Stichting Vondelpark Openluchttheater
Inleiding
Vondelpark Openluchttheater brengt een gratis te bezoeken en gevarieerd programma voor gemiddeld 100.000 bezoekers per jaar. Het programma bestaat uit jong talent en gevestigde namen op het gebied van dans, muziek, theater, comedy en jeugdtheater. Gelegen in het Vondelpark is Vondelpark Openluchttheater naar eigen zeggen bereikbaar voor elke Amsterdammer. Vondelpark Openluchttheater stelt dat het voor artiesten een unieke plek is om op te treden vanwege het gelden van andere conventies dan in de reguliere theaters. Vondelpark Openluchttheater vindt dat zij de bereikbaarheid vergroot en bezoekers stimuleert naar voor hen minder reguliere programma’s te komen door geen entreegeld te heffen en alleen achteraf een donatie te vragen.
Voor de periode 2025-2028 geeft Vondelpark Openluchttheater als presentatiepodium ruimte aan gevestigde namen en jonge makers om dingen uit te proberen en zich te presenteren aan een breed publiek. De programmeurs vertegenwoordigen een zo breed mogelijk perspectief waarbij ze enerzijds op zoek gaan naar meerstemmige verhalen van de stad en anderzijds uitgaan van een zo breed mogelijke opvatting van hun eigen genre. Waar mogelijk maakt Vondelpark Openluchttheater combinaties tussen nieuwe makers, mid-career makers en grote namen. Verder wil Vondelpark Openluchttheater letterlijk meer ruimte aan jongeren bieden, door hen zelf het podium te geven. Het gaat hier om jonge makers die zich ontwikkeld hebben binnen kunstvakopleidingen maar ook jonge selfmade creatieven. Dit wil het Vondelpark Openluchttheater faciliteren met de nieuwe programmalijn genaamd de Vrije Ruimte.
Vondelpark Openluchttheater ontving een tweejarige subsidie 2021-2022 uit de Regeling Ontwikkeling van € 100.000 per jaar (toekenningsbedrag 2021). Voor de periode 2025-2028 vraagt de organisatie bij het AFK een bijdrage van gemiddeld € 175.000 per jaar in het kader van het Kunstenplan.
Artistiek belang
De commissie beoordeelt het artistiek belang als voldoende.
Vondelpark Openluchttheater profileert zichzelf als het meest toegankelijke podium in de openlucht met een meerstemmig, onconventioneel programma. Dit uit zich in een horizontaal geagendeerd programma met de volgende programmalijnen: pop- en klassieke muziek, dans, comedy, familievoorstellingen en vrije ruimte. Met de multidisciplinaire programmalijn vrije ruimte wil het theater Amsterdamse jongeren met een biculturele achtergrond aantrekken. Binnen de programmering ligt de focus op een combinatie van jong en bewezen talent, meerstemmigheid en programma specifiek voor jongeren. Ook wordt er bij de programmering van alle activiteiten gewerkt met uitgangspunten zoals breed, divers en horizontaal.
In deze focus en uitgangspunten gericht op toegankelijkheid en meerstemmigheid herkent de commissie een artistieke eigenheid bij Vondelpark Openluchttheater, maar zij vindt die zeer algemeen beschreven.
De commissie ziet weinig uitwerking en verdieping van de artistieke uitgangspunten. Zo worden bijvoorbeeld de wijze en gronden waarop de programmeurs jonge makers selecteren weinig toegelicht. De artistieke signatuur ziet de commissie vrij pragmatisch ingevuld, met een combinatie van actuele programmakeuzes en een neus voor publiekstrekkers. Dat leidt volgens de commissie wel tot een samenhangend geheel van artistiek aanbod en entertainment dat zich verhoudt tot de tijdgeest. Vondelpark Openluchttheater heeft goed nagedacht over de sfeer die door het programma neergezet wordt, namelijk open, toegankelijk en laagdrempelig. Dit doet zij onder andere door het aantrekken van vaste presentatoren per programmaonderdeel, ter bevordering van de herkenbaarheid. De commissie vindt de programmaonderdelen op zichzelf artistiek niet altijd even prikkelend, maar de wijze waarop het aanbod gecombineerd en gepresenteerd wordt, spreekt wel tot de verbeelding.
De verschillende programmalijnen komen tot stand na op eerdere programmalijnen te hebben gereflecteerd, waarbij van enkele eerdere programmalijnen afscheid is genomen. De commissie is van mening dat de ambities voor de periode 2025-2028 logisch vanuit de ontwikkeling in de vorige periode tot stand zijn gekomen.
