Stichting TILT

Inleiding

Stichting TILT (hierna: TILT) is een interdisciplinair platform dat het werk van choreograaf en kunstenaar Andrea Božić en beeldend en performancekunstenaar Julia Willms produceert en verspreidt. Sinds 2003 werkt TILT aan een wat ze zelf omschrijft als een ‘indisciplinair’ oeuvre, waarmee zij bedoelt dat zij nieuwe kunstvormen ontwikkelt. TILT heeft als doel om nieuwe artistieke vormen, praktijken en discoursen te ontwikkelen die indisciplinaire verbindingen creëren tussen kunst en leven. Sinds 2021 is performance- en theatermaker Billy Mullaney als associate artist verbonden aan TILT. 

In de afgelopen 10 jaar heeft TILT zich ontwikkeld als speler in het Amsterdamse en Nederlandse podiumkunstenlandschap, zowel op het vlak van intergenerationele, indisciplinaire en internationale uitwisseling. TILT opereert vanuit diepgaand artistiek onderzoek en richt zich op de creatie en verspreiding van performances, performatieve installaties en beeldende kunstwerken in zowel het performance- als het beeldende kunst circuit. Hieruit komen veel verschillende soorten activiteiten voort: workshops, educatieve activiteiten, curatoriële samenwerkingen en de ontwikkeling van een discours, waarbij bevraagd wordt wat als ‘normaal’ wordt beschouwd.

De komende jaren ontwikkelen en presenteren Božić en Willms, middels het specufictieve Premonitions Agency, een transmedialabyrint getiteld LUNARIS. Dit is een constellatie van uiteenlopende kunstwerken waarmee ze performatief-filmische nieuwe onderling verbonden werelden creëert via performances, audiovisuele performatieve installaties en daaraan gerelateerde kleinere werken. Als onderdeel van en naast de

LUNARIS-wereld, ondersteunt TILT het artistieke werk van associate artist Billy Mullaney. Vanuit thuisbasis Amsterdam wil TILT portalen naar gezamenlijke verbeelding openen en een speelse betrokkenheid tot de wereld tonen. TILT heeft een trouwe achterban en richt zich daarnaast op nieuwe doelgroepen.

Stichting TILT ontvangt een vierjarige subsidie 2021-2024 binnen het Kunstenplan van € 56.969 per jaar (incl. indexatie 2024). 

Voor de periode 2025-2028 vraagt de organisatie bij het AFK een bijdrage van gemiddeld € 100.000 per jaar in het kader van het Kunstenplan.

Artistiek belang

De commissie beoordeelt het artistiek belang als goed. 

De commissie is positief over de artistieke eigenheid van TILT. De artistieke signatuur vindt de commissie kernachtig te duiden als: het samen met het publiek een nieuwe werkelijkheid willen creëren. De artistieke signatuur van TILT wordt bepaald door indisciplinariteit van het werk in de nieuwe verbindingen tussen beeldende kunst, performance, wetenschap, transmedia, dromen en gameplays. Er zit volgens de commissie een grote urgentie in het werk en het haakt aan op actuele en toekomstige ethische en sociaal-politieke vraagstukken. De commissie vindt dat dit de artistieke eigenheid versterkt. 

De commissie vindt dat deze artistieke signatuur een overtuigende vertaling krijgt in de activiteiten voor de komende periode en dat de keuzes voor thematiek en projecten artistiek helder zijn gemotiveerd. Met het programma LUNARIS creëert TILT een in de ‘echte’ wereld ingebedde fictieve wereld, met verschillende verbonden transmediale werken, voorstellingen, audiovisuele performatieve installaties en kleiner werk. TILT schetst het fictieve overheidsorgaan ‘Premonitions Agency’ dat dromen van burgers verzamelt om de toekomst te beïnvloeden. De commissie vindt dit een zeer tot de verbeelding sprekend en spannend artistiek uitgangspunt om alle verschillende activiteiten aan te verbinden. De commissie vindt de afzonderlijke programmavoorstellen hierdoor duidelijk artistieke samenhang vertonen. Hoe dit zich concreet naar de vloer vertaalt, wordt echter voor de commissie nog niet helemaal helder. De commissie vindt dit echter verklaarbaar, omdat het van tevoren niet zeker is hoe een werk met een dergelijk onderzoeksmatig karakter er uiteindelijk concreet uit komt te zien. 

