Oorkaan
Inleiding
De missie van Oorkaan is om zoveel mogelijk kleine en grote oren met de oneindige wereld van muziek te verrijken. Oorkaan is een internationaal opererende instelling met een eigen Oorkaan Ensemble. Het werkt samen met gastensembles en orkesten. Oorkaan geeft, naar eigen zeggen, als een van de weinige jeugdgezelschappen muziek en musici de hoofdrol. Volgens het gezelschap weten partners in binnen- en buitenland het te vinden vanwege zijn artistieke signatuur, de Language no problemproducties en expertise op het gebied van talentontwikkeling. Vanuit Amsterdam-West maakt Oorkaan theatrale concerten voor een jong publiek en raakt daarmee, naar eigen zeggen, publiek van alle leeftijden. Het gezelschap speelt familie- en schoolconcerten voor het primair regulier en speciaal onderwijs. Steeds vaker doet het dit voor het voortgezet onderwijs. Volgens Oorkaan maakt het de actieve en passieve muziekbeleving voor zoveel mogelijk kinderen in heel Amsterdam en daarbuiten toegankelijk.
Oorkaan geeft aan dat het anno 2024 samen met zijn Oorkaan Ensemble toekomstbestendig en stevig verankerd is in de maatschappij. In 2025-2028 wil het deze lijn doortrekken door de puntjes op de i te zetten. Dit doet het door kleiner en groter te gaan op het vlak van ensembles, speelplekken, leeftijden, disciplines en samenwerkingen. Zo gaan Oorkaan-musici het podium van de grote theaterzalen delen met acteurs van De Toneelmakerij en spelen in grote concertzalen met een ensemble van dertien musici. Daarnaast gaat Oorkaan met duo’s de bibliotheken en buurthuizen in en speelt het met blazers en slagwerkers in stadsparken. Het gezelschap start in 2024 als vervolg op het project De Keten, met alle AMA-partners en de Sweelinck Academie de pilot Talentbegeleiding voor Amsterdamse kinderen met diverse achtergronden. Oorkaan hoopt deze pilot in 2025-2028 als volwaardig project te kunnen voortzetten. Oorkaan presenteert in deze periode meerdere muziekgenres en diverse bezettingen.
Oorkaan ontvangt een vierjarige subsidie 2021-2024 binnen het Kunstenplan van € 156.953 per jaar (incl. indexatie 2024).
Voor de periode 2025-2028 vraagt de organisatie bij het AFK een bijdrage van gemiddeld € 200.000 per jaar in het kader van het Kunstenplan.
Artistiek belang
De commissie beoordeelt het artistiek belang als zeer goed.
De commissie vindt dat Oorkaan een specifieke artistieke signatuur heeft. Het maakt theatrale concerten voor een jong publiek met muziek en musici in de hoofdrol. Het gezelschap onderscheidt zich volgens de commissie door de zelf ontwikkelde Oorkaan -methode die uitgaat van de partituur als script voor het thema en muzikaal verhaal. De musici worden door Oorkaan opgeleid tot muzikale theatrale performers. Daarbij spelen ze altijd alle muziek uit het hoofd en krijgen les in mime en beweging. Deze artistieke signatuur wordt volgens de commissie overtuigend vertaald naar de artistieke activiteiten die rusten op vier pijlers: verbinden, ontwikkelen, spelen en maken. De pijler ontwikkeling vindt de commissie sterk omdat dit ontwikkeling op vele vlakken betreft. Naast het ontwikkelen van talent van musici, makers en personeel wordt ook het genre jeugdmuziek, de Oorkaan-methode en het theatrale concert verder ontwikkeld. De Jeunesse-Oorkaan-Academy ziet de commissie als een tot de verbeelding sprekende springplank voor jong talent. Zo maakt een alumnus in 2027 samen met het Oorkaan Ensemble een grote zaal productie.
De commissie vindt dat het plan past bij de artistieke-inhoudelijke ervaring en ontwikkeling van Oorkaan van de afgelopen jaren. In de reflectie daarop is te lezen dat het gezelschap de afgelopen jaren een belangrijke transitie en groei heeft doorgemaakt. Zo initieerde het De Keten, een project ter bevordering van inclusiviteit in de klassieke muziek. Volgens Oorkaan brak het daarmee de canon van het klassieke repertoire open met producties waarin onder andere Indonesië centraal stond. De commissie is positief over hoe Oorkaan logisch op deze lijn voortbouwt zoals met de productie Kantjil en de meisjes.
