P/////AKT

Inleiding

Stichting P/////AKT (hierna: P/////AKT) is een, naar eigen zeggen, toonaangevende ruimte voor experiment, productie en presentatie. P/////AKT ondersteunt kunstenaarspraktijken en vergroot de zichtbaarheid van jonge en mid career kunstenaars op cruciale momenten in hun ontwikkeling en stimuleert hen om nieuwe stappen te maken. Dat doet P/////AKT naar eigen zeggen door naast de kunstenaar te staan en hen op basis van wederzijds vertrouwen de vrije ruimte te bieden en die ruimte te vullen met nieuw werk. 

Het programma van P/////AKT bestaat, volgens het plan, uit solotentoonstellingen, residenties, publicaties, events en internationale samenwerkingen en uitwisselingen. Hierin wordt gewerkt met een combinatie van kunstenaars uit Amsterdam en de rest van Nederland en met internationale kunstenaars wiens werk niet of weinig in Nederland of Amsterdam aan bod komt. 

P/////AKT staat op een kruispunt en gaat vanaf 2025 bouwen aan de toekomstige locatie aan de Dapperstraat in Amsterdam Oost. Daar werkt zij aan een vernieuwd programma van speciale formats voor verbinding met deze nieuwe omgeving, met “een nieuw elan en zelfbewustzijn: hoogwaardig, geëngageerd, gedragen door een artistiek team met een slanke, maar versterkte organisatie”, aldus P/////AKT. Voor de nieuwe ruimte van P/////AKT in de Dapperbuurt is door P/////AKT vanaf 2025 een contextuele buurtresidence met een ambassadeur opgenomen. De ambassadeur zal formats ontwikkelen voor verbinding met lokale partijen en een nieuw, divers publiek. De nieuwe locatie wordt volgens P/////AKT ingericht om te fungeren als een ontmoetingsplek om kunstenaars, lokale partners en bezoekers doelgericht en persoonlijk met elkaar te verbinden. Jaarlijks presenteert P/////AKT, in de komende periode, vier omvangrijke solotentoonstellingen in de Dapperstraat, waarbij nieuw werk wordt ontwikkeld en tentoongesteld. Deze projecten gaan vergezeld van een verdiepend programma met talks, lezingen, screenings en andere publieke evenementen. Het programma wordt aangevuld met een residence en randprogramma, waarbij de nieuwe locatie ruimte biedt voor P/////AKT-POOL, het samenwerkingsverband tussen de nomadische kunstinstellingen in de stad, als ontmoetingsruimte voor net afgestudeerde kunstenaars (talentontwikkeling) en jonge Amsterdamse kunstenaarsinitiatieven.

PA/////KT ontvangt een meerjarige subsidie van € 118.005 per jaar (incl. indexatie 2024) binnen het Kunstenplan 2021-2024.

Voor de periode 2025-2028 vraagt de organisatie bij het AFK een bijdrage van gemiddeld € 195.000 per jaar in het kader van het Kunstenplan.

Artistiek belang

De commissie beoordeelt het artistiek belang als goed.

De programmering van P/////AKT is volgens de commissie al jaren consequent van hoge kwaliteit. P/////AKT opereert tussen het grote en kleine kunstveld, nationaal en internationaal, en presenteert vrijwel altijd nieuw werk van jonge kunstenaars. P/////AKT heeft een heel eigen artistieke signatuur door haar werkwijze in de vorm van een faciliterende aanpak en samenwerking met jonge kunstenaars vanuit een positie van vertrouwen. De verschillende doorlopende activiteiten van P/////AKT zijn breed gekozen, waarbij de thema’s in samenwerking met de kunstenaars tot stand komen. De selectie van de makers is gebaseerd op hun persoonlijke beeldtaal en ‘intrigerende fascinaties’. Dit vindt de commissie een duidelijke artistieke vorm waaraan P/////AKT te herkennen is.