TILT bouwt volgens de commissie met dit plan logisch voort op de eerdere artistieke ontwikkeling en op wat TILT aangeeft dat met de producties uit het verleden is verwezenlijkt. In de voorgaande periode bouwde TILT ook aan kunstwerken die de logica van hoe de ruimte functioneert bevragen en daar bouwt dit plan op voort. Tegelijkertijd vindt de commissie het sterk dat TILT in het plan de nodige ruimte biedt voor wat er gaandeweg nog kan gebeuren op artistiek gebied. 

De commissie vindt het duidelijk wat TILT teweeg wil brengen bij het beoogde publiek. Op een speelse en toegankelijke manier wil TILT het publiek ertoe brengen om te bevragen wat er als ‘normaal’ gezien wordt. De artistieke betekenis voor dit publiek vindt de commissie terug in de wijze waarop TILT technologie en futurologie als interessante thema’s wil verbinden in haar indisciplinaire performances, waarmee je als publiek in een andere realiteit wordt meegenomen. TILT produceert volgens de commissie gelaagd en betekenisvol werk, en bereikt hiermee haar publiek op passende locaties. TILT werkt samen met wetenschappers, gamers, studenten en specialisten en maakt daarmee verbindingen tussen verschillende disciplines. De commissie vindt dit artistiek van betekenis voor de achterban die deze doelgroepen vertegenwoordigen. TILT gebruikt daarbij volgens de commissie presentatievormen en verhalenlijnen die aansprekend zijn, en zowel imaginair als wetenschappelijk kunnen worden ingezet. De commissie is ervan overtuigd dat dit het beoogd publiek nieuwsgierig zal maken en dat bezoekers zich erdoor uitgenodigd voelen om mee te gaan in een andere dimensie. 

De commissie vindt dat TILT van bescheiden artistieke betekenis is voor de stad door de wijze waarop ze de dans- en performancekunst in de stad weet te verbinden met beeldende kunst en wetenschap. Zij constateert echter dat het plan nauwelijks ingaat op wat TILT teweeg wil brengen in de stad of de buurt.  

Belang voor de stad

De commissie beoordeelt het belang voor de stad als voldoende. 

De commissie ziet in het plan een realistische visie op het bereik binnen de stad. TILT geeft duidelijk aan tot welk publiek zij zich richt. Zij richt zich op een niche publiek van theater-, dans-, kunst-, en mediakunstliefhebbers dat openstaat voor vernieuwende en grensverleggende ervaringen. Daarnaast richt ze zich onder meer op kunstprofessionals, kunstvakstudenten van diverse disciplines, wetenschappers en onderzoekers, technisch onderlegde en avontuurlijke mensen uit de generaties van de millennials en generatie Z, gamers en sci-fi-liefhebbers, mensen en organisaties met interesse in dromen en kwantumfysica, netwerken van partners en speellocaties en instanties die TILT financieel ondersteunen. De commissie vindt de doelgroepen en het beoogde publieksbereik passend bij de aard en omvang van de activiteiten en de ervaring van de organisatie. 

Om deze doelgroepen te bereiken, werkt TILT samen met volgens de commissie geschikte samenwerkingspartners zoals het Holland Festival, WhyNot en Cinedans. Dit vindt de commissie een voor een kleine organisatie als TILT passende aanpak. De commissie vindt het goed dat TILT met inzet van een PR-/ communicatiemedewerker specifieke marketing gaat inzetten om het publiek mee te nemen in de LUNARISwereld, met onder andere digitale content op de website en sociale media en een eigen huisstijl. 

Minder duidelijk is voor de commissie hoe TILT de gewenste verbreding en vergroting van publiek wil behalen. De commissie vindt het aannemelijk dat nieuw publiek wordt bereikt doordat TILT haar werk op uiteenlopende plekken presenteert, zoals op festivals, in theaters, kunstruimtes, openbare en publieke ruimtes. Hoe TILT dit publiek aan zich denkt te binden, wordt de commissie echter niet helder. De commissie had ook graag specifieke communicatiestrategieën gezien om afzonderlijke doelgroepen te bereiken. 

