l'Alleanza delle Ragazze (Ragazze Quartet)

Inleiding

Stichting l'Alleanza delle Ragazze (hierna: Ragazze Quartet) streeft er naar, in haar eigen woorden, om één van de meest frisse en betekenisvolle stemmen van de klassieke en hedendaagse muziek in Nederland en daarbuiten te zijn. Het kwartet doet dit door met een interdisciplinaire benadering concrete onderwerpen aan te kaarten om naar eigen zeggen gangmaker te zijn van een levende klassieke en hedendaagse muziekcultuur. Op deze wijze wil Ragazze Quartet bijdragen aan de dialoog met het publiek en de reflectie op maatschappelijke vraagstukken. Voor Ragazze Quartet is het cruciaal dat het publiek de zeggingskracht van bekende én onbekende muziek ten volle kan ervaren. Dit wordt onder meer bewerkstelligd door compositieopdrachten te verstrekken.

De huidige urgente maatschappelijke ontwikkelingen versterken volgens het Ragazze Quartet het engagement. Het kwartet voelt daardoor de noodzaak om in de periode 2025-2028 de maatschappelijke thematiek in de producties nog verder te verdiepen en uit te werken dan voorheen. Om ruimte en tijd voor deze verdieping te maken, brengt het kwartet het aantal nieuwe producties terug tot maximaal vier per jaar. Thema’s die hierin centraal staan zijn: klimaatrechtvaardigheid, natuur en duurzaamheid, rouwmuziek in verschillende culturen, zintuiglijke beperking, feminisme, slavernij,en gelijkwaardigheid van muzikale culturen. De producties voorziet het kwartet van context- en randprogramma’s en het streeft naar samenwerking met uiteenlopende artistieke en maatschappelijke organisaties.  

Stichting l'Alleanza delle Ragazze ontvangt een vierjarige subsidie 2021-2024 binnen het Kunstenplan van € 58.131 per jaar. 

Voor de periode 2025-2028 vraagt de organisatie bij het AFK een bijdrage van gemiddeld € 70.000 per jaar in het kader van het Kunstenplan.

Artistiek belang

De commissie beoordeelt het artistiek belang als zeer goed. 

De commissie vindt dat er uit het plan een duidelijke en specifieke artistieke signatuur naar voren komt. Deze komt tot uiting in het uitvoeren van klassiek en hedendaags repertoire voor strijkkwartet, waarbij nieuwe invalshoeken en presentatievormen worden ontwikkeld. De commissie is positief over de aandacht die het kwartet geeft aan actuele thema’s en maatschappelijke vraagstukken, wat bijdraagt aan de artistieke signatuur. Deze signatuur spreekt volgens de commissie sterk tot de verbeelding en wordt overtuigend vertaald in een programma als Brasilwood. De manier waarop het kwartet hierin thema’s als klimaat en duurzaamheid aan de orde stelt, namelijk door te focussen op bijzondere houtsoorten in zowel strijkinstrumenten als het Braziliaanse regenwoud, spreekt volgens de commissie tot de verbeelding. Ook in het programma Sense of Being, geïnspireerd op ervaringen van mensen met een zintuigelijke beperking, weet het ensemble op aansprekende wijze nieuwe artistieke invalshoeken en presentatievormen te koppelen aan maatschappelijke thema’s. 

Ragazze Quartet reflecteert in het plan goed op de vorige periode. In toenemende mate ontwikkelde het kwartet programma’s met actuele onderwerpen. Het kwartet ziet met de huidige maatschappelijke ontwikkelingen de noodzaak om de thematiek verder te verdiepen en uit te werken in de programma’s. Dit doet het door de komende periode verhalende context toe te voegen in tekst, beeld, spel of technologie. Deze plannen passen volgens de commissie goed bij de artistiek-inhoudelijke ervaring van het kwartet in de afgelopen jaren, en de voorgenomen activiteiten vloeien daar logisch uit voort. De activiteiten zijn goed uitgewerkt in een helder, uitgebreid, en voor de commissie inspirerend programmaoverzicht. 

