Nineties

Inleiding

Nineties Productions is een Nederlands theatercollectief dat uitgaat van experimenteerdrift en nieuwsgierigheid naar nieuwe kunstvormen. Het collectief wil de stem vertegenwoordigen van een generatie die is opgegroeid in een wereld waarin veel verschillende waarheden naast elkaar bestaan. Nineties Productions probeert in zijn werk recht te doen aan die uiteenlopende perspectieven en maakt theater in een poging de huidige tijd iets minder ongrijpbaar te maken. Nineties Productions zoekt naar eigen zeggen steeds andere perspectieven en andere manieren om verhalen te vertellen en kiest daarbij een fluïde en veelvormige manier van werken en van tonen. In het bevragen en oprekken van theaterkaders wil het collectief actief bijdragen aan een kunstenlandschap in beweging. Bij ieder project wordt samengewerkt met uiteenlopende kunstenaars.

Per jaar initieert en maakt het collectief één productie, naast de overige activiteiten die bestaan uit vooronderzoeken/residenties, kleinere projecten/initiatieven, workshops, panels, begeleidingstrajecten en hernemingen in binnen- en buitenland. 

De eerste beoogde productie Wrong Time Wrong Place, gemaakt in coproductie met Stichting BlackBirds en ondersteund door de Coproducers, toert langs de vlakkevloerzalen. De voorstelling richt zich op de verschillende perspectieven die er zijn op daderschap en slachtofferschap bij terreur. De productie Untitled gaat, in navolging van Untitled_2017 en Untitled_2021, in 2026 op zoek naar de onzichtbare stemmen van de nacht, middels een latenight-radioshow. De productie strijkt voor langere speelperiodes neer in Amsterdam en vijf andere steden. Kill Switch (2027) is een ontmoeting tussen twee werelden, of eigenlijk vier, die van ons ‘vrije’ westen en het islamitische oosten, die van dans en die van toneel. De productie How did we end up here? (2028) verzamelt verschillende internationale blikken op wat Europa nu is, en zal zowel in binnen- als buitenland gespeeld worden.

Nineties Productions ontvangt een vierjarige subsidie 2021-2024 binnen het Kunstenplan van € 116.261 per jaar (incl. indexatie 2024).

Voor de periode 2025-2028 vraagt de organisatie bij het AFK een bijdrage van gemiddeld € 140.000 per jaar in het kader van het Kunstenplan

Artistiek belang

De commissie beoordeelt het artistiek belang als goed.

De commissie vindt dat het plan blijk geeft van een kernachtige en heldere eigen artistieke signatuur en missie, waarin wordt verwezen naar de blik van verwante antropologen en filosofen en gerefereerd wordt aan de term ‘pluriversum’. Hiermee wordt bedoeld dat de wereld een plek is die uit meerdere werelden bestaat. Thematisch verdiept het collectief zich in transhumanisme; Nineties Productions wil verhalen vertellen waarin de mens niet de centrale figuur is. Dat vindt de commissie een interessant artistiek uitgangspunt en tevens een kenmerkend element in het eerdere werk van het collectief, waarmee het artistieke eigenheid heeft.

De commissie vindt dat de artistieke signatuur van Nineties Productions zich daarnaast laat zien in het experimenteren met verschillende presentatievormen en vertelmanieren. De commissie vindt de keuze voor dans als vorm in het repertoire bij de artistieke eigenheid van Nineties Productions passen, in de zin dat daarmee ook de taal wordt bevraagd. 

De producties voor de komende periode spreken bij de commissie tot de verbeelding, zowel wat betreft de thematiek, als wat betreft de beoogde mix van disciplines. Dat geldt ook voor de beoogde artistieke samenwerkingen, zoals bijvoorbeeld voor Wrong Time Wrong Place met Stichting BlackBbirds, van choreograaf Dalton Jansen. De commissie kreeg echter bij Kill Switch (2027) nog geen helder beeld op welke wijze Nineties de beoogde uitwisseling en ontmoeting van verschillende perspectieven voor het voetlicht wil brengen.

