Raymi Sambo Maakt

Inleiding

Raymi Sambo Maakt (hierna: RSM) creëert voorstellingen, podcasts, films en evenementen over onderwerpen die wortelen in de interculturele en de queer samenleving. De onderwerpen zijn actueel en geïnspireerd door gebeurtenissen in ons land en daarbuiten en ingebed in een universele thematiek. RSM wil relevante en herkenbare verhalen tonen voor iedereen die niet gelooft in hokjes en graag de eigen bubbel doorbreekt. RSM gelooft in een samenleving waar nuancering, (zelf)reflectie en het bespreekbaar maken van taboes, de enige manier is om te kunnen verbinden, in plaats van te polariseren. RSM is ervan overtuigd dat kunst en cultuur de zeggingskracht hebben om het individuele perspectief te verbreden. RSM focust op podiumkunsten, omdat volgens het gezelschap de lijfelijke aanwezigheid de acteurs en het publiek kan verbinden, interactie kan laten plaatsvinden en zeggingskracht optimaal maakt.  

RSM maakt in de komende periode vier voorstellingen voor de middenzaal, met de volgende onderwerpen: representatie, emancipatie, framing en het bekijken van de wereld via een westerse bril. Ook borduurt RSM in vier flexibele voorstellingen voort op het succes van de Gendermonologen (23-’24). Deze voorstellingen spelen op festivals en in kleine zalen. In Seksmonologen, Drugsmonologen, en Rechtbankmonologen neemt RSM omstreden levensstijlen, gedragingen en de bijbehorende consequenties onder de loep. Daarnaast maakt RSM nog Anton de Kom, mijn vader, een solo vanuit het perspectief van diens dochter Judith. 

Raymi Sambo Maakt ontvangt een vierjarige subsidie 2021-2024 binnen het Kunstenplan van € 145.326 per jaar (incl. indexatie 2024).

Voor de periode 2025-2028 vraagt de organisatie bij het AFK een bijdrage van gemiddeld € 225.000 per jaar in het kader van het Kunstenplan.

Artistiek belang

De commissie beoordeelt het artistiek belang als zeer goed.

De commissie vindt de artistieke signatuur en eigenheid van RSM overtuigend. De signatuur is sterk persoonlijk gedreven en herkenbaar in de urgente en actuele thema’s die RSM aansnijdt in producties van nieuw geschreven repertoire in een toegankelijke taal, vertaald naar multimediaal en multidisciplinair werk. Tekenend voor de signatuur is de sterke samenhang tussen acteur en personage, waarbij acteurs op metaniveau commentaar geven op hun personage of een situatie. Fictie en realiteit, heden en verleden lopen hierbij door elkaar. 

De artistieke signatuur is overtuigend vertaald naar de activiteiten. De ideeën achter de voorstellingen zijn actueel en snijden belangrijke sociaal-maatschappelijke thema’s aan als het belang van representatie in de voorstelling Sylvana, het opnieuw agenderen van queeremancipatie in Marsha of het koloniale verleden in Anton de Kom, mijn vader. In de voorstelling Sylvana wordt dit vertaald naar een moderne Alice in Wonderland-montagevoorstelling en voor Marsha naar een muzikale vertelvoorstelling. Aansprekend in deze vertelvormen vindt de commissie het spelen met andere realiteiten. Zo switcht in de voorstelling Marsha de vertelling tussen de zelfverklaarde dragqueen Marsha tijdens de Stonewall-rellen in 1969 en de queer activist Marvan anno 2026 in voorbereiding op de World Pride. Volgens de commissie passen de inhoud en het beoogde effect goed bij de verschillend gekozen artistieke vormen: het spelen met verschillende realiteiten en hiermee de verbeelding aanspreken in de theatervoorstellingen, het ruimte maken voor debat en reflectie met het evenement De Staat van Emancipatie en, voor het breder in de samenleving iets losmaken, de keuze voor het creëren van theatrale podcasts. 

