Framer Framed

Inleiding

Framer Framed streeft ernaar het kunstenlandschap te transformeren in een inclusief en rechtvaardig speelveld, waarin de stemmen van diegenen die minder luid zijn niet alleen worden gewaardeerd, maar vanzelfsprekend meepraten. Daartoe wil Framer Framed een podium bieden aan gemarginaliseerde verhalen en realiteiten, en ondersteuning bieden aan degenen die geen vanzelfsprekende machtspositie hebben. Dit vertrekpunt vormt de basis voor haar onderzoek naar alternatieve historische praktijken en het ontwikkelen van vergezichten op mogelijke toekomsten. Framer Framed wil zorgen voor hoogwaardige (inter)nationale lokaal gewortelde tentoonstellingen en een veelomvattend en kritisch programma vol openbare evenementen, onderzoek, onderwijs, gemeenschapswerk en publicaties. De tentoonstellingen, culturele en educatieve programma’s presenteert ze op de hoofdlocatie in stadsdeel Oost en in de Werkplaats Molenwijk in Noord. De hoofdlocatie biedt plaats aan exposities in steeds nieuwe opstellingen, presentaties, kleinere bijeenkomsten en/of educatieve activiteiten. Framer Framed is ook opdrachtgever en coproducent van nieuwe kunstwerken en publicaties, organiseert lokale en (inter)nationale projecten en huisvest een leer- en leesruimte.

De praktijk van Framer Framed draait om het tonen van artistiek werk en om nieuwe culturele en sociale verbindingen. Daartoe onderhoudt de organisatie een netwerk van interdisciplinaire (inter)lokale samenwerkingen. Het programma bestaat uit tentoonstellingen, educatieprogramma(‘s) en projecten ten behoeve van maatschappelijke inbedding. Het tentoonstellingsprogramma voor de komende periode valt uiteen in drie lijnen: Democratiseren van de geschiedenis, De commons en Klimaatkolonialisme. Naast het bestaande educatieprogramma wil Framer Framed aandacht besteden aan de pedagogische opvattingen en methoden van twintigsteeeuwse feministische en postkoloniale visionairs en hun hedendaagse tegenhangers. In de projecten ten behoeve van maatschappelijke inbedding staan

samenwerkingsmodellen en -verbanden centraal. Dit maakt het volgens Framer Framed mogelijk om nieuwe werken te creëren die perspectieven op geschiedenissen diversifiëren en biedt ruimte voor kunstenaars en hun behoefte aan onderzoek en ontwikkeling.

Framer Framed ontvangt een vierjarige subsidie 2021-2024 binnen het Kunstenplan van € 377.846 per jaar (incl. indexatie 2024).

Voor de periode 2025-2028 vraagt de organisatie bij het AFK een bijdrage van gemiddeld € 600.000 per jaar in het kader van het Kunstenplan.

Artistiek belang

De commissie beoordeelt het artistiek belang als goed.

De commissie is positief over de bevlogen nieuwe plannen en heldere reflectie van Framer Framed op haar artistieke ontwikkeling. Framer Framed biedt een podium aan kunstenaars die zich buiten het traditionele aandachtsgebied van Europese en NoordAmerikaanse beeldende kunst bevinden. Gelijkwaardigheid is daarbij het uitgangspunt. Sinds haar begindagen is Framer Framed bezig met het aanjagen en tonen van een paradigmaverschuiving van het artistieke landschap, dat vraagt om een eigentijdse, inclusieve definitie van kwaliteit met aandacht voor (co)eigenaarschap. De commissie vindt dit de kern van de artistieke signatuur die Framer Framed herkenbaar en waardevol maakt. Framer Framed zegt vaste werkprincipes te hanteren en wisselende curatoren in te zetten, die democratische input ‘van onderaf’ kunnen bevorderen. Met deze werkwijze blijft Framer Framed volgens de commissie trouw aan haar signatuur. Het plan geeft echter weinig inzicht in de uitvoering van die methode. De commissie ziet dat de beschreven programma’s, met uitzondering van de community projecten, voortkomen uit samenwerkingen met veelal gevestigde (inter)nationale

(kunst)organisaties of collectieven. Daarmee kan het idee van ‘van onderaf’ in het gedrang komen, volgens de commissie.  

De commissie vindt dat de artistieke signatuur en werkprincipes duidelijk vertaald worden in de thema’s en programma’s voor de komende periode. De thema’s zijn Democratiseren van de geschiedenis, De Commons en Klimaatkolonialisme.

