Theater Bellevue

Inleiding

Theater Bellevue wil zich vanuit het centrum van de stad op alle Amsterdammers richten. Het geeft aan dat het in de organisatie, zijn programmering, met zijn partners en zijn publiek groeit naar een afspiegeling van de grootstedelijke samenleving. De beschikbaarheid van drie zalen en één multifunctionele ruimte stelt Theater Bellevue in staat om de match te maken tussen makers, programma en publiek. Met de keuze voor actuele, grote thema’s in de programmalijnen, met de ontwikkeltrajecten voor nieuwe podiumschrijvers en met eigen coproducties wil Bellevue zichzelf toegankelijker en meerstemmiger maken. Theater Bellevue richt zich op bespelers zoals jonge makers en ervaren podiumkunstenaars en mid-career makers die niet gelieerd zijn aan een productiehuis.

In de periode 2025-2028 wil Theater Bellevue gaan werken met programmalijnen, die naar eigen zeggen op grond van urgentie en belang voor de makers en de samenleving gekozen worden. Deze thematische lijnen vormen de basis voor de programmering. Theater Bellevue wil een werkplaats bieden voor podiumschrijvers in samenwerking met onder andere ROSE stories. Ook wil Theater Bellevue samen met makers, partners, publiek en nieuwe leiders bouwen aan een toegankelijke culturele ontmoetingsplek. Met Takeovers, Local Outreach, Pay What You Can en de Raad van Toekomst streeft Theater Bellevue ernaar om te investeren in een huis waar meer stemmen klinken en met elkaar in contact komen.

Theater Bellevue ontvangt een vierjarige subsidie 2021-2024 binnen het Kunstenplan van € 1.522.969 per jaar (incl. indexatie 2024). 

Voor de periode 2025-2028 vraagt de organisatie bij het AFK een bijdrage van gemiddeld € 1.520.111 per jaar in het kader van het Kunstenplan.

Artistiek belang

De commissie beoordeelt het artistiek belang als zeer goed.

De commissie is zeer positief over de artistieke eigenheid van Theater Bellevue. De artistieke signatuur van Theater Bellevue is volgens de commissie herkenbaar als presenterend en producerend huis met een meerstemmige programmering, waarbij urgente thema’s worden aangekaart. Theater Bellevue hanteert een ‘programmacode’ bestaande uit acht criteria die leidraad zijn voor de programmakeuzes. Zo wil Theater Bellevue kiezen voor wat vernieuwend en van toegevoegde waarde is voor het theater, dat ‘midden in de samenleving staat en uitdaagt om verder te kijken en prikkelend is op een verbindende manier’. De commissie vindt dat een goede manier om te zorgen dat de artistieke signatuur een consequente vertaling krijgt in de programmering. Ook is de commissie van mening dat deze code de meerstemmigheid structureel en goed doordacht vertaalt naar het programma. De commissie vindt dit herkenbaar vertaald in de agenderende programmalijnen The Future Is Female, Sense of Belonging, De Horizon is Hier en Queer All Year. De commissie vindt dat deze programmalijnen urgente thema’s aansnijden die tot de verbeelding spreken en daarnaast overtuigend zijn uitgewerkt en onderbouwd. Zo wil Theater Bellevue binnen de programmalijn Queer All Year het hele jaar een thuishaven zijn voor queer makers en bezoekers, daarvoor wordt ruimte gecreëerd met hierbij passende makers als Boys Won’t Be Boys, DeRonde/Deroo en Lars Brinkman. 

Theater Bellevue realiseert daarmee volgens de commissie de komende periode een meer maatschappelijk geëngageerd en actueel theater met een passend en artistiek uitdagend programma.

Er wordt gereflecteerd door Theater Bellevue op afgelopen periode, waarop door de nieuwe artistieke directie een overtuigende artistieke koerswijziging is ingezet waarbij er meer ruimte wordt gemaakt voor verschillende perspectieven en meerstemmigheid, wat volgens de commissie past bij de huidige tijdsgeest. De commissie vindt het ook interessant en passend bij deze gewijzigde artistieke koers dat Theater Bellevue medeverantwoordelijkheid neemt voor de totstandkoming van nieuwe en meerstemmige theaterteksten, in een podiumschrijverstraject in samenwerking met onder meer ROSE stories en Via Rudolphi Producties. 

