Likeminds
Inleiding
Likeminds wil een maakhaven zijn voor podiumkunstenaars, een vliegwiel voor de ontwikkeling van nieuwe makers en is daarnaast producent van theatervoorstellingen. Voor Likeminds telt de eigenheid van de individuele kunstenaar, of de makers nu van kunstvakopleidingen komen of een autodidacte route hebben gevolgd. Likeminds beoogt een stem te geven aan een generatie theatermakers die elders niet vanzelfsprekend een plek aan tafel krijgen.
De producties van Likeminds zijn veelal tekstgedreven, spelen regelmatig op uitzonderlijke locaties en bevatten vaak muziek, beweging en visuals. De grote gemene delers zijn volgens Likeminds ‘grootstedelijk realisme’ en een ‘tone of voice die eigenzinnig, tegendraads, gelaagd, rafelig en direct’ is.
Likeminds’ Factory is er voor jonge talenten en maakt deel uit van het lokale grassrootscircuit. Verder biedt Likeminds verschillende begeleidingstrajecten voor opgeleide en autodidacte makers. Daarmee positioneert Likeminds zich in het netwerk van productiehuizen en werkplaatsen. Tenslotte is er het Likeminds Podium, de fysieke werkplaats en theater in stadsdeel Noord.
In de periode 2025-2028 wil Likeminds onverminderd ruimte blijven maken voor nog niet vertelde verhalen die een maatschappelijke beweging veroorzaken. Likeminds vindt belangrijk dat nieuwe en (nog meer) autodidacte theatermakers genoeg tijd krijgen voor hun onderzoek en de ontwikkeling van hun producties, waarvoor Likeminds expliciet tijd en middelen wil vrijmaken. Likeminds blijft daartoe onderzoeks- en ontwikkelingstrajecten, educatie- en contextprogramma’s ontwikkelen. Makers waarmee Likeminds de komende jaren gaat werken zijn onder meer: Massih Hutak, Vera Morina, Princess Isatu Hassan Bangura, Joeri Heegstra, Melvin Aroma, Yannick Jozefzoon, Yeliz Dogan, Art Srisayam & Joey von Grumbkow, Maxine Palit de Jongh, Nadia Amin & Zephyr Brüggen, Sebbe Poll, Finn Borath, R3LN4CHT, Koen Verheijden, Charles Pas, en Luit Bakker.
Ook wil Likeminds sterke banden met de buurt - Amsterdam-Noord - aangaan door middel van samenwerking met scholen en creatieve organisaties en het podium in Amsterdam-Noord een duidelijker profiel geven.
En tot slot wordt de organisatie- en zorgstructuur aangepast, waarbij Likeminds veel aandacht wil besteden aan een veilige en transparante feedbackcultuur.
Likeminds ontvangt een vierjarige subsidie 2021-2024 binnen het Kunstenplan van € 495.255 per jaar (incl. indexatie 2024).
Voor de periode 2025-2028 vraagt de organisatie bij het AFK een bijdrage van gemiddeld € 495.000 per jaar in het kader van het Kunstenplan.
Artistiek belang
De commissie beoordeelt het artistiek belang als goed.
Likeminds heeft volgens de commissie een duidelijke eigen artistieke signatuur als ontwikkelplaats en producent voor (veelal) autodidact podiumkunsttalent, waarbij onderbelichte actuele verhalen worden gebracht, afkomstig uit de directe leefwereld van de makers. De artistieke signatuur als ontwikkelplek wordt ingevuld via het onderdeel Factory, een vooropleidingstraject met workshops voor jongeren en autodidacte makers (17-27 jaar) dat leidt tot presentaties; en via het onderdeel Onderzoek & Ontwikkeling, een programma op maat voor nieuwe makers en alumni van theateropleidingen, waarbij onderzoeksresultaten worden gedeeld met publiek. Het onderdeel Productie omvat de producties die uit het ontwikkelprogramma voortkomen. En daarnaast onderscheidt Likeminds zich als Podium, als huis voor publiek, makers en verwante gezelschappen.
De commissie vindt de vertaalslag van de artistieke signatuur naar de activiteiten voor komende periode sterk uit het plan naar voren komen.