Inhoudelijk reflecteren de programma’s op een aansprekende en activistische manier op actuele vraagstukken. Als voorbeeld noemt de commissie het programma Doen als de Archipel, waarin een nieuw, meer open samenlevingsmodel wordt voorgesteld dat gebaseerd is op migratie en wederzijdse betrokkenheid en dat een antwoord kan zijn op mondiale uitdagingen zoals klimaatverandering. In de programmalijn De Commons worden nieuwe commons onderzocht. Hiervoor wordt gewerkt aan nieuwe kaders en werkmethoden, samen met bewoners en (internationale) collectieven en gemeenschappen. De commissie vindt dit zeer tot de verbeelding spreken en ziet hierin een kans om de commonsbewegingen in Nederland en de gemeenschap van Molenwijk te betrekken. 

De commissie waardeert de artistieke groei van Framer Framed, die goed inzichtelijk is gemaakt in de reflectie. Ze beschouwt het als een positieve ontwikkeling dat de stichting is geëvolueerd van een rondtrekkende en kritische buitenstaander naar een vaste presentatie-instelling in de stadsdelen Oost en Noord. De commissie is van mening dat Framer Framed haar rol op een zelfverzekerde en effectieve manier vervult. Sommige activiteiten, zoals die binnen het thema Democratiseren van de geschiedenis, zijn voortzettingen van programmaonderdelen uit voorgaande jaren.

Andere activiteiten zijn nieuw, zoals die binnen het thema De Commons.  De commissie vindt deze thema’s passend bij de artistieke en sociale paradigmaverschuiving waar Framer Framed zich hard voor maakt. 

Framer Framed heeft helder voor ogen wat zij het publiek wil bieden. Uit publieksonderzoek heeft Framer Framed geconcludeerd dat jonge professionals (2535 jaar) en 50+’ers op zoek zijn naar handelingsperspectief in een complexe wereld. Daaraan tegemoetkomend wil Framer Framed sociaal bewustzijn en burgerparticipatie bevorderen. Dit doet zij volgens de commissie door een omgeving te creëren waar plaats is voor ontmoeting, uitwisseling, discussie en analyse. Deze missie voert volgens de commissie de boventoon in de locatie in Oost en dat maakt de activiteiten daar aansprekend en van artistieke betekenis voor het publiek. Sterk vindt de commissie ook dat Framer Framed kiest voor ‘unlearning’: het ontleren van bepaalde vormen van kennis en van vaak onbewuste manieren van denken en doen.  In Werkplaats Molenwijk in Noord wordt op een intiemere schaal kunst en kunstonderzoek gepresenteerd, in gesprek met de bewoners van de buurt. Vanuit deze locatie wil Framer Framed lokale gemeenschappen en groepen ondersteunen met

‘bruikbare kunst’, geïnspireerd op de Arte Útil van Tania Bruguera. De praktijk van Framer Framed is volgens de commissie gestoeld op sterke verbindingen met sociale groepen en initiatieven. Op stadsniveau wil zij het artistiek weefsel van de stad versterken, door samen te werken met lokale organisaties en deelname aan initiatieven zoals Stadsatelier Noord en de coalitie Social Design voor de 3PackageDeal. De commissie is van oordeel dat Framer Framed hiermee duidelijk laat zien dat zij van artistieke betekenis is voor de stad.

Belang voor de stad

De commissie beoordeelt het belang voor de stad als goed.

De commissie leest in het plan een duidelijke en onderbouwde visie op het bereik in de stad, voor beide locaties. Framer Framed onderscheidt zeven verschillende doelgroepen. Haar publiek varieert van specifieke doelgroepen zoals kinderen of lokale communities tot een breed Nederlands, internationaal kunstliefhebbend en professioneel publiek. De commissie vindt de doelgroepen passend. 

Framer Framed organiseert een veelheid aan activiteiten, waarbij de doelgroepen voor de commissie helder in beeld zijn. De commissie vindt het logisch en passend dat Framer Framed haar activistische programma in Oost afstemt op een jonger, geëngageerd en/of cultureel divers publiek tot 25 jaar en op groepen met een migratieachtergrond die divers opgeleid zijn tussen de 30-55 jaar. Op basis van de ervaring van voorgaande jaren en afgaande op het publieksonderzoek is dit een toegewijde doelgroep, die zich intrinsiek verbonden voelt met de organisatie en met activisme. 

De commissie vindt de marketing- en communicatieaanpak adequaat. Deze stoelt in belangrijke mate op de basiscommunicatie via de website, social media en nieuwsbrieven.

Ook externe partners spelen een rol in de zichtbaarheid van Framer Framed. De organisatie zegt te investeren in relaties met de pers. Vooral met het oog op het bereiken van nieuw en jonger publiek richt Framer Framed zich de komende jaren op het uitbreiden van het gebruik van (social) mediakanalen zoals Threads, YouTube Shorts, Mastodon en Telegram. De commissie vindt het positief dat Framer Framed actief inzet op het inwinnen van feedback via enquêtes, commentaarkaarten en online beoordelingsmogelijkheden. 

