Moving Arts Project
Inleiding
Moving Arts Project (hierna: MAP) maakt multidisciplinaire community-artsprojecten op publieke plekken in de Transvaalbuurt in Amsterdam-Oost. Ook trekt ze met haar projecten door de stad om de opgehaalde kennis op ongebruikelijke plekken te presenteren. De organisatie wil deelname aan kunst bereikbaar maken en daarmee bijdragen aan een leefbare stad. Ook biedt MAP ruimte aan nieuwe makers die zich willen ontwikkelen parallel aan de (reguliere) culturele keten. Ze werkt veel samen met andere Amsterdamse kunstorganisaties.
MAP onderzoekt op artistieke wijze hoe maatschappelijke, politieke, culturele en sociaal-economische processen van deelnemen verlopen en betrekt daarbij een afspiegeling van Amsterdam. De afgelopen vier jaar gaf ze zichzelf en haar deelnemers ruimte om verschillende rollen aan te nemen om het concept ‘speelveld/territorium’ te verkennen. In 2025-2028 is dit speelveld zelf het onderwerp. Als artistiek onderzoekskader staat het onderzoek naar territoria centraal en hoe territoria verschillende processen van deelnemen en samenleven op de vierkante meter van de stad beïnvloeden. Dit vertaalt zich in drie grootschalige participatieve kunstprojecten: ‘Stuck in the Middle’, ‘Empata’ en ‘Paal en Perk’.
Daarnaast zet MAP haar kennis en stedelijk netwerk in voor (nieuwe) makers in Lab’el en ontwikkelt ze onder meer het stedelijke cultuureducatieproject Culturele Trapveldjes (mobiele broedplaatsen). Ook initieert ze eigen artistiek onderzoek onder de naam Terra Incognita en investeert ze onder andere met Karels Karavaan in duurzaamheid. Met Karima’s Caravan, een mobiel cultureel buurthuis op het Krugerplein, houdt MAP de vinger aan de pols van de samenleving.
MAP ontvangt een vierjarige subsidie 2021-2024 binnen het Kunstenplan van € 89.521 per jaar (incl. indexatie 2024).
Voor de periode 2025-2028 vraagt de organisatie bij het AFK een bijdrage van gemiddeld € 120.000 per jaar in het kader van het Kunstenplan.
Artistiek belang
De commissie beoordeelt het artistiek belang als zeer goed.
De commissie ziet een duidelijke artistieke signatuur in het plan van MAP, die uitgaat van community-arts en interactieve projecten op het snijvlak van kunst en maatschappij. Voor MAP betekent dit een participatieve deelname aan de kunsten, waarbij de scheiding binnen de kunstpraktijk tussen publiek, performer, maker, producent en deelnemer niet strikt wordt gehanteerd. MAP beschrijft volgens de commissie duidelijk wat haar opvatting over community-art is. De commissie vindt in het plan overtuigend beschreven wat volgens MAP de kracht van kunst in de wijken is in relatie tot sociale wijkactiviteiten. Ook vindt ze dat MAP een goed besef heeft van relevante maatschappelijke ontwikkelingen en welke rol kunst daarin kan spelen. De commissie vindt de artistieke signatuur overtuigend vertaald naar de artistieke activiteiten. De multidisciplinaire werkwijze met onder meer creatief schrijven, fotografie en vormgeving spreekt tot de verbeelding en is naar mening van de commissie passend bij de signatuur. MAP maakt projecten op basis van relevante thema’s met, door, voor en over buurtbewoners. Vooronderzoek, observaties, gesprekken en interviews staan aan de basis van de artistieke concepten. Van daaruit ontwikkelt de organisatie activiteiten, klein of groot, vanuit een veelzijdigheid aan maaktechnieken en invalshoeken.
Ook vindt de commissie het plan passend bij de artistiek-inhoudelijke ervaring en de ontwikkeling van MAP in de afgelopen jaren. MAP geeft volgens de commissie een goede reflectie op de artistieke lijn van de afgelopen periode. Deze lijn wordt in 2025-2028 verder voortgezet en verdiept met het onderzoeken van de ‘territoria op de vierkante meter van de stad’. Dit artistieke onderzoekskader geeft volgens de commissie een interessante, filosofische verdieping aan de drie programmalijnen.
