Sociëteit SEXYLAND

Inleiding

Stichting SEXYLAND World (hierna: Sexyland) wil een vrijhaven voor alle uitzonderlijke figuren binnen en buiten Amsterdam creëren en een blauwdruk van de meerstemmige stad zijn. Ze beoogt diverse artistieke disciplines, generaties en culturen te verbinden. De organisatie beschrijft haar identiteit als gebaseerd op openheid, experiment, spontaniteit en durf. Super SEXYLAND World wordt de fysieke plek waar ze haar visie ten uitvoer gaat brengen. Dit wordt een permanente plek die experiment en onvoorspelbaarheid omarmt en het collectief boven het individu plaatst. De plek is in de ogen van Sexyland geen middel voor gentrificatie, geen pop-up, geen creatieve plint in een woontoren, maar een laatste poging tot verzet tegen de vertrutting en de verstikkende marktwerking die hedendaags Amsterdam meer en meer lijkt te beroven van haar ziel, menselijkheid en pluriformiteit. 

De afgelopen jaren in Amsterdam Noord beschouwt Sexyland als een pilotfase voor het nieuwe kunsthuis. Vanaf 2025 zal ze een volgende stap zetten richting een permanente locatie voor experiment, kunst en cultuur in de stad. Sexyland wil zich dan, behalve op het eigen programma, ook richten op het faciliteren, cureren en verbinden van andere makers, gemeenschappen en partijen in de stad. Ze wil een permanent kunsthuis creëren, met een overdraagbaar model. Zo wil ze zich inzetten voor toegankelijke ruimte in Amsterdam voor experiment en radicale verbinding, voor nu en later.

Vanaf 2026 zal ze de nieuwe plek openen, waar ze de in het plan omschreven functies voor de stad wil realiseren. Daarnaast wil de organisatie naar buiten treden door middel van een externe programmering en structurele uren besteden aan kennisdeling en verbindende programmering.

Sexyland ontvangt een vierjarige subsidie 2021-2024 binnen het Kunstenplan van  € 203.456 per jaar (incl. indexatie 2024).

Voor de periode 2025-2028 vraagt de organisatie bij het AFK een bijdrage van gemiddeld € 250.000 per jaar in het kader van het Kunstenplan.

Artistiek belang

De commissie beoordeelt het artistiek belang als goed.

De commissie vindt dat Sexyland een vrolijk makend plan heeft voorgelegd met een duidelijke artistieke signatuur. Deze signatuur gaat uit van radicale heterogeniteit waarin geen enkele groep de overhand heeft, Sexyland belichaamt en bewaakt volgens de commissie de rafelrand van de stad en de cultuur. Essentieel daarbij is dat Sexyland de plek niet zelf vult, maar deze weggeeft aan een mix van subculturen en hun genres en disciplines. Deze zogenaamde dag- of nachteigenaren (hierna: dageigenaren) kunnen allemaal voor één dag eigenaar worden van de plek. De commissie vindt het onderscheidend dat Sexyland fungeert als een soort dag- en nachtclubhuis. Daarmee laat ze zien dat er meer mogelijkheden zijn binnen de nachtcultuur dan te zien zijn in de reguliere clubprogramma’s. In de ogen van de commissie kan Sexyland deze functie de komende jaren goed uitbouwen op de beoogde nieuwe plek. Deze plek zal over meer fysieke ruimte en betere voorzieningen beschikken, zodat de nachtcultuur beter tot zijn recht kan komen.

Inherent aan de signatuur en het geven van ruimte aan derden is, dat er geen vooraf vastgesteld programma is. Sexyland beschrijft volgens de commissie echter helder via welke methode het programma tot stand komt. Sexyland heeft een kernteam en een aantal kernpartners in huis en werkt met een nieuw in te stellen adviescommissie. Deze laatste moet ervoor zorgen dat de blinde vlekken die Sexyland bij zichzelf heeft waargenomen bij de selectie van dageigenaren, worden weggenomen. De commissie waardeert deze zelfreflectie en aanscherping van het selectieproces. Gezamenlijk selecteren het kernteam en de kernpartners de dag- en nachteigenaren die volledige vrijheid krijgen om hun programma vorm te geven en tegelijkertijd begeleid worden bij hun plannen. De commissie vindt dat deze aanpak zorgt voor een uniek, dynamisch en tot de verbeelding sprekend programma met uiteenlopende acts en events voor evenzovele communities: van dragfeesten tot Iraanse cuisine, en van een feministische schaakclub tot muziek. De commissie vindt dat Sexyland de regie op het programma zeer goed weet te behouden. Het programma blijft eigen, ondanks de vrijheid die ze weggeeft. 