Doordat de persoonlijke ervaringen van de makers, die verschillende gemeenschappen vertegenwoordigen, centraal staan, zijn de verhalen die worden verteld volgens de commissie uitgesproken, dicht op de huid van de tijd, en hebben ze steeds weer nieuwe actuele invalshoeken en thema’s. De commissie vindt de keuze voor de makers waar Likeminds de komende periode binnen de productietak mee wil werken, zoals Yeliz Dogan, Massih Hutak, Yannick Jozefzoon en Vera Morina eigenzinnig en hun verhalen authentiek. Zo gaat Jij bent pittig ik ga je zacht maken van Yeliz Dogan over trauma’s van een hedendaagse jonge vrouw met een biculturele achtergrond. Met King Cannabis vertelt Jozefzoon over zijn cannabisverslaving. Dit vindt de commissie prikkelende verhalen met relevantie.
Het plan reflecteert op de activiteiten van de afgelopen periode, waarin een aantal veelzijdige producties die zijn gemaakt wordt uitgelicht. Het plan bouwt helder voort op de artistieke ontwikkeling van Likeminds. Dat doet het met alle kennis en expertise die is opgedaan op gebied van talentontwikkeling, met een voorzetting van de Factory en met de Onderzoek & Ontwikkeling-trajecten. In de Productie-tak focust Likeminds onverminderd op een superdivers makerspalet.
Likeminds geeft aan dat de artistieke koers wordt aangescherpt door weer meer autodidacte makers te bedienen. Likeminds wil jaarlijks een maker van de Factory door laten stromen naar een traject op maat in Onderzoek & Ontwikkeling. Deze terugkeer naar de kern van Likeminds vindt de commissie te waarderen, maar deze aanscherping ziet ze nog niet zo sterk terug in de makers binnen de productietak.
De commissie vindt de activiteiten van Likeminds van grote artistieke betekenis voor de deelnemers. De Factory vindt de commissie een laagdrempelige manier om nieuw talent toe te laten en te trainen op specifieke ontwikkeldoelen. Hier worden jaarlijks acht talenten via audities geselecteerd om een jaar lang gratis workshops in schrijven, maken en produceren te volgen. De peer-to-peer-methodiek waarbij (oud) Likemindsmakers hun expertise delen vindt de commissie voor de deelnemers inspirerend. Het wordt de commissie duidelijk dat met het onderdeel Onderzoek & Ontwikkeling sprake is van een gefaseerde en degelijke begeleiding van de makers, met een op maat gemaakt traject, dat zowel over korte of langere tijd kan plaatsvinden. Er is begeleiding bij het onderzoek of de productie van de maker, bijvoorbeeld op dramaturgisch vlak. De commissie ziet dat de artistieke behoefte van de maker voorop staat; er is aandacht voor de ontwikkeling van diens eigen signatuur. De commissie kan niet uit het plan opmaken op welke wijze er begeleiding is voor de doorstroom van de makers als ze klaar zijn bij Likeminds, en of Likeminds het hiervoor aanwezige netwerk heeft. Er wordt alleen vermeld dat gesproken wordt met ROSE stories, Theater Bellevue en Via Rudolphi.
De commissie had graag willen lezen in hoeverre de focus op veelal tekstgedreven projecten volgens Likeminds nog aansluit bij de tijdsgeest van jonge makers en daarmee ook bij het beoogde jonge publiek. Wel vindt de commissie helder dat Likeminds artistieke betekenis heeft voor het veelal jonge publiek in de representatie van de verhalen uit hun eigen belevingswereld. De commissie vindt de thema’s die de komende periode worden aangesneden relevant voor een relatief jonge grootstedelijke populatie, zoals gentrificatie, sociale cohesie en kansenongelijkheid, en de onveilige rafelranden van safe spaces in het nachtleven. Vanwege de thematiek kunnen de voorstellingen het publiek persoonlijk raken. Likeminds zoekt daarom ook de dialoog op met publiek in verdiepende context programma’s bij de voorstellingen, in samenwerking met makers en ervaringsdeskundigen. Een community-connector gaat deze contextprogramma’s met een programmamaker vormgeven, bijvoorbeeld rondom King Cannabis. De commissie ziet hierin potentie om de artistieke betekenis voor publiek te versterken, al is dit onderdeel nog niet erg uitgewerkt in het plan.
