Stichting Metro Projects
Inleiding
Stichting Metro Projects (hierna: Bijlmerbios) programmeert en organiseert filmvoorstellingen in Zandkasteel Amsterdam in Zuidoost. Daarnaast programmeert de organisatie onder de noemer Bijlmerbios ook een jaarlijkse driedaagse openluchtbios onder metrostation Kraaiennest. Bijlmerbios is de enige culturele organisatie in het stadsdeel Zuidoost waar film - van arthouse tot documentaires en shorts - centraal staat. Met geprogrammeerde films wil de organisatie nieuwe perspectieven bieden op de bekende en nieuwe werelden openen om zo bij te dragen aan het vergroten en verbreden van het wereldbeeld en het versterken van onderlinge empathie. De Bijlmerbios wil ruimte geven aan een veelvoud van perspectieven die resoneren bij de divers samengestelde bevolking van de Bijlmer. Met Q&A’s, nagesprekken, masterclasses en door een ontmoetingsplek te bieden voor jonge filmmakers, wil de organisatie de filmcultuur in Zuidoost aanwakkeren.
In de komende jaren krijgt Zuidoost er veel woningen en inwoners bij. Dit toont volgens de organisatie de urgentie van een vast filmhuis met meerdere zalen. Met de beslissing om de Bijlmer te kiezen als locatie voor OBA Next - een hypermoderne bibliotheek met maar liefst 8.000 vierkante meter - erkent de gemeente het belang van goede culturele voorzieningen in het stadsdeel. Bijlmerbios heeft een proefdraai gedaan bij lolaBuitenpost. Met een tijdelijke OBA Next in de K-buurt heeft Bijlmerbios in de periode 2024-2028 de gelegenheid om met één zaal proef te draaien. In de komende jaren wil Bijlmerbios naast de programmering in de zaal in het Zandkasteel ook programmeren in de extra zaal in de tijdelijke OBA. Met deze zalen en de openluchtvertoningen heeft Bijlmerbios het doel om de filmcultuur te verankeren in Zuidoost. De organisatie hoopt dat deze ontwikkelingen de opmaat zijn voor een permanent filmhuis met meerdere zalen voor en door de buurt.
Stichting Metro Projects ontvangt geen meerjarige subsidie binnen het Kunstenplan 2021-2024.
Voor de periode 2025-2028 vraagt de organisatie bij het AFK een bijdrage van gemiddeld € 81.920 per jaar in het kader van het Kunstenplan.
Artistiek belang
De commissie beoordeelt het artistiek belang als zeer goed.
De Bijlmerbios wil bijdragen aan de meerstemmigheid en diversiteit van filmvertoningen in Amsterdam, specifiek in Zuidoost, het stadsdeel waar de diversiteit zeer groot is. Een rode draad in de artistieke visie is volgens de commissie dat er ruimte wordt gegeven aan een veelvoud aan perspectieven, die resoneren bij de vele stemmen in de Bijlmer. Eigen aan Bijlmerbios vindt zij ook dat de organisatie bewoners en makers betrekt. Voor hen organiseert de aanvrager verdiepende activiteiten, zoals Q&A’s, masterclasses en nagesprekken. De organisatie gebruikt de uitdaging van het bereiken van uiteenlopende doelgroepen juist als middel om mensen bij elkaar te brengen. Dat vindt de commissie een mooi staaltje omdenken. Uit dit alles spreekt naar de mening van de commissie een duidelijke artistieke signatuur.
