Stichting Ricciotti ensemble

Inleiding 

Het Ricciotti Ensemble (hierna: Ricciotti) speelt sinds de oprichting in 1970 naar eigen zeggen ‘overal en voor iedereen’ live symfonische muziek. In drie tournees per jaar bereikt het orkest met ruim honderd optredens rond de 20.000 mensen. Het gezelschap zoekt het publiek actief op waar het werkt, woont of recreëert. Alle optredens zijn gratis toegankelijk. Naar eigen zeggen doorbreekt Ricciotti hiermee traditionele grenzen en creëert het een inclusieve en toegankelijke muziekervaring voor een breed publiek. De organisatie zegt zich in te zetten om verschillende doelgroepen met elkaar te verbinden, cultuureducatieve activiteiten te organiseren en bewustwording bij het publiek te vergroten, door actuele thema’s onder de aandacht te brengen. Op deze manier wil Ricciotti bijdragen aan de leefbaarheid van de samenleving. Ricciotti biedt jaarlijks zestig orkestleden de gelegenheid zich zo breed mogelijk te ontwikkelen. Het doel hierbij is om nieuwe generaties musici met de samenleving te verbinden.  
 
In de komende periode wil Ricciotti de bezoekersaantallen en de hoeveelheid optredens bestendigen en daarbij mensen met verschillende culturele en sociaaleconomische achtergronden, opleidingsniveaus, genderidentiteiten en leeftijden bereiken. Tien van de optredens zijn educatief en speciaal gericht op de jeugd. Ricciotti wil met een gerichter wervingsbeleid de toegankelijkheid voor nieuwe leden vergroten. Het gezelschap ervaart dat steeds minder jongeren orkestinstrumenten bespelen en ziet de noodzaak om de bijzondere samenstelling van het orkest te borgen. Met een groter aantal auditanten hoopt Ricciotti de diverse samenstelling van het orkest te bevorderen. Leden worden gestimuleerd om langer bij het orkest te blijven spelen door uitbreiding van de talentontwikkelingsactiviteiten. Ook zijn er plannen om de band met de oud-leden en donateurs te verstevigen. Door jaarlijks een tournee met een diversiteitsthema te organiseren, investeert Ricciotti in een nieuwe generatie musici en beoogt het de diversiteit te verhogen onder de extern betrokkenen, zoals solisten, componisten en arrangeurs. 
 
Stichting Ricciotti Ensemble ontvangt een vierjarige subsidie 2021-2024 binnen het Kunstenplan van € 61.619 per jaar.  
Voor de periode 2025-2028 vraagt de organisatie bij het AFK een bijdrage van gemiddeld € 65.000 per jaar in het kader van het Kunstenplan. 

Artistiek belang 

De commissie beoordeelt het artistiek belang als zeer goed.  
 
De commissie is van oordeel dat in het plan een duidelijke en specifieke artistieke signatuur naar voren komt. Deze signatuur komt volgens de commissie tot uitdrukking in de missie van Ricciotti: overal en voor iedereen live symfonische muziek brengen, nieuwe generaties musici met de samenleving verbinden en spelen voor zeer uiteenlopende doelgroepen. De artistieke signatuur vindt de commissie sterk tot de verbeelding spreken en ze komt overtuigend tot uiting in de artistieke activiteiten. De activiteiten worden gekenmerkt door sterke sociale betrokkenheid bij mensen die doorgaans niet veel interactie hebben met de samenleving of niet gemakkelijk een concertzaal kunnen bezoeken. Dit doet Ricciotti door orkestprojecten in psychiatrische instellingen, asielzoekerscentra en gevangenissen te organiseren. Ook de spontaan georganiseerde concerten op veelsoortige en verrassende locaties, vindt de commissie zeer tot de verbeelding spreken. Daarnaast komt de signatuur van Ricciotti sterk tot uiting in de programma's gericht op de ontwikkeling van de muzikale en sociale vaardigheden van de orkestleden.  
Het plan past bij de artistiek-inhoudelijke ervaring en ontwikkeling van Ricciotti van de afgelopen jaren. Het ensemble reflecteert volgens de commissie goed op de artistieke activiteiten, werkwijze en behaalde resultaten. Het orkest weet bijvoorbeeld per jaar dertig nieuwe arrangementen te realiseren, waardoor allerlei muziekstukken en -stijlen door Ricciotti kunnen worden uitgevoerd en een eigen eclectisch geluid ontstaat. Het ensemble reflecteert ook op ontwikkelingen in de muziekbeoefening. Enerzijds de toenemende erkenning, ook op conservatoria, van de verbindende rol die musici kunnen spelen in de samenleving, maar anderzijds een terugloop in zowel het aantal jonge muzikanten dat een orkestinstrument bespeelt, als in het Nederlandse aandeel onder de conservatoriumstudenten. De in het plan voorgestelde activiteiten bouwen logisch voort op deze reflectie op de afgelopen jaren.  
  
