Stichting Salon, Dans en Filmorkest (MaxTak)

Inleiding

Stichting Salon, dans en Filmorkest MaxTak (hierna: MaxTak) maakt muziektheater: familievoorstellingen met daarin livemuziek en liedjes voor iedereen vanaf zes jaar. Het gezelschap biedt naar eigen zeggen een verscheidenheid aan muzikale stijlen waarin het over grenzen heen kijkt. MaxTak werkt samen met musici en componisten van verschillende muzikale en culturele achtergronden. Door middel van urgente thema’s, die sterk geworteld zijn in de huidige tijd en iedereen aangaan, vertelt het gezelschap naar eigen zeggen universele verhalen. Voor iedere nieuwe voorstelling wordt een nieuwe compositie en tekst geschreven.

De organisatie wil de komende vier jaar muziektheater maken dat nog toegankelijker is voor meer verschillende publieksgroepen in Amsterdam. Om dit te bereiken zet het gezelschap enerzijds in op herkenbare titels die aantrekkingskracht hebben op een bredere groep, en anderzijds kiest het voor verhalen en muziek vanuit onderbelichte perspectieven. MaxTak beoogt intensiever samen te werken met organisaties in Amsterdam die een sterk biculturele doelgroep hebben, zoals Marmoucha Orchestra. Ook verdiept de organisatie de samenwerking met CC Amstel en wil het vier jaar intensief samenwerken met de Maakplaats. Artistiek leider Marije Gubbels regisseert de producties. De komende jaren werkt MaxTak voor de nieuwe teksten samen met onder meer schrijver Ayden Carlo. Op muzikaal vlak werkt MaxTak onder meer samen Marmoucha Orchestra en de Amsterdamse componist Marc Alberto.

Stichting Salon, dans en Filmorkest Max Tak ontvangt een vierjarige subsidie 20212024 binnen het Kunstenplan van € 71.835 per jaar (incl. indexatie 2024).

Voor de periode 2025-2028 vraagt de organisatie bij het AFK een bijdrage van gemiddeld €110.000 per jaar in het kader van het Kunstenplan.

Artistiek belang

De commissie beoordeelt het artistiek belang als zeer goed.

Het plan beschrijft volgens de commissie duidelijk de artistieke signatuur van MaxTak, namelijk urgente thema's en universele verhalen vervat in prikkelend muziektheater voor alle leeftijden vanaf zes jaar. De commissie is van mening dat het gezelschap daarmee een onderscheidende positie heeft in het Amsterdamse culturele veld. Onder de artistieke leiding van Marije Gubbels kiest MaxTak dit Kunstenplan voor nog meer diversiteit in muziek, componisten, cast en vormgevers. 

De commissie vindt dat de artistieke signatuur in het plan helder en overtuigend wordt vertaald naar de artistieke activiteiten. Dit blijkt uit de keuze voor actuele onderwerpen. In de voorstelling Het Groene Meisje gaat het over klimaatverandering en in De hemel is ook een soort dak, staat dakloos zijn en de vluchtelingenproblematiek centraal. De rode lijn in de artistieke vertaling zit volgens de commissie in humor, zelfspot en mededogen, dat in iedere voorstelling terugkomt. De liedjes wisselen spel af en zorgen voor lucht en variatie. De vorm van muziektheater die tegen musical aan schuurt, in combinatie met de lastige onderwerpen, spreekt tot de verbeelding volgens de commissie. 

Het plan reflecteert goed op de activiteiten van de voorgaande kunstenplanperiode. In 2021-2024 werkte MaxTak bij iedere productie met nieuwe acteurs, musici, componisten en vormgevers. Deze verscheidenheid aan talent en verbreding van het muzikale palet heeft bijgedragen aan de artistieke ontwikkeling. De komende jaren bouwt de organisatie hier volgens de commissie logisch op voort, met nog meer samenwerkingen met componisten, schrijvers en musici die nieuwe en dynamische perspectieven met zich meebrengen. Zo maakt schrijver Ayden Carlo een hedendaagse bewerking van het bekende verhaal van Peter Pan. Hierin stelt hij rollenpatronen op scherp en toont hij de worsteling met de normerende maatschappij. Dit alles geeft volgens de commissie artistieke eigenheid aan het plan. 

