Stichting Cultureel Clubhuis Amstel

Inleiding

Cultureel Clubhuis Amstel (hierna: CC Amstel) is een presenterend podium en productiefaciliteit in de Diamantbuurt in Amsterdam-Zuid met een expliciet sociaalartistiek profiel. Het geeft een podium aan nieuwe makers en aan de ideeën en meningen van jongeren. Vanuit het sociaal-artistieke profiel werkt de organisatie samen met Amsterdammers uit de buurt en de stad om vorm te geven aan hun verhalen, begeleid door professionele theatermakers. Binnen deze samenwerking zijn participatie, meerstemmigheid en verbinding leidend. CC Amstel heeft een naar eigen zeggen toegankelijke programmering waarin dans, nieuw circus, beeldend en fysiek theater centraal staan. Hiermee bereikt CC een jong en divers publiek. De programmering en sociaal-artistieke projecten zijn bedoeld voor ervaren, maar vooral ook niet-ervaren theaterbezoekers.

De belangrijkste plannen van CC Amstel voor 2025-2028 bestaan uit vijf speerpunten. Ten eerste biedt de organisatie jonge, nieuwe makers de kans om hun werk te tonen, waarbij ze door CC Amstel worden begeleid. Ten tweede werkt CC Amstel met verschillende activiteiten (serie kleinere projecten, circus in de buitenruimte en een club-event) verder aan het doorontwikkelen van het artistieke profiel. Ten derde bouwt CC Amstel aan een sociaal-artistiek kenniscentrum, waarin het kennis over sociaalartistiek werken deelt, bespreekt en presenteert. Ten vierde gaat CC Amstel een inpandige samenwerking aan met productiehuis RightAboutNow INC. om het sociaalartistieke profiel te verdiepen. En ten slotte werkt CC Amstel met zijn culturele partners (Cinetol, De Appel, Broedplaats Tempel en de OBA) aan de profilering van een cultuurcluster in de Pijp en de Diamantbuurt. 

CC Amstel ontving een tweejarige subsidie 2021-2022 uit de Regeling Ontwikkeling van € 100.000 per jaar (toekenningsbedrag 2021). 

Voor de periode 2025-2028 vraagt de organisatie bij het AFK een bijdrage van gemiddeld € 711.914 per jaar in het kader van het Kunstenplan.

Artistiek belang

De commissie beoordeelt het artistiek belang als goed. 

CC Amstel wil een podium zijn waar alle Amsterdammers, ongeacht achtergrond, hun eigen verhalen kunnen ervaren én die van hun stadsgenoten. Participatie, verbinding, wederkerigheid en meerstemmigheid zijn de kernbegrippen die de commissie leidend vindt voor de artistieke signatuur. Die verbinding tussen het sociale en het artistieke zit volgens de commissie helder verweven in de hele organisatie, de bezoekers, de participanten en de partners. Het artistieke profiel is zich nog aan het ontwikkelen, maar de expliciete combinatie van en inzet op sociaal en artistiek geeft CC Amstel volgens de commissie een herkenbare artistieke en onderscheidende signatuur, waarmee het podium duidelijk de verbinding met de buurt opzoekt, met ruimte voor maatschappelijke organisaties, amateurs en autodidacten; dat vindt de commissie sterk. 

Deze artistieke signatuur wordt volgens de commissie grotendeels overtuigend vertaald naar de activiteiten voor komende periode. De afgelopen vijf jaar heeft  CC Amstel gebouwd aan een stevige organisatie die artistieke keuzes heeft durven maken: dans, nieuw circus, beeldend en fysiek theater en storytelling zijn toegankelijke disciplines die een breed publiek kunnen aanspreken. De keuze om de komende jaren verder te bouwen aan deze disciplines vindt de commissie daarmee goed gemotiveerd. Het levert mooie projecten op, waarbij het sociaal-artistieke werken laat zien dat 

CC Amstel mensen op veel manieren kan betrekken in het artistieke proces: Dutch Stories, een project met Aminata Cairo en verschillende makers koppelt theatermakers, muzikanten en choreografen aan bewoners in de buurt en From Cradle to Circus to Craft is een grote circusparade in samenwerking met Boost

Circusproducties, waaraan kinderen, jongeren, ouderen en andere volwassenen uit de buurt deelnemen.