Het artistieke programma voor de komende periode is, zo constateert de commissie, in veel opzichten een logische opvolging van voorgaande jaren. P/////AKT richt zich op de poëtische en materiële kracht van kunst boven vooraf bepaalde politiekmaatschappelijke kwesties. P/////AKT geeft ook aan de kunstpraktijk te willen verbinden met engagement en diversiteit door verschillende presentatieformats op elkaar te laten inspelen. P/////AKT is daarbij sterk kunstenaargedreven. Voor de commissie ligt bij P/////AKT vooral hier haar artistieke kracht: het goed begrijpen van haar rol bij het begeleiden van de makers. P/////AKT relateert daarbij de politieke en artistieke parameters van de kunst aan de aanwezige actuele Amsterdamse cultuur en maatschappij en vertaalt dit bekwaam naar haar programma’s bij het arrangeren van de artistieke groei- en maakprocessen in de samenwerking met de makers. De commissie ziet hierin een duidelijke en overtuigende keuze van P/////AKT ten aanzien van haar positionering in het Amsterdamse kunstenveld.

De commissie mist in de artistieke visie van het plan reflectie op de ontwikkeling van de inmiddels jarenlange inhoudelijke samenwerking met de makers en de vertaling hiervan in artistieke ambities van P/////AKT voor de toekomstige periode. P/////AKT kiest ervoor om, als nieuw programmaonderdeel, in de komende periode aanvullend naast het curatorschap van P/////AKT, nieuwe samenwerkingen aan te gaan met kunstenaars die tevens tentoonstellingen cureren. De commissie vindt dit een interessante ontwikkeling, die mogelijk een vernieuwende invloed van buitenaf kan brengen voor de toekomstige invulling van het (gedeelde) curatorschap van P/////AKT.

P/////AKT heeft voor de commissie een duidelijke betekenis voor de stad vanwege het onderhouden van een directe relatie met het Amsterdamse kunstecosysteem door haar residentieprogramma’s en haar project- en locatiespecifieke benadering van de stedelijke omgeving. P/////AKT heeft daarnaast een actieve functie in de professionele ondersteuning en ontwikkeling van nomadische en marginale kunstgroepen in Amsterdam (het programma P/////AKT -POOL) en heeft hierdoor een sleutelpositie tussen de verschillende artistieke lagen van de stad.

De commissie constateert dat in het plan de thema’s en selectiecriteria voor de nieuwe voorgenomen residency-programma’s, specifiek gericht op de Dapperbuurt, nog niet voldoende zijn uitgewerkt. Het publiek in de Dapperbuurt is nieuw voor P/////AKT. De organisatie geeft aan daarom eerst een periode van inventarisatie, onderzoek en community building in de buurt te willen ingaan. P/////AKT geeft vervolgens de vrijheid aan de (internationale) kunstenaar bij de uitwerking van de inhoud. Een vooruitblik op de mogelijke impact hiervan op het gepresenteerde artistieke programma en de uitvoering is, bewust, door P/////AKT niet in het plan opgenomen. Hierdoor blijft de artistieke context van het residentieprogramma in relatie tot de community building in de Dapperbuurt onduidelijk voor de commissie. 

P/////AKT heeft een duidelijke ontmoetingsfunctie in de stad voor wat zij noemt het professionele publiek (kunstenaars, curatoren, kunstinstellingen, opleidingen) en voorziet naar verwachting ook in een behoefte aan onderling contact van deze groep met de vestiging (met bookshop) in de Dapperbuurt. De makers zijn vaak het publiek of trekken nieuw professioneel publiek aan. 

Belang voor de stad

De commissie beoordeelt het belang voor de stad als zwak.

In het plan beschrijft P/////AKT verschillende doelgroepen. De focus bij de solotentoonstellingen ligt duidelijk op het betrekken van de huidige, bestaande achterban. Dat is het professionele publiek en het pre-professionele publiek, dus kunstacademies en studenten. De commissie is van mening dat deze doelgroepen helder zijn geformuleerd en passend bij de aard en omvang van de kernactiviteiten van P/////AKT. 

De aanpak voor het bereiken en betrekken van de beoogde doelgroepen leunt volgens de commissie sterk op de lange ervaring die P/////AKT heeft met het gebruik van algemene kanalen, zoals nieuwsbrief, website en sociale media. Daarnaast leunt de aanpak op samenwerkingen, het geven van gastcolleges en het optreden als host voor kunstvakopleidingen. De commissie mist reflectie op deze aanpak en ziet geen nieuwe ontwikkelingen in deze strategie. De commissie constateert, uit eigen ervaring, dat deze echter wel effectief is: de huidige doelgroep wordt goed bereikt. P/////AKT heeft bij de marketing vooral het doel geformuleerd kunstenaars en makers te bereiken in de eerste lijn, om vervolgens door de inhoud van het werk het netwerk en de achterban van de makers te bereiken. 

