Tafel van Vijf Muziektheater
Inleiding
Tafel van Vijf Muziektheater (Tv5) maakt multidisciplinair muziektheater voor jongeren vanaf veertien jaar (van vmbo tot havo/vwo) en voor een gemengd publiek van jongeren en volwassenen. De verhalen verbinden volgens de aanvrager actuele en urgente onderwerpen met de geschiedenis vanuit de vraag: waar komen we vandaan, hoe maakt ons dat tot wie we zijn, en hoe vormen we de toekomst? De voorstellingen spelen zowel in theaters als in musea en historische locaties. Met een mix van disciplines – theater, energieke livemuziek in allerlei stijlen, dans en beweging en games – wil Tafel van Vijf de verbeelding stimuleren en een ruim perspectief bieden.
De vijf muziektheatervoorstellingen die voor de komende periode gepland staan, werken de tegenstelling macht en overheersing en het verzet en protest daartegen uit. De voorstellingen worden gemaakt samen met (jonge) regisseurs, schrijvers, dansers, acteurs en musici van verschillende culturele achtergronden. Muziektheatervoorstelling Pro-vo (2025) i.s.m. met het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG) speelt met parallellen tussen protest- en verzetsbewegingen van nu en de anarchistische provo’s van de jaren 1960. Dans- en muziektheatervoorstelling Rijkdom (2025) i.s.m. Museum Tot Zover viert culturele rituelen rond leven en dood, die in de dominante cultuur te weinig ruimte krijgen. Wie is er bang voor Mata Hari? (2026) i.s.m. Museum Huis Doorn en Fries Museum gaat over de talentvolle danseres en dubbelspionne. Deze voorstelling stelt de dominantie van de male gaze en framing van jonge vrouwen aan de kaak. Al-Jazari (2027) i.s.m. Museum Huis Doorn en het Amsterdams Andalusisch Orkest brengt een invloedrijke maar niet erkende muziekinstrumentenbouwer uit de twaalfde eeuw voor het voetlicht én onze schatplichtigheid aan de Arabische cultuur. Het grootschalige project RECHT<>STAAT (2028) i.s.m. Internationaal Theater Amsterdam onderzoekt met workshops en een interactieve voorstelling de blik van jongeren op democratie.
Tafel van Vijf Muziektheater ontvangt geen meerjarige subsidie binnen het Kunstenplan 2021-2024.
Voor de periode 2025-2028 vraagt de organisatie bij het AFK een bijdrage van gemiddeld € 95.000 per jaar in het kader van het Kunstenplan.
Artistiek belang
De commissie beoordeelt het artistiek belang als goed.
De commissie vindt de artistieke signatuur van Tafel van Vijf duidelijk uit het plan spreken. Zij ziet dat de eigenheid en herkenbaarheid van het gezelschap gelegen is in het feit dat het muziektheater voor jongeren brengt dat geschiedenisverhalen verbindt met actuele onderwerpen en vragen stelt over wie we zijn en waar we vandaag komen. Tafel van Vijf weet daarbij volgens de commissie op een prikkelende manier historische thema's inzichtelijk te maken.
De commissie vindt de artistieke vertaling van de signatuur naar de activiteiten voor de komende periode overtuigend. De keuzes voor de betrokken makers en de thema’s macht en overheersing in relatie tot verzet en protest vindt zij aansprekend. Daarbij wordt op een verfrissende manier gebruik gemaakt van diverse muziekstromingen, zoals bijvoorbeeld punk, garagerock en elektronische muziek voor de voorstelling Provo. Tafel van Vijf integreert meerstemmige verhalen en muziek op een volgens de commissie prikkelende wijze. Samen met de interactieve spelelementen zorgt dit voor een aantrekkelijke theatervorm.
De commissie ziet dat het plan voortbouwt op de voorgaande periode. Tafel van Vijf heeft zich in de afgelopen periode weten te profileren als een gezelschap dat samenwerkingen aangaat met musea. Tafel van Vijf reflecteert erop dat nieuwe inzichten ertoe hebben geleid dat de westerse kijk op de geschiedenis doorbroken is, waardoor de verhalen gelaagder en meerstemmig zijn geworden. Dit vindt de commissie een sterke ontwikkeling. Zij vindt het bewonderenswaardig dat Tafel van Vijf bij de samenwerkingen met musea trouw blijft aan de eigen artistieke uitgangspunten.
