Melkweg

Inleiding

Melkweg is een podium voor livemuziek, clubcultuur, film en fotografie, in het hart van Amsterdam. In vijf zalen is er synchroon programma waar lokale fenomenen uit pop- en subcultuur zich meten met internationale namen. Melkweg ontvangt in dit klimaat een divers publiek. In punk-, pop-, hiphop-, wereld- en elektronische genres biedt Melkweg een podium aan nieuwe bewegingen en opkomende talenten. Aanbod van muziekfilms biedt context aan het live programma. Melkweg Expo biedt een platform voor beginnende fotografen die blijk geven van visie en durf in het aangaan van het experiment. Melkweg zoekt bij alles wat hij doet verbinding en geeft aan dat samenwerking een katalysator is voor beweging.

Beweging zal de periode 2025-2028 kenmerkend zijn voor en in Melkweg, met behoud van de artistieke, culturele en sociale betekenis als live podium, voor diverse gemeenschappen. Het veelzijdige aanbod met ruimte voor niches wordt versterkt met nieuwe festivalconcepten en thema-events om de synergie te bevorderen in de programmering van live shows, nachtcultuur en visual arts. Door interactie en cocreatie met jonge doelgroepen wil de Melkweg het aanbod aan relevantie laten winnen.  Melkweg werkt, ‘met een innovatieve mindset’, aan professionalisering. Prioriteit daarbij is een veilige werkomgeving voor iedereen. Het podium investeert tegelijkertijd in toegankelijkheid en minimalisering van de footprint.

Melkweg ontvangt een vierjarige subsidie 2021-2024 binnen het Kunstenplan van  € 1.149.758 per jaar (incl. indexatie 2024). 

Voor de periode 2025-2028 vraagt de organisatie bij het AFK een bijdrage van gemiddeld € 1.147.572 per jaar in het kader van het Kunstenplan.

Artistiek belang

De commissie beoordeelt het artistiek belang als zeer goed.

De commissie vindt dat uit het plan een duidelijke artistieke signatuur spreekt. Melkweg baseert zijn signatuur op popcultuur in interactie met maatschappelijke ontwikkelingen; het domein van jongeren en subculturen. Melkweg kiest hierbij voor het ‘radicale midden’. Het podium deinst er niet voor terug om (maatschappelijke of artistieke) standpunten in te nemen of voor het voetlicht te brengen in programma’s. Dit doet het podium dan op een gelaagde manier door combinaties van film, fototentoonstellingen en livemuziek te brengen, bijvoorbeeld bij het jaarlijks terugkerende festival Oyster. De commissie vindt dat dit bijdraagt aan een duidelijk en eigen artistiek profiel binnen de podia die zich bezighouden met pop- en clubcultuur. Deze signatuur wordt volgens de commissie overtuigend vertaald in de activiteiten. Zo zijn er nieuwe eigen Melkwegfestivals waar publiek kennis kan maken met een cuttingedge muziekprogramma en exposities en films uit de popcultuur die de Melkweg toont. Een goed voorbeeld vindt de commissie Pretty Pissed, waar allerlei subgenres van punk gepresenteerd worden. Het gaat daarbij niet alleen om muziek, maar ook om expositie, film en de indielabelmarkt. Ook die combinatie van verschillende kunstvormen om een thema of genre aansprekend voor het voetlicht te brengen, is tekenend voor de Melkweg en spreekt tot de verbeelding. Zo komt ook de relatie tussen beeldcultuur, livecultuur en hiphopcultuur goed tot uiting in het programma, bijvoorbeeld via de vertoningen voorafgaand aan de clubnacht Pon Di Pride. In zowel recente jaren als de activiteiten voor het komend kunstenplan herkent de commissie duidelijk een artistiek-inhoudelijke ontwikkeling. Alle programmalijnen zijn gedetailleerd in het plan uitgewerkt. De basis daarvoor is het brengen van vernieuwing, verbreding en verbinding in verschillende subculturen. De commissie waardeert dat door het hele plan reflectie is geïntegreerd en maakt daaruit op dat Melkweg een natuurlijke manier heeft gevonden om zichzelf te kunnen blijven verbeteren. De koers die Melkweg vaart is volgens de commissie een logisch vervolg op waar de organisatie in de afgelopen jaren goed in is geworden, namelijk het zoeken naar vernieuwing in verschillende subculturen, om deze vervolgens multidisciplinair en op verschillende schaal te presenteren. De commissie vindt het daarbij positief hoe Melkweg inspeelt op trends binnen de heavy (punk/metal/rock) en hiphop en hoe de organisatie meer ruimte biedt in de kleinste zaal genaamd UP voor Nederlandse acts, het talentontwikkelingsbeleid en de muziek uit de Afrikaanse diaspora. 