Bijlmerbios reflecteert op de afgelopen jaren waarin zij als nomadische organisatie in alle hoeken van Zuidoost actief is geweest. Ze groeit nu door naar een vaste vertoningslocatie en daarmee naar een bestendige toekomst. In haar nomadische bestaan heeft het filmhuis verschillende formats kunnen uitproberen, zowel zaal- als openluchtvertoningen. Ook heeft ze de verschillende buurten van het stadsdeel leren kennen. Met de verhuizing naar een vast huis groeien de mogelijkheden om het programma uit te breiden. De commissie vindt dat een mooie en logische stap waar de organisatie met de ervaring die zij inmiddels heeft opgedaan goed op voorbereid is. De commissie vindt dat het palet aan activiteiten recht doet aan de meerstemmigheid in de Bijlmer en dat de artistieke signatuur daarin overtuigend vertaald is. De commissie constateert dat het programma films bevat die verbonden zijn aan de diasporische aard van het publiek, met bijvoorbeeld films uit Suriname en het Caribisch gebied. Bijlmerbios maakt ook uitstapjes naar films uit de Ghanese of Indonesische diaspora. Omdat deze films buiten de reguliere distributie vallen, werkt de organisatie daarvoor samen met filmfestivals. De Bijlmerbios wil voor (andere) programma's gaan samenwerken met gastcuratoren Karim & George, Kenneth Aidoo en Ashanti Vreden. Het programma sluit ook aan op de landelijke filmreleases. Binnen deze categorie toont Bijlmerbios films die een mengeling zijn van arthousefilms en cross-overs die nog niet in het stadsdeel worden vertoond. De commissie vindt dat deze programmering een culturele verrijking is voor Zuidoost.
De commissie waardeert het dat Bijlmerbios ook ruimte biedt voor experiment van eigen bodem. Zo krijgt lokaal jong bicultureel talent een podium. Als onderdeel van Bijlmer Stories vertoont Bijlmerbios in samenwerking met broedplaats Heesterveld en ontwikkelplek Foundation vier keer per jaar een film die gericht is op de ondernemende creatieve gemeenschappen in Zuidoost. Daarbij krijgen creatieve makers uit de Bijlmer voor of na de film zelf ook een podium.
De commissie vindt de artistieke betekenis van de Bijlmerbios voor het publiek en in de stad groot. De commissie vindt helder uit het plan spreken wat Bijlmerbios artistiek en inhoudelijk teweeg wil brengen bij het beoogde publiek en in de buurt. Bijlmerbios wil een plek zijn waarin bezoekers zichzelf herkennen en waar zij zich kunnen identificeren met de thema's, de omgeving, de situaties en de personages van de films die ze zien. Doordat Bijlmerbios films vertoont die gaan over de verschillende groepen en nationaliteiten die in de Bijlmer wonen, denkt de commissie dat de aanvrager de beoogde impact op het publiek zal waarmaken. In en voor de buurt wil Bijlmerbios de filmcultuur aanwakkeren. Dat doet het filmhuis door aansluitend aan de filmvertoningen Q&A’s, nagesprekken en masterclasses te organiseren. De commissie is van mening dat dit van toegevoegde waarde is voor Zuidoost en dat deze activiteiten zullen bijdragen aan de beoogde impact.
Bijlmerbios is het enige arthousefilmtheater dat een meer diverse programmering in stadsdeel Zuidoost brengt. Alleen al in die zin is de aanvrager volgens de commissie van groot belang voor de stad in het algemeen en het stadsdeel in het bijzonder.
Bijlmerbios heeft zich volgens de commissie goed georiënteerd op de samenstelling en de behoeften van de bevolking van het stadsdeel. Uit het plan spreekt een groot inzicht in de aard van de buurten, de ontwikkelingen die daar gaande zijn en de mensen die er wonen. De commissie vindt het goed dat de organisatie bewoners betrekt bij de samenstelling van het programma en hen daarmee eigenaarschap geeft. Tegelijkertijd wil Bijlmerbios de bezoekers prikkelen met een artistiek uitdagend aanbod en een ontmoetingsplek zijn voor jonge filmmakers. Zo wil de organisatie de kennis over en liefde voor film aanwakkeren. De commissie is van oordeel dat de programmering en activiteiten van Bijlmerbios daardoor goed aansluiten op en aansprekend zijn voor de doelgroep, die zich grotendeels in Zuidoost bevindt.
Belang voor de stad
De commissie beoordeelt het belang voor de stad als goed.