Op basis van het plan is het duidelijk en overtuigend wat Ragazze Quartet artistiek en inhoudelijk teweeg wil brengen bij het beoogde publiek en stad. Door sociaal relevante thema’s aan te snijden vanuit de muziek wordt de dialoog met het publiek en de reflectie op maatschappelijke vraagstukken bevorderd. De interdisciplinaire samenwerkingen dragen bij aan een levende klassieke en hedendaagse muziekcultuur in de stad. De commissie vindt dit inspirerend. Naar het oordeel van de commissie zijn de artistieke activiteiten naar verwachting aansprekend voor het beoogde publiek, omdat het kwartet met de voorgestelde programma’s opereert in het hier en nu en mensen aan het denken zet met actuele thema’s. Het programma Lamento is een voorbeeld van wat het kwartet teweeg wil brengen in de stad. Door te focussen op rouw in verschillende culturen en samen te werken met organisaties die veel ervaring hebben met uiteenlopende rouwrituelen, wil het bewoners bewust maken van andere culturen in de stad. Ragazze Quartet laat zien hoe je vanuit vele invalshoeken, zoals inhoud, repertoire, vorm en wijze van presenteren iets eigentijds en sprankelends maakt. Dit is volgens de commissie ook goed terug te zien in het aansprekende gebruik van sociale media door het kwartet. 

Belang voor de stad

De commissie beoordeelt het belang voor de stad als zeer goed.

De commissie vindt dat het plan een duidelijke en onderbouwde visie op het bereik in de stad geeft. Ragazze Quartet richt zich op het verbreden van het publiek en het bereiken van nieuwe en jongere doelgroepen. Het kwartet benoemt hierbij doelgroepen volgens het Culturele Doelgroepenmodel, zoals Culturele Alleseters, Kindrijke Cultuurvreters, Weelderige Cultuurminnaars en Klassieke Cultuurliefhebbers. Hiernaast beoogt Ragazze Quartet specifieke groepen te bereiken zoals: mensen met een zintuiglijke beperking, feministen en liefhebbers van elektronische- of wereldmuziek. Er is bij Ragazze Quartet echter ook het besef dat het met het maken en uitvoeren van podiumprogramma’s in Amsterdam niet alle doelgroepen kan bereiken. De commissie vindt dat de keuze voor de genoemde doelgroepen goed aansluit bij het streven van het kwartet naar een verbreding en vernieuwing van de bestaande doelgroepen. 

De commissie vindt dat Ragazze Quartet goed geworteld is in het Amsterdamse culturele veld. De beoogde doelgroepen zijn volgens de commissie helder en overwogen uitgewerkt en gelinkt aan de vijf verschillende programmalijnen, waarbij de artistieke invulling, de locaties en de partners zeer inzichtelijk zijn gemaakt en goed zijn toegelicht. Dit blijkt bijvoorbeeld uit het programma Lamento, dat zich onder andere richt op mensen die een naaste hebben verloren. De aard en omvang van de doelgroepen sluiten volgens de commissie dan ook logisch aan op aard en omvang van de activiteiten. 

Voorts is de commissie positief over de aanpak voor het bereiken en betrekken van de beoogde doelgroepen en de frisse, innoverende marketingstrategie. Zo is het kwartet van plan te experimenteren met nieuwe formats, bijvoorbeeld op TikTok, en bestaande sociale mediakanalen en streamingskanalen te optimaliseren. De commissie vindt de aanpak realistisch en passend. Door de samenwerkingspartners, zoals Afscheidshuis Amsterdam Zuidoost, de Theaterstraat, Buurthuis van der Pek en de OBA in Noord, komt het Ragazze Quartet op veel verschillende plekken in de stad, waarmee de commissie overtuigd is dat het kwartet zijn bestaande doelgroep kan verbreden.