De commissie ziet in het plan duidelijk wat Melkweg teweeg wil brengen bij het publiek, deelnemers en de stad. Melkweg wil een multidisciplinair podium zijn met voor elk wat wils, maar ook een plek voor verschillende community’s om nieuwe artiesten te ontdekken of om favoriete artiesten te zien optreden. De commissie vindt dat Melkweg in die gecombineerde opdracht goed slaagt. Openheid, gelijkwaardigheid en jezelf kunnen zijn vindt Melkweg belangrijk. In alle programma’s zoekt Melkweg naar een balans tussen mainstream en underground, wordt veiligheid gewaarborgd en worden de waarden van het genre gerespecteerd. Melkweg maakt hierbij bovendien vernieuwende artistieke keuzes. Het podium slaagt erin om cutting-edge en artistiek diepgravende programmering in uiteenlopende genres op maat af te stemmen op specifieke subculturen. Melkweg loopt daar volgens de commissie in voorop. Zo brengt het Oyster-festival een uitgebreid aanbod aan vernieuwende hiphop uit louter de UK. De commissie vindt dit artistieke maatwerk voor gerichte publieksgroepen van grote betekenis voor het publiek en de stad. Daarnaast biedt Melkweg een podium aan talentontwikkeling, waar bijvoorbeeld ruimte wordt gegeven aan beginnend beeldkunstenaars en filmmakers om hun werk te laten zien. De commissie is ook overtuigd van het programma Milk Made, waar Melkweg zich richt op instroom van nieuw en divers en talent op artistiek en organisatorisch vlak. Naar verwachting is dit aansprekend voor de talenten en draagt dit bij aan de impact dat Melkweg wil teweegbrengen. De commissie vindt dat het multidisciplinaire karakter en het netwerk maakt dat de podium wendbaar is en nieuwe concepten, initiatieven en behoeften kan verbinden aan het juiste publiek en deelnemers, zoals met het in 2022 gelanceerde label Young Creatives. Dit maakt Melkweg binnen de stad Amsterdam een belangrijke speler in het bereiken van jongeren- pop-, global en hiphopcultuur.

Belang voor de stad

De commissie beoordeelt het belang voor de stad als voldoende.

Het plan beschrijft geen duidelijke visie op bereik in de stad, maar Melkweg stipt vanuit de verschillende programmalijnen en marketingmiddelen aan wie hij wil bereiken. Het plan benoemt en onderscheidt doelgroepen op papier niet scherp. Wel laat het plan duidelijk zien dat er een grote diversiteit in publieksbereik wordt gerealiseerd. Melkweg wil de komende tijd zijn connectie met jongere doelgroepen bestendigen. Vanuit de resultaten van onderzoeken wil het podium ook meer bewoners uit de stadsdelen Zuidoost, Nieuw-West en Noord bereiken, met projecten zoals Milk Made en Wat is die MO? Voor de Expo richt Melkweg zich meer op de buurtbewoners, scholen en toeristen. Het podium koppelt doelgroepen aan de verschillende typen van activiteiten, voornamelijk via segmentatie op genre. 

Hoewel de commissie het logisch vindt dat deze uiteenlopende doelgroepen niet beperkt zijn tot Amsterdam had zij meer willen lezen over het specifieke bereik binnen Amsterdam. Melkweg wil wel zijn Amsterdamse bezoekers, wat nu een kwart tot een derde van het totaal aantal bezoekers is, gaan uitbreiden door meer bewoners te bereiken in de stadsdelen Zuidoost, Nieuw-West en Noord. Maar de commissie leest geen duidelijke onderbouwing over hoe Melkweg dit wil realiseren.