Bijlmerbios wil een breed, inclusief en divers publiek bereiken, dat de bevolkingssamenstelling van het stadsdeel weerspiegelt: divers in kleur, achtergrond, leeftijd en gender. Binnen deze doelgroep omschrijft ze drie verschillende subdoelgroepen, te weten: een jong, grootstedelijk geïnteresseerd publiek, zestigplussers en mensen die inhoudelijke betrokkenheid voelen bij onderwerpen die Zuidoost aangaan. Deze doelgroepen zijn beschreven aan de hand van het model van Motivaction, waarmee hun interesses in beeld zijn gebracht. De commissie vindt dat de organisatie hiermee kennis van en inzicht in de doelgroepen etaleert. Dit wordt gestaafd met resultaten van publieksgegevens. Zo werd met de film Moeder Suriname een grote groep oudere Surinaamse vrouwen bereikt.
De marketingaanpak stoelt op samenwerking en deels op free publicity. Bijlmerbios kiest gericht haar partners om de verschillende doelgroepen te bereiken. Zo heeft het filmhuis structurele samenwerkingsverbanden met buurtorganisaties, lokale gastprogrammeurs en culturele en sociaalmaatschappelijke instellingen om de bewoners te kunnen bereiken. Enkele voorbeelden hiervan zijn de OBA, Black Achievement Month, CBK Zuidoost, De Groene Hub, Kwaku en Museumnacht. Daarnaast wil de organisatie mensen aan zich verbinden door een netwerk Vrienden van Bijlmerbios op te zetten. De commissie vindt de communicatie- en marketingaanpak dan ook goed doordacht, realistisch en passend bij de doelgroepen. Wel merkt ze op dat het nodig zal zijn om de groepen bereikte bezoekers voor de verschillende programmaonderdelen uit te breiden als de organisatie er structureel een zaal en een locatie bijkrijgt. De commissie merkt hierbij op dat hiervoor nog geen uitgewerkte plannen aanwezig zijn.
Bijlmerbios bevindt zich op verschillende locaties in Zuidoost. Alle activiteiten vinden plaats in dit stadsdeel. Het filmhuis weet de huidige en potentiële partners in het stadsdeel te definiëren en voor samenwerking te interesseren. De commissie maakt daaruit op dat de organisatie goed is ingebed in het stadsdeel en dat er draagvlak in de buurt is voor haar activiteiten. Zij concludeert dan ook dat Bijlmerbios een zeer goede bijdrage levert aan de spreiding van het culturele aanbod en het publieksbereik in stadsdeel Zuidoost.
Diversiteit & inclusie
De commissie beoordeelt de diversiteit en inclusie als goed.
De commissie vindt dat het hele plan leest als een visie op en plan van aanpak voor diversiteit en inclusie met aandacht voor de organisatie, het programma, het publiek en haar partners. Bijlmerbios wil een meerstemmige plek zijn die de uiteenlopende stemmen in het stadsdeel weerspiegelt. De commissie heeft grote waardering voor deze volledige overgave aan meerstemmigheid.
Bijlmerbios reflecteert op de stappen die voorgaande jaren zijn gezet en welke resultaten zijn behaald, ook als deze tegenvielen. De doelstellingen voor de komende periode vloeien hier logisch uit voort. Op de locatie lolaBuitenpost lukte het bijvoorbeeld niet om het publiek een afspiegeling te laten zijn van de bewoners van het stadsdeel. De locatie was volgens het plan te hip vormgegeven en trok weliswaar veel jonge creatieven, maar slechts weinig omwonenden. Eerdere themaprogramma’s bereikten een grotendeels wit publiek. Hieruit leerde Bijlmerbios waardevolle lessen. Het filmhuis leerde dat ook de uitstraling van een locatie moet aansluiten bij het beoogde publiek en dat er bij het selecteren van thema’s meer vanuit de bezoeker gedacht moet worden. Deze lessen worden meegenomen bij de programmering in het Zandkasteel, waarin het publiek meer medezeggenschap heeft.