Hoewel de expliciete keuze voor toegankelijkheid van belang is voor het sociaalartistieke profiel, en die ook vaak terug te zien is in de activiteiten, vindt de commissie dat de activiteiten nog moeten winnen aan duidelijkheid en samenhang. Dat heeft volgens de commissie ook te maken met de veelheid aan projecten en het grote aantal betrokken makers/ en of partners bij elk programmaonderdeel. 

De commissie is van mening dat in het plan het sociale aspect soms iets nadrukkelijker op de voorgrond treedt dan het artistieke. De commissie vindt het, met ook een keur aan culturele partners, aannemelijk dat CC Amstel het artistieke niet uit het oog verliest. Ze heeft daarmee ook vertrouwen dat CC Amstel in staat is om het beoogde Kenniscentrum Sociaal-Artistieke Praktijken de komende jaren samen met International Community Arts Festival, Rotterdams Wijktheater en Theaterstraat vorm te geven. 

De commissie ziet dat CC Amstel als producent van eigen sociaal-artistieke producties met een aantal activiteiten heeft voorgesorteerd op het plan voor komende periode:

Blindsight, Het Gesprek (een voorstelling over het beleid rond de bijstand) en Eerst Zien Dan Geloven (over geloven en gemeenschap) vindt de commissie tot de verbeelding sprekende recente voorbeelden die vertrouwen geven in dat het plan voor de komende periode hierop voortbouwt. De kracht van CC Amstel zit in de inbedding in de buurt, de contacten met de makers, de partners en participanten. Daarmee bouwt CC Amstel overtuigend voort op de artistieke ontwikkeling van voorgaande periode. 

De commissie vindt de artistieke betekenis voor publiek en stad overtuigend, waarbij zij direct constateert dat publiek hierbij gezien moet worden als een combinatie van makers, deelnemers en bezoekers. De aanvrager wil het beeld dat bestaat over Amsterdam-Zuid aanvullen door de stemmen uit een aantal specifieke buurten in dat stadsdeel een podium te geven. Samen met partners zet CC Amstel breed in op meerstemmige verhalen, ook uit de rest van de stad, waarbij meedoen onderdeel is van de totstandkoming van de activiteiten: bezoekers worden deelnemers die meedenken en meedoen in de producties van CC Amstel. Voorbeelden hiervan zijn de eerdergenoemde Circus Parade, maar ook Geluid uit Zuid! (een clubevent met verhalen van jongeren uit de Diamantbuurg, met hiphop, dans, muziek en spoken word). Door deze manier van produceren en presenteren vindt de commissie het aannemelijk dat CC Amstel aansprekende verhalen presenteert die ook van artistieke betekenis zijn voor het beoogde publiek. Ook de buurtprogrammering is volgens de commissie aansprekend voor het publiek, omdat deze laagdrempelig is en herkenbare thema’s heeft, al dan niet aangedragen door buurtinitiatieven. Deze thema’s ziet de commissie bijvoorbeeld ook terug in de thematische buurtdiners (iftar, keti koti, Bevrijdingsdag en kerst) en het Ruwe Diamant Festival, waarbij op gedeelde pleinen een gezamenlijk buurtfeest tot stand komt. 

CC Amstel richt zich de komende jaren ook op jeugdtheater (2-10 jaar), dat het samen met OBA programmeert. Onder meer Studio Figur, NeverLike, Max Tak, Lloyd’s Company, Dadodans en Appelhof Producties zijn makers en gezelschappen die CC Amstel programmeert voor een jaarrond programma op het gebied van circus, theater, dans en literatuur. Dit speelt volgens de commissie ook een betekenisvolle rol in de wijk, aangezien CC Amstel in Zuid het enige programmerende theater is met een kleine zaal.

De artistieke betekenis voor de stad wordt volgens de commissie versterkt door de uitgebreide lijst samenwerkingspartners die CC Amstel naar eigen zeggen helpen met inhoud geven aan de activiteiten en het betrekken van deelnemers en publiek. De samenwerking met onder meer RightAboutNow INC,, MAN II CO, TENT, Solid Ground, ReDiscoverMe en MaxTak zijn daar voorbeelden van. De commissie vindt het aannemelijk dat dit voor het publiek prikkelende voorstellingen en andere activiteiten oplevert. 