De projecten van MAP hebben volgens de commissie een grote artistieke betekenis voor het beoogde publiek en de beoogde deelnemers. Met haar projecten wil de organisatie de verbinding tussen mensen in de maatschappij versterken en mensen die geen stem in de maatschappij hebben een stem geven. MAP maakt actuele maatschappelijke thema’s zichtbaar en bespreekbaar en doet dat volgens de commissie overtuigend. De kracht van MAP is volgens haar het verbindende effect onder bewoners bij participatieve kunstprojecten, mede doordat de projecten een doorlopend gesprek met de bewoners zijn. Bewoners worden actief betrokken bij alle fases van het project. Dit is de kern van community-art en dit werkt MAP volgens de commissie goed uit.
Een mooi voorbeeld vindt de commissie het grootschalige project ‘Paal en Perk’. Hierin onderzoekt MAP samen met de bewoners uit de Transvaal onder andere het belang van idealen, verantwoordelijkheden en de wil maar ook noodzaak om elkaar te vinden, aan de hand van waargebeurde en fictieve verhalen uit het dagelijks leven. MAP organiseert hiervoor thematische buurtgesprekken vergezeld van performances en maakt analyses samen met wetenschappers en deelnemers. Deze informatie vloeit door naar het maakproces, waarin deelnemers performatieve vertalingen maken in spoken word, muziek, theater, storytelling, poëzie en dans.
De artistieke waarde voor de buurt is dan ook groot. MAP werkt vanuit de overtuiging dat kunst bereikbaar zou moeten zijn voor eenieder, als democratisch recht. Daarom werkt ze vanuit het hart van de wijk, op straten, pleinen, in parken en steegjes. De commissie vindt deze langdurige aanwezigheid en betrokkenheid in de buurt bijzonder en betekenisvol. Projecten gaan over thema’s die leven in de wijk, waardoor ze volgens de commissie aansprekend zijn voor de deelnemers uit die wijk.
Belang voor de stad
De commissie beoordeelt het belang voor de stad als goed.
Het beoogde bereik in Amsterdam vindt de commissie duidelijk beschreven. MAP werkt bewust niet doelgroepgericht, maar kiest voor een doelgroepoverstijgende aanpak. Ze werkt met de inwoners van de wijk en daarin is iedereen gelijk, ongeacht uit welke doelgroep diegene komt. Het netwerk aan potentiële deelnemers bestaat uit een lokale kern uit de Transvaalbuurt en een stedelijk netwerk dat uiteenloopt in leeftijd, sociaal-economische en culturele achtergrond. In het plan benadrukt MAP de veelzijdigheid binnen dit netwerk en segmenteert ze bewust niet. Dit sluit volgens de commissie goed aan bij haar artistieke signatuur en werkwijze. Het is passend bij de community-artsgedachte van waaruit de organisatie werkt.
Het beoogde publiek sluit volgens de commissie op natuurlijke wijze aan op de activiteiten. De wijk vormt de inspiratie voor de activiteiten en de groep deelnemers wordt bepaald door wie daar wonen. De kracht van deze werkwijze ligt volgens de commissie in het brede bereik onder verschillende doelgroepen uit de wijken. Het beoogde bereik vindt de commissie realistisch. De gekozen aanpak is passend bij community-arts. MAP communiceert vanuit de inhoud en betrekt sleutelfiguren om verbinding met bewoners te leggen. De marketing en communicatie vindt dan ook voor een groot deel offline plaats, op straat. Deze aanpak gaat vooral uit van communitybuilding en dat vindt de commissie goed passen bij de artistieke visie en activiteiten. Per programmalijn wordt een aanpak opgezet om deelnemers te motiveren en te bereiken. De commissie vindt dit overtuigend.
Ook is de commissie positief over het publieksonderzoek dat MAP uitvoert. Hiermee krijgt de organisatie meer inzicht in het publiek en de deelnemers, wat ze vervolgens wil inzetten om de verbinding met publiek/deelnemers te behouden en te versterken. Het aantal deelnemers via scholen groeit licht, maar MAP zet bewust niet in op enorme groei van het aantal activiteiten en deelnemers. Hiermee wil MAP de stabiliteit in de organisatie vergroten. De commissie vindt het een duidelijke en realistische keuze om in te zetten op lichte groei.
