Suns and Stars

Inleiding

Stichting Suns and Stars (hierna: Suns and Stars) is een nomadisch kunstinitiatief en platform voor relationele kunstpraktijken en open-einde onderzoek. Door materiële en sociale interacties en interdisciplinaire allianties te stimuleren, fungeert Suns and Stars naar eigen zeggen als een tijdelijke gemeenschap waarin materiaal, kunstenaars en publiek samen bepalen welke richting wordt gekozen. Suns and Stars nodigt wisselende deelnemers uit om vaak een aantal jaar samen op te trekken en ideeën te verkennen. Suns and Stars geeft specialistisch publiek én algemeen geïnteresseerd publiek toegang tot het maakproces, zodat de reacties en gesprekken onderdeel worden van het dialogisch onderzoeksproces en de maakpraktijk. 

Van 2025 tot en met 2028 werkt Suns and Stars aan vijf langlopende trajecten met een groeiende 'tijdelijke gemeenschap' van kunstenaars en curatoren met relationele kunstpraktijken gericht op samenwerking. Vanuit deze basisgroep ontwikkelt Suns and Stars performances, films, podcasts, tentoonstellingen, events en online presentaties, waar wisselende kunstenaars, schrijvers, curatoren en specifiek geïnteresseerde deelnemers voor worden uitgenodigd. Suns and Stars trajecten zijn volgens de organisatie gebaseerd op een programma van solidariteit, niet gericht op identiteit, maar op samenwerking en gedeelde strategieën. De presentaties van Suns and Stars worden regelmatig off- en online gepresenteerd. Daarnaast worden de kunstwerken die in dit model tot stand komen, door de kunstenaars verder meegenomen, doorontwikkeld en ook op andere plekken getoond. Concepten die onderzocht worden tijdens de trajecten, voortkomend uit kunstpraktijken van de geselecteerde kunstenaars, zijn: het potentieel van community, grenzen en raakvlakken, the act of translation, het wankele lichaam (CRIP), abstraction as a subversive tool en contamination as collaboration.

Suns and Stars ontvangt geen meerjarige subsidie binnen het Kunstenplan 2021-2024. Voor de periode 2025-2028 vraagt de organisatie bij het AFK een bijdrage van gemiddeld € 40.000 per jaar in het kader van het Kunstenplan.

Artistiek belang

De commissie beoordeelt het artistiek belang als voldoende.

Suns and Stars is een platform voor relationele kunstpraktijken en open-einde onderzoek. De organisatie wil een vrijplaats zijn voor kunstenaars en niet-kunstenaars, waar kunstwerken in een geheel eigen tempo en op een niet-gangbare, eigen wijze tot stand kunnen komen. Suns and Stars wil daarmee de traditionele artistieke modellering van creatie herzien. In de terugblik van het plan op de afgelopen periode geeft Suns and Stars inzicht in de wijze waarop projecten en producties zijn ontstaan. De terugblik is met name beschrijvend en geeft de commissie een goed beeld van de resultaten en wat het publiek heeft gezien. Er is een heldere reflectie op de samenwerking, en de ontwikkeling van de curatorial platforms SlowSwayBlue en de ‘temporary artistic community’. De thema’s waarmee Suns and Stars wil werken zijn voor de commissie een logisch vervolg op het afgelopen programma. De tijdelijke gemeenschap van kunstenaars en curatoren met wie Suns and Stars in de afgelopen periode heeft gewerkt, heeft een belangrijke rol gespeeld bij het bepalen en uitwerken van de thema’s voor de komende periode.

De commissie vindt het bijzonder dat Suns and Stars haar projecten zeer lang laat duren, vaak meerdere jaren, in of als contrast met de prestatiedrang in de rest van de kunstwereld. Voor de commissie heeft de traagheid in ontwikkeling van activiteiten en de anti-establishmenthouding iets verfrissends. Maar deze aanpak leidt, volgens de commissie, soms ook tot een (onnodig) complexe benadering. 

Het nomadische bestaan en het interdisciplinair samenwerken, waarbij het maakproces centraal staat, vormt voor de commissie de artistieke eigen signatuur van Suns and Stars. Maar in deze signatuur dreigt, volgens de commissie, ook een onoverzichtelijkheid en een (louter) intuïtief handelen dat inhoudelijk interessant kan zijn, maar een negatief effect kan hebben op de mate waarop de signatuur een overtuigende vertaling krijgt naar artistieke activiteiten die voor het publiek interessant kan zijn.