Belang voor de stad

De commissie beoordeelt het belang voor de stad als voldoende.

Het plan geeft een heldere onderbouwing voor het beoogde bereik in de stad. De commissie constateert dat CC Amstel in het plan vijf beoogde doelgroepen heeft benoemd: buurtbewoners (Pijp, Diamantbuurt, Rivierenbuurt), jongeren, nieuwe makers en andere professionals, queergemeenschap en anderstaligen. CC Amstel beschrijft deze doelgroepen in algemene zin, en geeft aan dat ze door de manier van werken – sociaal, dus dicht bij de mensen – haar doelgroepen beter leert kennen. De commissie vindt dit aannemelijk, omdat CC Amstel het huis openzet voor alle partners, maar had graag meer gelezen hoe de organisatie de verschillende activiteiten aan de verschillende doelgroepen koppelt. Voor de buurtprogrammering is dat helder, maar het is voor de commissie niet duidelijk welke doelgroepen CC Amstel bij de talentontwikkeling en de reguliere programmering binnen wil krijgen. De commissie vindt de beoogde doelgroepen wel aansluiten bij de ambities en ervaring van de organisatie en is ook positief over het feit dat CC Amstel de komende jaren wil professionaliseren om de kennis van het publiek op orde te brengen. De afgelopen jaren heeft CC Amstel twee keer een publieksonderzoek uit laten voeren dat zich met name gericht heeft op de zichtbaarheid van het podium en de herkenbaarheid van de programmering. De commissie vindt de reflectie daarop eerlijk en positief, omdat  CC Amstel zich bewust toon dat er qua bekendheid en publieksbereik nog werk moet worden verzet. Dat markeert volgens de commissie een startpunt om het publiek beter te leren kennen; ze huurt daartoe expertise in en volgt cursussen om tot een gedetailleerd marketingplan te komen. Dat biedt vertrouwen. 

Het totaal aantal bezoekers (publiek en deelnemers) dat CC Amstel de komende jaren wil bereiken is realistisch, omdat, zo constateert de commissie, de organisatie inzet op een lichte groei vanaf 2025. De commissie is positief over de programmaraad, die uit vijf of zes buurtbewoners bestaat, waar CC Amstel mee wil gaan werken om het publiek in de buurt beter te kunnen informeren en bereiken. Ook de buurtprogrammeur die CC Amstel wil aannemen, speelt daarin een belangrijke rol: niet alleen maakt de buurtprogrammeur een diverse programmering voor, met en door de omgeving, ook heeft deze buurtprogrammeur de rol van publiekswerker, die ervoor zorgt dat programma’s goed landen in de buurt en Amsterdamse community’s. CC Amstel toont daarmee een lerende houding ten opzichte van de buurt aan te nemen. Daarover is de commissie positief. 

Partners spelen in het hele plan van CC Amstel een grote rol, zo ook bij het bereiken van de beoogde doelgroepen voor de activiteiten. Het wekt vertrouwen bij de commissie dat dit een wezenlijk onderdeel is van de communicatiestrategie en de aanpak om de beoogde doelgroepen te bereiken en betrekken. Ook de aanpak op communicatie sluit aan bij het sociaal-artistiek werken: de persoonlijke verhalen vormen de leidraad in de campagnes die CC Amstel uitzet. Hoewel de commissie erop vertrouwt dat deze verhalen de doelgroepen kunnen aanspreken en bereiken, had een concreter marketingplan bijgedragen aan een overtuigende realistische en passende aanpak. De ideeën die in het plan staan, zoals inkijkjes in maakprocessen, een YouTube-kanaal met content gericht op interactie, makers die hun verhaal vertellen, het bevorderen van mond-op-mondreclame, zijn wel passend en overtuigend. 

Hoewel CC Amstel in het aanvraagformulier aangeeft dat het podium publiek bereikt in andere stadsdelen dan in Zuid, geeft ze daar ook aan dat alle activiteiten in Zuid plaatsvinden. De commissie concludeert echter dat alle publiek in de zaal van  CC Amstel en daarmee niet in de stadsdelen Zuidoost, Noord of Nieuw-West wordt bereikt. En hoewel de commissie het positief vindt dat CC Amstel aandacht heeft voor de ‘onzichtbare’ wijken in Zuid, draagt CC Amstel niet concreet bij aan de spreiding van het culturele aanbod en het publieksbereik in Noord, Nieuw-West en Zuidoost. 

