Noorderkerkconcerten
Inleiding
De Noorderkerkconcerten presenteert een kamermuziekserie, van twintig concerten per jaar op zaterdag, waar topmusici het publiek uitnodigen voor een intiem concert in de Noorderkerk en omliggende kerken. De stichting wil een modern podium bieden voor klassieke muziek, waarbij de wensen van musici en publiek samenkomen. De serie staat volgens Noorderkerkconcerten bekend vanwege de historische locatie, de programmering en de ambiance.
Sinds 2022 wordt de serie geprogrammeerd door een roulerend Artistiek Collectief, waarbij musici gezamenlijk de koers bepalen. De stichting wil steeds nieuwe musici de gelegenheid bieden om zich op artistiek en zakelijk vlak te ontplooien. Daarnaast ziet Noorderkerkconcerten het ondersteunen van jong talent als een essentiële taak en biedt hun een podium door jaarlijks vijf concerten te programmeren, waaronder met samenwerkingspartners zoals Prinses Christina Concours en het Conservatorium van Amsterdam. De stichting organiseert haar concerten overwegend in de Noorderkerk maar programmeert ook op andere locaties in de stad.
In de periode 2025-2028 geeft Noorderkerkconcerten in een driejarig traject een nieuwe groep musici de kans eigenaarschap te nemen over de concertprogrammering. De groep bestaat uit Dudok Quartet Amsterdam, Jelmer de Moed, James Oesi, Karin Strobos en Jawa Manla. In dit traject ontwikkelen de musici zich op het gebied van programmeren, artistiek ondernemerschap, coaching van jong talent en het werken met verschillende doelgroepen. In het project Muziek met Impact fungeren de musici als bruggenbouwers tussen muziek en samenleving. In dit project worden representatieve verhalen verteld en vinden uitwisselingen met verschillende doelgroepen en maatschappelijke partners plaats. Tijdens workshops die Noorderkerkconcerten op de doelgroep afstemt, zetten de musici improvisatie in als middel om samen met deelnemers te zingen en spelen.
Noorderkerkconcerten ontvangt geen meerjarige subsidie binnen het Kunstenplan 2021-2024.
Voor de periode 2025-2028 vraagt de organisatie bij het AFK een bijdrage van gemiddeld € 58.000 per jaar in het kader van het Kunstenplan.
Artistiek belang
De commissie beoordeelt het artistiek belang als zeer goed.
De commissie vindt dat er sprake is van een artistieke signatuur, namelijk het bieden van een modern podium voor eigentijdse en intieme klassieke kamermuziekconcerten. Daarbij horen ook de kerk als locatie en het Artistiek Collectief, dat de vrije hand krijgt en zich niet door conventies van genres en stijlen laat begrenzen. Al deze elementen zorgen volgens de commissie voor een duidelijke artistieke identiteit.
De vertaling van deze artistieke signatuur komt volgens de commissie overtuigend naar voren in de drie programmalijnen: Signatuur: een muzikale proeftuin voor eigentijdse concerten, Next: samenwerkingen met jonge talenten door coaching en masterclasses en Friends: samenwerkingen met collega-musici. Het outreach programma Muziek met Impact spreekt volgens de commissie tot de verbeelding. Daarin brengt het Artistiek Collectief, in samenwerking met verschillende partners, muziek buiten de muren van de Noorderkerk. Een voorbeeld hiervan is Het Grote Liedboek Project: Book of Folksongs.
Het plan sluit volgens de commissie goed aan bij de artistiek-inhoudelijke ervaring en ontwikkeling. De eerdergenoemde programmalijnen bouwen hier logisch op voort. In de reflectie blikt Noorderkerkconcerten terug op de start van het Artistiek Collectief in 2022, waar voor het eerst de programmering uit handen werd gegeven aan vijf musici. De uitkomst was voor de stichting een succes, waarbij de artistieke signatuur van Noorderkerkconcerten overeind bleef. Ze zet dit format in het komend kunstenplan door. De commissie is positief over dit vervolg en overtuigd dat dit past bij de artistiekeinhoudelijke ontwikkeling van de koers die reeds is ingezet.
