Stichting MuziCan - muses at work

Inleiding

Stichting MuziCan - muses at work (hierna: MuziCan) presenteert nieuwe vormen van muzikale voorstellingen vanuit diverse culturele achtergronden. Ze verbindt deze, in de context van sociaal-filosofische thema's, met andere disciplines zoals literatuur, dans, film en beeldende kunst. MuziCan gebruikt daarbij het concept van ‘The Museum of Kindheartedness: weaving the thread of kindness into the heart of society through music and art’. MuziCan streeft ernaar haar voorstellingen toegankelijk te maken voor een breed publiek in binnen- en buitenland. Hiertoe zoekt het artistieke team samenwerking met gelijkgestemde kunstenaars, academische instellingen en organisaties. Ook ondersteunt de stichting onderzoek naar hoe muziek uit verschillende muzikale tradities kan worden samengesmolten tot een nieuwe ervaring. Zij beoogt kennisoverdracht op dit gebied te stimuleren door lessen en workshops. De artistieke kern van MuziCan wordt gevormd door componiste en pianiste Marion von Tilzer.  

In de komende periode streeft MuziCan naar het delen van inspirerende activiteiten via educatieprojecten op scholen. Met drie programmalijnen wil de stichting een bijdrage leveren aan de stad door verhalen van diverse stemmen uit de maatschappij hoorbaar te maken, zoals in de serie Meetings with Remarkable Women – music inspired by women’s lives. Een productie die plaats vindt in het kader van Amsterdam 750 is het Stadsproject 4 Winds 4 Bells for Amsterdam. Hierin klinkt muziek uit vier windstreken in vier kerken over vier weekenden in 2025, geïnspireerd op het opschrift ‘Behoedt de vrijheid boven alles, o Amsterdam, opdat zij u behouden zal’ van de Vrijheidsklok van de Zuiderkerktoren. 

Stichting MuziCan – muses at work ontvangt geen meerjarige subsidie binnen het Kunstenplan 2021-2024. 

Voor de periode 2025-2028 vraagt de organisatie bij het AFK een bijdrage van gemiddeld € 45.000 per jaar in het kader van het Kunstenplan.

Artistiek belang

De commissie beoordeelt het artistiek belang als goed.

De commissie vindt dat er uit het plan een artistieke signatuur naar voren komt.  MuziCan presenteert nieuwe vormen van muzikale voorstellingen vanuit diverse culturele achtergronden, die zij verbindt met andere kunstvormen zoals literatuur, dans, film en beeldende kunst. Ze werkt daarbij met maatschappelijk relevante thema's. Dit doet componiste en artistiek leider Marion Von Tilzer door de woorden van ongehoorde mensen in de samenleving of van zichzelf op muziek te zetten of instrumentaal te vertalen. De commissie vindt dit een interessante benadering. Projecten zoals Meetings with Remarkable Women, Muziek uit Utopia en Conversations in Music and Word en 4 Winds 4 Bells for Amsterdam laten volgens de commissie helder zien hoe MuziCan de artistieke signatuur omzet in projecten. In deze projecten ziet de commissie interdisciplinaire samenwerkingen, educatieve elementen en een streven naar diversiteit en inclusie duidelijk terug. De artistieke signatuur wordt volgens de commissie echter niet bij alle projecten even overtuigend vertaald, mede doordat de ideeën soms niet of te weinig uitgewerkt worden. Hierdoor kan de commissie zich bij enkele projecten geen goed beeld vormen, en spreken zij derhalve weinig tot de verbeelding. 

Het plan past volgens de commissie bij de artistiek-inhoudelijke ervaring en ontwikkeling van de afgelopen jaren. Zij maakt dit op uit een aantal gerealiseerde projecten die bij de terugblik genoemd worden, zij het zonder echte reflectie: Ten Songs of Change, Malala Speaks en Into Eternity. In deze projecten ziet de commissie de missie van MuziCan om via muziek en kunst een boodschap van hoop, verbinding en verandering te brengen. 