De commissie vindt dat Nineties Productions op overtuigende wijze reflecteert op de artistieke ontwikkeling die het collectief voor ogen heeft en waar men de komende periode op voortbouwt. De commissie leest in het plan reflectie op de uitprobeerdrift van de afgelopen jaren, waarbij er ook oog is voor de minder geslaagde experimenten. De lering die daaruit wordt getrokken is om de komende jaren uitgebreider vooronderzoek te doen en een artistieke duurzaamheidsslag te slaan. Dat begrijpt de commissie en dat vindt ze positief. De commissie ziet dat de lijn van ‘het in beweging' zijn’ wordt voorgezet de komende jaren en vindt het daarbij sterk hoe geëngageerd de makers in de wereld staan.

De commissie vindt de artistieke betekenis voor het publiek sterk. Het is duidelijk wat het collectief bij het beoogde publiek teweeg wil brengen. Nineties Productions wil aandacht geven aan de complexiteit van onze huidige samenleving. De commissie vindt dit sterk terugkomen in de thematiek voor de komende producties als How did we end up here?, waarbij het publiek meegenomen wordt om vanuit de toekomst naar de geschiedenis van Europa te kijken. Ook vindt de commissie de verschillende vormen van de producties, van een multidisciplinaire dans- en tekstvoorstelling tot een sciencefictiondocumentaire of radioshow, spannend en aantrekkelijk voor publiek. Ook het feit dat Nineties Productions speelt op verschillende locaties buiten het theater, draagt volgens de commissie bij aan de artistieke betekenis voor publiek. Daarnaast vindt de commissie het waardevol dat het collectief de artistieke betekenis voor het publiek ook wil verdiepen door de komende periode met de beoogde doelgroep artistiek vooronderzoek te doen. 

De commissie vindt met name dat Nineties Productions, met de productie Untitled_2026 over het nachtleven in de stad, artistieke betekenis voor de stad kan hebben. Er worden namen van mensen uit het Amsterdamse nachtleven genoemd die in de productie een plek zouden kunnen krijgen, zoals Aukje Dekker en Cherella Gessel, maar de commissie had graag artistiek onderbouwd willen zien waarom het collectief juist aan hen denkt. 

Belang voor de stad

De commissie beoordeelt het belang voor de stad als voldoende.

De commissie vindt dat er in het plan sprake is van een duidelijk en onderbouwde visie op het bereik in de stad. De doelgroepen zijn volgens de commissie goed verwoord, geïnspireerd op het Culturele Doelgroepenmodel, als de Culturele Alleseters en de Nieuwsgierige Toekomstgrijpers. Nineties Productions wil verhalen maken voor met name een jong stedelijk publiek en de commissie vindt de doelgroepen dan ook passend bij de activiteiten. De commissie is tevens positief over de aanpak daarvoor en vindt het duidelijk waarom Nineties Productions zich op de doelgroepen wil richten, gelet op zijn ambities en ervaringen. 

Nineties Productions wil doelgroepen buiten het reguliere theaterpubliek bereiken, door bij elke voorstelling te starten met vooronderzoek en daarbij zoveel mogelijk actief de beoogde doelgroepen op te zoeken en te betrekken. Voorbeelden hiervan zijn leessessies op mbo’s en workshops voor jongerenafdelingen van politieke partijen. In buurtcentra in de stad wordt gewerkt met wijkbewoners, waarbij een onderscheid wordt gemaakt in de soorten samenwerking tijdens de verschillende fases van ontwikkeling van een beoogde voorstelling. Dit is voor Nineties Productions niet enkel een artistiek proces, maar ook een manier om meer (nieuw) publiek te bereiken.  