Bijlmerbios geeft aan dat ze een divers publiek in kleur, achtergrond, leeftijd, gender wil bereiken. De organisatie wil de diversiteit van het stadsdeel weerspiegelen. Daarin legt zij de nadruk op minder draagkrachtige groepen en cultureel divers samengestelde bewonersgroepen. De commissie heeft veel waardering voor de zelfkritische houding en het lerend vermogen dat Bijlmerbios in de aanvraag laat zien. Ook voor de komende jaren toont de Bijlmerbios volgens de commissie, door meerjarige en structurele partnerschappen aan te gaan met zowel gastprogrammeurs als organisaties die de verschillende community’s vertegenwoordigen en deze gedurende langere periode voor een deel zeggenschap te geven over de programmering dat dat diversiteit en inclusie in haar denken en handelen verankerd. Haar missie is om aan de lappendeken van sociaal-economische en culturele bewonersgroepen die Zuidoost volgens haar is, recht te doen. Voor de komende jaren wordt er voor de interne organisatie als doel gesteld dat de nieuw aan te trekken operationeel manager en bestuurslid en ten minste de helft van de organisatie en een biculturele achtergrond moeten hebben.
De commissie vindt de aanpak om te komen tot een divers en inclusief aanbod, bereik en organisatie, concreet, overtuigend en realistisch. Bijlmerbios werkt met een programmeur en met gastcuratoren die een biculturele achtergrond hebben en beschikt over een netwerk van biculturele filmmakers. De kernorganisatie, het bestuur, stagiaires en vrijwilligers zijn al divers samengesteld. De stappen om de nieuwe doelstelling ten aanzien van de samenstelling van bestuur en team te behalen zijn duidelijk te zien in de samenwerking die de organisatie aangaat met gespecialiseerde werving- en selectiebureaus zoals Colourful People en Binoq Atana en het inzetten van het netwerk van hun samenwerkingspartners.
De openluchtvoorstellingen en het Bijlmer Stories-programma hebben een toegankelijke programmering en zijn gratis, zodat de drempel om deze te bezoeken voor alle buurtbewoners laag is. Onder andere door te investeren in de contacten met de lokale community’s zorgt Bijlmerbios ervoor dat deze de divers samengestelde bevolking van het stadsdeel zo goed mogelijk bereikt.
In de komende jaren geeft Bijlmerbios aan meer meerjarige en structurele partnerschappen aan te willen gaan met gastprogrammeurs en organisaties die community’s vertegenwoordigen. Hierbij wil het filmhuis deze community’s ook zeggenschap geven over de programmering. Bijlmerbios werkt zinvol samen met een veelheid aan partners die ook staan voor en invulling geven aan diversiteit en inclusie, zoals Zuidoost TV, ROSE stories, Moeders van Suriname en SHEBANG. Uit dit alles spreekt volgens de commissie een concrete, realistische en overtuigende aanpak om de doelstellingen ten aanzien van diversiteit te verwezenlijken.
Uitvoerbaarheid
De commissie beoordeelt de uitvoerbaarheid als voldoende.
Uit het plan spreekt volgens de commissie een deels duidelijke visie op de bedrijfsvoering. Bijlmerbios is de afgelopen jaren van een projectgerichte organisatie uitgegroeid naar een organisatie met een meer structurele basis. De stichting werkt met een bestuursmodel waarbij vanaf 2024 vrijwel het gehele bestuur vernieuwd is, het bestuur actiever betrokken is en er gewerkt gaat worden met een bestuursreglement. Uit het plan blijkt dat de organisatie een stapsgewijze groei beoogt. Toch is het voor de commissie nog niet helemaal duidelijk waar de organisatie naar toe wil werken. De commissie vindt het positief dat de organisatie is uitgebreid met ervaren mensen op gebied van programmering en marketing en communicatie. Uit het plan komt echter niet concreet naar voren hoe de dagelijkse bedrijfsvoering nu plaatsvindt en zich verhoudt tot de ambities voor de korte en de lange termijn, zeker met betrekking tot personeel. De commissie mist een toelichting op de invulling van taken in de eerstvolgende jaren en een doorkijkje naar de uitbreiding met één zaal in de K-buurt in de tijdelijke OBA Next en de toekomstige permanente plek in de nieuwe OBA. Zij vindt dit belangrijk, want hoewel de oplevering van OBA Next in 2028 mogelijk vertraging oploopt, zal de voorbereiding voor de verhuizing wel in de aankomende vier jaar plaatsvinden.