Het valt de commissie op dat de programmering sterk leunt op de initiatieven en staat van dienst van partners zoals Julidans en Kwaku Summer Festival. De commissie had daarom de beweegredenen om juist met deze partners te werken graag onderbouwd gezien als onderdeel van de artistieke ontwikkeling.
Karakteristiek voor het Vondelpark Openluchttheater is vanzelfsprekend ook de locatie en presentatie in de openlucht, midden in de stad. Het Vondelpark is een iconisch stadspark, waar Amsterdammers, Nederlanders en toeristen moeiteloos de weg naar weten te vinden. Juist hier een brede culturele programmering brengen die zijn wortels heeft in de stad, en waar er ook ruimte is voor makers en uitvoerenden in verschillende stadia van hun carrière, creëert in de ogen van de commissie artistieke betekenis voor publiek en stad. Jong, lokaal, talent krijgt een plek om zich te profileren en meer gevestigde artiesten krijgen de kans om op een mooie plek op een aansprekende locatie een voorstelling te geven voor publiek dat anders dan anders is. Dat er een plek is waar jong en oud, van binnen en buiten de stad, zij aan zij kan genieten van voorstellingen in de openlucht vindt de commissie ook een inhoudelijke bijdrage leveren aan het culturele ecosysteem van de stad Amsterdam.
Belang voor de stad
De commissie beoordeelt het belang voor de stad als zwak.
Uit het plan van Vondelpark Openluchttheater wordt duidelijk dat zij voornemens is meer mensen richting de locatie te trekken en dat dit de visie op bereik voor de komende periode vormt. De commissie vindt dit geen onderbouwde visie op het bereik in de stad, maar een summiere en zeer algemeen geformuleerde doelstelling. Om een significante toestroom van nieuw publiek te realiseren, wil het Vondelpark
Openluchttheater onder andere een outreachende marketeer waar zij nu al mee werkt in vaste dienst nemen. De commissie beaamt het belang van goede marketeers om nieuw publiek aan te spreken. Dat neemt niet weg dat een heldere definitie van en inzicht in beoogde doelgroepen het beginpunt is om dit nieuwe publiek te vinden en te interesseren voor het programma. Het plan geeft hier geen inzicht in.
Vondelpark Openluchttheater wil marketing en programma in een vroeg stadium bij elkaar brengen. Het gezamenlijk laten optrekken hiervan vindt de commissie een goed uitgangspunt. Het plan omschrijft verder dat Vondelpark Openluchttheater interactie wil aangaan met beoogde doelgroepen, achterban van artiesten wil activeren en naamsbekendheid wil vergroten. Deze aanpak wordt echter niet verder uitgewerkt of gekoppeld aan specifieke programmalijnen en doelgroepen. De commissie is er daarom niet van overtuigd dat de aanpak passend is om de beoogde doelgroepen te bereiken.
Na een publieksonderzoek in 2023-2024 geeft Vondelpark Openluchttheater aan dat ze goed inzicht in de bezoekers heeft. De genoemde cijfers in de aanvraag geven de commissie onder andere een beeld van waar de bezoekers vandaan komen en of ze terugkerend of nieuwe bezoeker zijn. De commissie had meer willen lezen over hoe dit publieksonderzoek gedaan is, temeer omdat door de gratis toegang geen informatie uit ticketverkoop beschikbaar is.
Alle activiteiten van Vondelpark Openluchttheater vinden plaats op de vaste locatie in het park. Er zijn geen activiteiten in de stadsdelen Nieuw-West, Noord of Zuidoost. Op basis daarvan stelt de commissie vast dat de activiteiten van Vondelpark Openluchttheater niet bijdragen aan spreiding van het culturele aanbod en publieksbereik in deze stadsdelen.
Diversiteit & inclusie
De commissie beoordeelt de bijdrage aan diversiteit en inclusie als zwak.
Uit het plan spreekt een generieke visie op diversiteit en inclusie, waarbij Vondelpark Openluchttheater stelt dat een representatie van de verscheidenheid aan bewoners, bezoekers en werkenden in de stad het startpunt is voor alle activiteiten. De commissie oordeelt echter dat deze visie weinig diepte krijgt doordat er geen onderbouwde keuzes worden gemaakt of verdere uitwerking aan wordt gegeven. De commissie ziet ook geen verduidelijking van de visie in de doelen, die eveneens algemeen en weinig concreet zijn geformuleerd.