Om het publieksbereik ook effectiever te vergroten werkt het collectief samen met pr- en communicatiebureau De Wolven. De groep geeft aan dat er branding nodig is om te zorgen dat niet alleen specifiek inhoudelijk geïnteresseerd publiek zijn weg vindt naar de Nineties Productions, maar dat er herkenbaarheid van het ‘merk’ moet zijn. Dat onderschrijft de commissie, omdat ze de veelheid aan artistieke uitingsvormen weliswaar onderdeel vindt van de artistieke signatuur, maar zich tegelijkertijd kan voorstellen dat die veelheid een bredere herkenbaarheid van Nineties Productions in de weg kan staan. De commissie vindt dit dan ook een passende strategie om de herkenbaarheid te vergroten, al vindt de commissie het nog geen afdoende aanpak als het gaat om bouwen aan meer continuïteit en/of groei in de publieksaantallen. De commissie had graag nog een bredere inzet van marketingmiddelen willen zien dan alleen deze branding en de klassieke communicatiestrategie plus social media.  Wat betreft de beoogde samenwerking met VPRO om nieuwe doelgroepen te bereiken, vindt de commissie niet helder onderbouwd op welke manier deze beoogde samenwerking bijdraagt aan het bereik van een andere doelgroep dan Nineties nu al bereikt. 

De commissie vindt dat Nineties Productions een zeer beperkte bijdrage levert aan de spreiding van het culturele aanbod en publieksbereik in de stadsdelen Noord, NieuwWest en Zuidoost. 

Over het IJ in Noord is een samenwerkingspartner en Nineties Productions kijkt naar Garage Noord als speellocatie. Het plan laat weliswaar ruimte voor het mogelijk neerstrijken op nog andere locaties door de stad, maar het plan benoemt geen concrete plekken in Zuidoost en Nieuw-West, waardoor er nog weinig draagvlak blijkt in de drie stadsdelen. Het plan maakt wel voldoende duidelijk waarom de activiteiten in de benoemde stadsdelen plaatsvinden; Nineties wil werk bieden in de verschillende stadsdelen en contact maken met het publiek aldaar. Er zijn geen bijgevoegde intentieverklaringen voor deze stadsdelen, wat de indruk versterkt dat het vooral nog om voornemens gaat. Graag had de commissie graag al een grotere concretisering van die voornemens gelezen.

Diversiteit & Inclusie

De commissie beoordeelt de bijdrage aan diversiteit en inclusie als voldoende.

De commissie vindt duidelijk dat Nineties Productions werkt vanuit het artistieke uitgangspunt dat het nieuwe verhalen en vertelperspectieven wil laten horen en zien, en zo een bijdrage wil leveren aan een divers en inclusief kunstenveld. Wel miste de commissie een helder omschreven visie. Nineties Productions richt zich op culturele diversiteit, maar ook op andere minderheden zoals mensen met een auditieve beperking of verminderde mobiliteit. Nineties Productions reflecteert erop dat sommige doelen uit het verleden zijn behaald, zoals het werven van diverse bestuursleden en diversiteit in cast en crew, dat vindt de commissie positief wat betreft het eigen personeel en de eigen medewerkers. Ook is het gelukt om een Language No Problemvoorstelling te presenteren.

De commissie ziet een concreet benoemde doelstelling voor komende periode ten aanzien van bereik, in minstens één voorstelling realiseren met een gebarentolk. Door het hele plan heen worden intenties en bijvoorbeeld ook voornemens op het gebied van programma, partners, publiek en personeel benoemd, maar de commissie had al die losse voornemens graag in één steviger verbindende visie – voortkomend uit ervaringen uit het verleden en kijkend naar de toekomst - geformuleerd gezien. 

De commissie vindt de aanpak van diversiteit en inclusie op het gebied van aanbod, bereik en organisatie in intentie positief, maar nog niet overal consistent. De commissie vindt de uitwerking van de aanpak op vlakken nog onduidelijk. Zo gaat de thematisch bij diversiteit en inclusie passende voorstelling Kill Switch (2027) over een ontmoeting van ons ‘vrije’ westen met het islamitische Oosten, in dit geval Maleisië. En over hoe je je als artiest kunt uiten in dat land dat jou per definitie uitsluit. Hier wordt gewerkt met choreograaf Hannah Mouij. Daarbij geeft de commissie aan dat ze in de beschrijving nog geen bewustzijn leest dat veel biculturele (of queer) artiesten iets soortgelijks ook in Nederland meemaken. 