Het programma voor 2025 is noodgedwongen anders, omdat Sexyland zich in dat jaar nomadisch voorbereidt op de nieuwe locatie. Ze lanceert een aantal nieuwe formats, zoals Split records waarbij twee verschillende artiesten samen één plaat maken, en de Art Bar waar jonge kunstenaars in gesprek gaan met een gerenommeerde kunstenaar annex barman. Hoewel de commissie dit aansprekende voorstellen vindt, had ze met name bij het Sexyland-festival in Internationaal Theater Amsterdam wat meer motivering en uitwerking willen lezen over de keus voor deze locatie en het beoogde programma. 

Het is voor de commissie duidelijk en overtuigend wat Sexyland teweeg wil brengen bij het publiek. Als artistieke vrijplaats en hoeder van de subcultuur wil ze met haar programma zowel ontregelen als mensen verbinden. In het bottum-up tegengeluid ziet de commissie de inhoudelijke betekenis voor de stad. Sexyland verzet zich tegen gentrificatie in de stad en hoopt haar publiek tot nieuwe visies op de maatschappij te inspireren. De commissie ziet dit duidelijk terug in het programma, waarin subculturen regeren. Dankzij het model waarmee de deelnemers zelf de regie kunnen nemen zonder vastomlijnde kaders, ontstaat een programma dat volgens de commissie relevant en aansprekend wordt voor de betrokken dageigenaren en hun communities, met publiek van verschillende generaties en genders. Sexyland creëert hierbij een veilige omgeving: ze stimuleert lef om te durven en veroordeelt mensen niet als het mislukt. Hierin zit voor Sexyland het ultieme doel: verbinding tussen makers, deelnemers en publiek.

Belang voor de stad

De commissie beoordeelt het belang voor de stad als goed.

Sexyland heeft in de ogen van de commissie een duidelijk beeld van haar bereik in de stad, dat goed aansluit op de artistieke visie van gedeeld eigenaarschap. Sexyland onderscheidt hierin de centrale communicatie vanuit Sexyland zelf en de decentrale communicatie van de kernpartners en de dageigenaren. De commissie vindt het begrijpelijk dat het plan bewust geen expliciete doelgroepen benoemt, omdat elke eigenaar zijn eigen achterban mee kan nemen. Deze aanpak vindt de commissie daarom passend voor een organisatie die naar gelijkwaardigheid in de samenwerking streeft en veel ruimte wil bieden aan diversiteit. Sexyland formuleert helder op welke groep dageigenaren ze zich richt: de commissie ziet een duidelijke focus op kleinere organisaties en initiatieven, jonge kunstenaars en subculturen. Door deze focus is er een geloofwaardige verbinding met de communities die achter de dageigenaren zitten en sluiten deze doelgroepen logisch aan bij de activiteiten van Sexyland. Ook beschrijft het plan kernwaarden als openheid en enthousiasme en pijlers als eigenaarschap, diversiteit en ontregeling. Deze kernwaarden en pijlers zorgen ervoor dat er een rode draad in de communicatie blijft. De eigen communicatie van Sexyland vindt de commissie doeltreffend in zijn bescheidenheid. Het plan geeft ook op dit gebied de dageigenaren de ruimte, maar legt tevens een sterk fundament, van waaruit de vrijheid bloeit. Het legt onder andere prioriteit bij een heldere agenda en het Sexylandlichtbord, dat al op menig foto is beland. 