Melkweg heeft volgens de commissie een passende en realistische aanpak om de doelgroepen te bereiken. Binnen de vele programmalijnen, wordt er per programmalijn een passende marketingstrategie gemaakt, waarbij naast community-building, ook de inzet van verschillende social mediakanalen en nieuwsbrieven centraal staan. Gezien het veelal jonge publiek is een sterke aanwezigheid op social media evident onderdeel van de aanpak. De commissie vindt het sterk dat Melkweg deze media effectief gebruikt en altijd op zoek is naar de nieuwste tools en middelen om publiek te bereiken en aan te spreken, zoals het inzetten van AI. De inrichting van de communicatieafdeling, met nauw samenwerkende redacteuren, marketeers en social media experts, versterkt de haalbaarheid en het realisme. De commissie is onder de indruk dat Melkweg met zeven verschillende onlinekanalen en 23 afzonderlijke accounts bouwt aan community’s. Dit getuigt volgens de commissie van goed inzicht dat Melkweg heeft in de bezoekers en beoogde doelgroepen. Een jaarlijkse analyse voert Melkweg uit om de aanpak en strategie nog passender te maken, en het bereik te blijven verbeteren.

De activiteiten dragen volgens de commissie in beperkte mate bij aan de spreiding van het culturele aanbod in de stad. Hoewel Melkweg gelegen is in het centrum, heeft het podium wel voelsprieten in Zuidoost. Met programma’s als Milk Made en Wat is die MO?, op locaties bij Prospect Eleven en Kazerne Reigersbos, haalt Melkweg verhalen op of deelt kennis waar gewenst. De commissie is overtuigd van deze programma’s en samenwerkingen, zoals met SMIB en vindt dit aansluiten bij de pijler vernieuwde hiphop en het creëren van draagvlak hiervoor. Het plan maakt echter niet duidelijk in hoeverre deze activiteiten concreet plaats gaan vinden in de komende periode in Zuidoost en Nieuw-West. Melkweg noemt ideeën over een alliantie tussen en nog nader te bepalen stadsdeelpodium in Zuidoost en het simultaan opzetten van talentactiviteiten in een pop-uplocatie. De commissie vindt de beoogde activiteiten en motivatie vanuit artistiek oogpunt interessant, maar deze blijven in het plan beperkt tot ideeën. Naar verwachting zal er voor deze activiteiten draagvlak zijn en ook passen gezien de focus op jongeren en de kennis en ervaring van Melkweg. Maar over samenwerkingspartners voor de ideeën wordt niet gesproken, waardoor de commissie niet overtuigd is van de haalbaarheid.   

Diversiteit & Inclusie

De commissie beoordeelt de bijdrage aan diversiteit en inclusie als goed.

Melkweg heeft volgens de commissie een sterke en overtuigende visie op diversiteit en inclusie. Melkweg noemt in het plan dat pluraliteit en gelijkwaardigheid een voorwaarde zijn voor inclusie en vat dit op in de breedste zin van het woord: van gender tot aan politieke voorkeuren en van fysieke, mentale mogelijkheden tot aan etniciteit. De komende tijd werkt Melkweg toe naar verdere implementatie. Concrete doelstellingen voor deze integratie leest de commissie niet terug. Ten aanzien van het aanbod, het bereik van mensen en de eigen organisatie maakt Melkweg volgens de commissie heldere keuzes. Melkweg programmeert een enorme breedte aan genres, en weet binnen die genres dusdanig gespecialiseerde en vooruitstrevende keuzes te maken, dat deze de specifieke, relatief jonge, doelgroepen daarvoor ook echt op de been krijgt.  Daarvoor zet het podium ook zeer gerichte campagnes in. Melkweg wil in samenhang hiermee een inclusieve, veilige omgeving creëren waar duidelijk wordt dat er meer verhalen zijn over dezelfde werkelijkheid en dat de realiteit vaak complex en genuanceerd is. Daarnaast hanteert Melkweg een jaarkalender met aandacht voor inclusie van diverse gemeenschappen. De commissie vindt dit overeenkomen met de visie van Melkweg. Voor het bereiken van nieuwe doelgroepen zet het podium solidair ticketing in. Binnen de eigen organisatie biedt Melkweg trainingen aan voor het personeel en kijkt men in de werving en selectie zo objectief mogelijk. De commissie vindt dat diversiteit en inclusie integraal door het plan, maar ook bij Melkweg zelf verwerkt is en vindt dit positief.