TILT levert volgens de commissie niet of nauwelijks een bijdrage aan de spreiding van het culturele aanbod en publieksbereik in de stadsdelen Noord, Nieuw-West en Zuidoost. TILT zegt deel te willen nemen aan de open dagen van broedplaats De Vlugt in Nieuw-West. De commissie ziet echter niet dat er op dit punt sprake is van commitment, en vindt deelname aan een jaarlijkse open dag heel beperkt. In Noord is

TILT slechts een keer per jaar te zien tijdens het Cinedans Festival in EYE Filmmuseum. De commissie ziet in het plan ook geen overtuigende aanwijzingen dat TILT werkt aan draagvlak voor activiteiten in deze stadsdelen. 

Diversiteit & Inclusie

De commissie beoordeelt de bijdrage aan diversiteit en inclusie als voldoende.

De commissie ziet een heldere visie op diversiteit en inclusie uit het plan naar voren komen. TILT wil een platform bieden voor het bieden van meerstemmigheid, en koppelt dit volgens de commissie sterk aan de eigen artistieke identiteit en hoe ze nieuwe entiteiten wil creëren in het werk. 

TILT benoemt indisciplinaire, generationele en culturele meerstemmigheid als kernprincipes van de organisatie. 

TILT heeft afgelopen periode de Diversiteit, Inclusie en Gelijkwaardigheid-analyse (DIG) gedaan, een jaarlijkse SWOT-analyse én een DIG-beleidsscan en werkvloeranalyse uitgevoerd op de organisatie. Op die manier analyseerde TILT de vier P’s van de Code Diversiteit en Inclusie binnen de organisatie. Dat TILT zo intensief heeft gereflecteerd op de organisatie op het gebied van diversiteit en inclusie vindt de commissie positief, maar zij had in het plan wel meer willen lezen over de uitkomsten van deze analyses en de ontwikkelingen ten aanzien van aanbod en bereik in afgelopen periode. 

Wel heeft TILT op basis van wat de analyse uitwees in het plan doelstellingen benoemd op het gebied van diversiteit en inclusie van aanbod, bereik en publiek. Ten aanzien van het aanbod wil TILT in de producties werelden creëren waarin geslacht, identiteit en seksualiteit fluïde worden. Deze benadering past volgens de commissie bij de artistieke identiteit van TILT, maar het levert geen erg concrete doelstelling op. Op de andere P’s vindt de commissie de doelstellingen wel concreet en ook passend. TILT stelt zich op het punt van bereik ten doel dat bezoekers het werk kunnen ervaren zonder voorkennis, om financiële belemmeringen voor voorstellingsbezoek weg te nemen en de toegankelijkheid van de activiteiten te vergroten voor mensen met verschillende affiniteiten en neurodiversiteiten. In de organisatie stelt TILT het concrete doel een bicultureel bestuurslid aan te stellen. Via nieuwe partners wil TILT verbindingen leggen met nieuwe diverse doelgroepen. 

De commissie vindt dat TILT in het plan een passende aanpak heeft geformuleerd voor diversiteit en inclusie op het vlak van aanbod, bereik en organisatie. TILT wil met haar werk ruimte geven aan verschillende perspectieven. Het aanbod in komende periode kan volgens de commissie inderdaad een ander perspectief creëren, dat voorbijgaat aan limiterende en uitsluitende perspectieven. De commissie had echter graag voorbeelden gezien van de manier waarop de organisatie een daadwerkelijk inclusieve ervaring denkt te creëren voor het publiek. TILT heeft het voornemen om het werk de komende periode te ondertitelen en gaat met locatiepartners samenwerken ten aanzien van toegankelijkheid voor andersvaliden. Dat vindt de commissie positief. De commissie mist in het plan een concrete aanpak bij de doelstellingen om een diverser bestuur te realiseren en via partners verbindingen te leggen met nieuwe doelgroepen.  

Uitvoerbaarheid

De commissie beoordeelt de uitvoerbaarheid als voldoende. 

De commissie krijgt uit het plan een duidelijk beeld hoe TILT met mensen en middelen om wil gaan. Er is volgens de commissie een visie op de bedrijfsvoering, passend bij de grootte van de organisatie en de ambitie van het plan. 

