Stichting Next Nature Network

Inleiding

Via urgente thema’s en experimentele toekomstverkenningen onderzoekt Next Nature Network (hierna: Next Nature) de impact van technologie op het leven en de aarde. Dit onderzoek verbindt design en technologie met rondom actuele maatschappelijke vraagstukken en vertaalt zich in exposities, events, publicaties en educatieve programma’s. Next Nature wil reflectie stimuleren en het debat voeren. Next Nature richt zich op het laagdrempelig tastbaar maken van mogelijke toekomsten bij een groot en breed publiek. Ze beoogt te observeren, onderzoeken, agenderen, experimenteren, reflecteren, publiceren en presenteren. In Amsterdam wil ze een publieksinstelling op het Marineterrein openen in 2025, namelijk een Future Museum waar innovaties aan een breed publiek worden getoond. Ze denkt dat een toekomstmuseum een waardevolle aanvulling is op het bestaande aanbod van publieksinstellingen in Amsterdam. Het Marineterrein, ontwikkeld als toekomstcampus, lijkt de uitgelezen plek hiervoor. Samen met diverse maak- en kennisinstellingen op het Marineterrein werkt Next Nature aan toekomstscenario’s en wil ze nieuwe vormen van tentoonstellen introduceren en uitproberen.

In 2025 wil Next Nature het Future Museum gaan runnen, waar samenwerkingsverbanden tot leven komen en zichtbaar worden gemaakt. Sinds een aantal jaar zijn zo’n vijftig bedrijven en instellingen op het Marineterrein gevestigd. Zij onderzoeken, ontdekken, maken, testen en evalueren wat wel en niet werkt bij het creëren van een toekomstbestendige stad. Zij zijn van mening dat Amsterdam wordt geconfronteerd met een groot aantal uitdagingen: grote en complexe stedelijke vraagstukken rondom klimaatverandering, duurzaamheid, armoede, diversiteit en inclusie, kansenongelijkheid, digitalisering en betaalbaar wonen. Dergelijke vraagstukken vragen volgens Next Nature om transdisciplinaire en innovatieve samenwerkingen tussen verschillende stakeholders. Dit zijn samenwerkingen die naar mening van Next Nature op het Marineterrein worden aangejaagd: een plek in Amsterdam waar kunst, technologie en wetenschap samenkomen. In het Future Museum worden de innovaties en scenario’s vertoond en wil Next Nature het publiek planetair bewust maken.

Next Nature ontvangt een vierjarige subsidie 2021-2024 binnen het Kunstenplan van  € 116.261 per jaar (incl. indexatie 2024).

Voor de periode 2025-2028 vraagt de organisatie bij het AFK een bijdrage van gemiddeld € 250.000 per jaar in het kader van het Kunstenplan.

Artistiek belang

De commissie beoordeelt het artistiek belang als zwak.

Next Nature is op zoek naar de balans tussen mens, technologie en natuur om de toekomst van de mens op ‘Ruimteschip Aarde’ vorm te geven. Next Nature doet dit vanuit de overtuiging dat de techniek in onze maatschappij, gedragen door de snelle ontwikkelingen, dominant is geworden en daarmee het leven op aarde bepaalt. De artistieke signatuur, namelijk de impact van techniek op het leven op aarde, komt volgens de commissie hierin helder naar voren. De commissie vindt deze visie consistent met de afgelopen periode, waarin de organisatie bijvoorbeeld via een VR tijdmachine de toekomst verbeeldde. De meeste aandacht ging de afgelopen jaren echter uit naar de inhoudelijke ontwikkeling van het Evoluon In Eindhoven. De commissie vindt de focus op Eindhoven begrijpelijk, gezien de omvangrijke opdracht, maar mist een inhoudelijke reflectie op het effect hiervan op de activiteiten in Amsterdam.

De komende periode wil Next Nature een tweede museum openen, het Future Museum, gevestigd op het Marineterrein. De commissie vindt dat het plan voor dit tweede museum tekort schiet in uitwerking en concrete activiteiten. Voor de komende jaren beschrijft Next Nature twee ideeën voor de programmering van het nieuwe museum. In de Amsterdam Future Fair bijvoorbeeld, wil Next Nature de kermis inzetten als metafoor om de toekomst te verbeelden. Mogelijke thema’s lopen uiteen van cryptocurrency, eenzaamheid en mobiliteit tot energietransitie. Het is de commissie niet duidelijk welke thema’s prioriteit krijgen en hoe Next Nature deze thema’s beschouwt in relatie tot technologie. In de Dutch Floating Experience zal een maquette van Nederland de omgang met het stijgende water op een positieve manier verbeelden. Volgens Next Nature is de waterstijging een permanente onderzoeksvraag. Om zich een concreter beeld te kunnen vormen van de voorgenomen activiteiten, had de commissie hier in ieder geval zicht willen krijgen op de innovaties en oplossingen die nu bekend zijn en als eerste getoond zullen worden. Next Nature geeft aan nieuwe vormen van tentoonstellen te willen introduceren. Niet duidelijk is voor de commissie wat het startpunt is van deze zoektocht, hoe zich dit verhoudt tot eerdere projecten en waarom deze vormen nodig zijn. Als werkwijze kiest Next Nature voor een Pioniers Challenge, die creatieve visionairs bijeen moet brengen. De commissie had hier willen lezen op welke manier Next Nature te werk gaat. Welke selectiecriteria zijn er bijvoorbeeld en hoe worden de makers begeleid? 