De commissie vindt dat de artistieke betekenis voor het publiek sterk in het plan naar voren komt. MaxTak wil met de voorstellingen de natuurlijke nieuwsgierigheid, het (zelf)bewustzijn en kritisch nadenken bij kinderen stimuleren. Door meerdere perspectieven in de producties naar voren te laten komen, schept MaxTak naar eigen zeggen een ruim denkraam. Dit doet het gezelschap door bijvoorbeeld in verschillende voorstellingen gezinnen met ouders van hetzelfde geslacht te laten zien. LHBTQIA+ ouderschap is in deze voorstellingen niet een onderwerp maar simpelweg een gegeven. 

Daarnaast maakt het plan goed duidelijk wat MaxTak teweeg wil brengen in de stad. Om zoveel mogelijk Amsterdamse kinderen te bereiken, verzorgt het gezelschap een groot deel van de speelbeurten als schoolvoorstellingen en is ook actief in bibliotheken bij de zogenoemde Maakplaatsen. De commissie vindt dit positief. Met de activiteiten bij de Maakplaatsen bereikt MaxTak ook kinderen die het thuis niet breed hebben.  De producties van MaxTak creëren naar eigen zeggen ruimte in het hoofd en bieden het publiek de mogelijkheid zich in een ander of in een andere situatie te verplaatsen. Het gezelschap kiest voor ingrijpende thema’s die ook in het leven van kinderen een rol kunnen spelen zoals de dood, religie, klimaat of discriminatie. Door de verschillende invalshoeken in de voorstellingen wil MaxTak de nieuwsgierigheid en het zelfstandig denken van de kinderen in het publiek stimuleren. Deze directe ervaring draagt bij aan de inhoudelijke impact die de organisatie bij zowel het jonge als volwassen publiek teweeg wil brengen. 

Belang voor de stad

De commissie beoordeelt het belang voor de stad als zeer goed.

De commissie leest in het plan een duidelijke en onderbouwde visie over het publieksbereik. MaxTak richt zich met muziektheatervoorstellingen op kinderen vanaf zes jaar en breidt dit de komende periode uit met een aanvullend programma voor kinderen vanaf veertien jaar. Dit wil zij onder meer doen met de voorstelling

Vampiermeisje, gebaseerd op de populaire young adultroman Fledgling van Octavia E. Butler. De commissie is van mening dat de doelgroepen in de stad helder zijn geformuleerd: namelijk vaste bezoekers van MaxTak, kinderen vanaf zes jaar en hun ouders, achterban van coproducenten, muziekliefhebbers, musicalliefhebbers en kinderen die de Maakplaatsen bezoeken. 

De aard en de omvang van de doelgroepen sluiten in de ogen van de commissie logisch aan op de aard en de omvang van de activiteiten. MaxTak bouwt de komende jaren gestaag verder aan de eigen vaste fanbase, bijvoorbeeld door samen op te trekken met coproducenten. In de afgelopen jaren is door de samenwerking met Marmoucha Orchestra het publiek uitgebreid. 

De in het plan voorgestelde activiteiten en de onderwerpen passen goed in de stad en zijn uitdagend en aansprekend voor het beoogde publiek. Om een breed publiek te bereiken, kiest het gezelschap voor herkenbare titels en zoekt het samenwerking met sociaal-maatschappelijke organisaties en biculturele makers. 