De spreiding van het aanbod van MAP in de stad is naar het oordeel van de commissie beperkt. De instelling is gevestigd in de Transvaalbuurt in stadsdeel Oost en het merendeel van de activiteiten vindt plaats in die wijk. MAP is sterk geworteld in deze buurt. Community-arts vergt een lange adem en de commissie vindt het als gevolg daarvan een logische keuze om de focus op deze buurt te behouden. Daarom vindt de commissie het bewonderenswaardig dat MAP zich inzet om de spreiding van haar aanbod te vergroten over andere stadsdelen. Een deel van de activiteiten vindt dan ook plaats in andere delen van de stad, zoals ‘Karels Karavaan’. Dit ‘wagenpark’ bestaat inmiddels uit vier karren die in de hele stad worden ingezet, vaak via verhuur aan derden. ‘Karima’s Caravan’ wordt vanaf 2024 uitgebreid naar stadsdeel Noord. De
‘Culturele Trapveldjes’ worden opgezet in de stadsdelen Noord, West, Nieuw-West, Oost en Zuidoost. De commissie heeft waardering voor deze inspanningen. Op basis van haar jarenlange ervaring vertrouwt de commissie dat MAP in deze voor haar nieuwe stadsdelen ook publiek zal weten te bereiken. Niettemin had MAP een concrete aanpak sterker in het plan uiteen mogen zetten.
Diversiteit & Inclusie
De commissie beoordeelt de bijdrage aan diversiteit en inclusie als zeer goed.
De commissie vindt dat het plan van MAP leest als een visie op diversiteit en inclusie. Dit ziet de commissie onder meer in de doelgroepoverstijgende benadering, het opbouwen van heterogene community’s en projecten die een ontdekkingstocht zijn rondom identiteit en representativiteit. MAP zet zich in om met kunst de verbinding tussen (groepen) mensen te versterken, ongeacht hun achtergrond. Inclusie is wat de commissie betreft op een natuurlijke manier verankerd in de werkwijze van de organisatie: ze wil er voor iedereen in de wijk zijn. Ook komt de visie op diversiteit en inclusie zichtbaar terug in het artistiek onderzoekskader van ‘territoria’, dat gebiedsgrenzen onderzoekt en ingaat op de verbindende rol van ‘tussenmensen’: mensen die constant bezig zijn diverse werelden met elkaar te verbinden. De commissie vindt dat MAP een goede reflectie geeft op de stappen die ze in voorgaande jaren heeft gezet op het gebied van diversiteit en inclusie. MAP bereikte in de voorgaande jaren een cultureel divers publiek, mede doordat ze actief is in een wijk waarin veel culturele achtergronden zijn vertegenwoordigd, en bewoners die doorgaans minder vanzelfsprekend deelnemen aan kunst en cultuur. De nieuwe doelstellingen voor publiek, programma en partners vloeien hier logisch uit voort, vindt de commissie.
MAP reflecteert helder op diversiteit binnen de eigen organisatie en de stappen die op dit vlak zijn gezet. Het bestuur, het ondersteunende team en het team van vrijwilligers zijn cultureel divers samengesteld. De organisatie formuleert aandachtspunten zoals op stagebeleid, het vergroten van toegankelijkheid en aandacht voor blinde vlekken in samenwerkingen met kunstenaars en wetenschappers. Ook formuleert MAP duidelijke doelstellingen om het artistieke team meer te diversifiëren. De commissie onderschrijft de noodzaak daarvan.
De geschetste aanpak voor divers en inclusief aanbod, bereik en organisatie is in de ogen van de commissie overtuigend, ook vanuit de ervaring uit het verleden. MAP zorgt voor een brede representatie van perspectieven en herkenbaarheid voor deelnemers in de samenwerking met kunstenaars en wetenschappers. Deze aanpak wordt overtuigend vertaald in de uitvoering van de activiteiten. Dit blijkt voor de commissie bijvoorbeeld uit de theater- en danslessen voor kinderen, waarin wordt gewerkt met theatermakers/regisseurs met verschillende culturele achtergronden. Positief is ook de aandacht voor mensen met een auditieve beperking door het inzetten van een gebarentolk. Ook heeft de commissie veel waardering voor het project Karima’s Caravan, een mobiel buurthuis op het Krugerplein waaruit de inclusieve aanpak blijkt. In deze huiskamer in de openbare ruimte creëert MAP een ontmoetingsplek waar buurtgenoten uit verschillende ‘bubbels’ met elkaar in contact kunnen komen. Tevens is de commissie positief over de ruimte die minder vertelde perspectieven en verhalen in het programma krijgen.