Diversiteit & Inclusie

De commissie beoordeelt de bijdrage aan diversiteit en inclusie als goed.

De commissie vindt dat het hele plan leest als een visie op en plan van aanpak voor diversiteit en inclusie. Voor de eigen producties en programmering zijn diversiteit en inclusie naar eigen zeggen leidend, zodat programmering herkenbaar is voor verschillende mensen in de samenleving. De organisatie schrijft dat in een huis met een sociaal-artistiek profiel waarin de buurt, omwonenden en specifieke (stedelijke) gemeenschappen een belangrijke rol spelen en hun stem een podium vindt, inclusiviteit een voorwaarde is. CC Amstel zet zich met name in voor diversiteit en inclusie op het gebied van culturele achtergrond, LHBTQI+, en sociaal-economische kansengelijkheid. 

De commissie vindt dat CC Amstel overtuigend reflecteert op haar benadering van het onderwerp diversiteit en inclusie. CC Amstel is ervan overtuigd dat een continu lerende houding ten aanzien van dit onderwerp noodzakelijk is. Die lerende houding vraagt volgens de organisatie om onderzoek naar andere omgevingen dan alleen het theater, om een open houding en toegankelijkheid van de programmeur, en om een bredere visie op theater en dans. 

Die lerende houding ziet de commissie terug in de ontwikkelingen op het gebied van diversiteit en inclusie in de afgelopen periode. De organisatie heeft trainingen gevolgd en zich gerealiseerd dat het werken aan diversiteit geïntensiveerd kon worden.  CC Amstel heeft ruimte gemaakt voor makers, gezelschappen en groepen bewoners van biculturele achtergrond, LHTBQI+-affiliatie, praktisch opgeleiden en mensen met een fysieke of mentale beperking. CC Amstel schrijft: ‘Toch blijven we er alert op dat we andere gebruiken, zienswijzen en formuleringen actief selecteren, erkennen en accepteren.’ De commissie vindt dit een uiting van de intrinsieke overtuiging om te werken aan diversiteit en inclusie. 

De commissie vindt het positief dat CC Amstel sinds de start van de organisatie een publiekswerker in dienst heeft die weet wat er in de omgeving speelt en organisaties en mensen aan projecten verbindt. De commissie vindt het daardoor aannemelijk dat het publiek de afgelopen jaren diverser in samenstelling is geworden, maar leest dat niet concreet terug in het plan. 

CC Amstel heeft een divers samengesteld team op het gebied van leeftijd, culturele en sociaal-economische achtergrond, opleidingsniveau, genderidentiteit en seksuele oriëntatie. Bij nieuwe vacatures neemt CC Amstel de samenstelling van het team mee. Ook de partners spelen een grote rol in de  bijdrage aan diversiteit en inclusie.  De commissie constateert dat CC Amstel in het plan geen concrete doelstellingen formuleert op het gebied van diversiteit en inclusie. 

Hoewel er geen concrete doelstellingen zijn geformuleerd, spreekt uit het hele plan in de ogen van de commissie een plan van aanpak op het vlak van diversiteit en inclusie. Zo werkt CC Amstel met passende partners als jongerenwerkers van Combiwel en De Kazerne uit Zuidoost en verschillende queer en LHBTQI+-organisaties. CC Amstel zet samenwerking met partners die diversiteit en inclusiviteit bevorderen in 2025-2028 voort, New Dutch Connections, ReDiscoverMe, Solid Ground Movement en BackBone zijn voorbeelden van dit soort partners. 

Ten aanzien van het bereik is de commissie positief dat een aantal programma’s meertalig is, gericht op migranten of expats en er voorstellingen zijn voor mensen met een auditieve beperking, die via technologische middelen kunnen worden gevolgd. De commissie vindt het een mooie ontwikkeling dat de publiekswerker de komende periode ook de functie van buurtprogrammeur krijgt, waardoor CC Amstel de buurt en haar diverse community’s een nog grotere aanwezigheid geeft in het gebouw. Om een meer divers samengestelde groep jongeren uit de buurt te betrekken zet CC Amstel ook een jongerenraad op: Code Geel. Deze programmeert ook zelf voor een jongere doelgroep. Zo werkt CC Amstel ook verder met Buurtjuwelen, de programmaraad die in 2025 opnieuw wordt geïnstalleerd. 