De commissie waardeert de heldere artistieke reflectie op eerder werk. RSM geeft aan verder te willen gaan op de nieuw ingeslagen weg, waarbij acteur en personage altijd samen op het podium staan en waarmee verhaal en realiteit onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Ook wil RSM het opgebouwde vakmanschap van mensen met wie al eerder is gewerkt, blijven benutten. Tegelijkertijd maakt RSM ruimte voor nieuw, geschoold of autodidact talent. Het artistieke plan bouwt hier volgens de commissie logisch op voort. 

Het plan overtuigt de commissie in de artistieke betekenis voor het publiek. Ook is evident wat RSM teweeg wil brengen bij het beoogde publiek. RSM belicht gevoelige onderwerpen en wil daarmee het publiek een spiegel voorhouden. Met de verschillende voorgestelde thema’s, bijvoorbeeld een rechtssysteem dat discriminerend is, is het voor de commissie duidelijk dat RSM het publiek wil laten nadenken over actuele problematiek. In dit verband is de commissie ook positief over de verdieping die RSM nastreeft voor het publiek door de inzet van een publiekswerker. Deze begeeft zich binnen (gesloten) netwerken, met voor RSM belangrijke en diverse doelgroepen. De publiekswerker signaleert issues uit de diverse community’s om zo verbanden te leggen met de artistieke inhoud. De commissie vindt dit een overtuigende aanpak om de artistieke betekenis voor het publiek te verdiepen. In de urgente en actuele thematiek die RSM aansnijdt, bijvoorbeeld het slavernijverleden in de voorstelling Anton de Kom, mijn vader, herkent de commissie de artistieke betekenis voor de stad. Ook herleidt de commissie deze uit de wijze waarop RSM zich in de komende periode op talentontwikkeling gaat richten. Hierbij maakt RSM ruimte voor nieuwe spelers, die ruim de tijd krijgen zich materiaal eigen te maken. Daarnaast scout, stimuleert en begeleid RSM nieuwe makers, met aandacht voor divers en emancipatoir theater. De commissie kan zich goed voorstellen dat door talent in te laten stromen onder de hoede van Raymi Sambo, zijn gezelschap een inspirerende leerschool kan zijn. RSM biedt ruimte voor het maken van een eerste voorstelling of het faciliteren van een belangrijke carrière stap aan spelers, makers en ook aan schrijvers met eenzelfde fascinatie voor de gevoelige thema’s waar RSM mee werkt. 

Belang voor de stad

De commissie beoordeelt het belang voor de stad als goed.

De commissie vindt dat er uit het plan een sterke visie op het bereik in de stad spreekt.  De doelgroepen zoals de ‘cultureel diverse burger’, de ‘queer burger’ of de ‘young professional’ zijn helder, met duidelijk beschreven kenmerken. De commissie vindt deze doelgroepen ook passend bij de activiteiten die RSM realiseert. Zo sluit Marsha bijvoorbeeld goed aan door de agendering van queerrechten, die volgens RSM in het huidige politieke klimaat gevaar lopen weer te worden afgebroken. 

De commissie heeft er op basis van de activiteiten en het sterke marketingplan vertrouwen in dat het beoogde publieksbereik kan worden bereikt. De commissie waardeert de manier waarop RSM de thema’s uit de voorstellingen koppelt aan maatschappelijke ontwikkelingen, wat veel aanknopingspunten biedt om voor een breed publiek toegankelijk en aansprekend te zijn. Dit vormt ook de basis van het marketingplan en is realistisch en goed uitgewerkt. De marketingaanpak en de kanalen die RSM gebruikt om de beoogde doelgroepen te bereiken, vindt de commissie sterk per doelgroep uitgesplitst. Naast diverse vormen van publiciteit maakt RSM gebruik van partners voor het bereiken van de beoogde doelgroepen, zoals NiNsee, COC en de Vereniging Antilliaans Netwerk, die allen een specifieke en bij de doelgroepen passende achterban hebben. 