De in het plan beschreven activiteiten dragen sterk bij aan de spreiding van het culturele aanbod en publieksbereik in de stadsdelen Nieuw-West, Noord en Zuidoost. Zo ontwikkelt en presenteert Ragazze Quartet kleinschalige optredens en verbindende contextprogramma’s voor en met bewoners. Het programma Lamento zal in alle drie de stadsdelen plaatsvinden. Het richt zich daarbij op de Ghanese en Surinaamse gemeenschap in Zuidoost, oorspronkelijke bewoners in Noord en op Turkse en Marokkaanse Nederlanders in Nieuw-West. Door het spelen in buurthuizen en andere kleinschalige presentaties verlaagt Ragazze Quartet de drempel voor het publiek om in aanraking te komen met zijn muziek. De voornemens op het vlak van spreiding zijn naar het oordeel van de commissie passend en haalbaar, gelet op de ervaringen van het kwartet in de afgelopen jaren, de gepresenteerde plannen en de samenwerkingspartners in de stadsdelen.  

Diversiteit & Inclusie

De commissie beoordeelt de bijdrage aan diversiteit en inclusie als zeer goed. 

Uit het plan spreekt volgens de commissie een overtuigende visie op diversiteit en inclusie met concrete doelstellingen. Het kwartet beschrijft dat het bereiken van een cultureel divers samengesteld publiek door een wit, klassiek strijkkwartet een uitdaging is. Het betoogt dat het voor de ontwikkeling van klassieke en eigentijdse gecomponeerde muziek essentieel is dat nieuwe doelgroepen worden bereikt met een meer evenwichtige representatie van de maatschappij. Om het publiek te verbreden wil het Ragazze Quartet zich in de komende periode meer richten op diversiteit in culturele achtergrond, gender, seksuele oriëntatie en op toegankelijkheid voor mensen met een beperking. Het gezelschap onderbouwt helder welke keuzes hierbij worden gemaakt en wat het beoogde effect is. De commissie vindt het sterk dat het kwartet bijvoorbeeld programma’s maakt vanuit het feministisch perspectief. Als het gaat om bereik wil Ragazze Quartet contextprogramma’s ontwikkelen vanuit de behoefte en de interesse van inwoners met verschillende achtergronden. Binnen de organisatie kiest het kwartet voor meewerkende artiesten met een niet-westerse culturele achtergrond om op deze manier meer diversiteit en andere perspectieven te borgen. 

De commissie leest een duidelijke reflectie in het plan en vindt dat Ragazze Quartet een serieuze stap heeft gezet. Een voorbeeld is de reflectie op het project I’m (not) every woman, waar het kwartet zijn blinde vlekken in werkwijze en samenwerkingen op het gebied van diversiteit en inclusie beter leerde kennen. Naar aanleiding van deze ervaring gaat het kwartet de komende vier jaar een externe vertrouwenspersoon inzetten als middel voor kritische feedback en reflectie. De commissie vindt dit een positieve en logische stap.

De commissie beoordeelt de aanpak om de doelstellingen te verwezenlijken als concreet, overtuigend en realistisch. In het plan leest de commissie duidelijke en haalbare stappen en acties aan de hand van de vier P’s. Met betrekking tot het aanbod vindt de commissie de samenwerking met zowel musici en componisten uit nietwesterse culturen als met makers met een beperking, een sterke en positieve rode draad. Dit blijkt uit de eerdergenoemde voorstelling Lamento, uit de samenwerking met een blinde danser in Sense of Being en uit Sin-Eater, een productie die gaat over uitsluiting en sociale ongelijkheid. Op het vlak van bereik werkt het kwartet samen met biculturele gemeenschappen zoals de Ghanese en Surinaamse gemeenschap en Turkse en Marokkaanse Nederlanders. Binnen de eigen organisatie gaat bestuurder Omar de Jong de organisatie begeleiden op diversiteit en inclusie. Daarnaast geeft het kwartet aan dat de raad van toezicht in de toekomst diverser van samenstelling zal zijn. De commissie beschouwt deze stappen en acties als haalbaar en is overtuigd dat hiermee de doelstellingen bereikt worden. Ragazze Quartet werkt volgens de commissie reeds samen met passende partners zoals het What You See festival. Tevens is het kwartet in gesprek met Pact Utrecht als partner, een netwerk van cultuurmakers dat met elkaar zoekt naar manieren om meer cultureel divers en inclusief te worden.