De artistieke betekenis voor de stad vindt de commissie sterk. Een ontwikkelplek voor veelal autodidacte makers vindt de commissie van artistieke waarde voor het makersklimaat in de stad. Daarnaast heeft Likeminds als maakplek en podium in Noord potentie om van grote betekenis te zijn voor de buurt en de stad, waar het makers en publiek bijeen kan brengen. Het Likeminds Podium heeft bovendien veel interessante Amsterdamse huisgezelschappen als TENT, George Tobal Producties en Well Made Productions. Tevens werkt Likeminds inhoudelijk samen met een groot aantal partners, stakeholders en makers uit de stad. De commissie vindt Likeminds daarmee blijk geven van grootstedelijkheid en de artistieke inbedding in de stad groot.
Belang voor de stad
De commissie beoordeelt het belang voor de stad als voldoende.
De commissie vindt dat er een bij de organisatie passende visie op het bereik in de stad is geformuleerd. De beoogde deelnemers waar Likeminds zich op richt zijn voor de commissie helder: jong talent (17-27) uit het grassrootscircuit en opgeleide en autodidacte makers. Likeminds bereikt deze door te scouten via het netwerk van Likeminds, met partners als ROC PACT+, Nowhere, Theater Bellevue, Poetry Circle en Dock. De commissie vindt dit een goed netwerk van samenwerkingspartners om het deelnemersbereik te realiseren.
De bestaande publieksgroepen vindt de commissie niet erg gespecificeerd. Likeminds noemt het publiek overwegend jong en divers, en verschillend per maker, thema, locatie en coproductiepartner. Likeminds geeft aan dat de achterban van de makers moeilijk naar werk van andere makers te krijgen is. Het is de commissie dan ook duidelijk waarom de organisatie vooral de identiteit van de maker en de activiteiten leidend wil laten zijn bij de doelgroepen waar ze zich op richt. Dit sluit logisch aan op de ervaring en signatuur van Likeminds. Hieruit blijkt volgens de commissie echter nog geen goede kennis van deze doelgroepen.
De beoogde publieksaantallen vindt de commissie gezien het grote aantal activiteiten nog bescheiden, al liggen ze wel in lijn met voorgaande periode. De commissie vindt dit verklaarbaar doordat de talentontwikkelingstrajecten niet allemaal presentaties opleveren die gericht zijn op extern publiek en vindt het bereik daarmee passend bij de aard van de activiteiten.
De komende periode wil Likeminds doelgerichter met publieksgroepen gaan communiceren en via data-driven onderzoek gerichter de activiteiten promoten bij een publiek dat zich ertoe aangetrokken zal voelen. Daarbij gebruikt Likeminds het Culturele Doelgroepenmodel, waarbij het zich richt op de Culturele Alleseter, Weelderige Cultuurminnaars en de Nieuwsgierige Toekomstgrijpers. Likeminds wil deze doelgroepen koppelen middels het narratief van de voorstelling en zet daarbij vooral in op social media. Een aanpak hiervoor ziet de commissie echter nog niet uitgekristalliseerd. De rebranding die Likeminds via een bureau wil laten uitvoeren om het merk Likeminds beter te kunnen communiceren staat ook nog in de kinderschoenen. De commissie is er daarmee niet van overtuigd dat Likeminds de doelgroepen, los van de makers, aan zich zal weten te binden en laten mengen.
Likeminds levert een sterke bijdrage aan de spreiding van activiteiten en publiek in Noord, Zuidoost en Nieuw-West, met name in Noord, waar het eigen Podium Likeminds is gevestigd. Behalve in Noord zijn er producties van Likeminds ook te zien in Nieuw-West in de Meervaart en in Zuidoost in het Bijlmer Parktheater. De commissie is kritisch over de huidige inbedding in de buurt in Noord, die nog beperkt is. De commissie vindt het daarom positief dat Likeminds zich komende periode ook gaat richten op doelgroepen in de wijken van stadsdeel Noord en buurtgerichte activiteiten wil ontplooien. Likeminds gaat bijvoorbeeld educatieprogramma’s aanbieden aan scholen in het stadsdeel. Een communityconnector gaat verbindingen leggen met gemeenschappen en lokale publieksgroepen om ze aan de voorstellingen en de makers te verbinden. Dit vindt de commissie een interessante strategie, die past bij Likeminds, al is hier ook nog geen concrete aanpak te lezen.