De artistieke betekenis voor publiek, deelnemers en de stad vindt de commissie duidelijk en overtuigend in het plan naar voren komen. Noorderkerkconcerten stelt dat het Artistiek Collectief fungeert als bruggenbouwers tussen de muziek en de samenleving. Dit doet het door onder meer maatschappelijke thema’s en verhalen bespreekbaar te maken, zoals dementie, seksualiteit en culturele achtergronden, wat voor herkenbaarheid zorgt bij het publiek en artistieke impact teweegbrengt. Door de diverse concertpraktijk en interesses van het collectief, zullen naar verwachting uiteenlopende programma’s en voorstellingen voorbijkomen. Het publiek kan naar een concert met Schubert, maar ook naar een concert met live visuals. De commissie is van mening dat dit voor een grote groep aansprekend is. Met het traject In de ban van biedt Noorderkerkconcerten de mogelijkheid aan deelnemers om op muzikaal en zakelijk vlak te leren van ervaren vakgenoten en krijgt jong talent een podium. Sinds 2014 vindt dit traject plaats en heeft het succesvolle edities gehad. Mede hierom verwacht de commissie dat er sprake zal zijn van artistieke betekenis voor de deelnemers. Voor de stad biedt Noorderkerkconcerten een podium waar de klassieke muziek voortbouwt op de geschiedenis van de locaties zoals de Noorderkerk, Posthoornkerk, Waalse Kerk of Amstelkerk, en deze de geschiedenis levend houdt. De commissie vindt dit van artistieke en culturele waarde voor de stad en buurt.
Belang voor de stad
De commissie beoordeelt het belang voor de stad als voldoende.
Volgens de commissie biedt het plan enigszins een onderbouwde visie op het bereik in de stad. Noorderkerkconcerten zegt een breed publiek te dienen: van de doorgewinterde kamermuziekliefhebber tot de nieuwsgierige nieuwkomer; van buurtbewoners van de Noordermarkt tot aan ronddwalende toeristen. Daarnaast beoogt de stichting door het aanstellen van het Artistiek Collectief, een nieuwe doelgroep te bereiken. De commissie verwacht dat dit mogelijk is, mede door het eigen accent dat dit collectief legt op het programma, waardoor nieuwe mensen die anders niet door Noorderkerkconcerten bereikt zou worden de concerten zullen bezoeken. Maar wie die nieuwe doelgroep nu precies is, een onderbouwing of verdere invulling van deze erg algemeen geformuleerde visie leest de commissie niet terug. Noorderkerkconcerten noemt dat het ook toevallige passanten wil bereiken, wat de commissie interessant vindt. Echter wat de gestelde verdiepingsslag bij de huidige doelgroepen is en wat dit inhoudt komt niet duidelijk in het plan naar voren. De bestaande doelgroepen vindt de commissie wel helder geformuleerd en aansluiten bij de programmalijnen. Zo gaat bijvoorbeeld de Klassieke Cultuurliefhebber graag naar de kamermuziekconcerten. De Weelderige Kunstminnaar sluit aan bij de vernieuwde programmalijn Signature en de Culturele Alleseter past bij de programmering rondom maatschappelijke thema’s. Het plan gaat niet scherp in op wie de nieuwe doelgroep is en waarom de stichting deze willen bereiken.
De aanpak om de doelgroepen te bereiken en betrekken vindt de commissie realistisch en passend. Naar aanleiding van eerder marketingonderzoek richt de aanvrager zich op een crossmediale marketingcampagne voor gerichte communicatie per doelgroep. Zowel online media zoals een tweewekelijkse nieuwsbrief voor de Klassieke Muziekliefhebber, verdiepende video’s en vlogs voor de Culturele Alleseter als offline media zoals dagbladen en de programmaladder voor de Weelderige Kunstminnaar zet de stichting als middel in. Dit getuigt volgens de commissie van goed inzicht in de doelgroepen. Daarnaast werkt Noorderkerkconcerten samen met We are Public, Stadspas, Burennetwerk, Stichting Embrace en Art Root Collective, passende partners die volgens de commissie een breed publiek bereiken.
Ongeveer twee derde van de activiteiten vindt plaats in stadsdeel Centrum, waar de kerk gevestigd is. Daar wordt ook het grootste deel van het publiek bereikt. De stichting zet zich komende periode in voor activiteiten in Noord en Nieuw-West. Met Muziek met Impact beoogt Noorderkerkconcerten verschillende activiteiten op een locatie van Evean in Noord. Daarnaast stipt het plan aan dat naar een middelbare school in Nieuw-West wordt gezocht om mee samen te werken. De commissie vindt dat dit enige bijdragen kan leveren aan de spreiding van het culturele aanbod en publieksbereik in Noord en Nieuw-West. Ze merkt wel op dat er geen concrete uitwerking is van (het soort) activiteiten en dat de motivatie niet altijd duidelijk is. Noorderkerkconcerten wil met programma’s de kerk uit en diverse doelgroepen bereiken, maar waarom er voor Nieuw-West wordt gekozen motiveert het plan niet. De commissie verwacht wel dat er draagvlak is voor de beoogde activiteiten. De langdurige en intensieve werkwijze van Muziek met Impact speelt hierbij een belangrijke rol, omdat de stichting zich daarbij altijd grondig verdiept in de buurt en doelgroep. Daarnaast is er binnen de organisatie volgens de commissie voldoende ervaring en kennis aanwezig van het stadsdeel Noord om de beoogde activiteiten uit te voeren. In 2022 heeft de stichting al eerder met Klein Amsterdam in Noord samengewerkt. De commissie vindt de voornemens daarom passend en haalbaar voor Noord. Voor Nieuw-West ziet de commissie potentie, maar is door ontbrekende samenwerkingspartners nog niet overtuigd van het realisme.