De verhuizing per 2025 maakt het logisch dat de organisatie zich richt op het publiek in het eigen stadsdeel. In het plan is echter geen uitgewerkte visie op publiciteit en marketingstrategie opgenomen voor de buurtgebonden activiteiten in de Dapperbuurt. De motivatie waarom P/////AKT in dit stadsdeel de lokale bewoners als doelgroep wil bereiken is helder, inbedding in de nieuwe lokale omgeving door de organisatie is immers gewenst. Echter P/////AKT heeft nog weinig ervaring met hoe dit doel te bereiken en de inhoud van de voorgenomen community building is niet concreet benoemd, uitgewerkt en door P////AKT nog niet eerder beproefd in haar praktijk. Uit het plan maakt de commissie op dat vooral de bepaling van de inhoudelijke thematiek voor de buurtresidentie voor P/////AKT centraal staat, waarbij betrokkenen, buurtbewoners en bezoekers een (tijdelijke) community vormen, als klankbord voor de kunstenaars/makers. Voor de commissie is de impact van het programma op de buurt en het publieksbereik door de beperkte uitwerking niet vast te stellen. Hierdoor zijn de benodigde inspanningen van de organisatie om deze activiteiten daadwerkelijk te kunnen realiseren voor de commissie niet duidelijk. 

P/////AKT speelt een essentiële rol bij het bijeenhouden en aansturen van het samenwerkingsverband van de vele nomadische kunstinstellingen van Amsterdam. Het uitlenen van hun presentatieruimte, het ondersteunen van kunstenaars uit de hele stad met P/////AKT-POOL, alsook haar bijdrage aan het gezamenlijk bepalen van posities en uitspraken, zal volgens het ondernemingsplan opnieuw vormgegeven worden op de nieuwe locatie in de Dapperbuurt. P/////AKT onderzoekt ook of er in de komende periode samenwerkingen mogelijk zijn met vergelijkbare instellingen uit andere regio’s in Nederland.

P/////AKT heeft, volgens de commissie, met de beoogde samenwerking met diverse onderwijsinstellingen en de samenwerkende partners in Oost wel de mogelijkheid om haar zichtbaarheid en het publieksbereik te vergroten en verbinding te zoeken met haar (toekomstige) directe omgeving. In het plan wordt verwezen naar eerste contacten met een aantal onderwijsinstellingen in de Dapperbuurt (HAVO De Hof en Swallow/Meduza). Deze partijen passen volgens de commissie goed bij P/////AKT.

P/////AKT blijft zich ook inzetten voor internationale samenwerkingen en (kennis)uitwisseling met vergelijkbare inhoudelijke partners in onder andere Portugal, Litouwen, Schotland en Hongarije.

P/////AKT geeft aan dat geen van de activiteiten plaatsvinden in de stadsdelen Nieuw-West, Noord of Zuidoost. Op basis daarvan stelt de commissie vast dat de activiteiten van P/////AKT niet bijdragen aan spreiding van het culturele aanbod in deze stadsdelen.

Diversiteit & inclusie

De commissie beoordeelt de bijdrage aan diversiteit en inclusie als voldoende.

In het plan benoemt P/////AKT haar ontwikkelingsproject (AFK-projectsubsidie) voor diversiteit, gestart in 2022. Dit ontwikkelingsproject is eind 2022 uit noodzaak afgebroken wegens gebrek aan menskracht ten gevolge van de noodzakelijke bezuinigingen vanuit de nasleep van de COVID-periode. Een reflectie op het gevoerde beleid van de afgelopen periode ontbreekt in de aanvraag, zo constateert de commissie. 

P/////AKT geeft in het plan aan dat er in 2023, onder intensieve begeleiding van een externe begeleider, is geïnvesteerd in het ontwikkelen van een passende en duurzame visie op diversiteit en inclusie voor de komende periode. In het plan is volgens de commissie met name de visie op diversiteit en inclusie bij de ontwikkeling van de programmering helder beschreven. Hierbij blijven de keuzes weliswaar primair artistiek, maar voor P/////AKT wordt de maatschappelijke en politieke relevantie groter in de artistieke uitwerking wanneer in opgenomen programmaonderdelen gender, queeridentiteit en culturele diversiteit belicht wordt. De commissie ziet dit als een goede ontwikkeling. 