De commissie constateert dat door de lange duur van projecten en de nichepositie in de kunstwereld het beoogde publiek (pre- en professioneel) niet altijd duidelijk in beeld is bij Sun and Stars. Soms ontbreekt de focus bij de organisatie om bij de opzet en uitwerking van haar activiteiten voldoende aandacht te geven aan de verschijningsvorm, presentatie en betekenis voor het publiek. De commissie ziet onbalans in de artistieke en publieksdoelen in de aanvraag, vanwege de autonome werkwijze zonder zicht op publiek. Suns and Stars geeft in het plan wel blijk van een intrinsieke behoefte om haar activiteiten in de stad te verankeren, door activiteiten te laten plaatsvinden in de eigen community van haar lokale sociale samenwerkingspartners. Zo onderzoekt Suns and Stars in het programma SiR, in 2025-2026 in tweemaandelijkse bijeenkomsten, welke tijdelijke samenwerking een inhoudelijke voedingsbodem voor de projecten van de kunstenaars kan vormen. In 2027 worden de projecten nader uitgewerkt door kunstenaars om vervolgens in 2028 te materialiseren in het project CRIP, gepresenteerd aan de samenwerkende partners.

De commissie constateert dat de activiteiten slechts toegankelijk zijn voor een zeer beperkt publiek, maar voor deze zeer toegewijde groep wel betekenisvol zijn. De commissie vindt de benadering van Suns and Stars intrigerend. Deze vormt een groot contrast met de aanpak bij andere kunstinstellingen. De commissie acht Suns and Stars daarom van betekenis voor de stad.

Belang voor de stad

De commissie beoordeelt het belang voor de stad als zwak.

Als doelgroep benoemt Suns and Stars iedereen in het (gekozen) netwerk: ‘van mantelzorgers, (lokale) politici, krantenbezorgers, dansers, erfgoedliefhebbers, crip- en queeractivisten tot archivarissen, museumspecialisten en kunstprofessionals’. Volgens de organisatie groeit dit netwerk met elke nieuwe presentatie. De gekozen doelgroepen (pre-professioneel en publiek op locaties) zijn klein, maar worden wel bereikt. De commissie constateert echter dat ondanks dat Suns and Stars aangeeft in het plan dat zij het publiek toegang wil geven tot het maakproces, deze door de focus op haar eigen netwerk ontoegankelijk is voor een breder publiek. Suns and Stars besteedt, zo constateert de commissie, in de huidige situatie veel tijd aan het opbouwen van het netwerk en minder aan een publiciteitsstrategie. Deze aanpak vindt de commissie echter pas overtuigend als deze twee inspanningen beter in balans gebracht worden. De communicatieplannen zijn in de aanvraag onvoldoende uitgewerkt. Daarnaast is het budget voor communitybuilding op locatie zeer beperkt in omvang. Hiermee zal naar mening van de commissie het publieksbereik in de stad zeer beperkt blijven.

Suns and Stars leidt een nomadisch bestaan. Als locaties worden diverse manifestaties en residencies in het buitenland beschreven, terwijl in Amsterdam het Marineterrein (Centrum), GROND Bajesdorp (Oost) en Filmhuis Cavia (West) worden genoemd. Suns and Stars geeft aan dat geen van de activiteiten plaatsvinden in de stadsdelen Nieuw-West, Noord of Zuidoost. Op basis daarvan stelt de commissie vast dat de activiteiten van Suns and Stars niet bijdragen aan spreiding van het culturele aanbod in deze stadsdelen.

Diversiteit & inclusie

De commissie beoordeelt de bijdrage aan diversiteit en inclusie als zwak.

Suns and Stars spreekt in haar aanvraag over een sterk internationale oriëntatie waarbij een open activistische grondhouding van belang is, met in het bijzonder aandacht voor kwesties rondom genderidentiteit. Suns and Stars wil een plek bieden voor meerstemmigheid, maar de commissie constateert dat er in de aanvraag reflectie ontbreekt en daarmee ambitie om dit met betrekking tot diversiteit en inclusie te vertalen naar een visie, doelstellingen of een concrete aanpak. Ook is er geen sprake van een verdere uitwerking met concrete stappen voor de ontwikkeling binnen de bedrijfsvoering of organisatie. In de uitgangspunten en werkwijze zijn wel beleidskeuzes gemaakt die meerstemmigheid een plek bieden in de organisatie, maar die zijn in de ogen van de commissie onvoldoende uitgewerkt om te gelden als een integrale doelstelling. 