De meeste activiteiten van Framer Framed vinden plaats in de hoofdlocatie in Oost, waar ook veruit het meeste publiek bereikt wordt. De commissie vindt dat Framer Framed een redelijke bijdrage levert aan de spreiding van het cultuuraanbod en het publieksbereik in Noord, met Werkplaats Molenwijk en de actieve participatie in wijkinitiatieven, zoals de mobiele buurtbakkerij De Eenvoud. Ongeveer dertig procent van de activiteiten vindt daar plaats. Framer Framed heeft tien jaar kennis, ervaring en netwerk opgebouwd in Noord. De commissie ziet en waardeert dat de organisatie inmiddels goed is ingebed in het stadsdeel. Vanaf 2024 gaat Framer Framed in samenwerking met Solid Ground Movement, DEGASTEN en Perdu Stadsatelier Noord realiseren. De commissie vindt het van grote waarde dat dit talentontwikkelingsprogramma beschikbaar komt voor jongeren in de Molenwijk, omdat dat een buurt is waar vrijwel geen cultureel aanbod te vinden is. 

Diversiteit & inclusie

De commissie beoordeelt de bijdrage aan diversiteit en inclusie als zeer goed.

Volgens de commissie valt Framer Framed haar visie op diversiteit en inclusie overtuigend samen met haar artistieke werkwijze. De visie is deels gebaseerd op gesitueerde kennis en unlearning. Bij gesitueerde kennis wordt ervan uitgegaan dat geen enkele geschiedenis volledig en afgerond is. Framer Framed heeft aandacht voor alle aspecten van diversiteit en inclusie en voor alle gemarginaliseerde groepen. Zij heeft een specifieke focus op nieuwkomers en psychiatrie. De organisatie biedt ruimte aan communities van lhbtqia+-vluchtelingen en aan Open Atelier (interculturele psychiatrie), die bij Framer Framed kunnen werken aan artistieke projecten, onderlinge solidariteit en individuele ontwikkeling. Daarnaast ziet de commissie dat Framer Framed vooral met de activiteiten in Molenwijk een bijdrage levert aan de sociaaleconomische kansengelijkheid en openstaat voor en samenwerkt met buurtbewoners en buurtinitiatieven. De commissie heeft hier zeer veel waardering voor. Zij stelt vast dat het programma van Framer Framed, zowel dat uit de voorgaande als in de aankomende periode, volledig in het teken staat van diversiteit, inclusie en gelijkwaardigheid. In het educatiebeleid ligt het accent op vso, vmbo, basisscholen met een beperkt cultureel aanbod en nieuwkomersprogramma’s. Zeker in Noord is de organisatie volgens de commissie sterk gericht op buurtpartners in al hun diversiteit, van culturele partners zoals Solid Ground Movement tot sociale partners zoals Cordaan of jongerenwerk, en vrijwilligersorganisaties zoals een speeltuinvereniging.  Framer Framed benadrukt in de aanvraag dat diversiteit en inclusie verankerd zijn in de oprichtingsstatuten en behoren tot de kernwaarden van de organisatie. De commissie ziet de sterke intrinsieke motivatie op dit punt ook overtuigend terug in de teamsamenstelling en in de organisatiecultuur. Zij stelt vast dat uit het ondernemingsplan blijkt dat Framer Framed zichzelf ook op dit punt trouw blijft in de volgende periode.

De commissie stelt, onder verwijzing naar het voorgaande, vast dat het hele plan leest als een overtuigend, concreet en realistisch plan van aanpak voor diversiteit en inclusie. In de voorgestelde programmering ziet zij de beoogde diversiteit terug. Doordat de organisatie zich openstelt voor en meewerkt met de buurt en buurtinitiatieven, actief is op scholen en jongeren ontwikkelmogelijkheden biedt, trekken de activiteiten een zeer gemêleerd publiek. De commissie heeft er waardering voor dat Framer Framed zich zo openstelt en zichzelf daarmee verzekerd van een divers publieksbereik. De commissie ziet in het plan uiteenlopende concrete acties benoemd. Binnen de succesvolle formule van het Open Atelier zal in samenwerking met Cordaan het aantal ateliers worden uitgebreid waar mensen met een psychische kwetsbaarheid zich artistiek kunnen uiten, veiligheid kunnen ervaren en stevigheid kunnen hervinden. Ook zal Framer Framed op basis van de uitkomsten van een digitale toegankelijkheidsscan extra stappen zetten om ervoor te zorgen dat ondertitels en beeldbeschrijvingen altijd in videocontent worden opgenomen en zal zij de website optimaliseren voor het gebruik door mensen met een auditieve beperking. Het personeelsbeleid is gericht op het behouden van de diversiteit in de organisatie conform de statuten. Gezamenlijk onderstrepen de acties volgens de commissie de veelzijdigheid van de diversiteit die Framer Framed voorstaat. 