De commissie vindt het voornemen om de slagkracht van maatschappelijke organisaties in te zetten als vliegwiel om nieuw publiek te vinden, interessant. In het plan staan partners genoemd als Amnesty International, Control Alt Delete en Rutgers, maar over de aanpak met deze partijen is in het plan nog weinig te lezen.

RSM draagt goed bij aan de spreiding van het culturele aanbod en publiek in de stadsdelen Nieuw-West, Noord en Zuidoost. RSM heeft een goede relatie met het Bijlmer Parktheater waar het gezelschap vaste bespeler is. Ook is het Bijlmer Parktheater een partner in de Staat van Emancipatie. Gezien de stevige inbedding van het theater in dit stadsdeel wekt dit vertrouwen voor het draagvlak in de wijk. Sterk in dit verband vindt de commissie dat RSM heeft besloten zich vanaf 2025 weer opnieuw in Zuidoost te vestigen, waar een deel van de doelgroep woont en veel van de aangesneden onderwerpen zichtbaar en relevant zijn. 

Verder repeteert RSM in Noord, waar het gezelschap tevens monteert en presentaties van nieuw materiaal voor publiek houdt.  

Diversiteit & Inclusie

De commissie beoordeelt de bijdrage aan diversiteit en inclusie als zeer goed.

De commissie is positief over de voortrekkersrol die de organisatie op het gebied van diversiteit en inclusie wil innemen. Het plan getuigt van een overtuigende visie op het onderwerp, met specifieke aandacht voor culturele diversiteit, gender en seksualiteit, maar benoemt ook fysieke toegankelijkheid van de voorstellingen. De missie en kernwaarden ademen meerstemmigheid, met veel artistieke aandacht voor het verhaal en perspectief van minderheden. Het is volgens de commissie evident de kern, het DNA en de bron van waaruit de organisatie werkt. RSM reflecteert op wat in de afgelopen periode al is gerealiseerd in de representatie van culturele diversiteit en de queergemeenschap in zowel aanbod, als het bereik en de organisatie. De commissie waardeert dat RSM met zijn lange staat van dienst laat zien steeds opnieuw te blijven nadenken over de rol van de organisatie in het debat over diversiteit en inclusie. Daaruit blijkt dat RSM de visie actueel wil houden. De commissie vindt dat RSM voor de organisatie realistische en prettig ambitieuze doelstellingen formuleert, zoals een koploper willen zijn op het gebied van inclusieve arbeidsvoorwaarden.

De aanpak wekt bij de commissie het vertrouwen dat RSM een actieve bijdrage levert aan de diversiteit en inclusie van aanbod, bereik en organisatie. De aanpak vindt de commissie realistisch, mede gezien de kennis, ervaring en geschiedenis van de organisatie. 

De thematiek in de producties voor de komende periode, de samenstelling van de cast en call to action die spreekt uit de voorstellingen, vindt de commissie geloofwaardig als oproep naar de reguliere theaterbezoeker voor échte acceptatie in plaats van selectieve tolerantie.

De organisatie gaat de komende periode de arbeidsvoorwaarden verbreden met inclusieve mogelijkheden als betaald transitieverlof en de erkenning van feestdagen als Keti Koti, de dag waarop de afschaffing van de slavernij wordt gevierd en de viering van het einde van de ramadan: Eid-al-Fitr. Voor wisselingen in het bestuur werkt RSM samen met wervingsbureau Binoq Atana dat gespecialiseerd is in diversiteit aan de top. 

De combinatie van activiteiten overtuigt de commissie dat RSM een creatieve beweging wil en ook kan zijn naar een rechtvaardiger wereld, met veel aandacht voor diversiteit en inclusie. Het evenement De Staat van Emancipatie, in samenwerking met partners als Bijmer Parktheater en ITA, vindt de commissie hiermee duidelijk in lijn. De commissie heeft er vertrouwen in dat RSM met de eigenzinnig beschreven plannen grote impact op dit onderwerp kan maken en haar doelstellingen op het gebied van diversiteit en inclusie verwezenlijken. 

Uitvoerbaarheid

De commissie beoordeelt de uitvoerbaarheid als voldoende. 

