De Amsterdamse Jeugdtheaterschool

Inleiding

De Amsterdamse Jeugdtheaterschool (hierna: AJTS) biedt theaterlessen aan kinderen van acht tot achttien jaar onder en na schooltijd. Daarnaast ontwikkelt de school educatieve theaterprojecten in het onderwijs en werkt zij samen met verschillende culturele en sociale partners uit de stad. De organisatie heeft als missie bij te dragen aan het verwerven van kennis en vaardigheden op het gebied van theater, aan de sociaalemotionele groei van kinderen en jongeren en aan een open, sociale en veilige samenleving.

Het belangrijkste doel van AJTS is om haar zichtbaarheid en bereik in de komende periode te vergroten. De organisatie wil nieuwe doelgroepen bereiken en hen kennis laten maken met kunst en cultuur. De theaterschool wil haar activiteiten uitbreiden in Nieuw-West met meer leslocaties en projecten. Er worden projecten opgezet met nieuwe partners als de OBA, De Vlugt en Rose Stories. AJTS wil haar zichtbaarheid vergroten door met projecten veel en vaak aanwezig te zijn op verschillende locaties stadsbreed. Ook zet de organisatie in op het versterken van haar netwerk, door meer en intensievere samenwerkingen met verschillende sociale en culturele partners. 

De Amsterdamse Jeugdtheaterschool ontvangt een vierjarige subsidie 2021-2024 binnen het Kunstenplan van € 209.269 per jaar (incl. indexatie 2024).

Voor de periode 2025-2028 vraagt de organisatie bij het AFK een bijdrage van gemiddeld € 247.500 per jaar in het kader van het Kunstenplan.

Artistiek belang

De commissie beoordeelt het artistiek belang als goed. 

De commissie ziet artistieke en educatieve eigenheid in het plan. Hierin richt AJTS zich overtuigend op actieve kennismaking met theater en het verwerven van theatervaardigheden, op de leerling als maker, spelplezier en op het stimuleren van de creativiteit van kinderen en jongeren. De eigen signatuur ziet de commissie in het streven van de school om met theatereducatie kinderen en jongeren te stimuleren om authentieke, creatieve en kritische burgers te worden. De jeugdtheaterschool realiseert nieuwe projecten en geeft inhoudelijke verdieping aan haar bestaande aanbod. De projectmatige werkwijze vindt de commissie onderscheidend. Kinderen en jongeren kunnen op meerdere momenten instappen en kennismaken met theater in de breedste zin van het woord. De signatuur van AJTS ziet de commissie terug in bijvoorbeeld projecten met thema’s als autonomie of gezien worden. In de ideeënrijke aanvraag zijn nog niet alle plannen even uitgebreid uitgewerkt op basis van deze signatuur, maar het plan biedt volgens de commissie enkele tot de verbeelding sprekende voorbeelden. Zij is onder andere positief over de nieuwe vorm van samenwerking met Internationaal Theater Amsterdam (ITA) waarin leerlingen het hele ITA-gebouw overnemen, en over het project Boek op de planken, dat naast de ontwikkeling van theatervaardigheden inspeelt op leesvaardigheid.

De organisatie blikt terug op haar positie in het culturele, sociale en educatieve speelveld in Amsterdam. AJTS heeft in de ogen van de commissie goed besef dat theatereducatie niet voor iedereen vanzelfsprekend is en zette goede stappen in het ‘openen van deuren en ramen’ en het actief op zoek gaan naar nieuwe leerlingen. Hier komt logisch uit voort dat AJTS in de komende periode haar zichtbaarheid en netwerk wil verbeteren. Een ander doel dat de organisatie zichzelf stelt, is het verrijken van de inhoud door stijlen en disciplines te mixen. De commissie had meer willen lezen over hoe dit doel navolging krijgt in de artistieke activiteiten.

De commissie vindt het duidelijk wat AJTS teweeg wil brengen bij deelnemers. De missie is helder geformuleerd: AJTS wil leerlingen middels theater kennis en vaardigheden op het gebied van theater laten verwerven, bijdragen aan de sociaalemotionele groei van kinderen en jongeren en een open, sociale en veilige samenleving versterken. Naast dat zij theatervaardigheden aanleert zet AJTS theater ook in als middel om maatschappelijke thema´s bespreekbaar te maken en jongeren te stimuleren tot kritisch denken. De commissie ziet in deze inbreng van de eigen stem van leerlingen in het aanbod een overtuigende bijdrage aan de artistieke betekenis voor de deelnemers. De commissie ziet dit in het plan goed terug waar AJTS theaterlessen onder schooltijd beschrijft, met aandacht voor 21st-century-skills als kritisch denken en communiceren. 

Daarbij vindt de commissie dat de buurtprojecten een goede artistieke betekenis voor de buurt en hebben. Een sterk voorbeeld daarvan vindt zij de Sunday Specials: workshops met verschillende theaterdisciplines waarbij geen voorkennis nodig is. Ook het project Voetbalverhalen, waarbij cultuureducatie zorgt voor meer empathie en begrip, levert hier een bijdrage aan.