Diversiteit & Inclusie
De commissie beoordeelt de bijdrage aan diversiteit en inclusie als voldoende.
De commissie vindt dat uit het plan een visie op diversiteit en inclusie spreekt, waarbij veelkleurigheid en grootstedelijk realisme onderdeel zijn van de artistieke missie van Likeminds.
Likeminds wil de grootstedelijke en onderbelichte verhalen van en over makers uit diverse culturele achtergronden en subculturen op het podium brengen. Dit leidt volgens de commissie tot de superdiversiteit bij de makers die Likeminds in de talentontwikkeling beoogt.
Likeminds reflecteert niet sterk inhoudelijk op wat in de afgelopen periode in aanbod en bereik is gerealiseerd. Het noemt alleen dat een grote verscheidenheid aan makers, programma en publiek is gerealiseerd. In het aanbod van afgelopen periode ziet de commissie dit ook duidelijk terug in de biculturele makers en thematiek, zoals To be of nooit geweest van José Montoya over zijn adoptie en zoektocht naar zijn ouders in Colombia. Over stappen die eventueel zijn gezet in publieksbereik, wordt niet uitgeweid. Daarnaast zegt Likeminds dat afgelopen jaren het behouden van een cultureel divers samengesteld medewerkersteam een aandachtspunt was en dat dit nog steeds geldt. De commissie vindt dat Likeminds, juist omdat culturele diversiteit zo onderdeel van de artistieke missie is, meer had kunnen vertellen over waar het staat, dan te vervallen in algemeenheden. De commissie ziet dat Likeminds wel als concreet doel heeft gesteld dat het vaste team in 2028 voor vijftig procent cultureel divers samengesteld is en er aandacht zal zijn voor het werven van mensen met een beperking of afstand tot de arbeidsmarkt. De commissie vindt dit positief, maar had wel willen weten over welke functies in de organisatie dit dan gaat. Ook leest de commissie geen doelstellingen ten aanzien van een divers en inclusief aanbod en bereik.
De commissie ziet in het plan voor de komende periode welke stappen Likeminds wil zetten ten aanzien van diversiteit en inclusie in aanbod, bereik en organisatie. In het aanbod is culturele diversiteit opnieuw volop aanwezig door de vertegenwoordiging van biculturele makers als Princess Isatu Hassan Bangura en Massih Hutak en in de thematiek van de producties, zoals De tweede generatie, een portret van de tweedegeneratiemigranten in Nederland. Ook in de partnerschappen en huisgezelschappen als Raymi Sambo Maakt en Theaterstraat ziet de commissie een bijdrage aan diversiteit en inclusie.
Likeminds geeft aan via de achterban van de makers ook een cultureel divers samengesteld publiek te bereiken. Daar had de commissie echter meer over de aanpak willen lezen, buiten het in komende periode aanstellen van een communityconnector die hier onder meer voor moet gaan zorgen. Positief vindt de commissie dat Likeminds bij voorstellingen gebruik wil maken van een tolk en audiodescriptie. Het gaat samenwerken met stichting Possibilize om jongeren met een beperking te laten meedraaien, al is het niet duidelijk op welk vlak Likeminds deze jongeren wil inzetten. Het Likeminds-pand is goed toegankelijk voor mensen met een fysieke beperking. Ook biedt Likeminds gereduceerde of gratis kaarten aan. Dit vindt de commissie in het kader van toegankelijkheid positief.
De raad van toezicht is momenteel cultureel divers van samenstelling, en de komende periode worden via Colourful People nog twee leden geworven. Likeminds wil de doelstelling behalen om de samenstelling van het team te diversifiëren in biculturele achtergrond en mensen werven met een beperking of afstand tot de arbeidsmarkt door inclusieve vacatureteksten, het actief uitzetten van de vacatures in het diverse netwerk en op hierin gespecialiseerde websites.