TILT reflecteert helder op de bedrijfsvoering in afgelopen periode. Tijdens de pandemie is de kleine organisatie hard getroffen door uitval van teamleden op productietechnisch vlak, hetgeen de kwetsbaarheid van de organisatie heeft aangetoond. De visie op de bedrijfsvoering komt volgens de commissie ook logisch voort uit de noodzaak om het vaste productionele team te versterken. De eerste passende stappen daarvoor zijn gezet; de komende jaren moet dit verder vorm krijgen. Er is een duidelijkere taakverdeling gemaakt in de backoffice, waardoor het team meer stabiliteit heeft gekregen en de werkdruk is verlaagd. Het is de bedoeling dat de artistieke leiding vast in dienst genomen wordt. TILT wil, mede met de inzet van externe expertise, in komende periode een verdere professionaliseringsslag maken om haar positie als speler lokaal in Amsterdam, nationaal en internationaal te kunnen bestendigen en versterken.

Er wordt slechts summier gereflecteerd op hoe met de Governance Code Cultuur wordt omgegaan. De commissie had graag gezien welke aandachtspunten de organisatie nog ziet op dat vlak. De organisatie heeft toegelicht hoe ze de Fair Practice Code hanteert; de commissie vindt dat daarin goede stappen worden gezet. Voor de artistieke directie zal de cao Toneel en Dans 2020-2024 als richtlijn worden genomen, voor zzp’ers wordt gewerkt met passende uurtarieven. Het voornemen is om per 2025 de salarissen, honoraria en vergoedingen met 2,5% per jaar te verhogen. De organisatie investeert ook in haar personeel door een leerbudget vrij te maken voor de artistieke directie. De commissie ziet en waardeert ook dat TILT aandacht heeft voor sociale veiligheid. De organisatie bouwt reflectiemomenten in met het team en heeft een externe vertrouwenspersoon. 

TILT geeft een beknopte reflectie op de risico’s die de organisatie loopt en hoe daarmee om te gaan. Ze is er zich bijvoorbeeld bewust van dat er een slechts een beperkt aantal theaters indisciplinair werk programmeert zoals TILT maakt. TILT investeert hierom in verkoop en biedt contextprogramma aan om het publiek te verbinden aan dit soort werk. De commissie had graag gelezen op welke wijze TILT dit doet en of hier in voorgaande periode ervaring mee is opgedaan. 

De commissie vindt dat TILT voldoende inzicht geeft in de organisatorische en financiële uitvoerbaarheid van het plan. Zij vindt dat de beoogde groei van de organisatie, met aanstellingen in loondienst voor de artistieke directie, past bij de beoogde ontwikkelstappen in de bedrijfsvoering. Er zijn daarnaast sterke structurele partnerschappen met bijvoorbeeld Theater Frascati. De commissie heeft echter bedenkingen bij de schaalgrootte van de activiteiten die voor de komende periode wordt verwacht. In vergelijking met voorgaande periode vindt de commissie dat er relatief veel activiteiten op stapel staan voor een relatief klein team. Zeker omdat de organisatie aangeeft dat er in de voorgaande periode sprake was van hoge werkdruk, is dit in de ogen van de commissie risicovol voor de organisatorische haalbaarheid. De financiële huishouding is, op basis van de vermogenspositie volgens de commissie kwetsbaar en kan naar verwachting niet veel financiële tegenvallers opvangen. De commissie vindt het dan ook positief en gezien de begroting realistisch dat TILT de doelstelling heeft om het eigen vermogen te versterken om risico’s het hoofd te kunnen bieden. 

De commissie vindt de begroting grotendeels realistisch en passend bij het plan. De verschillende baten en lasten zijn duidelijk gespecificeerd en te herleiden tot de activiteiten. De commissie vindt de forse sprong in beheerslasten van personeel ten opzichte van voorgaande periode echter niet goed toegelicht. De financieringsmix vindt de commissie realistisch en passend, met publieksinkomsten, bijdragen van coproducenten, verhuurinkomsten van het atelier, private en publieke inkomsten. De commissie vindt dat de organisatie daarmee in staat is om de financiële risico’s goed te spreiden.  

Conclusie

De commissie adviseert op grond van bovenstaande overwegingen de aanvraag van TILT te honoreren met het gevraagde bedrag van € 100.000 per jaar. 

De aanvraag is beoordeeld binnen de adviescommissie Dans.  Daarbij heeft de commissie gebruik gemaakt van een co-advies van de adviescommissie BKCI.