Sexyland is op dit moment gevestigd in Noord en bereidt zich voor op een nieuwe locatie. Het eerste jaar vinden de activiteiten noodgedwongen op andere plekken plaats, met name in stadsdeel Centrum. Het is nog niet duidelijk waar het nieuwe Sexyland zal landen; de locatie is nog niet bevestigd. De commissie begrijpt dat vanuit strategisch oogpunt het plan niet concreet ingaat op mogelijke locaties, maar gaat er van uit dat Sexyland in stadsdeel Noord zal blijven. Dit gezien het feit dat alle eerder onderzochte locaties zich in Noord bevonden en de financier voor de nieuwe locatie zich expliciet op dit stadsdeel richt. Sexyland geeft aan dat enkele partners zullen meeverhuizen en dat ze op zoek gaat naar nieuwe partners en communities op de uiteindelijke plek. Op basis van het sterke track record van de afgelopen jaren heeft de commissie er vertrouwen in dat Sexyland goed ingebed zal raken op deze nieuwe locatie en een bijdrage blijft leveren aan de spreiding van het culturele aanbod. 

Diversiteit & inclusie

De commissie beoordeelt de bijdrage aan diversiteit en inclusie als goed.

De commissie vindt dat het hele plan leest als een visie op en plan van aanpak voor diversiteit en inclusie. Sexyland wil een plek zijn waar elke bezoeker zich vertegenwoordigd voelt en geen enkele homogene groep de overhand heeft. De commissie heeft grote waardering voor deze volledige overgave aan meerstemmigheid en mede-eigenaarschap. De visie en methodiek zijn in de ogen van de commissie te zien als de integrale doelstelling van Sexyland op gebied van diversiteit en inclusie. 

Vanuit de reflectie op de afgelopen jaren gaat Sexyland van ‘safe space’ naar ‘brave space’, waarin de nadruk niet ligt op het oplossen van verschillen maar juist op het ruimte geven aan verschillen. Dit lijkt een kleine verschuiving, maar is in de ogen van de commissie een goede en belangrijke aanscherping. Zij ziet hierin namelijk hoe Sexyland het publiek en partners aanmoedigt om ook confrontaties en ongemak aan de orde te stellen. Sexyland creëert hiermee de radicale heterogeniteit die zij voorstaat: mensen komen bij elkaar, ondanks hun verschillende achtergronden en meningen. 

In programmering, publiek en partners zijn de vier onderdelen van diversiteit in de regeling helder terug te zien. Sexyland heeft in het verleden plek gegeven aan niches van het culturele landschap, met programma’s van bijvoorbeeld sekswerkers, outsider art en vluchtelingen. Door de methodiek met dageigenaren, kernpartners, buurtpartners en een adviesraad vindt de commissie dat er een goede basis ligt om het programma voor de komende jaren in diversiteit nog verder uit te rollen. De commissie verwacht daarom opnieuw een aanbod met ruimte voor telkens andere subculturen. Op gebied van publiek zet Sexyland de huidige aanpak voort, dat wil zeggen dat de dageigenaren en kernpartners hun eigen publiek meebrengen, dat daardoor naar verwachting net zo divers zal zijn als de dageigenaren en kernpartners zelf. Ook hier ziet de commissie vele voorbeelden waarmee de aanpak zich bewezen heeft. Zo brengt de samenwerking van Captain Hoek met Bruin Parry, een kunstenaar met het downsyndroom, een ander publiek op de been dan een hiphopavond of een dragperformance. Jongere en onervaren organisaties krijgen indien nodig meer begeleiding van Sexyland, zodat nieuwe dageigenaren hun eigen achterban goed kunnen bereiken. 

Sexyland geeft aan dat de eigen organisatie een afspiegeling is van het veelzijdige karakter van Amsterdam. De commissie vindt het echter niet duidelijk hoe dit zich concreet vertaalt in de samenstelling van het team en hoe dit is geborgd. 

Uitvoerbaarheid

De commissie beoordeelt de uitvoerbaarheid als voldoende.

De commissie vindt dat Sexyland een duidelijke visie heeft op de bedrijfsvoering en dat ze goed reflecteert op de ontwikkelingen en professionalisering van de afgelopen jaren. Sexyland bivakkeert langer op de Noordwal dan verwacht en de locatie kent beperkingen in zowel oppervlakte als fysieke mogelijkheden. In haar visie legt Sexyland de nadruk op de bedrijfseconomische vertaling van het model van gedeeld eigenaarschap. Solidariteit, gelijkheid en onderling vertrouwen zijn hierin de elementaire pijlers. Het is een visie in ontwikkeling, die in samenwerking met verschillende universiteiten de komende jaren verder vormgegeven wordt. De commissie waardeert dat Sexyland externe partners betrekt om het model van gedeeld eigenaarschap blijvend te onderzoeken, omdat op de nieuwe plek het model voor het eerst in volle omvang wordt toegepast. 