Met schoolvoorstellingen en door de samenwerking met Maakplaats Amsterdam weet de organisatie ook kinderen te bereiken voor wie theaterbezoek niet vanzelfsprekend is. Bovendien zorgt een Maakplaats-voorstelling ervoor dat kinderen uit verschillende stadsdelen elkaar ontmoeten en samenwerken. MaxTak geeft kinderen een actieve rol in de ontwikkelfase van deze voorstellingen door met ze aan de slag te gaan rond een thema, ze uit te nodigen bij een doorloop en ze te vragen om feedback.  De aanpak voor het bereiken en betrekken van de beoogde doelgroepen vindt de commissie realistisch en passend. Het gezelschap heeft een realistisch marketingplan waarmee het de beoogde doelgroepen kan bereiken. MaxTak is aangesloten bij DIP (Digitaal Informatieplatform Podiumkunsten) om zicht te krijgen op de kaartkopers en daarmee de doelgroep. Daarnaast is MaxTak onderdeel van Podiumkids, een initiatief van verschillende jeugdtheatergezelschappen, om via collectieve marketing een groter publieksbereik te realiseren. 

De commissie is positief over de activiteiten die bijdragen aan de spreiding van het culturele aanbod en publieksbereik in de stadsdelen Nieuw-West, Noord en Zuidoost. MaxTak kiest speelplekken waar het zoveel mogelijk kinderen kan bereiken zoals Theater de Meervaart in Nieuw-West, het Bijlmer Parktheater in Zuidoost en ook kleinere theaters als de Rietwijker in Noord. Met de samenwerking met Maakplaats 021 bereikt MaxTak volgens de commissie ook kinderen buiten het reguliere theaterpubliek. Maakplaats 021 richt zich op het ontwikkelen van digitale en creatieve vaardigheden bij kinderen van acht tot twaalf jaar, vooral voor kinderen zonder toegang tot moderne apparatuur. In een activiteitenreeks van zes tot tien weken maken de kinderen naar aanleiding van een MaxTak-voorstelling een tentoonstelling rond een thema uit de voorstelling. Maakplaats 021 is actief op zeventien kwetsbare plekken in de stad, zoals OBA Osdorp, OBA Reigersbos en OBA Waterlandplein. De commissie is van mening dat MaxTak daarmee een bijdrage levert aan de spreiding van het cultuuraanbod en publieksbereik in de desbetreffende stadsdelen. MaxTak werkt al langer samen met de Maakplaatsen en heeft via deze weg kennis en ervaring in de stadsdelen. Ook blijkt uit eerdere samenwerkingen dat er draagvlak en inbedding is van de activiteiten. 

Diversiteit & Inclusie

De commissie beoordeelt de bijdrage aan diversiteit en inclusie als goed.

Uit het plan spreekt volgens de commissie een overtuigende visie op diversiteit en inclusie met concrete doelstellingen. In de komende kunstenplanperiode continueert het gezelschap het inzetten van meerstemmigheid in de keuze van thema’s, muziek uit verschillende tradities, teksten van biculturele schrijvers en een diverse samenstelling van de cast. MaxTak kiest voor verschillende muzieksoorten, van jazz tot hiphop en van klassiek tot flamenco, en voor instrumenten uit verschillende culturen. In het plan reflecteert MaxTak volgens de commissie op de stappen die de voorgaande jaren zijn gezet op het gebied van diversiteit en inclusie. Zo weet het gezelschap uit ervaring dat, door te kiezen voor niet-westerse muziekstijlen en instrumenten, kinderen met een biculturele achtergrond zich gezien voelen. 