Op basis van het plan is duidelijk en overtuigend wat MuziCan artistiek en inhoudelijk teweeg wil brengen bij het publiek en de stad. De stichting streeft ernaar om via projecten de aangeboren goedheid en schoonheid in de wereld te benadrukken. Hiernaast wil zij een dialoog met het publiek aangaan over hoop en innerlijke kracht. Ook beoogt MuziCan te inspireren en bewustwording te creëren rondom belangrijke sociale kwesties zoals mensenrechten. De belangrijke noemer is onderlinge verbinding en verbinding met het publiek. Dit is bijvoorbeeld goed te zien in het project The Museum of Kindheartedness en de programmalijn Muziek uit Utopia. In het plan benoemt MuziCan op inzichtelijke wijze per activiteit wat zij teweeg wil brengen. De commissie ziet dat het gezelschap deze dialoog en bewustwording ook wil stimuleren en bewerkstelligen bij de gemeenschap en de stad. Dit komt goed naar voren in het project 4 Winds 4 Bells For Amsterdam, dat vrijheid in alle facetten als thema heeft en oproept om vrijheid ook te waarborgen voor de toekomst. Centraal staan verhalen van mensen door de eeuwen heen, die vrijheid in Amsterdam hebben gevonden. De commissie vindt de ideeën van MuziCan interessant en in combinatie met de inventieve wijze van presenteren, naar verwachting aansprekend voor het publiek en de stad.  

Belang voor de stad

De commissie beoordeelt het belang voor de stad als voldoende.  

Naar het oordeel van de commissie geeft het plan een onderbouwde visie op het bereik in de stad. MuziCan wil een breed spectrum aan muziek- en kunstliefhebbers bereiken en omschrijft enkele meer algemene doelgroepen, zoals liefhebbers van klassieke muziek of scholieren. Met de thema’s die aangesneden worden in de projecten beoogt de stichting ook specifieke doelgroepen te bereiken zoals vrouwen, nieuwkomers in de stad en mensen met interesse voor antropologie of geschiedenis. MuziCan formuleert volgens de commissie op heldere wijze de doelgroepen voor verschillende typen van activiteiten. In het plan staat bij elk afzonderlijk project vermeld op welke specifieke doelgroep de focus zal liggen. Ook is de marketingaanpak per doelgroep omschreven. De commissie vindt het duidelijk waarom MuziCan zich richt op de doelgroepen. Dit is bijvoorbeeld te zien bij de serie Meetings with Remarkable Women, waarin de focus ligt op bijzondere vrouwen in moeilijke situaties zoals oorlog. In deze serie sluiten de aard en omvang van de beoogde doelgroepen (vrouwen, jongeren en scholieren, oorlogsslachtoffers) logisch aan op de aard en omvang van de activiteiten, wat de commissie ook terugziet bij de andere activiteiten van MuziCan.   De aanpak voor het bereiken en betrekken van de doelgroepen beoordeelt de commissie als realistisch en passend. In het plan is een gerichte marketingaanpak beschreven. MuziCan gebruikt een mix van benaderingen en marketingkanalen, passend bij de specifieke doelgroepen. De commissie ziet daarin geen heel verrassende, maar wel adequate middelen zoals sociale media, lokale netwerken, mond-tot-mondreclame en educatieve programma's. In de marketingstrategie wordt benoemd dat MuziCan de hulp van een marketingbureau inzet om de doelgroepen beter te bereiken. Uit het plan spreekt kennis en inzicht in de doelgroepen, dit heeft de stichting volgens de commissie goed uitgewerkt. Volgens de commissie is echter niet helder gespecificeerd welke samenwerkingspartners in welke stadsdelen kunnen helpen om de doelgroepen te bereiken. 

De commissie is van mening dat er sprake is van een beperkte bijdrage aan de spreiding van het culturele aanbod en publieksbereik in de stadsdelen Zuidoost en Noord. Het merendeel van de activiteiten vindt in West, Oost en Centrum plaats. Maar Muziek uit Utopia is een programmalijn met beoogde speelplekken in de stadsdelen Zuidoost en Noord. Het project 4 Winds 4 Bells zal in de Buikslotermeerkerk in Noord plaatsvinden en in het Bijlmer Parktheater in Zuidoost. Uit het plan blijkt echter niet overtuigend waarom MuziCan zich richt op de betreffende stadsdelen en hoeveel draagvlak daar aanwezig is. Zo benoemt het plan niet duidelijk of er, naast de speellocaties, samenwerkingspartners in de stadsdelen zijn die voor dergelijk draagvlak kunnen zorgen. MuziCan gaat wel samenwerken met Moving Arts Project, om kennis te verwerven over hoe een buurt bij een project betrokken kan worden. Dit draagt volgens de commissie bij aan de haalbaarheid van de voorgenomen spreiding. 