Het plan bevat voor de komende periode slechts globale doelstellingen voor de vier P’s. Wat betreft programma wordt de Focus op Meerstemmigheid en Focus op Jongeren benoemd, en dat programmeurs meer aandacht gaan besteden aan genderdiversiteit bij de programmering. Een meer cultureel divers publiek en programmering wordt met name door de verschillende partners van Vondelpark Openluchttheater gerealiseerd.
De commissie constateert dat er weinig reflectie in het plan is op de stappen die Vondelpark Openluchttheater afgelopen periode heeft gezet op het gebied van diversiteit en inclusie. Ook worden er geen duidelijke nieuwe stappen of doelstellingen aan verbonden. De commissie vindt het positief dat er de afgelopen periode middels samenwerkingen met onder andere Pride Amsterdam, Kwaku Summer Festival en Summer Breeze Latin Festival een meer divers en inclusief programma en publiek is gerealiseerd. Veel samenwerkingen worden voortgezet en bieden dus ook voor de komende periode een basis. Het plan maakt echter niet duidelijk hoe Vondelpark Openluchttheater zelf stuurt op dit onderwerp, en hoe dit zich verhoudt tot de eigen visie. Nu de organisatie al een tijd ervaring en kennis heeft opgedaan met deze partners, vindt de commissie dat Vondelpark Openluchttheater een diverse en inclusieve werkwijze, programmering en publieksbenadering zich meer eigen kan maken. Over de eigen organisatie benoemt Vondelpark Openluchttheater in het plan dat de relatie met Kwaku Summer Festival bijgedragen heeft aan een organisatie met medewerkers met een biculturele achtergrond. Wat concreet het effect is geweest van deze samenwerking op de samenstelling van personeel en medewerkers van Vondelpark Openluchttheater zelf, benoemt het plan niet. Het bestuur van de stichting heeft nog geen leden met een biculturele achtergrond en het plan omschrijft ook geen intenties om dit te veranderen.
Vondelpark Openluchttheater geeft aan alle 180 nationaliteiten van Amsterdam aan te willen spreken. Zeker gezien het gewicht dat Vondelpark Openluchttheater zelf aan dit uitgangspunt geeft, had de commissie een concrete aanpak verwacht om dit te realiseren. De aanpak die in het plan beschreven wordt vindt de commissie echter summier en overwegend leunen op de gratis toegankelijkheid van de locatie en de samenwerkingspartners.
De commissie is wel positief over deze samenwerkingspartners. Met name de verschillende festivals zoals Kwaku Summer Festival en Summer Breeze Latin Festival zorgen concreet voor cultureel diverse programmering en publieksbereik. Daarnaast noemt Vondelpark Openluchttheater dat haar programmeurs de komende tijd meer aandacht geven aan genderdiversiteit, leeftijd en culturele achtergrond van de geboekte artiesten.
Om de diversiteit binnen de eigen organisatie te vergoten, heeft Vondelpark Openluchttheater Binoq Atana benaderd om het bestuur aan te vullen met mensen met een biculturele achtergrond. De commissie vindt dit op zichzelf een passende stap, maar mist ook hier concretisering: om welke functies gaat dit en op welke termijn bijvoorbeeld?
Uitvoerbaarheid
De commissie beoordeelt de uitvoerbaarheid als voldoende.
De visie op de bedrijfsvoering die Vondelpark Openluchttheater geeft, hangt vooral samen met de wens van het theater om minder afhankelijk te worden van De Vries Producties BV. Daartoe wil ze het werk van het Openluchttheater als op zichzelf staande waarde, en de eigen organisatie versterken. Ze zet bijvoorbeeld in op meer marketingpersoneel, meer productiekracht, een vaste programmacoördinator en meer financiële ruimte om te investeren in de faciliteiten. Het plan maakt niet goed duidelijk waarom Vondelpark Openluchttheater dit wil. De commissie kan zich voorstellen dat de huidige verwevenheid van de stichting met De Vries Producties BV voor- en nadelen heeft. De afweging die daarin nu gemaakt is komt niet expliciet in het plan naar voren. Bovendien maakt het plan niet helder wat het voor de bedrijfsvoering en governance betekent om deze verwevenheid los te laten. Het plan geeft bijvoorbeeld geen inzicht in de wijze waarop bij een grotere autonomie de afspraken tussen raad van toezicht, directie en leidinggevenden en medewerkers vorm zullen krijgen, of wat de financiële consequenties zijn.
Aandacht voor sociale veiligheid wordt beschreven met de concrete stap van het aantrekken van een extern vertrouwenspersoon. Daarnaast legt de organisatie een grote mate van verantwoordelijkheid bij de theatermanager, die een signalerende functie heeft omdat hij het dichtst bij de medewerkers staat. Er wordt echter niet aangegeven hoe deze daarvoor is geëquipeerd, en of er nog andere manieren worden ingezet om de organisatie op dit vlak te begeleiden of bewust te maken.