Daarnaast kiest het gezelschap er bewust voor om samen te werken met partners en theaters met een verbreed cultureel divers samengesteld publieksbereikvlak, zoals de Rietwijker. De commissie waardeert het dat het gezelschap in het plan, naast aandacht voor culturele diversiteit, ook diversiteit in de zin van gender en seksualiteit en sociaaleconomische kansengelijkheid opneemt. Zo staan in de voorstelling Pan (vrij naar Peter Pan) genderrollen centraal. Ook wil MaxTak financiële toegankelijkheid bij het publiek zo veel mogelijk wegnemen door kaartprijzen zo laag mogelijk te houden en voorstellingen gratis of met flinke korting aan te bieden met de Stadspas.  De kern van de organisatie bestaat uit een klein vast team. Bij wisselingen wordt gezocht naar kandidaten met een cultureel diverse achtergrond. De commissie waardeert de inspanningen om te komen tot een meer diverse samenstelling van de raad van toezicht en de eigen organisatie. In 2024 is Myra Groenink toegetreden, daarmee is de man-vrouwverhouding meer in balans gebracht. Samen met Imad Qaddour en Fred Bond is er naar eigen zeggen nu een divers samengesteld team. De organisatie voert jaarlijks de diversiteitsscan uit van de Code Diversiteit & Inclusie en reflecteert hierop. 

De commissie beoordeelt de aanpak om de doelstellingen ten aanzien van diversiteit en inclusie te verwezenlijken als concreet, overtuigend en realistisch. De commissie maakt uit het plan op dat MaxTak blijvend alert is op diversiteit en inclusie en dit ieder jaar evalueert. De commissie vindt het positief dat het gezelschap zoekt naar partners om het aanbod meer cultureel divers te maken. In het activiteitenplan staat duidelijk welke samenwerkingspartners het gezelschap beoogt voor de komende jaren. Dit zijn onder meer componist Marc Alberto, schrijver Ayden Carlo en Marmoucha Orchestra. MaxTak zet in op het bereiken van een divers samengesteld publiek door schoolvoorstellingen, samenwerking met Maakplaats en samenwerkingen met theaters in verschillende cultureel diverse stadsdelen. 

De commissie waardeert het plan van MaxTak om de komende jaren samenwerkingen aan te gaan met maatschappelijke partners. MaxTak geeft hier vorm aan door via donaties kaarten te bieden aan gezinnen met een krappe beurs. Specifiek gaat het om de voorstelling De hemel is ook een soort dak in de Meervaart en de samenwerking met Stichting Meer Dan Gewenst (belangenorganisatie voor LHBTQIA+ gezinnen) voor Wintersprookje.

De commissie vindt dat in het plan niet duidelijk naar voren komt hoe MaxTak meer met een biculturele achtergrond wil vinden voor de eigen organisatie. Hiervoor staat volgens de commissie in het plan geen concrete aanpak beschreven. Ook worden er bijvoorbeeld geen wervingsbureaus genoemd die hierbij kunnen ondersteunen. De commissie had graag gezien wat het plan van aanpak is ten aanzien van de organisatie zelf.

Uitvoerbaarheid

De commissie beoordeelt de uitvoerbaarheid als goed.

Uit het plan spreekt volgens de commissie een overtuigende visie op de bedrijfsvoering. Het plan beschrijft helder op welke manier MaxTak wil omgaan met mensen en middelen. 

De commissie vindt het positief dat de directie tijd heeft geïnvesteerd in de positionering van de groep, het bouwen van netwerken en het samenstellen van een inclusieve bezetting van de cast en crew. 

MaxTak onderschrijft Fair Practice Code en volgt voor honoraria en secundaire voorwaarden de cao Toneel en Dans. De te nemen stappen in 2025-2028 op het gebied van governance, fair practice en sociale veiligheid zijn overzichtelijk weergegeven in het plan. Zo wil de organisatie de sociale veiligheid verder versterken, de werkdruk aanpakken en jaarlijks een diversiteitscan doen. Dit vindt de commissie mooie stappen en laat haar zien dat MaxTak rekening houdt met de toekomst en maatschappelijke context.