Diversiteit & Inclusie

De commissie beoordeelt de bijdrage aan diversiteit en inclusie als voldoende.  

MuziCan geeft aan dat diversiteit in de programmering al vanaf het begin een leidend principe voor haar is. Toch vindt de commissie de visie op diversiteit en inclusie niet overtuigend. Ze vindt dat het plan summier onderbouwt welke keuzes worden gemaakt en wat het beoogd effect hiervan zal zijn op het aanbod, bereik en de organisatie. De commissie ziet wel dat het vertrekpunt daarbij het muzikale programma is, en dat de nadruk ligt op culturele diversiteit. De voorstellingen van MuziCan komen tot stand vanuit cultureel diverse invalshoeken, in samenwerking met partners uit verschillende muzikale culturen. Hiermee wil de organisatie een publiek bereiken dat een betere afspiegeling is van de bevolking van Amsterdam dan voorheen, met een groter spectrum aan culturele wortels. MuziCan geeft aan dat diversiteit ook vanzelfsprekend is binnen de organisatie. Over het geheel vindt de commissie dat de uitgangspunten erg algemeen blijven en de doelstellingen weinig concreet. 

MuziCan reflecteert beknopt op de stappen in voorgaande jaren en de resultaten die tot nu toe zijn behaald. De stichting benoemt diversiteit als een achilleshiel en een uitdaging. Zij stelt dat er permanent over wordt nagedacht en dat het een proces is dat stap voor stap tot een meer divers samengesteld publiek moet leiden. Naar het oordeel van de commissie geeft deze reflectie weinig houvast om weloverwogen volgende stappen te zetten. Dat de stichting een divers samengesteld publiek wil bereiken door samenwerking met artiesten uit verschillende culturen en genres, ziet de commissie in de praktijk wel goed terug in projecten die artistiek leider Marion von Tilzer de afgelopen jaren realiseerde met musici uit onder andere India, China en Indonesië en de Joodse traditie. 

De commissie is van oordeel dat het plan onvoldoende blijk geeft van een concrete, overtuigende en realistische aanpak ten aanzien van diversiteit en inclusie. Wel ziet de commissie ideeën voor toekomstige activiteiten waarmee de stichting bijvoorbeeld mensen met Arabische, Surinaamse en Indonesische wortels aan wil spreken. Met betrekking tot de aanpak voor een divers samengesteld en inclusief bereik noemt MuziCan dat met hulp van marketingpartner Bureau Lupae ideeën worden uitgewerkt om de voorstellingen beter toegankelijk en aantrekkelijk te maken voor een breed palet aan bezoekers. De commissie had graag meer over de invulling en uitwerking hiervan gelezen. Met het aantreden van een nieuw bestuurslid is de organisatie naar eigen zeggen meer divers geworden. Verdere duidelijke stappen om diversiteit en inclusie in de organisatie te verwezenlijken, ontbreken naar het oordeel van de commissie in het plan.  

Uitvoerbaarheid

De commissie beoordeelt de uitvoerbaarheid als voldoende.  