Diversiteit & inclusie
De commissie beoordeelt de bijdrage aan diversiteit en inclusie als zwak.
Noorderkerkconcerten zet via de musici, de programmalijnen en activiteiten een lijn in waar diversiteit in de zin van gender en seksualiteit, culturele diversiteit en leeftijd worden aangesproken. Een duidelijke visie en concrete doelstellingen leest de commissie niet terug in het plan. De commissie ziet dat de stichting keuzes maakt die effect hebben op het aanbod en bereik, maar dat gebeurt niet vanuit een helder geformuleerde visie.
Als het gaat om aanbod waardeert de commissie de keuze om te werken met curatoren en het Artistiek Collectief en in de samenstelling daarvan rekening te houden met culturele diversiteit. Wat betreft bereik kiest Noorderkerkconcerten voor prijsdifferentiatie, wat effect heeft op het bereik van doelgroepen en tegelijkertijd bijdraagt aan sociaal-economische kansengelijkheid. Binnen de eigen organisatie kijkt Noorderkerkconcerten bij het samenstellen van het nieuwe Artistieke Collectief naar de verscheidenheid in culturele en muzikale achtergrond en instrument, wat de commissie passend vindt in het kader van diversiteit en inclusie. De commissie vindt de keuzes die rondom de eigen organisatie gemaakt worden niet overtuigend. De focus op culturele diversiteit binnen het Artistiek Collectief is duidelijk, echter binnen het zakelijk en productionele team is voor de commissie niet helder in hoeverre diversiteit en inclusie deel uitmaakt, dan wel is geagendeerd. Het plan geeft weinig informatie over de voorgaande stappen die zijn gezet op het gebied van diversiteit en inclusie, en de voorlopige resultaten daarvan, met uitzondering op artistiek vlak. Het plan benoemt geen doelstellingen die logisch voortkomen uit de ervaringen van afgelopen tijd.
Hierdoor is er volgens de commissie geen aanpak die gekoppeld is aan doelstellingen. Uit het plan blijkt wel dat Noorderkerkconcerten in de praktijk stappen neemt om verder te komen met diversiteit en inclusie. De stappen voor een divers en inclusief aanbod geeft de stichting vorm door een caleidoscopisch aanbod van concerten, de programmalijnen en de inzet van het Artistiek Collectief als curator van het programma. Hoewel het plan volgens de commissie algemeen geformuleerd wordt, ligt dit volgens haar wel in lijn met de keuzes die de organisatie maakt. Hierdoor vindt de commissie dat de nodige stappen te realiseren zijn en er naar verwachting een mooi aanbod van programma’s gepresenteerd wordt. Met Muziek met Impact maken ook statushouders, vluchtelingen, ouderen met een cognitieve beperking en scholieren via de Noorderkerkconcerten kennis met (klassieke) muziek, wat naar verwachting zal leiden tot een meer divers publiek. Daarnaast zet de stichting prijsdifferentiatie in door de prijs onder de 35 jaar laag te houden en kinderen onder de twaalf gratis toegang tot concerten te verlenen. De commissie ziet in het plan geen concrete stappen gericht op de samenstelling of werkwijze van de organisatie zelf.
De commissie vindt dat er met passende partners wordt samengewerkt die het bereik en het verbreden van de toegankelijkheid stimuleren, zoals stichting Embrace en Sound of Change. Samen met deze partners en de ervaring die Noorderkerkconcerten heeft met projecten gericht op diversiteit en inclusie, heeft de commissie voldoende vertrouwen dat de stappen daadwerkelijk worden gezet.
Uitvoerbaarheid
De commissie beoordeelt de uitvoerbaarheid als voldoende.
Uit het plan spreekt een visie op bedrijfsvoering en de manier waarop Noorderkerkconcerten om wil gaan met mensen. De prioriteit ligt op het waarborgen en continueren van de organisatie en op lange termijn het realiseren van goed bezochte concerten. Het bestuur wil voor iedereen een inspirerende en ontspannen werkomgeving bieden. De commissie is positief over dit streven, maar leest niet terug op welke manier dit wordt gecreëerd.