In lijn met haar visie wil Next Nature bij haar publiek bewustwording teweegbrengen over actuele maatschappelijke problemen en de rol van techniek hierin. Omdat de activiteiten inhoudelijk niet zijn uitgewerkt is het voor de commissie niet duidelijk welke bewustwording de organisatie precies beoogt in de komende jaren. De commissie is van mening dat Next Nature in het verleden wel in staat was om abstracte thema’s op een speelse en aansprekende manier te vertalen, wat het vertrouwen vergroot dat ze deze vertaalslag naar het publiek opnieuw kan maken. 

Het is voor de commissie onduidelijk wat de inhoudelijke impact is voor de buurt of stad. De commissie ziet door de samenballing van kennis en kunst wel potentie om een bijdrage aan de stad te leveren. Echter, de samenwerking met andere organisaties op het Marineterrein moet nog vorm krijgen. Er worden geen concrete activiteiten genoemd, waardoor de commissie de artistieke betekenis voor de buurt of stad slechts in potentie kan duiden. 

Belang voor de stad

De commissie beoordeelt het belang voor de stad als onvoldoende.

De commissie mist in het plan een duidelijke en onderbouwde visie op het bereik in de stad. Next Nature stelt dat zij er is voor al het leven op aarde en een zo divers mogelijk publiek wil bereiken. Dit publiek wordt niet opgesplitst in doelgroepen, maar Next Nature beschrijft wel zes persona’s, zoals de progressieve natuurliefhebber van 67 en haar kleindochter en de betrokken stedeling en zijn zoon van 8 jaar. In de ogen van de commissie overlappen deze persona’s elkaar, omdat het allemaal reeds geïnteresseerde bezoekers zijn. Daarmee sluiten de persona’s niet aan op het brede publiek dat Next Nature zegt te willen bereiken. 

De aanpak voor het bereiken en betrekken van het publiek is niet beschreven. Zo biedt het plan geen zicht op een marketingstrategie of een aanpak voor communicatie. Volgens Next Nature rijden er dagelijks schoolbussen voor bij het Evoluon en zal dit in Amsterdam ook gaan gebeuren. Hiermee gaat Next Nature volgens de commissie te makkelijk voorbij aan het verschil in uitstraling tussen het monumentale Evoluon en het pand op het Marineterrein. Op basis hiervan is de commissie van mening dat het niet realistisch is om het beoogde aantal van 48.000 bezoekers aan het Future Museum te bereiken. 

Het merendeel van de activiteiten vindt plaats in het centrum van de stad op de beoogde locatie op het Marineterrein. Hoewel er in het aanvraagformulier is aangegeven dat er sprake is van spreiding over de stadsdelen, zijn in het plan geen activiteiten opgenomen die bijdragen aan de spreiding van het culturele aanbod en publieksbereik in (één van) de stadsdelen Nieuw-West, Noord of Zuidoost. Ook reflecteert Next Nature niet op de afgelopen jaren, waarin spreiding over de hele stad werd beoogd, maar slechts ten dele werd gerealiseerd. Hierdoor is het voor de commissie niet duidelijk of de voornemens van Next Nature passend en haalbaar zijn in het licht van haar kennis en ervaring. Daarom concludeert de commissie dat de activiteiten niet bijdragen aan spreiding van het culturele aanbod in de drie stadsdelen.

Diversiteit & inclusie

De commissie beoordeelt de bijdrage aan diversiteit en inclusie als onvoldoende.

De commissie leest in het plan geen visie op diversiteit en inclusie. Het woord divers komt weliswaar voor in het plan, maar zonder dat dit gerelateerd wordt aan culturele diversiteit, gender, sociaal-economische kansengelijkheid of toegankelijkheid voor mensen met een beperking. Daarnaast zijn er geen doelstellingen opgenomen.  Next Nature stelt zelf al zeer divers te zijn. De artistieke waarden omschrijft ze als inclusief zonder tegenstelling of uitsluiting, en het publiek als zeer divers. In het werkklimaat komen diversiteit, inclusie en veiligheid in haar ogen samen met focus op inhoud en creativiteit. De commissie vindt dat de onderwerpen die Next Nature als urgent en universeel bestempelt niet vanzelfsprekend leiden tot diversiteit en inclusie. De commissie ziet dat Next Nature aangeeft een maatschappelijk geëngageerd programma te hebben waarin diverse toekomstvisies en internationale achtergronden vertegenwoordigd zijn. Ze vindt echter dat Next Nature nergens concreet wordt en dat de stellingen onderbouwing missen, bijvoorbeeld in een vorm van reflectie op de afgelopen jaren en een beschrijving van de voorlopige resultaten. Er is geen plan van aanpak met betrekking tot een divers en inclusief aanbod, organisatie en bereik. Daarom is het onduidelijk wat Next Nature heeft gedaan om diversiteit en inclusie te bevorderen en ook onduidelijk wat ze wil gaan doen.  