Uitvoerbaarheid

De commissie beoordeelt de uitvoerbaarheid als goed.

De visie van Framer Framed op de bedrijfsvoering komt uitvoerig aan bod in het ondernemingsplan. Framer Framed reflecteert transparant op de bedrijfsvoering in de voorgaande periode. Daaruit wordt het de commissie duidelijk hoe zij met mensen en middelen om wil gaan. Framer Framed heeft in een relatief korte periode een grote stap gezet in de professionalisering van de organisatie en bedrijfsvoering. Fair practice heeft veel aandacht gekregen. In de afgelopen jaren zijn alle salarissen en zzpvergoedingen opgetrokken. De commissie waardeert dat. Zij ziet dat er op dit vlak nog het nodige te doen is en stelt vast dat het aan wil en inzet niet ontbreekt. Daarnaast heeft het plan een heldere uiteenzetting van de naleving van good governance, duurzaamheid en de borging van de sociale veiligheid. De organisatie heeft een eigen Code of Conduct, een interne aandachtsfunctionaris en een extern vertrouwenspersoon. De commissie vindt dat er op deze punten uit het plan een geëngageerde houding en een groot verantwoordelijkheidsgevoel spreekt. Samen met andere presentatie-instellingen werkt Framer Framed aan een Fair Practice Code en een loonhuis voor de sector. Daar heeft de commissie veel waardering voor.  Framer Framed signaleert een mogelijk financieel risico voor de komende periode. Zij vreest voor negatieve invloed van de politieke onzekerheid op incidentele publieke subsidies en een mogelijke ‘run’ op private fondsen. Dit risico denkt zij te beheersen door andere inkomstenbronnen aan te boren en te vergroten. Daarnaast heeft zij ook een risico gesignaleerd in de familiaire band van de directie. Hiervoor heeft zij het bestuursreglement hernieuwd. 

De commissie ziet de plannen van Framer Framed als realistisch in organisatorisch en financieel opzicht. Gesterkt door de ervaring met vele samenwerkingen en de zakelijke ontwikkeling van voorgaande jaren heeft de organisatie volgens de commissie de benodigde deskundigheid en capaciteit in huis om de voornemens uit te voeren. Het plan voorziet in een kleine uitbreiding van de formatie. Daarnaast kan de organisatie terugvallen op een netwerk van zzp’ers en een team van ruim twintig vrijwilligers. De begroting is volgens de commissie inzichtelijk en in lijn met het ondernemingsplan. Wel is de commissie kritisch op de beoogde financieringsmix. Ondanks de toegenomen eigen inkomsten, de geplande aanvragen van Europese subsidies en de beoogde versterking van publiek-private samenwerkingen, ziet de commissie nog steeds een grote afhankelijkheid van het AFK en het ministerie van OCW. In de vorige Kunstenplanronde merkte de commissie al op dat inhoudelijke groei ook vraagt om een beter gespreide financiering. De commissie is van mening dat de aard van Framer Framed zich bij uitstek leent voor financiering vanuit andere domeinen dan het kunstdomein, zoals educatie of burgerschap. Hiermee zou Framer Framed volgens de commissie haar inkomsten kunnen aanvullen en haar risico’s ook beter kunnen spreiden.

Tot slot merkt de commissie op dat Framer Framed de afgelopen jaren haar eigenvermogens- en liquiditeitspositie sterk heeft verbeterd. Dat vindt zij bewonderenswaardig. Dat de organisatie zich de komende jaren verder inzet op het verstevigen van haar financiële basis met jaarlijkse dotaties, vindt de commissie positief.

Conclusie

De commissie adviseert op grond van bovenstaande overwegingen de aanvraag van

Framer Framed gedeeltelijk te honoreren met een bedrag van € 500.000 per jaar.  Vanwege de groei die de organisatie de afgelopen jaren heeft doorgemaakt, vindt de commissie een verhoging van de subsidie op zijn plaats. Omdat zij van mening is dat Framer Framed in staat moet zijn om een bredere financieringsmix te realiseren, vindt de commissie het niet reëel om de gevraagde subsidieverhoging volledig te honoreren.

De aanvraag is beoordeeld binnen de adviescommissie Beeldende Kunst en Creatieve Industrie.