Belang voor de stad

De commissie beoordeelt het belang voor de stad als goed.

Het plan geeft een duidelijke visie op het bereik in de stad. De jeugdtheaterschool wil zoveel mogelijk kinderen tussen de acht en achttien jaar in aanraking brengen met theater. Dat is een breed gesteld bereik en dus vindt de commissie het passend dat er ook een verscheidenheid aan activiteiten gerealiseerd wordt. AJTS realiseert activiteiten op scholen, in theaters en op verschillende andere plekken door de stad.

De commissie vindt het op basis van de in het plan genoemde werkwijze en scholen overtuigend dat AJTS via die scholen kinderen bereikt die van huis uit niet snel in aanraking komen met theater. De aard en omvang van de doelgroepen sluiten voor de commissie niet overal zichtbaar aan bij de activiteiten. Passend aanbod vindt de commissie bijvoorbeeld Filmacteren voor de doelgroep vanaf vijftien jaar en de Werkplaatsen voor jongeren van zeventien jaar en ouder. Bij het onderdeel Theater 1 t/m 5 (theaterklassen voor twaalf- tot achttienjarigen) is het leerplan wat beknopter omschreven en kan de commissie minder goed beoordelen of de insteek van elk jaar passend is bij de leeftijdsgroep. 

De komende periode wil AJTS zowel haar zichtbaarheid als haar bereik vergroten. De losse workshops en projecten in wijken zijn volgens de commissie goede vormen om dat te realiseren. Goed is ook dat AJTS daarbij aandacht heeft voor doorstroommogelijkheden naar het vaste cursusaanbod of andere projecten. Het plan schetst een overtuigende aanpak om publiek te bereiken, met onder meer de inzet van flyers op school en een videoserie op social media. Al vindt de commissie de groei ambitieus, AJTS kan leunen op de communicatiekanalen van haar sterke netwerk van scholen en partners en dat is doeltreffend.

Activiteiten van AJTS vinden plaats in verschillende stadsdelen. De organisatie zet zich specifiek in voor activiteiten in Nieuw-West. Die activiteiten in het stadsdeel zijn concreet uitgewerkt in het plan, zoals het lokale buurtproject Voetbalverhalen. AJTS is zelfkritisch, weet goed te benoemen welke eerdere pogingen in Nieuw-West niet genoeg succesvol waren en waarom. Daar komen goede acties als De Bonusklas uit voort. Positief is dat de organisatie in Nieuw-West de samenwerking opzoekt met lokale partners als De Vlugt, Buurtcampus en Theater de Meervaart. De commissie vindt dat AJTS goed bijdraagt aan spreiding van het culturele aanbod in de stad.  

Diversiteit & Inclusie

De commissie beoordeelt de bijdrage aan diversiteit en inclusie als goed.

AJTS wil alle Amsterdamse kinderen en jongeren een veilig podium bieden waar ze elkaar kunnen ontmoeten, zichzelf kunnen zijn, zich kunnen uitspreken en zichzelf kunnen en durven laten zien aan elkaar en aan de stad. Deze visie spreekt volgens de commissie overtuigend uit het plan. Diversiteit en inclusie zijn hier doorheen verweven. AJTS benoemt het belang van representatie door een divers team als voorwaarde om een inclusieve school te zijn voor haar leerlingen. Bijzonder vindt de commissie het punt ‘ethiek’ in het plan, een onderdeel waarbij de jeugdtheaterschool onafhankelijke experts betrekt. AJTS licht onder dit punt helder toe hoe ze handelt en evalueert wat betreft respectvol met elkaar omgaan. Zo vraagt zij leerlingen bijvoorbeeld naar hun voorkeur van aanspreekvorm.

AJTS reflecteert helder op de voorgaande jaren. De organisatie heeft volgens de commissie goede stappen gezet. Zo werd de samenstelling van de raad van toezicht meer divers en verrijkt met leden met veel expertise op het gebied van diversiteit. Ook in de programma’s zijn er mooie successen geboekt, zoals het project Go Fuck Yourself Rocket met een Oekraïense maker en kinderen. Voor de commissie is het logisch dat de organisatie haar werkwijze continueert. AJTS blijft haar werkzaamheden stoelen op een aantal kwaliteitsnormen. Daaruit klinkt voor de commissie vertrouwen dat toegankelijkheid, nieuwsgierigheid en inclusiviteit komende periode de aandacht heeft.