Uitvoerbaarheid

De commissie beoordeelt de uitvoerbaarheid als zwak.

Hoewel er in het plan niet echt sprake is van een visie op de bedrijfsvoering die de huidige stand van zaken onderbouwd relateert aan de toekomst, ziet de commissie een aantal onderwerpen van de bedrijfsvoering wel terug in het plan. Zo is het organogram gestructureerd als een brein, met een artistieke rechterhersenhelft en een analytische linkerhelft. Hierin zijn de artistieke waarden volgens de commissie op creatieve wijze vertaald naar de bedrijfsvoering. Next Nature waarborgt de fysieke en mentale gezondheid van de medewerkers met periodieke toetsing. Daarnaast wil Next Nature een nieuwe stap zetten in fair practice door een pensioenregeling te starten. Dit vindt de commissie noodzakelijke en goede stappen in de verdere professionalisering. Op het gebied van Governance geeft Next Nature aan dat zij de Governance code 100% volgt. Echter, uit de jaarlijkse verantwoording en monitoring is gebleken dat toezicht en naleving van de code scherper kan en moet. De commissie ziet hierin een risico en is van mening dat Next Nature in haar aanvraag een eerlijker reflectie had kunnen opnemen. 

Voor de ontwikkeling en ingebruikname van het Evoluon heeft de commissie grote waardering. Next Nature heeft hiermee bewezen een grote stap te kunnen zetten. Na de groeispurt is Next Nature naar eigen zeggen in een fase van consolidatie beland. De commissie kan het openen van een tweede locatie echter niet als consolidatie zien en ziet eerder een volgende groeispurt. Ze vindt dat Next Nature meer op de groei had kunnen reflecteren en vooruit had moeten kijken naar wat het betekent voor de organisatie om twee plekken in twee verschillende steden te gaan exploiteren. 

De commissie vindt het plan maar beperkt realistisch en uitvoerbaar in organisatorisch en financieel opzicht. De begroting geeft een totaalbeeld met beide locaties, terwijl er alleen voor het Amsterdamse museum subsidie wordt aangevraagd. Er is in het geheel van beide locaties sprake van een gezonde financieringsmix, onder andere bestaande uit publieksinkomsten, subsidies, sponsorbijdragen en verhuuractiviteiten. Uit de begroting kan de commissie niet duidelijk herleiden welk bedrag ingezet wordt voor het Amsterdamse museum en dus ook niet of dit passend is bij de voorgestelde activiteiten. Tevens is niet zichtbaar welke inkomsten Next Nature hier verwacht. De totale begrote publieksinkomsten sluiten één op één aan bij het verwachte aantal bezoekers in Eindhoven. Hieruit maakt de commissie op dat er óf geen entree wordt gevraagd in Amsterdam, óf dat deze inkomsten in het geheel niet in de begroting zijn verwerkt. In beide gevallen was een toelichting op zijn plaats, omdat de eventuele inkomsten van invloed zijn op de hoogte van het gevraagde subsidiebedrag. In 2025 zal zowel de nieuwe locatie in Amsterdam worden geopend als een permanente opstelling in het Evoluon in Eindhoven. Er wordt niet toegelicht hoe de organisatie deze gelijktijdigheid gaat managen. 

Next Nature beschrijft zelf enkele kwetsbaarheden in de financiële huishouding. Ze constateert een liquiditeitsprobleem en er zijn openstaande vorderingen van 1,5 miljoen euro. Dit gaat slechts deels gepaard met een aanpak om deze risico’s te beheersen. Next Nature stelt dat het de liquiditeit beter gaat monitoren en dat ze op termijn meer reserves willen opbouwen. De commissie vindt dat met monitoren alleen een liquiditeitsprobleem niet wordt opgelost en ze ziet geen dotaties in de komende periode die het eigen vermogen moeten versterken. 

Omdat Next Nature weinig inzicht geeft in de effecten van een dubbele locatie op de organisatie en vanwege de kwetsbaarheden in de financiën vindt de commissie het niet realistisch om op zo’n korte termijn een nieuwe locatie te openen. De plannen hiervoor zijn nog weinig concreet, de consequenties voor de organisatie en de financiële risico’s lijken niet in beeld.

Conclusie

De commissie adviseert de aanvraag van Next Nature Network niet te honoreren omdat deze 10 of minder punten heeft behaald. 

De aanvraag is beoordeeld binnen de adviescommissie Beeldende Kunst en Creatieve Industrie.