Ricciotti laat in het plan overtuigend zien wat het artistiek en inhoudelijk teweeg wil brengen bij het publiek, deelnemers en de stad. Het ensemble wil de krachtige en ontroerende werking van muziek met name laten ervaren door mensen met minder kansen in de samenleving en mensen die om uiteenlopende redenen niet in staat zijn een concertzaal te bezoeken. Met het programma voor talentontwikkeling versterkt Ricciotti de muzikale en sociale vaardigheden van de leden. Zij worden aangemoedigd om zichzelf uit te dagen en te groeien, zowel artistiek als persoonlijk. Naar het oordeel van de commissie zijn de artistieke activiteiten van Ricciotti zeer aansprekend voor de betrokken muzikanten en het beoogde publiek. De commissie is ervan overtuigd dat het ensemble voor de musici een bijzondere leerschool is om zich op verschillende vlakken te ontwikkelen. Voor het beoogde publiek acht de commissie de optredens van het orkest zeer aansprekend, vanwege de hoge toegankelijkheid, de mogelijkheden tot participatie en de aandacht voor maatschappelijke thema's. De werkwijze van Ricciotti sluit bijzonder goed aan bij het beoogde publiek, de deelnemers en de stad. Het orkest gaat op geheel eigen wijze om met de basiselementen van een optreden: locatie, programma, presentatie en publiek.  
 

Belang voor de stad 

De commissie beoordeelt het belang voor de stad als zeer goed. 
 
Naar het oordeel van de commissie geeft het plan een duidelijke en onderbouwde visie op het bereik in de stad. De visie van Ricciotti is erop gericht mensen met verschillende culturele en sociaal-economische achtergronden, opleidingsniveaus, genderidentiteiten en leeftijden te bereiken. Door zelf naar de locaties te gaan, bevordert het orkest volgens de commissie de sociale toegankelijkheid. Financiële toegankelijkheid waarborgt het door alle concerten gratis aan te bieden. De commissie is ervan overtuigd dat het ensemble bijdraagt aan de leefbaarheid van de buurt, en sociale verbindingen versterkt met de buurtgerichte optredens en activiteiten die het realiseert. De commissie vindt het positief dat Ricciotti met de optredens op uiteenlopende locaties, zoals sociale instellingen, buurten en culturele podia verschillende doelgroepen beoogt te bereiken.  
De beoogde doelgroepen in de stad zijn volgens de commissie helder geformuleerd voor de verschillende typen activiteiten. Als doelgroepen worden benoemd: (school)kinderen, tieners, studenten, ouderen, buurtbewoners, toeristen, mensen met een verstandelijke of lichamelijke beperking, mensen met psychische problemen of een verslaving, mensen in detentie, weeskinderen, nieuwkomers zoals asielzoekers en de eigen achterban. Hoewel de doelgroepen verschillend en breed georiënteerd zijn, vindt de commissie dit passen bij de missie van Ricciotti.  
Uit het plan blijkt duidelijk waarom het gezelschap zich richt op deze doelgroepen. Aan sommige activiteiten koppelt Ricciotti een specifieke doelgroep, maar bijvoorbeeld bij sociaal-openbare optredens in instellingen zijn naast de bewoners of de patiënten ook bezoekers van buitenaf welkom. De commissie vindt het positief dat het orkest op deze wijze onderling begrip en respect tussen verschillende doelgroepen beoogt te bevorderen. 
De aard en omvang van de doelgroepen sluiten naar het oordeel van de commissie logisch aan op de aard en omvang van de activiteiten. Zo bestaan de optredens uit korte uiteenlopende werken, die rond een actueel en verbindend thema naast elkaar worden geplaatst. Het doel hiervan is dat de luisteraars niet alleen gemakkelijk ergens aansluiting vinden, maar ook nieuwe muziek kan ontdekken. De commissie ziet dit als een doeltreffende aanpak. 
De aanpak voor het bereiken en betrekken van de beoogde doelgroepen is realistisch en passend. De commissie vindt dat het Ricciotti een originele en toegankelijke publieksbenadering heeft ontwikkeld, met veel aandacht voor publieksparticipatie. Ook de vele sociaal-maatschappelijke samenwerkingspartners en locaties in de stad, zoals AZC Amsterdam, GGZ Mentrum, COA A&O Hostel, de Zorgboerderij en Leger des Heils dragen bij aan deze aanpak. 