Uit het plan spreekt volgens de commissie een bescheiden visie op de bedrijfsvoering. Deze is vrij functioneel en vooral gericht op uitbreiding van de organisatie om de artistiek leider te ontlasten en daardoor de artistieke ideeën te kunnen blijven realiseren. De commissie begrijpt dat hier de focus wordt gelegd, gelet op de kleine omvang van de organisatie. MuziCan wil de volgende stap zetten in de professionalisering van de organisatie, met meerjarige financiering in plaats van alleen projectsubsidies. MuziCan past naar eigen zeggen de Cultural Governance Code en de Fair Practice Code toe in de organisatie en bij de bedrijfsvoering. Het plan benoemt dat zowel de artistiek leider als de freelancers die meewerken aan de projecten, een redelijke en eerlijke honorering ontvangen, die bij overeenkomst wordt afgesproken. Het is echter niet duidelijk of hierbij bepaalde richtlijnen worden gevolgd en zo ja, welke. Na eerdere versterking van het stichtingsbestuur met leden met een relevant netwerk binnen Amsterdam en de diverse kunstdisciplines, is nu ook het team uitgebreid met een zakelijk leider. Via de samenwerking met Bureau Lupae wordt er geïnvesteerd in marketing & pr. In het kader van sociale veiligheid benoemt het plan dat gezien de geringe omvang van de organisatie, MuziCan intern optimale communicatie kan verzorgen en daarmee een veilige werkplek weet te bewerkstelligen.

Het plan reflecteert in zekere mate op de bedrijfsvoering 2021-2023. Het geeft inzicht in de werkwijze op projectbasis waarbij veel van de organisatorische taken door de artistiek leider werden uitgevoerd, maar beschrijft ook de eerste positieve ervaringen op het gebied van marketing met Bureau Lupae. Het plan maakt in grote lijnen duidelijk hoe het nu staat met de bedrijfsvoering, met name met betrekking tot de interne organisatie, de werkzaamheden van de artistiek leider en de transitie van projectsubsidies naar meer structurele financiering. Eventuele risico’s worden slechts kort aangestipt, zoals de verwachting dat steeds meer culturele organisaties een beroep zullen doen op fondsen. Het valt de commissie op dat wel de werklast van de artistiek leider, maar niet het risico van een eventuele uitval van haar wordt benoemd. De commissie is van mening dat dit gezien haar centrale rol in de organisatie naar verwachting grote consequenties zou hebben.  

De commissie is er niet van overtuigd dat het activiteitenplan 2025-2028 uitvoerbaar en realistisch is. In organisatorisch opzicht is MuziCan gewend om met een kleine omvang en beperkte middelen projecten te realiseren. Dat geeft vertrouwen in de flexibiliteit en het aanpassingsvermogen van de organisatie om de plannen te kunnen realiseren. De commissie wil hierbij echter aantekenen dat zij het risicovol acht dat Marion von Tilzer de belangrijkste drager is van de projecten, de commissie vindt het van belang dat de organisatie meer op eigen benen komt te staan. Het aannemen van een zakelijk leider draagt hier volgens de commissie reeds aan bij, maar de commissie had op dit punt graag een meeromvattende aanpak gezien voor de komende periode. In financieel opzicht vindt de commissie dat de begroting gedetailleerd is en voldoende informatie biedt. De recette is naar het oordeel van de commissie echter hoog, kijkend naar eerdere begrotingen. De commissie vindt dit derhalve ambitieus en ze is niet overtuigd of dit realistisch en haalbaar is. Een toelichting had de commissie geholpen hier inzicht in te krijgen. De financieringsmix bestaat uit publieksinkomsten, private middelen en fondsen, waarbij de bijdrage van het AFK het hoogst is. Met de stap naar een geprofessionaliseerde organisatie en de meerjarige aanvraag, vindt de commissie dit bedrag op dit moment in verhouding staan en nodig om de groei te kunnen doorzetten. De commissie wil wel stimuleren om ook naar andere inkomsten dan het AFK te kijken, zodat de risico’s meer gespreid worden. 

Het eigen vermogen is nihil. De commissie had graag in een plan van aanpak willen lezen hoe het eigen vermogende komende vier jaar wordt versterkt, alsmede de rol van de zakelijk leider hierin. De financiële huishouding vindt de commissie op dit moment niet op orde om het vierjarig plan te dragen.

Conclusie

De commissie adviseert op grond van bovenstaande overwegingen de aanvraag van  Stichting MuziCan – muses at work te honoreren met het gevraagde bedrag van  € 45.000 per jaar.

De commissie constateert dat er na beoordeling van alle aanvragen onvoldoende budget beschikbaar is om de aanvraag te honoreren. 

De aanvraag is beoordeeld binnen de adviescommissie Muziek & Muziektheater.