De commissie is ervan overtuigd dat Theater Bellevue van artistieke betekenis is voor zowel het publiek als voor de stad. Het is de commissie duidelijk wat Theater Bellevue bij het publiek en in de stad teweeg wil brengen. Theater Bellevue wil een breed en rijkgeschakeerd programma bieden als afspiegeling van een grootstedelijke samenleving. Door middel van verbeelding wil het theater de kloof tussen groepen en mensen onderling helpen dichten. Het programmeren van verhalen die een ander perspectief laten zien en die betrekking hebben op urgente maatschappelijk geëngageerde thema’s kan daar volgens de commissie zeker aan bijdragen.  De commissie vindt dat de programmalijnen zo gekozen zijn dat de programmering aansprekend zal zijn voor een publiek dat in vele opzichten divers is; zowel in leeftijd als in kleur, culturele afkomst, maatschappelijke positie, draagkracht, gender en seksuele oriëntatie.

De commissie is van mening dat Theater Bellevue daarmee laat zien de thematiek van deze tijd goed te snappen. De makers en gezelschappen die het theater een podium wil bieden, zoals Wensley Piqué, KIP Republic en ROSE stories, zijn volgens de commissie ook geschikt om een divers publiek aan te kunnen spreken. Daarnaast begeeft het programma zich over grenzen van disciplines heen, de grote verscheidenheid aan vormen, zoals circus, storytelling, hiphop en kleinkunst, vindt de commissie eveneens aantrekkelijk voor het beoogde publiek.

De commissie is van mening dat Theater Bellevue artistieke betekenis voor de stad heeft in de sterke artistieke samenwerkingspartners en daarin bewuste keuzes maakt om het makers klimaat en het aanbod in de stad te verrijken. De inzet op de Werkplaats voor Podiumschrijvers met relevante partners zoals ROSE stories is volgens de commissie zo’n waardevol initiatief voor het podiumkunstklimaat. Ook de duurzame samenwerkingen met onder andere Boys Won’t Be Boys waarmee Theater Bellevue gaat cocreëren en de inzet op ontwikkeling van cabaret en kleinkunst met De Kleine Komedie tonen volgens de commissie de artistieke betekenis voor de stad van Theater Bellevue goed aan. 

Belang voor de stad

De commissie beoordeelt het belang voor de stad als zwak.

Theater Bellevue heeft volgens de commissie duidelijk in kaart op welke doelgroepen het zich richt. De commissie ziet dat Theater Bellevue op basis van data het vaste bestaande publiek kan formuleren: grotendeels Amsterdamse stadsbewoners, van jong tot oud met een brede culturele interesse. Afgelopen periode is Theater Bellevue zich meer gaan richten op een jonger en meer gemengd en divers samengesteld publiek en wil dit de komende periode doorzetten. 

De commissie vindt ook dat de aard en de omvang van de doelgroepen logisch aansluiten op de aard en de omvang van de activiteiten en de ervaring van de organisatie.

Desondanks mist de commissie een duidelijke uitwerking van visie op het bereik in de stad. De in het plan beschreven aanpak voor het bereiken en betrekken van de beoogde doelgroepen vindt de commissie bijvoorbeeld te weinig op deze nieuwe doelgroepen toegespitst. Zij mist in het plan specifieke acties per doelgroep of programmaonderdelen. Theater Bellevue zegt te willen samenwerken met een mediabureau en gebruik te maken van strategische onlinemarketing. De commissie vindt deze aanpak heel generiek en daardoor weinig overtuigend. Voor het bereik van met name nieuwe doelgroepen wil Theater Bellevue dialoog en local outreach organiseren met behulp van makers die de brug naar hun achterban (of community) moeten slaan. De commissie vindt dit niet concreet uitgewerkt. 

Theater Bellevue geeft aan veel data te hebben over het publiek en zegt mee te werken aan het cultureel doelgroepenmodel. Het is de commissie echter niet duidelijk hoe dit ingezet gaat worden ter bevordering van het publieksbereik. 

Theater Bellevue ligt in stadsdeel Centrum. De commissie constateert dat daar bijna alle activiteiten plaats vinden en dat daar ook het grootste deel van het publiek wordt bereikt. De bijdrage aan spreiding van activiteiten en publieksbereik in de stadsdelen Nieuw-West, Zuidoost en Noord is volgens de commissie dan ook gering. Door te werken met samenwerkingspartners in de stadsdelen wist Theater Bellevue in de afgelopen periode een beperkt aanbod van voorstellingen in Noord te realiseren. In het plan voor de komende periode ziet de commissie geen concrete activiteiten in de stadsdelen Nieuw-West, Zuidoost en Noord terug.