De in het plan beschreven activiteiten dragen volgens de commissie overtuigend bij aan de spreiding van het culturele aanbod en publieksbereik in de stadsdelen NieuwWest, Noord en Zuidoost. Ricciotti gaat in deze stadsdelen jaarlijks minstens drie keer per stadsdeel spelen, op plekken die gefaciliteerd worden door de maatschappelijke partners. Het plan maakt naar het oordeel van de commissie duidelijk waarom de activiteiten en het bereik in deze stadsdelen plaatsvinden. Het Ricciotti beoogt in lijn met de eigen missie een inhaalslag te maken met betrekking tot het aanbod in Noord, Nieuw-West en Zuidoost. De commissie vindt dit positief. Omdat het orkest niet gebonden is aan een bepaald type locatie, is er volgens het ensemble veel ruimte om de activiteiten geografisch te spreiden. Gezien de samenwerkingspartners en de lange ervaring van Ricciotti beoordeelt de commissie het draagvlak als positief en de voornemens op het gebied van spreiding als passend en haalbaar. 

Diversiteit & Inclusie 

De commissie beoordeelt de bijdrage aan diversiteit en inclusie als zeer goed.  
 
De commissie is van mening dat uit het plan een overtuigende visie op diversiteit en inclusie spreekt, waaraan concrete doelstellingen zijn verbonden. De visie is er onder meer op gericht om met de optredens mensen met verschillende culturele en sociaaleconomische achtergronden en genderidentiteiten te bereiken. Door het spelen in psychiatrische en gesloten instellingen beoogt het ensemble ook bij te dragen aan diversiteit en inclusie in het sociale domein. Daarnaast streeft Ricciotti naar diversiteit binnen alle lagen van de organisatie waaronder het bestuur, de staf, en het orkest. In het plan benoemt het gezelschap concrete doelstellingen gericht op onder meer sociale en financiële toegankelijkheid: vijftig procent van de optredens vindt plaats in sociale instellingen als asielzoekerscentra, verzorg- en verpleeghuizen, gevangenissen, instellingen voor verslaafdenzorg en (speciale) scholen; en alle optredens zijn gratis toegankelijk.  
De organisatie reflecteert op de stappen op het gebied van diversiteit en inclusie in de voorgaande jaren en de resultaten die tot nu toe zijn behaald. Zo reflecteert het gezelschap in het plan op de toegenomen diversiteit in gender, leeftijd en seksuele geaardheid in het bestuur en onder medewerkers. Maar het erkent ook dat het nog niet gelukt is om meer medewerkers met een cultureel diverse achtergrond aan het team toe te voegen. Sinds de coronaperiode was het volgens de organisatie moeilijker om nieuwe medewerkers binnen de culturele sector te vinden, met name die met een biculturele achtergrond. De commissie vindt deze verklaring van de organisatie aannemelijk.  
 
De commissie vindt de beoogde aanpak om de doelstellingen ten aanzien van diversiteit en inclusie te verwezenlijken concreet, overtuigend en realistisch. Het plan benoemt duidelijke en haalbare stappen en acties ten aanzien van aanbod, bereik en de eigen organisatie. De aanpak strekt zich volgens de commissie uit over velerlei gebieden: werving en selectie, onder meer door het gerichter inzetten van vacatures, de keuze van locaties, partners en artiesten, de themakeuze van de programma’s en het afschaffen van de ledenbijdrage, waardoor het ensemble toegankelijker wordt. Het ensemble gaat in het tourneeschema meer rekening houden met de beschikbaarheid van meer diverse arrangeurs en is voornemens om vaker werk van meer diverse componisten te gaan spelen. De commissie vindt dit een goede zaak. Het Ricciotti wil cursussen aanbieden aan de medewerkers over de toepassing van de Code Diversiteit & Inclusie, naast andere culturele codes en de rol van Artificial Intelligence in de culturele sector. Het Ricciotti werkt volgens de commissie samen met passende partners, zoals de musici van Orchestre Partout en Stichting de Vrolijkheid tijdens een tournee in verschillende azc´s over nieuwe Nederlanders.  