De commissie vindt het duidelijk en overtuigend wat Oorkaan inhoudelijk teweeg wil brengen bij publiek, deelnemers en buurt. Het wil getalenteerde musici ontwikkelen middels de Oorkaan-methode waarmee musici worden opgeleid om door middel van fysiek spel zonder woorden muziek over te brengen. Daarbij wordt alle muziek uit het hoofd gespeeld. Deze manier van spelen draagt in de ogen van de commissie bij aan een impactvollere beleving van het publiek en de musici zelf. Daarnaast wil het gezelschap de actieve en passieve muziekbeleving voor zoveel mogelijk kinderen in Nederland toegankelijk maken en streeft het gezelschap ernaar om met zijn muziek te verbinden. Uit onderzoek blijkt dat muziek en muziekonderwijs veel invloed heeft op de cognitieve, sociaal-emotionele en creatieve ontwikkeling van kinderen. De commissie vindt het daarom positief dat Oorkaan kinderen wil laten ervaren wat de kracht is van live uitgevoerde muziek die ruimte laat voor hun eigen verbeelding. Oorkaan speelt daarom met theater- en schoolvoorstellingen op locaties waar kinderen op een toegankelijke manier kennis kunnen maken met verschillende vormen van nietwesterse muziek, klassieke muziek en jazz. Daarnaast wil het gezelschap dit doen door kleinschalig de wijk in te gaan en te spelen op toegankelijke locaties. Zo speelt Duo Hamraaz in 2026 in een eerste wijkproductie. De commissie is van mening dat deze toegankelijke manier van presenteren van de activiteiten aansprekend is voor het beoogde publiek en de buurt. Voorafgaand aan de voorstellingen maakt het publiek door participatie in educatieprogramma’s van Oorkaan een eigen podcast of hoorspel. Deze vorm van presenteren is in de ogen van de commissie aansprekend voor het beoogde jonge publiek evenals de op maat gemaakte kleine voorstellingen voor een buurt of wijk.
Belang voor de stad
De commissie beoordeelt het belang voor de stad als goed.
De commissie leest in het plan een duidelijke visie gericht op het bereik in de stad.
Oorkaan wil talentontwikkeling en de positie van de Jeunesse-Oorkaan-Academy in Amsterdam verstevigen. Daarnaast wil Oorkaan zoveel mogelijk publiek bereiken met een focus op kinderen van basisscholen en voortgezet onderwijs. De commissie vindt dit helder geformuleerde doelgroepen. Voor de jeugdige doelgroep organiseert Oorkaan schoolvoorstellingen en theatervoorstellingen zoals een mobiele jeugdopera voor jongeren vanaf twaalf jaar. Speciale aandacht heeft Oorkaan voor kinderen in Amsterdam-West die minder vanzelfsprekend in het theater komen. Samen met Podium Mozaïek organiseert het gezelschap voor kinderen de Mozaïek VIP Kidspremière. Kinderen spelen hierin de hoofdrol en kinderen uit West mogen de voorpremière gratis bijwonen. Deze aanpak vindt de commissie realistisch en passend doordat Oorkaan zijn thuisbasis heeft in Amsterdam-West en goed aansluit bij deze doelgroep. Eveneens vindt de commissie het realistisch en passend dat Oorkaan de talentontwikkeling en de positie van de Jeunesse-Oorkaan-Academy verstevigt door in residentie te gaan bij het productiehuis van het Muziekgebouw. Dit wordt volgens de commissie eveneens verstevigd door het contact met conservatoria en regie- en mimeopleidingen te bestendigen zodat meer getalenteerde musici en makers de Academy weten te vinden.
Oorkaan geeft in het plan aan dat het, ondanks het Digitaal Informatieplatform Podiumkunsten (DIP), lastig is om bezoekersdata van de speellocaties te krijgen. Dit bemoeilijkt het uitzetten van een data-driven marketingstrategie. De commissie waardeert dat Oorkaan blijft investeren in de samenwerking met de marketingafdelingen van de speellocaties om meer inzicht te krijgen in het koopgedrag en de publiekssamenstelling en om samen tot een op de doelgroepgerichte marketing te komen. De commissie vindt het positief dat Oorkaan in de huidige kunstenplanperiode heeft ingezet op het versterken van de publieksbinding en het vergroten van de zichtbaarheid van het gezelschap door middel van de oprichting van een eigen ensemble. Middels een sterk visueel beeld per productie en het eigen ensemble streeft Oorkaan ook in de komende kunstenplanperiode naar het versterken van de zichtbaarheid en publieksbinding. Dit laatste wil het gezelschap bereiken door de musici tijdens de concerten direct contact met het publiek te laten hebben alsook door meet-and-greets, workshops en een eigen Instagramaccount van het ensemble. De commissie vindt dit passend.