De aanpak voor divers en inclusief aanbod, bereik en organisatie is voor de commissie overtuigend. Deze bouwt voort op bovengenoemde onderdelen en stappen. Om toegankelijk te zijn voor iedereen zorgt AJTS onder andere voor begrijpelijke taal, een divers aanbod, fysieke toegankelijkheid op alle locaties en passende begeleiding voor leerlingen met een fysieke of mentale uitdaging. Ze laat zich inspireren door verhalen en thema’s die inclusief zijn en gaat actief op zoek naar doelgroepen die niet snel hun weg naar de AJTS weten te vinden, door bijvoorbeeld economische omstandigheden of een taalbarrière. Hier worden naar mening van de commissie concrete en passende acties voor geformuleerd.

Zo hanteert AJTS in de selectie van nieuwe makers een aantal criteria zoals nieuwe perspectieven en het werken met thema’s die aansluiten bij de doelgroep. De commissie verwacht dat deze aanpak bijdraagt aan meer diversiteit in het programma van AJTS. Spreiding van aanbod blijft daarbij een belangrijke methode om een divers publiek te bereiken. De organisatie onderbouwt haar keuze voor meer aanbod in Nieuw-West goed. Ook waardeert zij dat de organisatie experts betrekt en personeel trainingen biedt over inclusiviteit. 

AJTS geeft aan een divers samengesteld team te hebben, en geeft enkele concrete voorbeelden voor wat betreft het docententeam en de selectiecriteria voor makers. De personele samenstelling op kantoor wordt in het plan echter niet zichtbaar. De organisatie zegt actief op zoek te blijven naar meer diversiteit, maar de commissie mist voor dit onderdeel van de organisatie een meer overtuigende aanpak om de diversiteit te vergroten.  

Uitvoerbaarheid

De commissie beoordeelt de uitvoerbaarheid als zwak.

De visie op de bedrijfsvoering vindt de commissie redelijk overtuigend. De organisatie wil in beweging blijven, werkdruk verdelen en nieuwe perspectieven en inbreng in de organisatie brengen. AJTS gaat blijkens het plan op een goede manier met haar mensen om: de cao wordt nageleefd, er is een vertrouwenspersoon aangesteld, alle medewerkers hebben een VOG en er is aandacht voor coaching en training van het docententeam en de vaste medewerkers. Zo is er een workshop over grensoverschrijdend gedrag. Wel merkt de commissie een aantal zaken op over de Governance in het plan. Zo zijn de statuten niet in lijn met het rvt-model dat AJTS hanteert en komt de samenstelling van de raad van toezicht in het aanvraagformulier niet overeen met het geüploade uittreksel KvK. De commissie vindt dat een ervaren organisatie als AJTS eventuele wijzigingen tijdig had moeten aanpassen of een toelichting had moeten geven op deze onduidelijkheden of ontwikkelingen.  AJTS reflecteert in het plan het meest uitgebreid op het personeelsbeleid. Ze wil het personeelsbestand verbreden, verstevigen en verdiepen, mede om de werkdruk te verdelen. Dit vindt de commissie een logische stap. De beoogde (aanzienlijke) groei van het bereik vraagt volgens de commissie om een bredere reflectie en aanpak dan alleen het aanstellen van personeel. Voor de commissie ontbreekt er een risicoanalyse bij deze schaalsprong en een analyse op hoe de organisatie omgaat met middelen. 

De commissie vindt het plan gedeeltelijk realistisch en uitvoerbaar. AJTS wil komende periode haar netwerk versterken, nieuwe projecten initiëren, de inhoud van projecten verrijken en zichtbaarheid in de stad creëren. De organisatie past haar team hier op aan. De aanstelling van een coördinator speciale projecten en een productieassistent vindt de commissie passend bij de beoogde activiteiten. Tegelijkertijd vindt de commissie de rol van de reeds aangestelde artistiek coördinator minder goed uitgewerkt, de commissie had meer willen lezen over hoe de projecten elkaar praktisch en inhoudelijk beïnvloeden.

In financieel opzicht vindt de commissie het plan uitvoerbaar, met een aantal punten van kritiek. De begroting is goed inzichtelijk, maar de financieringsmix vindt de commissie enigszins beperkt, met bijdragen uit gemeentelijke subsidies en publieksinkomsten en een klein deel private middelen. AJTS beschikt over een laag eigen vermogen, dus er is weinig ruimte om tegenvallers op te vangen. Hoewel hier komende periode wel wat ruimte voor wordt gemaakt in de begroting, had dit voor de commissie meer toelichting mogen krijgen, temeer omdat AJTS vorige jaren negatief afsloot. De financiële huishouding vindt de commissie dus niet volledig op orde om het plan te dragen en de commissie mist daardoor een adequate toelichting voor de besteding van het aangevraagde bedrag, waaronder een onderbouwing van de keuze voor activiteitengroei in plaats van de financiële basis te bestendigen.  

Conclusie

De commissie adviseert op grond van bovenstaande overwegingen de aanvraag van de Amsterdamse Jeugdtheaterschool te honoreren met het gevraagde bedrag van € 247.500 per jaar.

De aanvraag is beoordeeld binnen de adviescommissie Cultuureducatie.