan borduren. De belangrijkste taak de komende jaren ziet de Roode Bioscoop in het bestendigen van de huidige situatie door het team te versterken en extra inkomstenbronnen aan te boren. Het aantrekken van een fondsenwerver ziet de Roode Bioscoop als eerste stap, zodat er alternatieve financiering gezocht kan worden. De commissie vindt dit hoognodige stappen en is hier positief over.

In het plan onderkent de Roode Bioscoop enkele risico’s en de commissie onderschrijft deze. Allereerst heeft de Roode Bioscoop een zeer kleine formatie met maar twee medewerkers in vaste dienst. Bij uitval verwacht de commissie dat de continuïteit acuut in het gedrang komt. Een tweede risico is de symbolische huur die de Roode Bioscoop op dit moment maandelijks afdraagt. Wanneer de verhuurder op enig moment anders zou doen besluiten, ontstaat er volgens de commissie direct een financieel gat dat met de huidige financiële situatie niet op te vangen is.

De commissie is van mening dat het plan van de Roode Bioscoop in financieel opzicht kan worden uitgevoerd en daarmee op dat onderdeel realistisch is. Wel merkt de commissie op dat, de in haar ogen, erg lage huur een voorwaarde is om financieel gezond te blijven en vindt dit een risico voor de toekomst. Mochten de huurkosten stijgen, de huur opgezegd worden of het pand worden verkocht, loopt de Roode Bioscoop volgens de commissie een risico in haar voortbestaan. Dit wordt door de Roode Bioscoop erkend, maar een oplossing of plan van aanpak wordt niet omschreven.

De commissie prijst de Roode Bioscoop dat ondanks het uitblijven van vierjarige subsidie in de periode 2021-2024, haar plannen op gebied van bedrijfsvoering toch heeft weten te realiseren.

De financieringsmix van de Roode Bioscoop vindt de commissie op orde. Wel plaatst de commissie een kanttekening bij de verdubbeling van de sponsorinkomsten vanaf 2025. Dat is een flinke ambitie die toegewijde aandacht en focus vraagt. Nu is de Roode Bioscoop voornemens om een fondsenwerver aan te nemen, wat de commissie positief vindt, echter biedt het plan weinig informatie over de aanpak om dit te bewerkstelligen.

De commissie is van mening dat het plan van de Roode Bioscoop in organisatorisch opzicht haalbaar is. Het team is klein, maar hecht. De flexibele werksfeer en een groep van toegewijde vrijwilligers draagt hier volgens de commissie actief bij aan de haalbaarheid. Het team van medewerkers, bestaande uit een directeur, productie- en administratiemedewerker, freelance technicus en freelance fondsenwerver, kan bij tijdelijke uitval terugvallen op een actief bestuur. De commissie is positief over het feit dat de continuïteit hiermee gewaarborgd wordt en dat het bestuur hier volgens de Roode Bioscoop qua expertise ook op is ingericht. De commissie oordeelt dat de organisatie bij uitval en tegenslag kwetsbaar is. Maar door de wijze waarop de Roode Bioscoop in het verleden heeft laten zien flexibel met tegenslagen om te kunnen gaan geeft het de commissie vertrouwen in de uitvoerbaarheid. 

Conclusie

De commissie adviseert de aanvraag van Theater de Roode Bioscoop niet te honoreren omdat deze 10 of minder punten heeft behaald.  

De aanvraag is beoordeeld binnen de adviescommissie Podia voor Podiumkunsten & Debat.