Cello Biënnale Amsterdam

Inleiding

De Cello Biënnale Amsterdam is een tweejaarlijks internationaal muziekfestival dat focust op de cello in alle facetten. Met meer dan 110 concerten, masterclasses, familievoorstellingen, talks, workshops, het Nationaal Cello Concours en tienduizenden bezoekers van over de hele wereld is de Cello Biënnale Amsterdam naar eigen zeggen het grootste cellofestival ter wereld en dé plek waar cellisten en muziekliefhebbers elkaar ontmoeten. De drie pijlers van de Cello Biënnale Amsterdam zijn het tiendaagse muziekfestival, talentontwikkeling en educatie onder de noemer Hello Cello. Het tiendaagse festival vindt één keer in de twee jaar plaats, maar in het tussenjaar en voorafgaand aan de festivalperiode worden veel concerten en activiteiten georganiseerd. De Cello Biënnale Amsterdam is naar eigen zeggen het enige festival waarbinnen een nationaal concours volledig ingebed is in de festivalprogrammering. Na afloop van het concours worden de laureaten twee jaar lang begeleid. Met het educatieve programma Hello Cello brengt de Cello Biënnale (klassieke) muziek bij kinderen en jongeren die niet zo snel met klassieke muziek in aanraking komen.

De Cello Biënnale streeft in de komende beleidsperiode naar het behoud van het naar eigen zeggen hoge artistiek niveau, het stimuleren van nieuw repertoire en nieuwe muziekproducties. Daartoe wordt onder andere een brainstormgroep samengesteld, bestaande uit diverse cellisten, die de directie voorziet van ideeën en die als klankbord dient. Het festival wil een internationaal ijkpunt zijn voor zowel nationaal als internationaal jong talent en gevestigde sterren in de cellowereld. Het festival wil internationale samenwerkingen met buitenlandse cellofestivals uitbreiden en versterken middels een nieuw project in samenwerking met Cello Octet Amsterdam. Bestaand en nieuw publiek wordt bereikt met behulp van het nieuwe Culturele Doelgroepenmodel. Op de eerste zaterdag van elk festival wordt de programmering toegespitst op een jong, divers en inclusief publiek. Het educatieve programma Hello

Cello wordt versterkt door samenwerkingen met Aslan Muziekcentrum en VluchtelingenWerk. Daarnaast wordt het festival toegankelijk(er) gemaakt voor mensen met autisme en/of prikkelgevoeligheid in samenwerking met de organisatie GB Autisme.

Cello Biënnale Amsterdam ontvangt een vierjarige subsidie 2021-2024 binnen het Kunstenplan van € 145.326 per jaar. 

Voor de periode 2025-2028 vraagt de organisatie bij het AFK een bijdrage van gemiddeld € 165.000 per jaar in het kader van het Kunstenplan.

Artistiek belang

De commissie beoordeelt het artistiek belang als zeer goed. 

De commissie oordeelt dat er uit het plan een duidelijke en specifieke artistieke signatuur naar voren komt. De Cello Biënnale is een tweejaarlijks internationaal muziekfestival dat focust op alle facetten van de cello, inclusief talentontwikkeling en educatie. Met de vele programmaonderdelen, zoals concerten, masterclasses, familievoorstellingen, workshops en het Nationaal Cello Concours is het volgens de commissie een rijkgeschakeerd festival, waar cellisten en muziekliefhebbers uit binnen- en buitenland elkaar ontmoeten. De commissie is positief over het brede perspectief van de biënnale. Ze geeft een podium aan zowel jong talent als gevestigde sterren, organiseert tal van toegankelijke activiteiten, maar ook concerten voor kenners van de cello. Naast de liefde voor het instrument spreekt volgens de commissie uit de artistieke signatuur ook betrokkenheid bij maatschappelijke thema’s die de biënnale verbindt aan de activiteiten. 

De signatuur wordt overtuigend vertaald naar tot de verbeelding sprekende activiteiten.

Dit komt volgens de commissie bijvoorbeeld goed tot uiting in het thema Shifting Borders voor de editie in 2026, waarbij de focus ligt op muziek uit verschillende landen, muziekgenres en subculturen en het samenspel daartussen. Ook de Future Cello Club Night, met futuristische mode, cello en dans, is een voorbeeld van een activiteit die volgens de commissie tot de verbeelding spreekt, omdat het de cello van de toekomst in een originele multidisciplinaire setting toont.   