Een groot aandeel van de makers in het artistieke programma en samenwerkingspartners heeft een biculturele achtergrond en er is bij de selectie hiervoor toenemende aandacht voor bij P/////AKT. Met het beoogde toenemende aantal diverse makers wil P/////AKT in haar programmering een duidelijker divers profiel zichtbaar maken om onder het bestaande publiek (professioneel en pre-professioneel) ook (nieuwe) bezoekers aan te trekken die zich hierdoor aangesproken voelen. P/////AKT geeft hierbij aan dat alle makers, dus ook die met een diverse achtergrond, een zo groot mogelijke vrijheid houden bij de ontwikkeling van de richting en thematiek van het werk. 

De organisatie van P/////AKT blijft in de komende periode tot eind 2025 van beperkte omvang. P/////AKT geeft aan dat hierdoor weinig concrete stappen gemaakt kunnen worden om het team meer divers te maken. De commissie ziet in het plan wel voornemens bij P/////AKT tot verbetering van diversiteit en inclusie in de organisatie en er is een beperkt aantal concrete stappen aangekondigd. Deze voornemens zijn in de ogen van de commissie te interpreteren als een integrale ontwikkeldoelstelling. Zo is er inhoudelijk aandacht voor de impact op de organisatie van de nieuwe locatie in de Dapperbuurt, met haar cultureel diverse samenstelling. De commissie constateert dat het verwezenlijken van deze doelstellingen sterk gerelateerd is aan de voorgenomen realisatie van de uitbreiding van het team in de tweede helft van 2025. Er wordt voor het programmaonderdeel community building een nieuwe medewerker aangetrokken, waar een cultureel diverse achtergrond het primaire criterium is bij de werving. Het huidige publiek bestaat uit actieve professionele belangstellenden voor beeldende kunst. P/////AKT erkent in het plan dat een breder, nieuw divers publiek moet worden bereikt. Hiertoe zal in de komende periode contact en samenwerking worden gezocht met maatschappelijke partners. Wat voor de commissie ontbreekt is een concreet actieplan hoe een meer cultureel divers publiek naast en onder de professionele belangstellenden voor de solotentoonstellingen en overige stedelijke activiteiten gerealiseerd kan worden. 

Uitvoerbaarheid

De commissie beoordeelt de uitvoerbaarheid als zwak.

P/////AKT noemt zich in de aanvraag een ‘platte’ organisatie, waarbij aandacht is voor sociale veiligheid binnen de organisatie en bij haar samenwerkingspartners. Sinds 2022 is P/////AKT een verbintenis aangegaan met het Landelijk Bureau Vertrouwenspersoon (LBIV). P/////AKT heeft inmiddels samen met CBK Zuidoost, De Appel, Framer Framed, If I Can't Dance en Kunstverein de handen ineengeslagen voor een nieuw initiatief op het gebied van sociale veiligheid in Amsterdam, Joint Effort. Het platform zorgt ervoor dat de aangesloten partijen toegang hebben tot de diensten van een opgeleide externe vertrouwenspersoon. De commissie is positief over deze benadering en het is voor haar helder hoe P/////AKT omgaat en wil omgaan met mensen in het kader van de Governance Code Cultuur. De raad van toezicht adviseert en houdt toezicht op de taken en verantwoordelijkheden van het bestuur. Het bestuur en raad van toezicht komen formeel minimaal tweemaal per jaar bijeen en de leden van de raad van toezicht worden voor een (eenmaal te verlengen) periode van vier jaar aangesteld. In het kader van de Governance Code Cultuur wordt in het plan vooruitgekeken naar de implicaties voor de organisatie van de pensionering in 2025 van één van de directeuren/oprichters. Zo zal er een nieuwe zakelijk/financieel leider met strategische aanpak en een uitgebreid netwerk worden aangesteld. Ook wordt het aantal gastcuratoren uitgebreid. Vanaf 2025 is er binnen de begroting voorzien in fair pay voor zowel deelnemers als medewerkers, berekend op de herziene Richtlijn Kunstenaarshonoraria en Richtlijn Functie- en Loongebouw voor Presentatieinstellingen Beeldende Kunst. 