Uitvoerbaarheid

De commissie beoordeelt de uitvoerbaarheid als goed.

De commissie vindt uit het plan een overtuigende visie op de bedrijfsvoering spreken. Ragazze Quartet formuleert heldere doelstellingen. Dit blijkt uit het streven naar een duurzame balans tussen nieuwe en bestaande producties, het vergroten van de eigen inkomsten en het zetten van volgende stappen op het gebied van Governance Code Cultuur, de Fair Practice Code en sociale veiligheid. Het plan reflecteert volgens de commissie op de bedrijfsvoering 2021-2023. Ragazze Quartet maakt in het plan in stappen helder hoe het nu staat met bedrijfsvoering en toepassing van codes, waar de organisatie naar toe wil werken, en hoe men dat wil doen.

De Governance Code Cultuur is naar eigen zeggen verankerd in de organisatie door jaarlijks zelfevaluatie uitgevoerd door een externe partij. Tevens vindt er in 2024 een transitie plaats naar een raad-van-toezicht-model, waarbij elke vergadering de toepassing en naleving van de codes op de agenda staan. Als het gaat om fair pay worden alle medewerkers, zowel intern als extern, gehonoreerd op basis van de cao Muziekensembles. De organisatie wil een gezonde balans bereiken, die de leden van het kwartet in staat stelt het werk te combineren met privé- en familieleven. Met een protocol ‘(on)gewenste omgangsvormen’ en een externe vertrouwenspersoon wil het kwartet een veilige omgeving creëren. Daarnaast spreekt uit het plan een overtuigende visie over duurzaamheid, hetgeen een belangrijke drijfveer is voor zowel de musici als de medewerkers. Dit blijkt onder meer in de aanschaf van een elektrische tourbus en een beleid ten aanzien van vliegreizen voor buitenlandse optredens. Het gezelschap deelt de opgedane expertise met andere culturele organisaties. Mede hierdoor vindt de commissie dat de visie rekening houdt met de toekomst en de maatschappelijke context van de organisatie. 

De organisatie benoemt duidelijk de eventuele risico’s, zoals het verhuizen naar een nieuwe duurzame maar duurdere locatie. Dit risico wil zij dekken met private middelen. De organisatie verwacht voorts dat de eigen inkomsten nog belangrijker zullen worden dan voorheen, om te kunnen voldoen aan de eisen van fair pay, maar zij houdt er tegelijkertijd rekening mee dat er niet veel extra financiële ruimte zal zitten in de uitkoopsommen die de zalen kunnen betalen.  

Het activiteitenplan is naar het oordeel van de commissie realistisch en uitvoerbaar in organisatorisch en financieel opzicht. De organisatie is klein, maar kundig op zowel artistiek als zakelijk vlak. De commissie acht de financieringsmix passend en de financiële huishouding voldoende op orde om het vierjarige plan te dragen, mede gelet op het gezonde eigen vermogen. Daarbij merkt zij op dat de bijdragen van private donateurs een substantieel onderdeel van de financieringsmix vormen. Het streven naar substantiële private middelen vindt de commissie lovenswaardig. Hoewel zij het positief vindt dat er in de komende periode een medewerker development wordt aangetrokken, zullen naar verwachting de effecten van een medewerker development niet direct zichtbaar zijn, daar het tijd en energie kost. Tevens is het geen garantie dat met de komst er substantieel meer inkomstenbronnen worden aangeboord. De begrote sponsoring bedragen vindt de commissie daarom enigszins ambitieus. De commissie waardeert ook hier de ondernemende houding, maar had graag een uitgebreidere toelichting gezien over de totstandkoming van de betreffende bedragen. 

Conclusie

De commissie adviseert op grond van de bovenstaande overwegingen de aanvraag van Stichting l'Alleanza delle Ragazze te honoreren met het gevraagde bedrag van  € 70.000 per jaar. 

De aanvraag is beoordeeld binnen de adviescommissie Muziek en Muziektheater.

Adviseur Leonoor Coppoolse heeft niet deelgenomen aan de beraadslaging over dit advies.