Het plan reflecteert op de periode 2021-2023 waarin het bestuur verder is geprofessionaliseerd en over is gegaan naar een raad-van-toezichtmodel. De commissie is positief over de wijze waarop MaxTak de sociale veiligheid heeft verbeterd, door een extern vertrouwenspersoon aan te stellen en via het lidmaatschap van het NAPK gebruik te maken van de klachtenregeling. Een ander belangrijk punt in de reflectie is de werkdruk. Door ziekteverzuim in de coronaperiode kwamen er veel taken bij enkele personen terecht. De commissie vindt het positief dat het gezelschap voor de komende periode de montageperiode aanpast om de werkdruk te verlagen. De commissie vindt dat uit het plan duidelijk naar voren komt waar MaxTak naartoe werkt op het gebied van bedrijfsvoering. De organisatie zal de komende jaren minder coproduceren, wat leidt tot hogere activiteitenlasten en meer personeelskosten.

MaxTak wil de werkdruk verlagen en gelijke tred houden met collega-gezelschappen. Dit resulteert in dubbele technische teams, langere montageperiodes, en hogere kosten voor de verbetering van sociale veiligheid. Tot en met 2027 maakt het gezelschap tijd vrij voor algemene taken van de artistieke leiding door anderen aan te trekken voor het ontwikkelen en schrijven van toneelteksten. Hierdoor kan de directie zich beter richten op publiciteit, samenwerking met de zakelijk leider, en inclusie. In de aanvraag en de toelichting op de begroting worden een aantal risico’s voor de komende jaren genoemd. De kosten voor personeel zijn toegenomen door fair pay en urenuitbreiding. Omdat de organisatie werkt met een klein team is uitval van personeel voor haar een belangrijk risico. De organisatie wil dit ondervangen door alert te zijn op werkdruk en past als eerste stap de montageperiode aan. De commissie vindt dit positief.

Het plan voor de activiteiten 2025-2028 is realistisch en uitvoerbaar voor de organisatie in zowel organisatorisch als financieel opzicht. De commissie vindt dat de organisatorische opzet van medewerkers, partners en werkwijze past bij de beoogde activiteiten. MaxTak werkt met een compact team dat bestaat uit twee directieleden in loondienst en drie vaste freelance specialisten voor marketing, educatie en dramaturgie. De verkoop van de voorstellingen is uitbesteed aan Bureau Berbee & Jansen. In het plan wordt de werkwijze per project helder beschreven. De ontwikkeling van de activiteitenlasten is in lijn met de realisatie van eerdere activiteiten. De commissie leest dit onder meer in het voornemen om het technische team te verdubbelen in de montageperiode. Hiermee wil het gezelschap de werkdruk verlagen. Bovendien geeft MaxTak aan graag te willen professionaliseren op het gebied van sociale veiligheid en hiervoor budget te reserveren.

De financiële huishouding is volgens de commissie voldoende op orde. De eigen inkomsten bedroegen de afgelopen jaren gemiddeld een derde van de totale baten. Ook is er een goede financieringsmix, met naast subsidies van het AFK en FPK ook bijdragen van private fondsen. De commissie merkt wel op dat de keuze om de komende periode minder coproducties aan te gaan, maakt dat de activiteitenlasten zwaarder drukken op de begroting en de risico’s minder worden gespreid.  De commissie vindt de begroting in omvang passen bij de voorgenomen plannen. Zo geeft MaxTak aan dat de begroting hoger is door kostenstijgingen. De organisatie draagt nu meer de eigen kosten voor personeel omdat er minder coproducties zijn, dit in combinatie met fair pay zorgt voor een kostenstijging. Het realisme en met name de heldere visie op bedrijfsvoering zorgen ervoor dat de commissie vertrouwen heeft in de uitvoerbaarheid. 

Conclusie

De commissie adviseert op grond van bovenstaande overwegingen de aanvraag van Stichting Salon, Dans en Filmorkest Max Tak te honoreren met het gevraagde bedrag van € 110.000 per jaar.

Deze aanvraag is behandeld in de commissie Muziek en Muziektheater.