Uitvoerbaarheid
De commissie beoordeelt de uitvoerbaarheid als zwak.
De commissie waardeert de open reflectie op de bedrijfsvoering in voorgaande periode die Likeminds in het plan heeft weergegeven. Likeminds kwam in voorgaande periode in de landelijke en stedelijke basisinfrastructuur terecht, waardoor het budgettair fors groeide en in korte tijd grote stappen moesten worden gemaakt, met te weinig personeel en een nog niet gezonde bedrijfsvoering. Ook nam Likeminds zijn intrek in het pand in Noord en kreeg daardoor extra verantwoordelijkheden. De organisatie werd versterkt met een zakelijk leider, nieuwe medewerkers communicatie, productie en techniek, en een nieuwe artistiek leider. Likeminds stond door de veelheid aan producties, de exploitatie van het nieuwe pand en het nieuwe team voor grote organisatorische uitdagingen. De organisatie komt uit een zeer turbulente tijd, waarin kwesties rond sociale veiligheid en governance speelden waarover ook in de media veel te doen is geweest. Dit alles heeft veel impact gehad op de organisatie, die zich nu opnieuw uit moet vinden. Dit terwijl er tegelijkertijd nog veel onduidelijkheid is, omdat het onderzoek bij Stichting Sociale Veiligheid Podiumkunsten ten tijde van het indienen van de aanvraag nog liep. In het plan kon er daardoor nog geen duidelijke uitspraak worden gedaan over de samenstelling van de directie. De visie op de bedrijfsvoering voor komende periode is daarom nog niet geheel uitgekristalliseerd. Wel schetst Likeminds de aanpassingen die het wil doen in de organisatie- en zorgstructuur.
Er is momenteel een interim-directeur naast de zakelijk directeur. Likeminds laat de functiebenaming algemeen directeur in komende periode varen, en stelt een tweekoppige directie voor met een creatief directeur en zakelijk directeur, die samen beslissingsbevoegd zijn. De commissie ziet dat Likeminds hiermee een vrij traditionele organisatiestructuur volgt, die de commissie niet direct vindt aansluiten bij de veelkleurigheid die Likeminds voorstaat in zijn missie. De commissie ziet wel wat stappen om te voorkomen dat Likeminds als organisatie te veel naar binnen keert, met de invulling van een programmaraad bestaande uit een vertegenwoordiging van makers en een personeelsvertegenwoordiging. Dit vindt de commissie positief. Er wordt nog een community-connector aangesteld die de organisatie moet voeden met wat in de omgeving gebeurt.
Ten aanzien van de Governance Code Cultuur mist de commissie reflectie op de rol van de raad van toezicht in afgelopen periode. De commissie had graag willen lezen hoe de raad van toezicht het functioneren heeft geëvalueerd en geconstateerd wat er beter kan, en hoe ze de organisatie zo goed mogelijk kan begeleiden in komende periode. De commissie ziet dat er nog stappen gemaakt moeten worden. De raad lijkt zich in een overgangsfase te bevinden waarin ze zowel zichzelf als de organisatie in rustiger vaarwater moet brengen: onlangs is er een nieuwe voorzitter tot de rvt toegetreden, en er worden nog twee nieuwe leden geworven. Een nieuw in te stellen remuneratiecommissie gaat jaarlijks functioneringsgesprekken met de twee directeuren voeren, wat de commissie een belangrijke stap vindt. De statuten zijn onlangs aangepast waarbij ook een herzien raad-van-toezichtreglement en directiereglement zijn opgesteld die door de vernieuwde rvt nog worden vastgesteld.