De aanpak voor het bereik van een cultureel diverser samengesteld publiek vindt de commissie in het algemeen realistisch, maar ook nog veel leunen op samenwerkingen met partners, zoals Stichting BlackBird of House of Vineyard voor de queer community. De commissie miste hier inbedding van dit beoogde bereik in de communicatiestrategie van de organisatie. 

Uitvoerbaarheid

De commissie beoordeelt de uitvoerbaarheid als goed.

De commissie is positief over de visie op de bedrijfsvoering en de manier waarop Nineties Productions om wil gaan met mensen en middelen. Het is de commissie duidelijk hoe de organisatie ingericht is, er is een heldere reflectie op de voorgaande periode en er zijn goede en uitgebreide profielen van de medewerkers in het kernteam te lezen.  

De commissie vindt dat de organisatie goed reflecteert op hoe de Governance Code Cultuur wordt toegepast. De commissie vindt tevens duidelijk uit het plan te lezen dat de organisatie waarde hecht aan de kernwaarden van de Fair Practice Code. Zo wordt er voortdurend gezocht naar de dialoog en wordt er gedetailleerd ingegaan op goede afspraken met samenwerkingspartners. 

Nineties Productions houdt zich aan de cao Theater voor alle medewerkers en stagiaires en maakt heldere afspraken rondom auteursrechten. Er is bovendien ruimte voor persoonlijke ontwikkeling en groei binnen het team. De commissie vindt uit de beschreven ontwikkelingen overtuigend naar voren komen dat deze ook de versterking van het team als geheel ten goede komen. Op het gebied van sociale veiligheid zijn er check-in momenten gedurende het creatieproces en is er een extern vertrouwenspersoon aangesteld. Dit vindt de commissie positief. 

Ook hoe met risico’s wordt omgegaan vindt de commissie afdoende terug in de toelichting op de begroting. Nineties Productions onderkent de risico’s en stelt er concrete oplossingen tegenover. Bijvoorbeeld door helder te becijferen hoe mogelijk tegenvallers kunnen worden opgevangen. De commissie krijgt hiermee een vertrouwenwekkend beeld van de bedrijfsvoering van Nineties Productions. 

De commissie acht het plan op organisatorisch en financieel vlak realistisch en uitvoerbaar. 

De commissie vindt de schaalgrootte van de activiteiten van één productie per jaar passen bij de omvang van de organisatie. Ook vindt de commissie het een goede stap dat het collectief ruimte inruimt voor vooronderzoek. Daarbij vindt de commissie het overtuigend dat Nineties Productions afwisseling zoekt tussen tourende producties en projecten die wat langer op minder speelplekken staan, zoals het underground radioproject Untitled. Daarmee ligt er organisatorisch een realistisch plan, waarbij de commissie uit het plan de positieve indruk krijgt van een goed op elkaar ingewerkt team. 

De financiële huishouding, blijkend uit de balans, is volgens de commissie toegerust om het vierjarige plan te realiseren. De organisatie kan beperkte financiële tegenvallers opvangen en aan alle korte termijn betalingsverplichtingen voldoen. De commissie vindt de begroting niet in alle opzichten passend bij het plan, een aantal posten had meer toegelicht mogen worden. Zo vindt de commissie de relatief grote bijdragen bij de coproducties weinig gespecificeerd of toegelicht. 

De commissie vindt dat Nineties Productions in debasis een goede financieringsmix heeft met diverse inkomstenbronnen. Wel vindt de commissie dat binnen de financieringsmix de ingeschatte publieksinkomsten vrij hoog worden ingeschat, wat de financieringsmix meer risicovol maakt, mede gezien de tegenvallende publieksinkomsten in de voorgaande periode. Daarop had de commissie graag een reflectie gelezen. 

Conclusie

De commissie adviseert op grond van bovenstaande overwegingen de aanvraag van Nineties Productions te honoreren met het gevraagde bedrag van € 140.000 per jaar.

De aanvraag is beoordeeld binnen de adviescommissie Theater.