Melkweg blikt kort terug op de voorgaande periode als het gaat om toegankelijkheid. In 2022 voerde Melkweg een toegankelijkheidsscan uit met als doel te onderzoeken in hoeverre het podium toegankelijk is voor mensen met een beperking. Het podium benoemt de voorlopige stappen beknopt, zoals een apart e-mailadres dat aangemaakt is voor vragen over toegankelijkheid en de website die is aangepast. Genderinclusieve toiletten is een doel de komende periode, echter hangt dit samen met de complexiteit van het historische gebouw waardoor dit vertraagd is. De commissie waardeert de terugblik als het gaat om toegankelijkheid, echter mist een gedegen reflectie waarin ook terugkeken wordt op de stappen die zijn gezet ten aanzien van het aanbod en eigen organisatie. 

De commissie vindt dat er een concrete, overtuigende en realistische aanpak voor diversiteit en inclusie is. Ten aanzien van de eigen organisatie zijn er protocollen op het gebied van gedrag, omgangsvormen en veiligheid. Daarnaast is er een personeelsonderzoek en een klankbordgroep. Verder zijn er trainingen voor medewerkers en staat Melkweg extra stil bij diversiteit en inclusie door activiteiten op Diversity Day. Er is een coördinator diversiteit en inclusie in het team aanwezig, die samen met een projectgroep beleidsplannen ontwikkelt en toetst. Bij openstaande vacatures wordt er breder en laagdrempeliger geworven door middel van open dagen. Ook op het gebied van diversiteit en inclusie ten aanzien van aanbod en bereik vindt de commissie de aanpak van Melkweg positief. Popmuziekgenres gaan van powermetal tot queer dancehall en in de Expo is er een expositie over een uit Mexico gevluchte transvrouw afgewisseld met transmediaal project over alleenreizende kindvluchtelingen. Daarnaast worden er inhoudelijke en strategische samenwerking met gemeenschappen, kennisinstellingen en ervaringsdeskundigen opgezet en onderhouden middels de inclusieve jaarkalender. Een positief voorbeeld van deze kalender is bijvoorbeeld het organiseren van een avond voor queer moslims of een programma in het kader van Keti Koti. Melkweg zet zich ook in om een deel van de betalende bezoekers met een extra bijdrage de toegang voor bezoekers met een beperkte financiële armslag mogelijk te maken. Voorgaande maakt dat de commissie vindt dat de stappen haalbaar zijn en de doelstellingen bereikt kunnen worden. Partners die bijdragen aan het realiseren van deze stappen zijn Stichting Maruf als het gaat om het bereiken van queer moslims. De commissie vindt het positief dat diversiteit en inclusie voortdurend geagendeerd wordt, waardoor de diversiteit, inclusie en gelijkwaardigheid (DIG) vanuit de organisatie groeit en echt onderdeel zijn van de normen en waarden. De commissie vindt het geheel dan ook integer overkomen. 

Uitvoerbaarheid

De commissie beoordeelt de uitvoerbaarheid als goed.

De commissie vindt dat er sprake is van een overtuigende visie op de bedrijfsvoering. Melkweg heeft oog voor de mensen die er werken, met als basis een stimulerende en veilige werkplek. De commissie beoordeelt het als positief dat er veel aandacht is voor sociale veiligheid en solidariteit.

Melkweg is aangesloten bij het Fair Pay Pop Fonds, waarin men ijvert voor betaling via fair pay-modellen. De Fair Practice Code is verder goed geborgd en ziet de commissie terug in onder meer de recent herziene hr- en beleidsprotocollen, het onboardingtraject voor nieuwe medewerkers en het volgen van de cao Nederlandse Poppodia-en festivals. Wat betreft de Governance Code Cultuur beschrijft het plan helder de verantwoordelijkheden, het toezichtkader en de inrichting van de raad van toezicht.