P/////AKT reflecteert in haar plan op de bedrijfsvoering in de voorgaande periode. Zij heeft naar eigen zeggen een turbulente periode achter de rug door het wegvallen van de huisvesting op de oude locatie en een tussenjaar met huisvesting van zeer beperkte omvang op een tijdelijke locatie. In 2025 verhuist P/////AKT naar een nieuwe en grotere locatie in de Dapperbuurt en P/////AKT wil in deze overgangsfase de mogelijkheid benutten om een stap te nemen naar een meer professionele en grotere organisatie met een daarbij passende bedrijfsvoering. Naast de nieuwe zakelijk/financieel leider wordt het team uitgebreid met een artistiek leider (duopositie) en een algemene bureaumedewerker.

P/////AKT staat hiermee volgens de commissie voor een grote uitdaging. Een goede risicoanalyse van de implicaties van zowel de groei van de organisatie, de nieuwe grotere locatie in de Dapperbuurt en een groei in de omvang van het programma ontbreekt echter in het plan. Dit terwijl het juist nu volgens de commissie zo van belang is. P/////AKT neemt volgens de commissie (financiële) risico’s die volgens haar een zorgvuldige aansturing van het management vereisen. P/////AKT heeft in het plan hiervoor onvoldoende aandacht. De commissie is van mening dat P/////AKT op deze nieuwe posities te speculatief en ad hoc reageert en weinig anticipeert. Deze problematiek vereist in de ogen van de commissie een zorgvuldige bedrijfsvoering met een realistisch perspectief op de toekomst. Dit ziet de commissie niet terug in het plan.

P/////AKT is volgens de commissie momenteel een financieel gezonde organisatie met voldoende eigen vermogen. De benoemde bestemmingsreserve en -fondsen zijn onderbouwd, waarvan € 30.000 een bestemmingsreserve is voor de verbouwing en inrichting van het pand aan de Dapperstraat. De instelling heeft de ambitie om vanaf 2025 het aantal activiteiten per jaar te laten toenemen met vijftig procent. De commissie constateert dat de bedrijfsvoering vrijwel volledig afhankelijk is van inkomsten van publieke en private fondsen. Hierdoor is de financieringsmix in het dekkingsplan ontoereikend. Tevens is er sprake van lage geprognotiseerde eigen inkomsten in de komende periode. De commissie vindt in het plan weinig initiatieven van P/////AKT terug die deze situatie kunnen verbeteren in de komende periode. Hierdoor is er volgens de commissie een te sterke afhankelijkheid van de structurele publieke subsidies in het dekkingsplan (het Mondriaanfonds en het Amsterdams Fonds voor de Kunst), waarover nog geen zekerheid bestaat of beide worden gehonoreerd. De commissie constateert dat P/////AKT onvoldoende oog heeft voor andere mogelijkheden om de financieringsmix te vergroten, zoals incidentele ondersteuning voor de ontwikkeling van de buurtgerichte activiteiten en de gewenste inbedding op de nieuwe locatie in de Dapperbuurt.

De commissie ziet de voorgenomen voortzetting van het programma met solotentoonstellingen als realistisch en uitvoerbaar. Voor het (bestaande) programma is door P/////AKT uitgegaan van realistische publieksaantallen en is het plan voorzien van een realistische kostenbegroting. Wel constateert de commissie dat de werkbudgetten voor de kunstenaar laag zijn ingeschat.

De nieuwe programmaonderdelen, gerelateerd aan de nieuwe locatie in de Dapperbuurt, zijn volgens de commissie realistisch en uitvoerbaar, maar alleen als de beoogde uitbreiding van de organisatie kan worden gerealiseerd. Het gaat hier immers om een aanzienlijke vergroting van de omvang van de activiteiten. 

Conclusie

De commissie adviseert op grond van bovenstaande overwegingen de aanvraag van de P/////AKT gedeeltelijk te honoreren met een bedrag van € 166.005 per jaar. De commissie vindt een verhoging op zijn plaats, gezien de verhuizing naar een grotere locatie. Tegelijkertijd is de commissie van mening dat P/////AKT in staat moet zijn om een grotere financieringsmix te realiseren. De commissie adviseert daarom om de huidige subsidie zijnde € 118.005 per jaar met € 48.000 per jaar te verhogen.

De commissie constateert dat er na beoordeling van alle aanvragen onvoldoende budget beschikbaar is om de aanvraag te honoreren. 

De aanvraag is beoordeeld binnen de adviescommissie Beeldende Kunst en Creatieve Industrie.