De vernieuwing binnen het bestuur heeft gezorgd voor een meer diverse samenstelling, wat de commissie vertrouwen geeft dat MAP dit ook in het artistieke team zal bewerkstelligen. De commissie is tevens positief over het feit dat MAP’s pr- en communicatiemedewerker actief is als diversiteits- en inclusiviteitsambassadeur. Hiermee werkt MAP aan een kritische blik van binnenuit.
Uitvoerbaarheid
De commissie beoordeelt de uitvoerbaarheid als goed.
Uit het plan spreekt een overtuigende visie op de bedrijfsvoering, die logisch voortkomt uit de reflectie op de afgelopen jaren. Zo reflecteert MAP helder op de stappen die ze heeft gezet om de bedrijfsvoering te professionaliseren, hoe ze omgaat met personeel/medewerkers en met de veiligheid van medewerkers én deelnemers. De commissie ziet dat MAP afgelopen periode verbeteringen in haar financiële administratie aanbracht en ze waardeert dat MAP een inhaalslag heeft gemaakt op het gebied van eerlijke honorering. MAP volgt de Governance Code Cultuur en licht haar visie op de uitwerking hiervan voldoende toe, inclusief aan- en aftreedtermijnen van bestuursleden.
MAP beschrijft volgens de commissie overtuigend waar ze de komende periode naartoe wil werken en hoe ze dat wil doen. Zo wil MAP de eerlijke honorering op een lijn trekken met de landelijke richtlijnen. De organisatie is klein en wendbaar en werkt per activiteit met aanvullende professionals, waardoor ze makkelijk kan terugschalen indien nodig. Bij het werken met freelancers is naar eigen zeggen ‘beschikbaar budget leidend’. De commissie vindt het enerzijds een goede keuze om risico’s in te perken, maar vindt het ook een punt van aandacht dat eerlijke beloning niet naar de achtergrond verdwijnt.
De commissie plaatst een kanttekening bij de risicoanalyse, die zij beperkt vindt. MAP richt zich alleen op bedreigingen vanuit het huidige politieke klimaat. Dit vindt de commissie een vrij algemene beschouwing, waar bovendien geen concrete beheersmaatregels op worden geformuleerd. Op het gebied van sociale veiligheid merkt de commissie op dat zij het ongepast zou vinden als de rol van vertrouwenspersoon zou worden belegd bij een leidinggevende in het eigen team.
De commissie vindt het plan realistisch en uitvoerbaar in organisatorisch en financieel opzicht. De omvang en structuur van de organisatie past bij de aard en de omvang van de activiteiten. Daarnaast geeft de track record van de organisatie de commissie veel vertrouwen in de organisatie om de plannen uit te voeren. MAP heeft de ambitie om in de komende periode het ondersteunende team met twee medewerkers uit te breiden. De commissie vindt het helder onderbouwd dat MAP expertise aan haar organisatie toevoegt, onder meer op het gebied van marketing en branding, relatiemanagement en diversiteit. De commissie vindt het realistisch dat de organisatie geen nadrukkelijke groei in activiteiten en deelnemers beoogt en dat ze inzet op verdere versteviging van de organisatie.
MAP is volgens de commissie een financieel gezonde organisatie. De vermogens- en liquiditeitspositie vormt een goede basis voor het uitvoeren van het ondernemingsplan waarin tegenvallers opgevangen kunnen worden. De commissie vindt de begroting realistisch en passend bij de plannen. Deelprojecten worden financieel nader toegelicht, wat goed inzicht en vertrouwen geeft dat MAP met deze begroting het plan kan uitvoeren. Er is sprake van een goede financieringsmix van publieke en private middelen en eigen inkomsten uit opdrachten en verhuur. Gezien het type activiteiten wordt een opmerkelijk groot deel aan eigen inkomsten gegenereerd uit artistieke opdrachten, studioverhuur en de verhuur van Karels Karavaan. Hieruit blijkt volgens de commissie goed ondernemerschap.
Conclusie
De commissie adviseert op grond van bovenstaande overwegingen de aanvraag van MAP te honoreren met het gevraagde bedrag van € 120.000 per jaar.
De aanvraag is beoordeeld binnen de adviescommissie Cultuureducatie.