De Cello Biënnale reflecteert in het plan goed op de vorige periode. Er is een sterke algemene terugblik, maar de organisatie zoomt ook in op wie er in het verleden een compositieopdracht hebben gekregen. De reflectie wordt op logische wijze verbonden aan een helder en inspirerend overzicht met artistieke en inhoudelijke ambities voor de periode 2025-2028. De plannen passen volgens de commissie zeer goed bij de artistiek-inhoudelijke ervaring en ontwikkeling van de organisatie.  

Op basis van het plan is duidelijk en overtuigend wat de Cello Biënnale artistiek en inhoudelijk teweeg wil brengen. De Cello Biënnale wil de plek zijn waar cellisten, cellostudenten, instrumentenbouwers en muziekliefhebbers elkaar ontmoeten. Ze wil bijzondere, speciaal voor het festival samengestelde programma’s ten gehore brengen, waarbij veel aandacht is voor nieuwe muziek. Met Cellofest laat de organisatie het publiek in de ogen van de commissie op een prikkelende manier kennis maken met de andere kant van de cello, door de verbinding met niet-klassieke genres. Ook het ontwikkelen, begeleiden, stimuleren en inspireren van jong talent is een belangrijk onderdeel van de Cello Biënnale, dat volgens de commissie naar verwachting impactvol is voor de beoogde talenten. Met het educatieve programma Hello Cello brengt de Cello Biënnale muziek op een bijzondere manier bij kinderen en jongeren die niet zo snel met klassieke muziek in aanraking komen. Naar het oordeel van de commissie zijn de helder en goed geformuleerde activiteiten naar verwachting aansprekend voor het beoogde publiek, de buurt en de stad. De artistieke activiteiten sluiten in vorm, inhoud en presentatie goed aan bij de beoogde doelgroepen. Een voorbeeld hiervan is de te maken familievoorstelling van Belle van Heerikhuizen, vanuit het thema Shifting Borders. Maar dit is ook goed zichtbaar bij activiteiten als Bach&Breakfast en het Cellofest. 

Belang voor de stad

De commissie beoordeelt het belang voor de stad als zeer goed.

Naar het oordeel van de commissie geeft het plan een zeer duidelijke en onderbouwde visie op het bereik in de stad. De organisatie licht in het plan toe hoe het festival, dat onmiskenbaar internationale en nationale uitstraling heeft, ingebed is in de stad Amsterdam. Zij stelt dat meer dan de helft van het publiek afkomstig is uit Amsterdam.

De doelgroepen die de Cello Biënnale aan de hand van het Culturele Doelgroepenmodel formuleert, komen volgens de commissie helder naar voren en worden goed gekoppeld aan de verschillende activiteiten. Het plan benoemt zowel algemene doelgroepen die van toepassing zijn op het gehele publieksbereik als enkele die specifiek gericht zijn op de stad Amsterdam. Dit zijn de (cello)studenten aan het Conservatorium van Amsterdam en het jongere en cultureel diversere publiek dat beoogd wordt met de niet-westerse programmering van het Cellofest. Met betrekking tot het bereik in de stad onderstreept de organisatie de hechte band met belangrijke samenwerkingspartners in de stad, zoals Aslan Muziekcentrum, het Grachtenfestival, BIMHUIS, Splendor en het Conservatorium van Amsterdam alsmede OBS De Bijlmer voor educatieprojecten. De commissie verwacht dat deze partners in belangrijke mate bijdragen aan het realiseren van het beoogde bereik in de stad. 

Het plan maakt duidelijk waarom Cello Biënnale zich op deze doelgroepen wil richten. De publieksstrategie wordt bepaald met hulp van de segmentatiemethode van Rotterdam Festivals. De organisatie krijgt hierdoor een goed beeld van welke doelgroepen het festival al bezoeken en welke nog niet of minder aanwezig zijn. Op deze doelgroepen richt de Cello Biënnale zich voor de komende editie. De aanpak voor het bereiken en betrekken van de beoogde doelgroepen is realistisch en passend. Een voorbeeld hiervan is de categorie Startende Cultuurspeurders, waarvoor de Cello Biënnale naar eigen zeggen niet de eerste keuze is als het op cultuurbezoek aankomt. Met bijzondere programma’s zoals de Cello Club Night-concerten, speciale socialmediacampagnes en partners zoals We Are Public en ADE, alsmede een gereduceerde ticketprijs probeert de organisatie deze doelgroep te verleiden tot concertbezoek. 