Ten aanzien van diversiteit en inclusie in het aanbod ziet de commissie dit zichtbaar in programma’s zoals Geluid uit Zuid!, in het vierdaagse festival It’s Personal en in Dutch Stories, waarbij meerstemmige verhalen uit de buurt de hoofdrol krijgen en onderwerpen als migratie, discriminatie, solidariteit en tradities aan bod komen.  Positief vindt de commissie dat CC Amstel in samenwerking met de gemeente een medewerker vanuit dakloosheid wil integreren en doorontwikkelen in de organisatie. Om diversiteit en inclusie in de organisatie te vergroten vindt de commissie het aannemen en opleiden van een jongerenprogrammeur (in samenwerking met het Poldertheater) positief, die  programmeert voor een inclusief jongerenpubliek. 

Uitvoerbaarheid

De commissie beoordeelt de uitvoerbaarheid als voldoende.

CC Amstel toont een democratische visie op de bedrijfsvoering. De commissie constateert dat ook hier meerstemmigheid een richtlijn is en dat zo min mogelijk hiërarchische lagen in de organisatie zijn aangebracht. Artistieke en inhoudelijke beslissingen neemt CC Amstel vanuit die democratische basis, waarin theaterteam, productieteam, techniekteam, horeca en Code Geel (jongerenprogrammeur en peergroup-jongeren) een rol hebben. Na een turbulente periode, waar werkdruk en prestatiedruk een rol speelden, wat veel personele wisselingen tot gevolg had, heeft CC Amstel onder de huidige directeur de rust teruggevonden. Dat heeft geleid tot deze nieuwe structuur, waarbij directeur en medewerkers direct met elkaar in contact staan.  CC Amstel heeft in 2022 en 2023 meldingen van onveiligheid ontvangen, waardoor sociale veiligheid een van de aandachtspunten is. De commissie is van mening dat het proces na de meldingen goed verlopen is: de onafhankelijk vertrouwenspersoon heeft met iedereen gesproken, problemen zijn gemeld bij de raad van toezicht en er zijn acties uitgezet en gesprekken gevoerd om herhaling te voorkomen en een betere werksfeer te kunnen garanderen. CC Amstel heeft naar aanleiding van de meldingen een gedragscode opgesteld die jaarlijks met het team wordt besproken en bijgesteld. De commissie vindt dat transparant en heeft er vertrouwen in dat CC Amstel hier de komende jaren de focus op houdt.

Naast dat het plan goed ingaat op sociale veiligheid gaat CC Amstel ten aanzien van de Fair Practice Code ook in op fair pay. CC Amstel geeft aan dat voor een organisatie in opbouw het niet altijd realistisch was om fair pay te betalen omdat de financiële situatie dat niet toelaat. Net zomin als dat het in de afgelopen jaren mogelijk was om personeel volgens een cao te betalen. De commissie vindt dat CC Amstel eerlijk reflecteert op de afgelopen jaren, en vindt het positief, dat CC Amstel in het plan duidelijk laat zien waarin het de komende jaren stappen wil zetten op deze onderwerpen. De commissie vindt het positief dat de organisatie vanaf 2025 de cao Nederlandse Podia gaat volgen in de salariëring van de medewerkers en daarmee ook een pensioenvoorziening kan realiseren. Ook makers en gezelschappen worden in 2025-2028 beter betaald: CC Amstel kijkt naar uitkoopsommen en garanties, in plaats van alleen via recettes te betalen. De commissie is kritisch over het grote personeelsverloop van de afgelopen jaren, maar vindt de reflectie erop sterk. Het vergroten van het team zorgt voor een bredere kennisbasis, waardoor bij uitval het behoud van kennis over de gang van zaken geborgd is. De commissie vindt het positief dat CC Amstel wil onderzoeken welke slimme systemen kunnen helpen bij het vastleggen en behouden van de kennis die de organisatie nu opdoet. De commissie is ervan overtuigd dat hierdoor met het vertrek van personeel in de toekomst minder kennis verloren gaat. 