Het is volgens de commissie overtuigend wat Tafel van Vijf teweeg wil brengen bij het publiek. Tafel van Vijf wil urgente maatschappelijke thema’s aankaarten bij jongeren. De commissie merkt daarbij op dat ze de voorstellingen over de Provobeweging en Mata Hari niet vanzelfsprekend vindt aansluiten op de belevingswereld van jongeren. In de artistieke vorm die wordt gekozen staan de belevenis, gedrag en interesses van jongeren echter wel steeds centraal.
De multidisciplinaire aanpak en de samenwerkingen met verschillende musea dragen volgens de commissie bij aan de aantrekkelijkheid van de voorstellingen voor het jonge publiek. Zij vindt het prijzenswaardig dat gebruik gemaakt wordt van gamification, aangezien dit een nog onderbelicht element is in de theaterwereld en de commissie dit een passende manier vindt om de inhoud voor de jeugd toegankelijker te maken, zoals in de voorstelling RECHT<>STAAT.
Dat het gezelschap jongeren expliciet meeneemt als medemakers en ambassadeurs vergroot de artistieke betekenis voor het publiek.
De commissie ziet een betekenis voor de stad in de samenwerkingen voor de voorstelling Rijk-dom, die specifiek culturele instellingen in Amsterdam betreffen. Ook het feit dat Tafel van Vijf intensief samenwerkt met middelbare scholen van alle opleidingsniveaus en het mbo, vergroot volgens de commissie de artistieke betekenis voor de stad.
Belang voor de stad
De commissie beoordeelt het belang voor de stad als goed.
In het plan herkent de commissie een sterke visie op het bereik in de stad en een gedegen kennis van de doelgroepen. Deze bestaan allereerst uit jongeren vanaf veertien jaar, die bereikt worden via middelbare scholen van alle opleidingsniveaus en mbo’s. Daarnaast richt het gezelschap zich op een gemengd publiek van jongeren en volwassenen. Er spreekt uit het plan een goed bewustzijn van de verschillende culturele achtergronden van de Amsterdamse jeugd, maar dit wordt in de beschrijving van de doelgroepen niet verder gespecificeerd. De keuze voor de doelgroep jongeren vanaf veertien jaar is helder toegelicht vanuit het besef dat het maatschappelijk bewustzijn zich vanaf die leeftijd begint te ontwikkelen.
De commissie vindt het beoogd publieksbereik niet overal goed onderbouwd en passend bij de aard en omvang van de activiteiten. Zo geeft Tafel van Vijf aan dat voor de voorstelling Rijk-dom in samenwerking met Het Wereldmuseum Amsterdam en Museum Tot Zover, die artistiek-inhoudelijke raakvlakken hebben met de thematiek, contact gelegd wordt met de Ghanese gemeenschap. De commissie vindt de genoemde aantallen die worden genoemd echter niet onderbouwd.
De aanpak om de doelgroep te bereiken via de partners vindt de commissie sterk. Tafel van Vijf heeft een breed netwerk van partners, zowel onder de Amsterdamse scholen als onder culturele partners, zoals het Rijksmuseum en Museum Tot Zover en de grote theaters in de stad. De commissie vindt het overtuigend dat hiermee publiek voor de schoolvoorstellingen wordt bereikt. Een sterke marketingstrategie om de jonge doelgroep direct aan te spreken en blijvend te betrekken vindt de commissie niet in het plan terug. De voorgestelde profilering op sociale media vindt de commissie qua beeldmateriaal niet erg dynamisch. Zij is er daarom niet van overtuigd dat dit aansprekend zal zijn voor de jonge doelgroep. Tafel van Vijf gaat nog op zoek naar een marketingbureau om het potentieel aan publiek te vergroten, maar een aanpak hiervoor is er nog niet.