De commissie heeft ook enkele kritische kanttekeningen. Zo worden de Codes niet of nauwelijks toegelicht in het plan. Sociale veiligheid zit weliswaar verankerd in de algehele visie, maar het plan gaat niet expliciet in op concrete maatregelen zoals het benoemen van een vertrouwenspersoon. Sexyland geeft inzicht in enkele risico’s, zoals de afhankelijkheid van de externe financier, die niet alleen de locatie maar ook de huidige exploitatie ondersteunt. Zij ziet mogelijkheden om deze afhankelijkheid op de nieuwe plek te verkleinen door grotere publieksevenementen met meer inkomsten te organiseren en meer fondsen te werven. Dat vindt de commissie een realistische veronderstelling. De commissie vindt echter dat het risico van planning onvoldoende aan bod komt. De afgelopen jaren is Sexyland tegen de trage wereld van de gebiedsontwikkeling aangelopen. De opening van de nieuwe locatie staat gepland voor begin 2026. Omdat de locatie nog niet definitief is, is het niet uit te sluiten dat ook deze planning nog opschuift. Dat heeft mogelijk grote gevolgen voor Sexyland zelf, haar partners en communities. Daarop wordt in het plan niet gereflecteerd. Het is voor de commissie niet helder hoe Sexyland de band met haar kernpartners en dageigenaren wil vasthouden als de nomadische fase onverhoopt langer duurt dan verwacht.

De commissie vindt het plan in grote lijnen realistisch en uitvoerbaar. De organisatie heeft in de afgelopen jaren laten zien dat ze verandering en onzekerheid aan kan. Sexyland brengt de organisatie voor de komende jaren in kaart. Sexyland wil de organisatie uitbreiden omdat de begeleiding van de dageigenaren meer maatwerk vraagt dan voorzien. De commissie ziet deze intensivering goed onderbouwd terug in het plan. Ook kijkt Sexyland verder vooruit en wil ze haar methodes uitwerken, zodat deze overdraagbaar worden. Intern moet dit de afhankelijkheid van de initiatiefnemers verkleinen. De commissie vindt de vooruitkijkende blik bijzonder voor een jonge organisatie en vindt dat bijdraagt aan de stabiliteit en duurzaamheid van de organisatie. 

De commissie is positief over de begroting en de financieringsmix, hoewel de begroting niet te toetsen is op de financiële gevolgen van de nieuwe locatie, omdat deze nog niet bekend is. De commissie vindt dat de aannames in de begroting echter goed onderbouwd zijn. De hogere inkomsten van bijvoorbeeld verhuur en publiek komen voort uit de naar verwachting grotere fysieke ruimte van de nieuwe locatie. De bijdrage van een private partij is bevestigd voor de komende vier jaar; dat zorgt voor een stabiele basis en goede financieringsmix. Ook de dekking van de kosten voor de ontwikkeling van de nieuwe locatie is gegarandeerd. Tegelijkertijd vindt de commissie de financiële situatie nog kwetsbaar, omdat zij van mening is dat het eigen vermogen laag is. Sexyland doet de komende jaren geen dotaties om het eigen vermogen te laten groeien, terwijl dat wel gerechtvaardigd is met het oog op de nieuwe locatie en de toenemende risico’s van een grootschaliger programma en organisatie. 

Conclusie

De commissie adviseert op grond van bovenstaande overwegingen de aanvraag van Sexyland te honoreren met het gevraagde bedrag van € 250.000 per jaar. De commissie adviseert om in de toekenningsbeschikking de verplichting op te nemen dat Sexyland elke verandering van locatie en/of planning ten aanzien van de realisatie van de nieuwe plek tijdig bespreekt met het AFK. 

 De aanvraag is beoordeeld binnen de adviescommissie Beeldende Kunst en Creatieve Industrie.