In de periode 2021-2024 heeft CC Amstel stappen gezet in good governance: zo heeft de raad van toezicht een reglement opgesteld waarin is vastgelegd hoe de raad van toezicht functioneert, wat de verantwoordelijkheden zijn en hoe hij samenwerkt met de directie. De komende jaren wil CC Amstel zijn raad van toezicht diverser qua samenstelling maken. Op de agenda van de raad van toezicht staat de komende jaren ook het vormgeven en verzekeren van veilige arbeidsomstandigheden. Dat vindt de commissie positief.

CC Amstel is een jonge organisatie die nog geen ademruimte heeft gehad, met name door een lastige opstart en daarna de pandemie. CC Amstel heeft een heldere visie voor de toekomst, maar daar is, volgens zowel organisatie als commissie, een stabiele financiering voor nodig. CC Amstel is zich bewust van de beperkte verdiencapaciteiten. Daarin schuilt volgens de commissie een risico en het valt haar dan ook op dat CC Amstel in het plan geen risico’s en scenario’s hoe met eventuele risico’s om te gaan benoemt.  

De commissie beoordeelt het plan voor 2025-2028 organisatorisch en financieel grotendeels als realistisch en uitvoerbaar. 

CC Amstel wil groeien als organisatie; een uitbreiding met de jongerenschil (Code Geel), een zakelijk producent en fondsenwerver, extra uren voor de artistiek producent, een dramaturg/conceptontwikkelaar, een extra medewerker marketing & communicatie en extra uren voor de productieleider. Dat heeft ze aannemelijk gemaakt door te laten zien dat er te lang met te weinig mensen is gewerkt. De commissie begrijpt dit ook, de commissie vindt een schaalsprong in fte verantwoord, omdat de sociaal-artistieke manier van werken en programmeren meer menskracht vraagt. Tegelijkertijd constateert de commissie echter dat CC Amstel inzet op relatief veel programma’s die relatief kortdurend zijn. Dit kan ten koste gaan van een scherpe focus op de programmering en op het publiek, waardoor bijvoorbeeld niet meer duidelijk is wat voor wie gemaakt wordt. CC Amstel wil volgens de commissie te veel in de komende periode teweegbrengen. Dez forse groei in formatie ten opzichte van voorgaande periode (43 procent) vindt ze, in verhouding tot de activiteitenlasten, echter onvoldoende gemotiveerd.

Gezien de eigen vermogenspositie, afgaand op de balansgegevens, is CC Amstel in beperkte mate in staat om financiële tegenvallers op te vangen. De komende periode wordt de financiële positie versterkt.

De begroting is passend en realistisch, waarbij de commissie aantekent dat de personele en materiële lasten enigszins uit verhouding zijn.

De financieringsmix is divers en bestaat uit onder meer publieksinkomsten, horeca, stadsdeelsubsidies en private subsidie, maar leunt voor een groot deel op het AFK. De commissie denkt dat met de huidige inflatie het maken van laagdrempelige producties juist voor de beoogde doelgroepen heel relevant blijft. Het publiek zal blijven komen, mits de toegangskaarten betaalbaar blijven. Er is een groei aan bezoekers ingecalculeerd, en de publieksinkomsten stijgen daar niet helemaal evenredig aan mee. De commissie vindt dat aannemelijk, maar ze vindt het daarom wel belangrijk dat CC Amstel onderzoekt hoe het op een andere manier inkomsten kan genereren. 

Conclusie

De commissie besluit op grond van bovenstaande overwegingen de aanvraag van CC Amstel gedeeltelijk te honoreren met een bedrag van € 610.000 per jaar. 

De commissie ondersteunt de inzet op een stevigere organisatie en inzet op fair pay, maar de commissie ziet dat de schaalgrootte van met name kortlopende programma’s niet realistisch is en een risico vormt voor de werkdruk en de focus op de stevigheid van de organisatie. De commissie vindt de schaalsprong in beheerslasten en activiteitenniveau daarmee niet goed gemotiveerd. 

De aanvraag is beoordeeld binnen de adviescommissie Podia voor Podiumkunsten en Debat.