De in het plan beschreven activiteiten dragen ruim voldoende bij aan de spreiding van het culturele aanbod en publieksbereik in de stadsdelen Nieuw-West, Noord en Zuidoost. Met het programma De Bestorming voor basisschoolkinderen is de Cello Biënnale in samenwerking met Cello Octet Amsterdam en Aslan Muziekcentrum actief in NieuwWest. In samenwerking met OBS De Bijlmer richt de organisatie zich in een pilotversie op scholieren van het vmbo in Zuidoost. En via de samenwerking met Eye is er sprake van activiteiten in stadsdeel Noord. De commissie ziet bovenstaande op Amsterdam gerichte educatieprojecten als een integraal onderdeel van het festival, waarbij zij meeweegt dat deze blijkens het plan naar verwachting ook regulier publiek aantrekken. Deze projecten zijn volgens de commissie goed onderbouwd, concreet uitgewerkt en overtuigend. Uit de samenwerking met verschillende partners blijkt een duidelijk draagvlak voor de activiteiten van de Cello Biënnale in bovengenoemde stadsdelen. De voornemens van de Cello Biënnale op het gebied van spreiding acht de commissie passend en haalbaar, onder andere gezien het draagvlak en de ervaring van de organisatie bij bovengenoemd educatieproject. 

Diversiteit & Inclusie

De commissie beoordeelt de bijdrage aan diversiteit en inclusie als goed. Uit het plan spreekt naar het oordeel van de commissie een visie op diversiteit en inclusie die ten dele overtuigt. De organisatie benoemt tal van losse keuzes en speerpunten op dit vlak, maar formuleert naar het oordeel van de commissie geen overtuigende samenhangende algemene visie waaruit blijkt wat de onderliggende uitgangspunten en motivatie zijn van de organisatie voor de komende periode. De Cello Biënnale licht de keuzes op het gebied van diversiteit en inclusie toe aan de hand van de vier p's. Zij richt zich hierbij volgens de commissie vooral op culturele diversiteit, bijdragen aan sociaal-economische kansengelijkheid en het vergroten van de toegankelijkheid voor mensen met een beperking. Zo streeft de organisatie ernaar dat het festival toegankelijk is voor iedereen en financieel haalbaar voor elke portemonnee. De Cello Biënnale benoemt ten aanzien van de diversiteit binnen de organisatie dat er op korte termijn geen nieuwe openstaande vacatures worden verwacht, maar dat de directie het belang van (culturele) diversiteit en inclusie bij werving en selectie scherp voor ogen heeft. Het plan onderbouwt welke keuzes er op het vlak van diversiteit en inclusie worden gemaakt en wat het beoogde effect zal zijn. Een voorbeeld hiervan is de focus op toegankelijkheid voor mensen met autisme en/of prikkelgevoeligheid, in samenwerking met de organisatie GB Autisme. 

Uit het plan spreekt volgens de commissie een goede reflectie op de stappen ten aanzien van diversiteit en inclusie in voorgaande jaren en de resultaten die tot nu toe zijn behaald. Nieuwe doelstellingen vloeien hier logisch uit voort. Een voorbeeld hiervan ziet de commissie bij het publiek en partners: de Cello Biënnale streeft er sinds 2010 aantoonbaar naar er voor iedereen te zijn, aldus de organisatie. Hier is de afgelopen jaren naar eigen zeggen hard aan gewerkt door verschillende initiatieven te nemen waardoor meer diverse doelgroepen kennis konden maken met de Cello Biënnale. Deze plannen krijgen een vervolg in de plannen voor de komende periode. Voorbeelden hiervan zijn Cellofest, De Bestorming, Geef een Toegift en De Cello als Welkom. De commissie is overtuigd dat door dergelijke initiatieven de doelstellingen bereikt kunnen worden. 