Het plan stipt de ambities aan als het gaat om de codes. Wat betreft de Governance Code Cultuur benoemt de stichting hoe er wordt bestuurd, maar geeft geen informatie over de manier waarop het bestuur de hanteert en wat de focuspunten zijn. Kijkend naar fair pay stelt het team van freelancers, in samenspraak met het bestuur, hun eigen tarieven vast. De stichting zegt zorg te dragen voor eerlijke vergoedingen voor musici, overeenkomstig met de tarievenlijst van de Kunstenbond. De commissie vindt het voor vele andere organisaties een voorbeeld dat de organisatie ook studenten meeneemt in honorering, iets dat in de muziekwereld niet vanzelfsprekend is. De visie of stappen die Noorderkerkconcerten zet betreffende sociale veiligheid worden niet apart benoemd. Door het aanbieden van een sessie voorafgaand aan een project wordt er ruimte gecreëerd voor het delen van verwachtingen. De commissie verwacht dat dit kan bijdragen aan sociale veiligheid, maar vindt het als enige stap niet overtuigen.
Het plan biedt een heldere reflectie op de bedrijfsvoering en de inzichten die de stichting heeft opgedaan worden in de visie meegenomen. De organisatie heeft het aanvankelijk bescheiden ingeschatte aantal managementuren verhoogd, omdat dit in de praktijk noodzakelijk bleek om alle activiteiten succesvol te ontplooien en stabiel te draaien als organisatie. De commissie vindt dit een passende stap. Verder gaat het plan duidelijk in op de risico’s en hoe de stichting hiermee omgaat. Zo benoemt het plan dat de organisatie sterk afhankelijk is van freelancers met beperkte uren. Dit leidt tot een mate van verloop van medewerkers die de continuïteit van de organisatie hindert. Dat wil Noorderkerkconcerten ondervangen door te zorgen voor goede overdrachten en het waarborgen van institutioneel geheugen.
De beoogde plannen in 2025-2028 vindt de commissie realistisch en uitvoerbaar. Dit blijkt onder meer uit de samenstelling en ervaring van de organisatie, kennis over de risico’s en de aanpassingen die in de afgelopen jaren op organisatorisch en financieel gebied zijn gedaan. In organisatorisch opzicht vindt de commissie het positief dat de organisatie schaalbaar is en de bedrijfsvoering hierop aangepast kan worden. De commissie ziet dit ook terug in de werkwijze van het Artistiek collectief, waarbij het artistiek leiderschap gedeeld wordt en iedere musicus zijn of haar eigen taken heeft. Hoewel Noorderkerkconcerten aangeeft dat er geen ambitie is om te groeien in omvang van de organisatie, merkt de commissie wel op dat de activiteiten, weliswaar in lijn, stijgen naar 150 in 2028. De commissie adviseert om de omvang van de organisatie te monitoren, zodat de werkdruk behapbaar blijft, die naar verwachting al snel op de loer ligt in een kleine organisatie.
In financieel opzicht vindt de commissie de begroting en toelichting helder opgezet. De groei van de bezoekers is in lijn met de groei van activiteiten en publieksinkomsten. Ook de stijging van de personele en materiële lasten liggen in lijn met de begroting, omdat er meer activiteiten worden uitgevoerd. Dit alles vindt de commissie passend en realistisch. Wel merkt de commissie op dat in haar ogen de vergoedingen voor repetitie voor de musici, wat aan de lage kant zijn. De commissie had ook graag een toelichting willen zien over de prijs per uur/dag van de medewerkers. De begroting zelf biedt hier net niet voldoende toelichting op.
De commissie vindt dat er een passende financieringsmix is, bestaande uit publieksinkomsten, private middelen en subsidiefondsen, waardoor risico’s worden gespreid. De commissie is positief over de reële publieksinkomsten. De onzekerheid van de financieringsmix zit in de voortzetting van de bijdrage van particuliere inkomsten. De commissie ziet in de begroting dat er voldoende inkomsten worden verkregen om de kosten te kunnen dragen. Daarnaast zijn de eigen vermogenspositie en liquiditeitspositie zodanig, dat het vierjarig plan naar verwachting volledig uitgevoerd kan worden. Het financiële huishouden is volgens de commissie dan ook voldoende op orde om het vierjarig plan te dragen.
Conclusie
De commissie adviseert op grond van bovenstaande overwegingen de aanvraag van Noorderkerkconcerten te honoreren met het gevraagde bedrag van € 58.000 per jaar.
De commissie constateert dat er na beoordeling van alle aanvragen onvoldoende budget beschikbaar is om de aanvraag te honoreren.
De aanvraag is beoordeeld binnen de adviescommissie Muziek & Muziektheater