De commissie vindt dat Tafel van Vijf een zeer goede bijdrage levert aan de spreiding van aanbod en publiek in de stadsdelen Zuidoost, Nieuw-West en Noord. Het plan laat visueel goed zien hoe de producties over de stad zijn verdeeld op basis van percentages, dat vindt de commissie inzichtelijk. Specifieke samenwerkingen met scholen in de stadsdelen zijn duidelijk toegelicht. Zo worden leerlingen van een school in Amsterdam Nieuw-West betrokken bij het maken van het decor en de expositie bij de voorstelling Al-Jazari. In de komende periode wil Tafel van Vijf het draagvlak in de stadsdelen verder vergroten door samenwerking met broedplaatsen, culturele centra en scholen. Ook richt het gezelschap zich op specifieke samenwerkingen in de stadsdelen, zoals in Zuidoost met het Bijlmer Parktheater en met De Meervaart en het Amsterdams Andalusisch Orkest in Nieuw-West. De commissie vindt het overtuigend dat hierdoor verbindingen tot stand komen met de stadsdelen en haar bewoners.
Diversiteit & inclusie
De commissie beoordeelt de bijdrage aan diversiteit en inclusie als voldoende.
De commissie mist in het plan een sterke visie op diversiteit en inclusie. Wel legt Tafel van Vijf een duidelijke focus op culturele diversiteit en dit sluit aan bij de biculturele jonge doelgroep die Tafel van Vijf in voorstellingen wil representeren. Tafel van Vijf maakt bewust de keuze voor onderwerpen die intercultureel zijn, en verbindt daar ook consequenties aan in het maakproces, zoals in de diverse samenstelling van makers en spelers.
De commissie is positief over de eerlijke reflectie en de lessons learned ten aanzien van het onderwerp. Het plan vertelt duidelijk wat er in een eerder maakproces misging. De organisatie is zich ervan bewust dat het onderwerp vraagt om continue reflectie en lerend vermogen. In de voorgaande periode zijn belangrijke stappen gezet. Zo is Tafel van Vijf gaan werken met diverse en biculturele schrijvers, regisseurs, acteurs en partners. Dit heeft gezorgd voor een divers aanbod met verhalen waarin de meerstemmigheid goed doorklinkt. Op die manier weet het gezelschap het cultureel divers samengesteld publiek op de scholen aan te spreken.
Al werkt Tafel van Vijf met biculturele makers, de organisatie zelf is niet erg divers samengesteld. Op dit punt ziet de commissie in het plan echter geen reflectie. Tafel van Vijf stelt zich ten doel om ten behoeve van een divers en inclusief aanbod de lijn van de afgelopen periode verder door te trekken door te werken met makers, spelers, regisseurs en schrijvers met een biculturele achtergrond. In elke voorstelling speelt minstens één acteur van kleur. De commissie vindt dat een passende en concrete doelstelling. Ten aanzien van het diversifiëren van het bereik en de organisatie leest de commissie echter geen concrete doelstellingen. Afgezien van het divers samengestelde bestuur, ziet de commissie op dit moment weinig diversiteit in de organisatie vertegenwoordigd.
De commissie ziet een overtuigende aanpak voor een divers en inclusief aanbod en bereik in het plan maar ze mist stappen om de organisatie te diversifiëren. De aanpak voor het aanbod is gelegen in het betrekken van biculturele makers, schrijvers en muzikanten, zoals Perry Gits en Mohamed Aadroun. Ook het gebruik van een breed palet aan muzikale stromingen in de producties speelt goed in op de verschillende achtergronden die binnen de doelgroep aanwezig zijn. De thematiek van bijvoorbeeld de voorstellingen Al-Jazari (over de gelijknamige Arabische uitvinder) en Rijk-dom (over niet-westerse rituelen rondom de dood) bieden volgens de commissie de mogelijkheid om een cultureel divers samengesteld publiek te bereiken. De commissie leest echter in het plan geen concrete aanpak om specifieke groepen te bereiken. Wel bereikt Tafel van Vijf een diverse doelgroep doordat op veel scholen in verschillende stadsdelen wordt gespeeld, daardoor is het aannemelijk dat daarmee een jong publiek wordt bereikt dat divers is in etniciteit, gender en sociaaleconomische achtergrond. Voor de aangekondigde oriëntatie op het bereiken van mensen met een beperking en genderdiversiteit is nog geen concrete aanpak terug te lezen.
De commissie is kritisch op het feit dat er in het plan geen stappen zijn vermeld om het vaste team meer cultureel divers in samenstelling te maken.
Uitvoerbaarheid
De commissie beoordeelt de uitvoerbaarheid als voldoende.