Hoewel de activiteiten van Oorkaan volgens de commissie bijdragen aan de spreiding van het culturele aanbod en publieksbereik in de stadsdelen Nieuw-West, Noord en Zuidoost mist de commissie een specifieke onderbouwing daarvan in het plan. De commissie waardeert het algemene beleid van Oorkaan dat het zijn speelcircuit wil uitbreiden naar buurthuizen, bibliotheken scholen, stadsparken en kleine podia in de wijken maar had graag willen lezen waar dit in de beoogde stadsdelen wordt geïmplementeerd. Daarnaast speelt Oorkaan in de Meervaart en het Bijlmer Parktheater en wil het zich in de komende kunstenplanperiode verbinden aan een partnerschool in Nieuw-West. De commissie vindt dit positief maar mist ook hier een onderbouwing voor de beoogde stadsdelen en had eveneens graag willen lezen waarom en op welke school Oorkaan in Nieuw-West speelt en waar in AmsterdamNoord activiteiten van het gezelschap zullen plaatsvinden. De commissie is echter wel van mening dat de voornemens passend en haalbaar zijn in het licht van de kennis en ervaring van Oorkaan met de scholen en speellocaties in de stad.
Diversiteit & Inclusie
De commissie beoordeelt de bijdrage aan diversiteit en inclusie als voldoende.
Hoewel uit het plan blijkt dat Oorkaan de afgelopen jaren met meer aandacht voor diversiteit en inclusie is gaan werken, had het in de ogen van de commissie de visie op dit vlak voor de komende kunstenplanperiode scherper kunnen uitwerken en steviger kunnen onderbouwen. De visie dat in de muziek, de musici en medewerkers vele verschillende klanken en kleuren van over de hele wereld te horen en te zien zijn, vindt de commissie een mooie visie maar algemeen. In het plan reflecteert het gezelschap echter wel op de ontwikkelingen vanaf 2020 en de voorlopige resultaten die zijn behaald. Oorkaan initieerde in deze periode De Keten ter bevordering van inclusiviteit in de klassieke muziek, waaruit drie producties voortkwamen waarin Indonesië, Marokko en Turkije centraal stonden. Daarnaast richtte het gezelschap de Kinderraad op om de inbreng en mening van basisschoolkinderen in zijn processen te integreren. Ook richtte Oorkaan in deze periode het Oorkaan Ensemble op met musici met verschillende culturele achtergronden die muziek afkomstig uit alle delen van de wereld spelen. De commissie leest in het plan weinig nieuwe doelstellingen voor 20252028 die hieruit voortvloeien behalve over het project De Keten. In vervolg op de resultaten van dit project neemt Oorkaan deel aan het opzetten van een pilot Talentbegeleiding voor kinderen met diverse achtergronden die minder toegang hebben tot goed muziekonderwijs. De commissie vindt dit een goede keuze.
De commissie vindt de aanpak van Oorkaan om de in het plan beschreven doelstellingen ten aanzien van diversiteit en inclusie te verwezenlijken concreet en overtuigend. Om de sterkere verbinding met zijn jonge publiek te bewerkstelligen breidt Oorkaan de taken van de Kinderraad uit en wil het de diversiteit binnen de deelnemers in gender, leeftijd en culturele en sociaal-economische achtergrond vergroten. De commissie vindt het passend dat het gezelschap dit onder andere wil bewerkstelligen door een samenwerking met B! Music School in Amsterdam Zuidoost aan te gaan. Op het gebied van aanbod zoekt het gezelschap naar musici die andere instrumenten dan de West-Europese klassieke instrumenten bespelen en die getraind willen worden in hun fysieke acteerstijl en willen spelen voor een jong publiek. In de eigen organisatie investeert Oorkaan in diversiteits- en inclusietrainingen met het personeel. Daarnaast werkt het gezelschap samen met werving- en selectiebureaus die gespecialiseerd zijn in diversiteit en inclusie. De commissie leest in het plan dat de culturele diversiteit binnen personeel en de musici de afgelopen jaren is toegenomen. Oorkaan benoemt dat hiermee een inclusieve cultuur wordt gewaarborgd, maar de commissie had daar graag nog een toelichting op terug willen lezen in het plan. De commissie is van mening dat de doelstellingen en stappen ten aanzien van het aanbod en bereik en de eigen organisatie realistisch en haalbaar zijn voor Oorkaan. Dit met name vanwege de samenwerkende partners, de ervaring met de Keten en de reeds gezette stappen op dit gebied.