Diversiteit & Inclusie

De commissie beoordeelt de bijdrage aan diversiteit en inclusie als zeer goed.

De commissie vindt dat Theater Bellevue een overtuigende visie op diversiteit en inclusie heeft weergegeven in het plan die zijn oorsprong vindt in de missie en visie van de organisatie. Namelijk, de overtuiging dat verbeelding de kloof kan dichten en bruggen kan bouwen.Vanuit deze visie wordt er gekozen voor een grote mate aan diversiteit, onder andere voor diversiteit in culturele diversiteit, gender, seksualiteit, sociaaleconomische diversiteit en neurodiversiteit. De commissie is van mening dat Theater Bellevue diversiteit en inclusie volledig heeft verweven in zijn organisatie en dat dat zichtbaar doorwerkt in het aanbod en het bereik.

Zij vindt ook dat de organisatie goed reflecteert op wat er in de afgelopen periode is bereikt ten aanzien van programma, personeel, publiek en partners.

Zelf voegt Theater Bellevue met het oog op de lange termijn een vijfde P toe in de vorm van Plaatsmaken, waarbij grote fundamentele veranderingen de ruimte krijgen. De commissie is hier erg positief over en ziet dat Theater Bellevue hier zelf invulling aan geeft, bijvoorbeeld door de vorming van de Raad van Toekomst, waarin jonge high potentials zitting hebben en die meedenkt met de raad van toezicht en de directie. De doelstellingen voor de komende periode vloeien logisch voort uit de ervaringen en resultaten uit de voorgaande jaren en laten zien dat Theater Bellevue de eerder ingezette koers wil vervolgen. Uit de reflectie van Theater Bellevue leert de commissie dat het personeelsbestand inmiddels voor dertig procent divers samengesteld is en dat meer dan de helft van de raad van toezicht reeds een biculturele achtergrond heeft. De doelstelling om in 2028 een voor vijftig procent meerstemmig en divers samengesteld personeelsbestand te hebben ziet de commissie dan ook met vertrouwen tegemoet.

De commissie vindt dat het plan een overtuigende aanpak op diversiteit en inclusie bevat. Dit uit zich al in de programmacode en algehele missie van Theater Bellevue: meerstemmigheid is een uitgangspunt voor het programma en het theater wil daarmee een diverse en inclusieve publieksgroep representeren en aanspreken. De stappen zijn duidelijk beschreven en vormen een geheel.

De agenderende programmalijnen The Future is Female, Sense of Belonging en Queer All Year geven duidelijk richting aan een diverse en inclusieve programmering. Met het oog op de verbetering van de toegankelijkheid zijn er concrete acties voorzien, zoals een prikkelarme ontvangst voor neurodiverse mensen, Pay What You Can-opties voor minder draagkrachtige mensen en Meet & Feels voor mensen met een visuele beperking. 

Voor de diverse vormen van diversiteit zijn er partnerschappen opgebouwd met onder andere Femaly Economy, Koninklijke Visio en Stichting Onbeperkt Genieten. De commissie oordeelt dat deze partners zorgvuldig gekozen zijn bij de doelstellingen ten aanzien van verschillende aspecten van diversiteit.

Kijkend naar de goede resultaten op gebied van diversiteit en inclusie die Theater Bellevue tot nu toe heeft behaald, is de commissie van mening dat deze stappen een logische en haalbare vervolgaanpak vormen.

Uitvoerbaarheid

De commissie beoordeelt de uitvoerbaarheid als voldoende.