De Fair Practice Code wordt in het plan benoemd. Zo wordt er aangegeven dat iedere werknemer, zelfstandige of vrijwilliger, een marktconforme honorering krijgt. Wat marktconform inhoudt en welke cao er eventueel wordt gevolgd, komt volgens de commissie niet duidelijk naar voren. Wat betreft honorering voor uitvoerenden omschrijft Vondelpark Openluchttheater: ‘De juniors bieden wij een standaard onkostenvergoeding en voor medior en senior bespelers hanteren wij een verschillende bandbreedte, afhankelijk van de duur, omvang van de groep, de line-up en soms de marktwaarde van de act’. De commissie vindt dat het plan daarmee niet inzichtelijk maakt of en hoe fair pay wordt betaald. Zij constateert dat het vastgestelde budget in de begroting voor uitkoop van artiesten het bij de beoogde hoeveelheid activiteiten niet toelaat om fair pay uit te betalen.
In het plan wordt er door Vondelpark Openluchttheater teruggeblikt op de afgelopen jaren. Hieruit blijkt dat er in 2022 en 2023 verliezen zijn gedraaid waarmee tekorten zijn ontstaan. Een reflectie op deze tekorten en de financieel moeilijke situatie die hierdoor is ontstaan leest de commissie niet in het plan terug.
De commissie constateert dat de organisatie destijds niet heeft ingegrepen. Het heeft niet geresulteerd in een plan om de lasten te beheersen door personele inzet en programma bij te stellen. De commissie vindt dat de organisatie daarmee problemen voor zich uit heeft geschoven. Ook het plan voor 2025-2028 geeft bovendien geen inzicht in een werkwijze bij tegenvallende toekomstscenario’s, bijvoorbeeld bij zomers met veel slecht weer. De commissie vindt dat Vondelpark Openluchttheater een aanpak voor kosten- en risicobeheersing en financieel herstel wel had moeten opnemen in het meerjarenplan, gezien de consequenties van het programmeren in de openlucht, en vanwege de verliezen in 2022-2023.
Het plan van Vondelpark Openluchttheater is volgens de commissie in organisatorisch opzicht uitvoerbaar. Een schil van flexibele zzp krachten die al jaren voor Vondelpark Openluchttheater werken en de verwevenheid met De Vries Producties die financiële en productionele kracht met zich meebrengt heeft er altijd voor gezorgd dat deze projectmatige instelling het organisatorisch kan bolwerken. Door personeel aan zich te binden en onder andere een producent en een programmacoördinator in vaste dienst aan te nemen verwacht de commissie dat Vondelpark Openluchttheater het plan organisatorisch uit kan voeren.
De commissie vindt de begroting qua omvang passend bij de activiteiten en bij de voorgenomen personele investeringen. Zo vindt de commissie het realistisch dat het theater de aard en omvang van de activiteiten in het verlengde houdt van de afgelopen periode waardoor daarvoor geen grote kostenstijgingen plaatsvinden.
De toelichting op de begroting is volgens de commissie helder en geeft duidelijk en overzichtelijk de geldstromen per post weer, passend bij de ambities van de organisatie. Positief maar ook opvallend in het licht van de financiële strubbelingen van afgelopen jaren, is de aanwezigheid van een gezond eigen vermogen. Het stichtingsvermogen is door de periode 2022-2023 dalende, maar nog gezond genoeg om deze en toekomstige financiële tegenslagen op te kunnen vangen. De commissie stelt in ieder geval vast dat de financiële huishouding van Vondelpark Openluchttheater inmiddels weer op orde is.
De financieringsmix laat volgens de commissie voldoende risicospreiding zien met naast de bijdrage van AFK nog bijdragen uit private fondsen en sponsoring. Wel benoemt de commissie dat zij een risico ziet in de festivalpartners die voorheen met gesloten beurzen gefaciliteerd werden door Vondelpark Openluchttheater en nu huur moeten gaan betalen. De commissie acht het realistisch dat niet alle festivalpartners mee zullen gaan in de transitie naar het betalen van huur, wat een risico is op minder inkomsten.
Conclusie
De commissie adviseert de aanvraag van Vondelpark Openluchttheater niet te honoreren omdat deze tien of minder punten heeft behaald.
De aanvraag is beoordeeld binnen de adviescommissie Podia voor Podiumkunsten & Debat.