Uitvoerbaarheid
De commissie beoordeelt de uitvoerbaarheid als goed.
De commissie vindt het plan getuigen van een heldere visie op de bedrijfsvoering. Oorkaan wil samenwerken op basis van respect, vertrouwen en waardering voor elkaar. Dit ziet de commissie onder andere terug in het principe Safe Space en Brave Space waar Oorkaan waarde aan hecht. Oorkaan organiseert regelmatig sessies met zijn teamcoach om de, naar eigen zeggen, gezonde organisatiecultuur te blijven voeden. Dat vindt de commissie positief. Daarnaast is er een interne vertrouwenspersoon in het bestuur en stelt Oorkaan in 2024 een extern vertrouwenspersoon aan. Het gezelschap hanteert de cao Toneel en Dans en uiterlijk vanaf 2025 hanteert het de cao Muziekensembles voor het Oorkaan Ensemble. Honoraria voor zzp’ers worden aan de hand van deze cao’s bepaald. Verder volgen bestuur en directie van Oorkaan de Governance Code Cultuur. In 2024 zal de organisatie overstappen naar een besturingsmodel met een raad van toezicht. De commissie vindt het daarnaast positief dat Oorkaan duurzaamheid een centrale plek in de organisatie geeft waarbij in de contracten zijn duurzaamheidsbeleid, de Climate Code, is opgenomen. Decor, kostuum, rekwisieten en lichttechniek zijn zoveel mogelijk duurzaam gemaakt. Ook stimuleert Oorkaan scholing voor het hele team om duurzame inzetbaarheid te vergroten en kennis uit te breiden met steun van het Sociaal Fonds Podiumkunsten.
Oorkaan reflecteert in het plan kort op de voorgaande periode. Vanwege de financiële onzekerheid ten gevolge van de covidpandemie startte Oorkaan het huidige kunstenplan met een klein team en werden producties uitgesteld. Ondanks de krappe arbeidsmarkt wist de organisatie de directie en het team te verstevigen met meer personeel waardoor het mogelijk was de plannen en activiteiten uit te voeren. De commissie vindt dit positief maar had graag een uitgebreidere reflectie terug willen lezen in het plan.
De commissie vindt het activiteitenplan 2025-2028 realistisch en uitvoerbaar in organisatorisch en financieel opzicht. Uitbreiding en daarmee versteviging van het team zorgt voor een meer solide organisatie om de geplande activiteiten te realiseren.
Hoewel de commissie van mening is dat de begroting passend is, vindt ze de begroting en specificaties lastig te lezen vanwege de versnipperde weergave van verschillende onderdelen. Daarnaast mist ze een onderbouwing bij een aantal posten zoals personeel, fondsen, coproductiebijdragen en verkoop internationaal alsook van de activiteiten.
De commissie leest in het plan terug dat Oorkaan zich bewust is van financiële risico’s. De uitkoopsommen van jeugdproducties staan onder druk en bijdragen van coproducenten zijn niet altijd zeker. Dat vindt de commissie begrijpelijk en ze ziet een passende financieringsmix terug in het plan om risico’s te spreiden. Deze mix bestaat uit uitkoopsommen, sponsorinkomsten, private en publieke middelen, en coproducentbijdragen.
De commissie is van mening dat Oorkaan met voldoende liquide middelen, eigen vermogen en ervaring instaat is om eventuele financiële tegenvallers op te vangen. Daardoor is de commissie van mening dat de financiële huishouding voldoende op orde is om het plan voor de komende vier jaar te dragen.
Conclusie
De commissie adviseert op grond van bovenstaande overwegingen de aanvraag van Oorkaan te honoreren met het gevraagde bedrag van € 200.000 per jaar.
De aanvraag is beoordeeld binnen de adviescommissie Muziek en Muziektheater.