Bijlmerbios geeft aan dat ze in de afgelopen jaren geprofessionaliseerd is tot een organisatie met een conform de Governance Code Cultuur ingericht en functionerend bestuur van drie leden. Het bestuur wordt het komende jaar uitgebreid, en dat vindt de commissie een goede en noodzakelijk stap, gezien de ambities voor de komende jaren. Door de vaste locatie in het Zandkasteel heeft Bijlmerbios zich kunnen aansluiten bij de Nederlandse Vereniging van Bioscopen en Filmtheaters, Cineville en het Maccsbox-systeem. De organisatie neemt deel aan de formele en informele overlegstructuren in de sector. De commissie is hier positief over. De commissie is positief dat Bijlmerbios volgens de Fair Practice Code van solidariteit, transparantie, duurzaamheid, diversiteit en vertrouwen werkt. Er worden freelancetarieven gehanteerd die gebaseerd zijn op digiPACCT2 en overuren worden uitbetaald. De vrijwilligers ontvangen een vrijwilligersvergoeding en de gastprogrammeurs en het lokale talent ontvangen een reële bijdrage voor hun werkzaamheden. Bovendien ontvangt het lokale talent een vaste fee voor de vertoning van hun film. Bijlmerbios signaleert risico’s op financieel, operationeel en strategisch gebied en stelt hier volgens de commissie passende beheersmaatregelen bij voor. Zo stelt het filmhuis een gedragscode op om de sociale veiligheid te borgen en heeft het zich aangesloten bij Mores.
De commissie vindt het plan voor de periode 2025-2028 in organisatorisch en financieel opzicht niet in alle opzichten realistisch en haalbaar. Zo wil de organisatie haar bestuur uitbreiden met drie leden, een operationeel manager aanstellen en, naast de groep vrijwilligers, met vier vaste freelancemedewerkers gaan werken op wekelijkse basis. Tegelijkertijd merkt zij op dat de bezetting van sommige functies, zoals de drie dagen bezetting op communicatie, voor de eerstvolgende jaren beperkt is omdat het filmhuis meerdere plekken in continuïteit zal moeten bemensen. De organisatie werkt veel met freelancers. De commissie begrijpt dat dit financieel minder risicovol is, maar ze vindt dat dit de stabiliteit en continuïteit van de organisatie niet ten goede komt. Juist vanwege de ambities vindt zij dat Bijlmerbios stabiliteit zwaarder zou moeten laten wegen.
De begroting is helder en past volgens de commissie bij de uitvoering van het ondernemersplan. De gestage toename van de publieksinkomsten voor de komende jaren is volgens de commissie realistisch ingeschat. De financieringsmix vindt zij passend. Naast de inkomsten uit kaartverkoop en horeca zijn er inkomsten voorzien van een aantal fondsen zoals Fonds Cultuurparticipatie, stadsdeel Zuidoost en het Cultuurfonds Noord-Holland, waarmee risico’s gespreid worden. Bijlmerbios heeft een redelijk eigen vermogen opgebouwd in een roerige tijd. Dat vindt de commissie een mooie prestatie. Het filmhuis geeft in het plan aan dat het een grotere buffer wil opbouwen om toekomstige grotere financiële risico’s te dragen. De commissie ziet echter dat er geen nieuwe dotaties worden voorzien in de komende periode. Ze vindt dat de nieuwe schaal van de organisatie daar wel om vraagt, zodat het eigen vermogen in verhouding blijft met de omvang van de organisatie en activiteiten.
Conclusie
De commissie adviseert op grond van bovenstaande overwegingen de aanvraag van Stichting Metro Projects te honoreren met het gevraagde bedrag van € 81.920 per jaar.
De aanvraag is beoordeeld binnen de adviescommissie Film.