Er is aandacht voor fair pay: de cao Toneel en Dans wordt gevolgd voor medewerkers en zzp’ers, waarvoor een opslag van minimaal vijftig procent (t.o.v. het loongebouw van de cao) wordt gehanteerd. Tevens ziet de commissie stappen op gebied van fair practice: zo vindt meer evaluatie van werkprocessen plaats. Ten aanzien van sociale veiligheid zijn er duidelijk hoognodige verbeterstappen gemaakt. Het omgangsvormenprotocol is stevig onder de loep genomen. Er zijn er nu drie extern vertrouwenspersonen aangetrokken met verschillende achtergronden, dit vindt de commissie positief. Tevens worden er incheckmomenten met makers ingebouwd en wordt een jaarlijkse training Ongewenste omgangsvormen voor het team geboden. De commissie had ten aanzien van het toepassen van de Governance Code Cultuur, de Fair Practice Code en sociale veiligheid beter willen zien hoe bestuur en toezicht van plan zijn deze in de komende periode regelmatig te evalueren, om te bezien of de beoogde doelen worden behaald. Tevens mist de commissie in het plan een adequate reflectie op risico’s; er wordt enkel gesproken over tegenvallende inkomsten. Op welke wijze de organisatie verwacht de schaalgrootte van het plan nu te kunnen managen, met daarnaast de ferme stappen die nog binnen de organisatie moeten worden gemaakt, inclusief nieuwe functies die nog moeten worden ingevuld en een verbouwing in het vooruitzicht, gaat het plan niet in. Gezien de situatie vol onzekerheden waar de organisatie nog in verkeert, vindt de commissie dit onvoldoende. Ook is er geen analyse van het risico van reputatieschade die kan doorwerken in bijvoorbeeld de samenwerking met makers en partners en voor het bereiken van publiek.
De commissie vindt de organisatorische haalbaarheid van het plan kwetsbaar. De organisatie is nog niet op sterkte. Met de wisselingen in directie, veel nieuwe medewerkers en nieuwe functies als de community-connector, ziet de commissie grote uitdagingen om het voorliggende plan in zijn schaalgrootte te dragen. Likeminds wil komende periode niet groeien in activiteiten ten opzichte van voorgaande periode, maar onderneemt nog steeds veel activiteiten in grote verscheidenheid en heeft daarnaast een podium te exploiteren. De commissie vindt dat dit veel druk legt op het relatief kleine kernteam. De commissie vindt dat er scherpere keuzes gemaakt kunnen en moeten worden, om ook rust, focus en ruimte voor reflectie te creëren. Van daaruit kan de organisatie ook de productionele organisatie zodanig inrichten dat alle activiteiten op een gezonde wijze kunnen worden uitgevoerd.
De begroting vindt de commissie deels passend bij het plan en helder toegelicht.
De totale baten en lasten stijgen ten opzichte van voorgaande periode. Dit vindt de commissie begrijpelijk gezien de stijging van de omvang van de organisatie, met de komst van een programmamaker, community-connector en de programmaraad, hetgeen de commissie waardevol vindt. De commissie vindt de totale personele lasten van de creatief en zakelijk directeur en artistiek curator wel een relatief groot aandeel uitmaken van de totale begroting. Omdat de salarissen van de creatief en zakelijk directeur beide voor vijftig procent onder activiteitenlasten zijn ondergebracht, vindt de commissie de beheerslasten een enigszins vertekend beeld oproepen. De financiële huishouding is op orde; afgaand op de balans is er voldoende eigen vermogen om het plan te dragen. De financieringsmix is divers met onder meer publieksinkomsten, sponsoring, verhuurinkomsten, horeca-omzet en subsidies. De commissie vindt de risico’s binnen de financieringsmix echter niet goed gespreid door de grote afhankelijkheid van het aandeel subsidies. Daarnaast ziet de commissie een risico in de haalbaarheid van de begroting door de geplande verbouwing in komende periode, waardoor de kosten van het gebouw na renovatie nog niet duidelijk zijn. De commissie plaatst daarmee stevige kanttekeningen bij de financiële haalbaarheid van het plan.
Conclusie
De commissie adviseert op grond van bovenstaande overwegingen de aanvraag van Likeminds te honoreren met het gevraagde bedrag van € 495.000 per jaar. De commissie constateert dat er na beoordeling van alle aanvragen onvoldoende budget beschikbaar is om de aanvraag te honoreren.
De aanvraag is beoordeeld binnen de adviescommissie Theater.
Adviseur Khadija Massaoudi heeft niet deelgenomen aan de beraadslaging over dit advies.