Ten aanzien van sociale veiligheid hanteert Melkweg een interne en extern vertrouwenspersoon en zijn er diverse trainingen. Daarnaast is er binnen de organisatie voldoende aandacht voor duurzaamheid. In het plan licht het podium onder meer toe op welke manier het energiebesparing en reductie van afval implementeert. Dit alles geeft blijk van een gedegen visie op bedrijfsvoering. 

De terugblik op de bedrijfsvoering van afgelopen periode 2021-2023 vindt de commissie openhartig, en gaat in op de faciliteiten in het gebouw zoals het willen transformeren van de UP en de investering in digitale lockers. Ook is er onderzoek gedaan naar de interne processen, wat geleid heeft tot nieuwe inzichten. De commissie waardeert het doen van onderzoek, maar vindt wel dat het plan concreet had kunnen verduidelijken wat heeft geleid tot het inzicht dat er stappen gezet moeten worden en wat er niet goed ging. Hetzelfde geldt volgens de commissie voor de vernieuwing van de IT-omgeving, dat naar eigen zeggen nodig is om risicomanagement en compliance te optimaliseren. Ook hier had de commissie graag concretere verduidelijkingen van de nog te zetten stappen willen zien.

De commissie mist een integraal inzicht van waar Melkweg nu staat. Waar Melkweg naartoe wil wordt aangestipt, maar niet uitgewerkt. Eventuele risico’s worden in het plan genoemd. Zo ziet Melkweg de eigen inkomsten als een kans, maar ook een zwakte. Er is een risico dat het touraanbod afneemt van buitenlandse artiesten. 

Het plan is volgens de commissie realistisch en uitvoerbaar in financieel en organisatorisch opzicht. Het onderzoek naar de interne processen heeft onder meer nieuwe inzichten gegeven over effectief samenwerken. De commissie acht het voor de organisatorische slagkracht zinvol dat rollen en mandaten binnen de organisatie de aandacht houden. Daarnaast werkt Melkweg met een flexibele schil van zzp’ers zodat het podium kan opschalen of afschalen. Dit draagt volgens de commissie bij aan de organisatorische haalbaarheid.

In financieel opzicht vindt de commissie de plannen realistisch. Het eigen vermogen van Melkweg is toereikend om tegenvallende resultaten op te vangen. Tevens is de commissie positief over de hoge mate van eigen inkomsten.

Melkweg laat zien dat hij tot en met 2026 nog een negatief exploitatieresultaat begroot. Het podium heeft zich dan ook ten doel gesteld de komende jaren de financieringsmix te diversifiëren. De commissie ziet het als een belangrijke stap om uiteindelijk weer een jaarlijks positief resultaat te kunnen realiseren en geen middelen meer uit het eigen vermogen te hoeven onttrekken.

Melkweg heeft voor de transitie naar een andere financieringsmix een aantal stevige ambities geformuleerd. De commissie waardeert deze ambities. Per 2026 dient het wegvallen van het Mondriaan Fonds te worden opgevangen door private fondsen en loyaliteitsprogramma’s. Hoewel het plan informatie biedt welke plannen hiervoor zijn, leidt het volgens de commissie niet voldoende uit het plan hoe dit daadwerkelijk voor nu tot een goede financieringsmix zal leiden. Daarnaast benoemt Melkweg in het plan de ambitie om de festivalconcepten vanaf 2026 financieel neutraal te houden. De uitwerking hiervan ontbreekt echter.

Ondanks dat deze plannen verdere uitwerking behoeven is de commissie van mening dat de door Melkweg opgebouwde ervaring en kennis vertrouwen in de financiële uitvoerbaarheid geeft, waardoor het vierjarig plan in financieel en organisatorisch opzicht gedragen kan worden. 

Conclusie

De commissie adviseert op grond van bovenstaande overwegingen de aanvraag van Melkweg te honoreren met het gevraagde bedrag van € 1.147.572 per jaar.

De aanvraag is beoordeeld binnen de adviescommissie Podia voor Podiumkunsten & Debat.