Theater Bellevue reflecteert goed op het verleden en komt vandaaruit tot een visie op de bedrijfsvoering die goed past bij de artistieke koerswijziging. De commissie vindt dat ook in de organisatie op meerdere vlakken ruimte is gecreëerd voor meerstemmigheid. De partnerschappen die de komende worden aangegaan zijn sterk daarop gegrond, op basis van wederkerigheid zoals het delen van een programmeur voor kleinkunst en cabaret met De Kleine Komedie en de cocreatie met Boys Won’t Be Boys. Daarmee is er volgens de commissie ook een sterk gezamenlijk belang ten behoeve van de bedrijfsvoering. Theater Bellevue geeft aan afgelopen periode te maken hebben gehad met hoge werkdruk. De commissie ziet dat er de komende periode in de bedrijfsvoering wordt geïnvesteerd met extra mankracht en een constructie met vaste medewerkers en een flexibele schil, waarmee Theater Bellevue snel kan schakelen bij tegenvallende inkomsten. Theater Bellevue geeft daarmee in het plan een duidelijk beeld van hoe de organisatie wil omgaan met mensen en middelen. Een kanttekening plaatst de commissie bij het feit dat niet is aangegeven wie naast de directie verantwoordelijk is voor de verschillende afdelingen en taken, hier had de commissie meer over willen lezen.

Er is bondig gereflecteerd op de toepassing van de Governance Code Cultuur. De commissie spreekt waardering uit voor de Raad van Toekomst, waarmee Theater Bellevue een nieuwe generatie weet te verbinden met de organisatie, die mogelijk mee kan beslissen bij vraagstukken van directie en raad van toezicht. Hoe de Fair Practice Code wordt toegepast wordt helder uitgelegd; voor alle medewerkers wordt de cao Toneel en Dans gehanteerd. De realiteitszin is groot, maar er ligt op druk op fair pay voor makers die veelal op partage staan als zij niet projectgefinancierd worden. Om hoeveel makers dat gaat in het totale programma is niet duidelijk, maar dat er niet volledig voldaan kan worden aan fair pay-modellen is volgens de commissie hiermee evident. Met het oog op de sociale veiligheid hanteert Theater Bellevue een gedragscode waar iedereen, zowel medewerkers, als bespelers en publiek zich aan moet houden. Ook is er een extern vertrouwenspersoon aangesteld. De commissie is van mening dat Theater Bellevue hiermee adequate stappen heeft gezet. De commissie vindt dat er beperkt gereflecteerd wordt op risico’s en hoe daarmee wordt omgegaan. Theater Bellevue geeft aan regelmatig samen te werken met coproducenten om risico’s te spreiden en de bezetting aan te passen bij tegenvallende inkomsten. De commissie denkt dat dit laatste tot extra werkdruk kan leiden. Omdat de werkdruk al hoog is, ziet de commissie dit ook als een risico.

Theater Bellevue beschikt over een team van vaste medewerkers aangevuld met een team van freelancers, dat de organisatie duurzaam aan zich weet te binden. Daardoor heeft de commissie in de basis vertrouwen in de organisatorische haalbaarheid. De commissie merkt wel op dat de behoefte aan een gebouwbeheerder blijft bestaan en dit in komende periode niet wordt opgelost. De commissie constateert bovendien dat er wel een uitbreiding in personeel is, maar deze daarnaast gepaard gaat met veel extra activiteiten. Zij vraagt zich dan ook af of de werkdruk daadwerkelijk zal verminderen en plaatst hier nog wel een kanttekening bij de organisatorische haalbaarheid.

De commissie denkt dat het plan van Theater Bellevue in financieel opzicht realistisch en uitvoerbaar is. Zij stelt op basis van de balans vast dat de financiële huishouding op orde is en is er daarom van overtuigd dat Theater Bellevue het plan voor komende periode financieel kan dragen.

De begroting vindt de commissie passend bij het plan en helder toegelicht. Theater Bellevue beschrijft in de onderbouwing van de begroting duidelijk de keuzes die worden gemaakt: door de nadruk op meerstemmigheid en toegankelijkheid gaat de organisaties meer coproducties maken en verwacht men minder publieksinkomsten. De financieringsmix vindt de commissie sterk voor een vlakkevloerpodium van deze omvang. Theater Bellevue verwacht extra fondsen te verwerven voor producties en voor specifieke projecten en ook van de kant van private partijen gesteund te worden. Dat geeft de commissie het vertrouwen dat de risico’s goed gespreid worden.

Conclusie

De commissie adviseert op grond van bovenstaande overwegingen de aanvraag van Theater Bellevue te honoreren met het gevraagde bedrag van € 1.520.111 per jaar.

De aanvraag is beoordeeld binnen de adviescommissie Podia voor Podiumkunsten en Debat.

Adviseur Simone Zeefuik heeft niet deelgenomen aan de beraadslaging over dit advies.