De commissie vindt dat er een overtuigende en realistische visie op de bedrijfsvoering in het plan te lezen is. Tafel van Vijf geeft een goede reflectie op de voorgaande periode en heeft volgens de commissie op basis daarvan duidelijke keuzes gemaakt voor de komende periode als het gaat om bedrijfsvoering, zoals het artistiek-inhoudelijk en zakelijk ruimte geven aan betrokken makers. De relaties met theaters en scholen zijn versterkt.
Het plan geeft goed inzicht in de manier waarop de organisatie met mensen en middelen wil omgaan. Er is een klein vast team dat aangevuld wordt door een schil van medewerkers, hetgeen zorgt voor een wendbare organisatie. Hoe de Governance Code Cultuur wordt nageleefd en is geïmplementeerd vindt de commissie helder toegelicht. Hieruit blijkt een behoefte aan stabiliteit en het daartoe duurzaam vastleggen van processen en verantwoordelijkheden. De commissie vindt het een goede zaak dat bij de bestuurswissel in de komende periode gekozen wordt voor een bestuurslid met ervaring in de podiumkunsten. De Fair Practice Code wordt nageleefd. Tafel van Vijf past de cao Toneel en Dans toe en biedt alle medewerkers en freelancers mogelijkheden aan om te voorzien in hun persoonlijke ontwikkelbehoeften. De commissie vindt dit vertrouwenwekkend. Er zijn korte lijnen van de artistieke en zakelijke leiding naar de vloer, en er wordt helder gecommuniceerd en besproken waar ieders verantwoordelijkheid ligt. Aangezien Tafel van Vijf voorstellingen maakt over gevoelige maatschappelijke onderwerpen, is de aandacht daarvoor extra belangrijk. De commissie vindt dan ook een goede eerste stap dat er ten aanzien van sociale veiligheid een interne vertrouwenspersoon vanuit het bestuur is aangesteld. De commissie leest dat Tafel van Vijf rekening houdt met lagere publieksinkomsten dan begroot en dat er reserves zijn opgebouwd om risico’s op te vangen. Tafel van Vijf gaat pas productionele verplichtingen aan als de financiering rond is en voorstellingen met onvoldoende boekingen komen te vervallen. Dit vindt de commissie passende stappen en ze heeft vertrouwen in de manier waarop de organisatie doet aan risicobeheersing.
De commissie vindt het plan in organisatorisch opzicht realistisch en haalbaar. De organisatie heeft een ervaren duo als artistiek en zakelijk leider. De zakelijk leider heeft een achtergrond op het gebied van educatie en musea en is daardoor goed in staat om de samenwerking met musea vorm te geven en de educatieve kwaliteit van de voorstellingen te bewaken.
De beoogde schaalgrootte, met een bescheiden groei van het aantal activiteiten in de komende periode, vindt de commissie realistisch gezien de omvang van de organisatie. De commissie plaatst wel een kanttekening bij het in verhouding teruglopend aantal speelbeurten in Amsterdam in relatie tot de landelijke speelbeurten. Daar wordt geen onderbouwing voor gegeven in de aanvraag.
Bij de financiële huishouding plaatst de commissie enige kanttekeningen. De conceptrealisatie 2023 laat een negatief resultaat zien. Tegelijkertijd is er volgens de commissie sprake van een bescheiden eigen vermogen waardoor ze constateert dat de ruimte om financiële tegenvallers op te vangen beperkt is. De commissie vindt de begroting echter duidelijk en de baten en lasten zijn duidelijk te herleiden tot het plan. Er is een passende diverse financieringsmix bestaande uit onder meer publieksinkomsten, publieke subsidies en duidelijk gespecificeerde private inkomsten. Daarmee worden eventuele financiële risico’s goed gespreid. De commissie vindt het positief dat de coproducerende partijen voor verschillende producties met sterke bijdragen op de begroting staan opgenomen. Mede door het draagvlak voor Tafel van Vijf acht de commissie het vierjarige plan als financieel haalbaar.
Conclusie
De commissie adviseert op grond van bovenstaande overwegingen de aanvraag van Tafel van Vijf te honoreren met het gevraagde bedrag van € 95.000 per jaar.
De aanvraag is beoordeeld binnen de adviescommissie Theater.