In de artistieke praktijk van Suns and Stars is wel aandacht voor diversiteit en inclusie in het programma en bij het publiek, zo concludeert de commissie. Hierbij is aandacht in de programmering voor diversiteit in gender, culturele achtergrond en mensen met een fysieke beperking of sociaal-economische achterstandspositie. Een voorbeeld is het project CRIP, waarbij door middel van twee symposia en een tentoonstelling, het artistiek onderzoek dieper ingaat op de kritische benadering van dominante normen binnen de Crip- en Queertheorie. Er is een thema over gehoorbeperking in uitwerking, met een maker die zelf deze beperking heeft. Maar ondanks dat in de programmering concrete elementen zitten waarbij aandacht is voor diversiteit en inclusie, kan ook hier de commissie niet spreken van een methodische werkwijze of concreet plan van aanpak. Verder ziet de commissie in het plan wel samenwerkingspartners terug die een meer divers karakter of programmering hebben. Zo is er samenwerking met de Oude Kerk, PuntWG, Pakhuis de Zwijger, en When Site Lost the Plot.

De commissie vindt dat er wel een bewustzijn is over diversiteit en inclusie bij Suns and Stars, maar meer vanuit een (persoonlijk) maatschappelijk verantwoordelijkheidsbesef. Dit besef wordt echter binnen de organisatie niet vertaald in een concrete aanpak waarbij de vier p’s binnen de organisatie ook intrinsieke en gestructureerde aandacht krijgen.

Uitvoerbaarheid

De commissie beoordeelt de uitvoerbaarheid als zwak.

Er is volgens de commissie nauwelijks sprake van een visie op de bedrijfsvoering. Er wordt in de aanvraag aangegeven dat er ‘geen tijd’ is geweest voor structurele veranderingen in de organisatie, vanwege de grote werklast van de leiding, die kampt met een zeer beperkte capaciteit. Het ontbreekt, volgens de commissie, bij Suns and Stars aan een helder geformuleerde prioriteitenstelling in de organisatie; hoofd- en bijzaken worden niet gescheiden. De wil om de codes Governance Code Cultuur en Fair Practice te hanteren wordt wel uitgesproken, maar er is onvoldoende in de aanvraag over terug te vinden. Binnen het aandachtsveld governance ontbreekt een roulatiesysteem bij de bestuurders. Ook ontbreekt er een heldere risicoanalyse.

Bij de bedrijfsvoering constateert de commissie voldoende realiteitszin bij de opzet van de uren- en financiële begroting voor de komende periode. Het dekkingsplan is echter onvoldoende uitgewerkt, waarbij onderbouwing van het gevraagde subsidiebedrag van het AFK niet duidelijk is. De commissie constateert dat er bij de realisatie van de beoogde bedrijfsvoering sprake is van een aantal significante risico’s. Zo laten de baten en lasten vanaf 2021 nog geen stabiele groei zien en worden de baten voornamelijk verkregen door incidentele subsidies. Er is er bij de financieringsmix in het totaal van eigen inkomsten sprake van een overgroot deel uit publieke middelen.

De begrote subsidies, met een redelijke spreiding, zijn voor een groot deel nog onzeker en daarnaast zijn er relatief lage inkomsten uit andere bronnen.

De commissie is van mening dat het plan uitvoerbaar is, maar het ingediende plan is zodanig beknopt, dat het haar te weinig houvast geeft om een accurate inschatting te maken van het realisme. Tevens spreekt de commissie haar teleurstelling uit over het feit dat Suns and Stars het vorige advies van het AFK niet meer tot zich heeft genomen. Dit had kunnen leiden tot een grotere mate van reflectie bij de opzet van deze aanvraag. 

Conclusie

De commissie adviseert de aanvraag van Suns and Stars niet te honoreren, omdat deze tien of minder punten heeft behaald.

De aanvraag is beoordeeld binnen de adviescommissie Beeldende Kunst en Creatieve Industrie.