De commissie vindt uit het plan voldoende visie op de bedrijfsvoering spreken.

RSM reflecteert helder op de bedrijfsvoering in afgelopen periode, waarbij de organisatie aangeeft dat de beoogde groei van de organisatie noodzakelijk is om de in voorgaande periode ervaren werkdruk te verlagen, werkprocessen te verbeteren en ruimte te maken voor reflectie en evaluatie. De commissie ziet in het plan echter nog niet terug hoe met de beoogde groei in personeel, de organisatie wordt ingericht in verdeling van taken en verantwoordelijkheden. Wel vindt de commissie duidelijk hoe RSM met mens en middelen wil omgaan. RSM volgt de cao Toneel en Dans, heeft aandacht voor goed werkgeverschap en maakt ruimte voor scholing voor het personeel. RSM reflecteert helder op de toepassing van de Fair Practice Code met aandacht voor een gezonde werkpraktijk en sociale veiligheid. Positief is de commissie over de twee extern vertrouwenspersonen die per 2025 worden aangesteld, met wie het team jaarlijks zal spreken. Over de toepassing van de Governance Code Cultuur en eventuele aandachtspunten die de organisatie daarin voor zichzelf ziet had de commissie graag meer gelezen.  

Het plan laat voldoende reflectie zien op risico’s, die met name in het interne proces worden gezien. Daarbij is er aandacht voor fair pay, meer uren voor directie en kantoor, het inruimen van voldoende tijd voor voorbereidende werkzaamheden en een gezonder maak- repetitie- en speelproces.

De commissie vindt het plan in de basis organisatorisch haalbaar, maar ziet daarbij ook een aantal kwetsbaarheden. Met de nieuw beoogde samenstelling van het team wil RSM de werkdruk beter in balans brengen. De commissie is positief over de uitbreiding van het vaste team, maar vindt hierin de basis nog steeds niet in verhouding met de veelheid aan plannen. Zo is de commissie niet overtuigd van de zeer kleine aanstelling voor de zakelijk leider, ook al komt er ondersteuning van een zakelijk assistent. Temeer omdat de artistiek leider met de veelheid aan activiteiten zijn handen vol zal hebben en niet veel tijd en aandacht zal kunnen besteden aan de interne organisatie en de verdere ontwikkeling en stroomlijning ervan. Ook constateert de commissie dat in het team de aanstellingen waarbinnen ze hun werkzaamheden moeten uitvoeren, nog steeds relatief klein zijn. Dit maakt de organisatorische uitvoerbaarheid van het plan kwetsbaar.  

Wel heeft de commissie vertrouwen in de zorgvuldig gekozen partners als ITA en het Bijlmer Parktheater, die organisatorisch en financieel substantieel bijdragen. Ook de samenwerking met impresariaat Alles voor de Kunsten wekt vertrouwen dat voorstellingen goed verkocht zullen worden.  

De financiële huishouding is op orde: de opgebouwde reserve geeft ruimte om financiële tegenvallers op te vangen. De begroting vindt de commissie realistisch en passend bij de plannen. De financieringsmix kent diverse bronnen als uitkoopsommen, coproductiebijdragen en bijdragen uit private fondsen, waardoor risico’s worden gespreid. De theatertournees spelen in zowel de kleine, midden- als ook in de grotere zalen en zijn daardoor omvangrijker, waardoor garantiesommen en uitkoopsommen aanzienlijk zijn gegroeid en de publieksinkomsten hierdoor realistisch. De commissie acht de opgenomen subsidies van private fondsen tevens haalbaar, omdat RSM daar goed zicht op heeft met ook eerder verkregen bijdragen. Wel constateert de commissie dat RSM in grote mate afhankelijk is van publieke fondsen.  

Conclusie

De commissie adviseert op grond van bovenstaande overwegingen de aanvraag van Raymi Sambo Maakt te honoreren met het gevraagde bedrag van € 225.000 per jaar.

De aanvraag is beoordeeld binnen de adviescommissie Theater.