Uitvoerbaarheid 

De commissie beoordeelt de uitvoerbaarheid als zeer goed.  
 
De commissie vindt uit het plan een overtuigende visie op de bedrijfsvoering spreken. De ambitie van Ricciotti is om een stabiele, professionele en duurzame organisatie te zijn met aandacht voor diversiteit, inclusie en efficiëntie. De commissie ziet een heldere bedrijfsvoering, die op overzichtelijke wijze in het plan is weergegeven. Verschillende punten dragen volgens de commissie bij aan het positieve oordeel over de bedrijfsvoering. De recentelijke uitbreiding van de organisatie ziet de commissie als een passende maatregel om de continuïteit te borgen en de werkdruk beter te verdelen. Het gezelschap onderschrijft de Governance Code Cultuur en ziet dit als de belangrijkste leidraad voor de governance van de organisatie. Voor de toekomst kiest de organisatie heel bewust voor een meer betrokken bestuur in plaats van een raad van toezicht op afstand. Talentontwikkeling staat centraal binnen het Ricciotti, bij de musici, maar ook bij de medewerkers en directie, en hierbij past volgens de organisatie een nauw betrokken bestuur. De commissie vindt dit een overtuigende motivering.  Ricciotti onderschrijft de Fair Practice Code en past sinds 2021 de cao Toneel en Dans toe en voor componisten de Nieuw Geneco Honorariumtabel. In aanvulling hierop is een Regeling Arbeidsvoorwaarden vastgesteld en de pensioenregeling uitgebreid. De organisatie streeft naar vijf procent groei in de inkomsten via vrienden, mecenassen en de zogeheten groupies. Zij schaft de ledenbijdrage af om redenen van toegankelijkheid. Voorts streeft Ricciotti blijkens het plan actief naar een professionele, inclusieve en veilige werk- en leeromgeving, met ruimte voor inspraak en persoonlijke inbreng vanuit alle lagen van de organisatie. Naar het oordeel van de commissie reflecteert de organisatie in het plan helder op de bedrijfsvoering 2021-2023 en vloeit de visie op de komende periode daar logisch uit voort. Een voorbeeld hiervan is de heldere reflectie van de organisatie op de gevolgen van de coronacrisis op artistiek, organisatorisch en financieel vlak.  
 
De commissie beoordeelt het activiteitenplan als realistisch en uitvoerbaar in organisatorisch en financieel opzicht. De beoogde organisatie en begroting zijn in de ogen van de commissie passend en realistisch om de plannen ten uitvoer te brengen. De plannen van Ricciotti sluiten volgens de commissie goed aan bij de ervaringen uit het verleden. Het gezelschap beschrijft de inrichting van de organisatie en de productionele werkwijze op inzichtelijke wijze. Een risicoanalyse maakt deel uit van het plan, waarbij de organisatie aangeeft dat zij flexibel is in het aantal te realiseren optredens ingeval tegenvallende omstandigheden dat vereisen. Ricciotti heeft volgens de commissie een duidelijke organisatiestructuur met helder benoemde functies en verantwoordelijkheden. Uit het plan komt het beeld naar voren van een transparante werkomgeving met grote betrokkenheid van medewerkers, bestuur en andere belanghebbenden. Ricciotti breidt de formatie uit en stelt nieuwe medewerkers aan. De commissie vindt dit passende stappen om de organisatie te versterken, onder meer vanwege de verwachte positieve effecten op de werkdruk en de flexibiliteit van de organisatie. In financieel opzicht vindt de commissie de begroting realistisch en passend. Naar aanleiding van de keuze om de ledenbijdrage af te schaffen, wordt het begrotingsverschil op een realistische manier over de verschillende overige financieringsbronnen verspreid. Voorts geeft de begroting goed inzicht in de bestendiging van het aantal activiteiten en de investering in personeel. De commissie is van oordeel dat er sprake is van een passende financieringsmix met een goede balans in de inkomsten, waaronder verschillende fondsen. De financiële huishouding is voldoende op orde om het vierjarige plan te dragen, gelet op het weerstandsvermogen en de liquiditeit die samen een goede basis vormen.  

Conclusie 

De commissie adviseert op grond van de bovenstaande overwegingen de aanvraag van Stichting Ricciotti Ensemble te honoreren met het gevraagde bedrag van € 65.000 per jaar.  
 
De aanvraag is beoordeeld binnen de adviescommissie Muziek en Muziektheater.