De commissie beoordeelt de aanpak om de doelstellingen ten aanzien van diversiteit en inclusie te verwezenlijken als concreet, overtuigend en realistisch. Het plan benoemt duidelijke en haalbare stappen. Met betrekking tot het personeel geeft de Cello Biënnale zich op voor deelname aan het programma Divers en Inclusief aan de Top, het traineeprogramma van Binoq Atana. Diversiteit en inclusie zal voorts de aandacht hebben bij de invulling van de samenstelling van de raad van toezicht. Hierbij laat de organisatie zich adviseren of begeleiden door een extern bureau. Dit ziet de commissie als concrete voornemens met betrekking tot de eigen organisatie. Ook wat betreft het publiek zet de Cello Biënnale volgens de commissie duidelijke stappen, met gereduceerde tarieven voor studenten en jongeren, een kortingstarief met de Amsterdampas en dagelijks enkele gratis toegankelijke evenementen. In samenwerking met VluchtelingenWerk worden gratis kaarten beschikbaar gesteld aan statushouders door middel van het project Geef een Toegift. De organisatie werkt samen met passende partners, zoals het eerdergenoemde Aslan Muziekcentrum.    De Cello Biënnale presenteert volgens de commissie een veelomvattende en concrete aanpak voor mensen met een beperking. De zalen van het festival zijn goed toegankelijk voor mensen in een rolstoel en er zijn goede voorzieningen voor slechthorenden. De website van de Cello Biënnale voldoet aan de toegankelijkheidsrichtlijnen van de Web Content Accessibility Guidelines en wordt regelmatig getest door mensen met een visuele beperking, aldus de organisatie.    De commissie vindt het positief dat de Cello Biënnale op het vlak van de programmering met het instellen van een nieuwe brainstormgroep beoogt nog meer ingangen in de wereld van de niet-klassieke en meer diverse programmering te verkrijgen. 

Uitvoerbaarheid

De commissie beoordeelt de uitvoerbaarheid als zeer goed.

Naar het oordeel van de commissie spreekt uit het plan een overtuigende visie op de bedrijfsvoering. De Cello Biënnale kiest bewust voor een klein team dat al enkele festivaledities nauw samenwerkt. Hierdoor kunnen alle medewerkers op een gelijke manier een bijdrage leveren en is iedereen op de hoogte van de plannen op zowel korte als langere termijn, aldus de organisatie. De organisatie geeft een heldere toelichting op de pragmatisch ingerichte bedrijfsvoering, met inzicht in de organisatiestructuur. Ook overtuigt de wijze waarop de organisatie omgaat en wil omgaan met mensen en middelen, inclusief aspecten van cultural governance, fair practice en sociale veiligheid. De uitgebreide toelichting hierop vindt de commissie helder, de organisatie noemt concrete (vervolg)stappen. Een voorbeeld hiervan is de toepassing van de Fair Practice Code: in het plan wordt een inzichtelijke beschrijving gegeven van het beleid voor de salariëring en honorering van vaste medewerkers, zzp’ers, musici en componisten en de cao’s die daarbij als richtlijn gelden.  In het plan houdt Cello Biënnale rekening met de toekomst en de maatschappelijke context van de organisatie. Om voortdurend gevoed te worden met nieuwe ideeën vanuit het veld, stelt de organisatie vanaf 2025 een brainstormgroep in, bestaande uit cellisten en niet-cellisten met verschillende achtergronden en expertises. Het plan reflecteert naar het oordeel van de commissie op de bedrijfsvoering 2021-2023 en maakt duidelijk hoe het nu staat met bedrijfsvoering en waar de organisatie naartoe wil werken. Ook financiële risico’s worden duidelijk beschreven. Zo is de Cello Biënnale zich ervan bewust dat een groot deel van de financiële dekking afkomstig is van private fondsen, waarvan sommige mogelijk genoodzaakt kunnen zijn om een lagere donatie toe te kennen of een editie over te slaan. Het festival zegt echter een grote gunfactor te hebben en stelt dat er op dit moment geen aanwijzingen dat grote fondsen zich structureel terugtrekken, al blijft het een onzekere factor. De commissie vindt het in dat licht positief dat de Cello Biënnale eventuele tegenvallende inkomsten op wil kunnen vangen door voldoende eigen vermogen op te bouwen.

Het activiteitenplan beoordeelt de commissie als realistisch en uitvoerbaar in organisatorisch en financieel opzicht en de beoogde organisatie en begroting zijn passend en realistisch om de plannen ten uitvoer te brengen. De commissie is overtuigd van de door Cello Biënnale geschetste organisatorische slagkracht met een klein kernteam, bestaande uit een artistiek en algemeen directeur, zakelijk directeur en hoofdproducent, dat weinig tot geen verloop kent. Dit kernteam wordt aangevuld met een drietal zzp’ers (educatie, marketing en projectleider) en voorafgaand aan het festival met enkele freelancers en een grote groep studenten en vrijwilligers. De commissie vindt dit een passende en realistische organisatiestructuur om de plannen ten uitvoer te brengen, in lijn met de voorgaande edities. De commissie is positief over de opgerichte brainstormgroep, waar de directie feedback aan kan vragen. De commissie waardeert de heldere begroting en toelichting daarop en beschouwt die als passend en realistisch om de plannen uit te voeren. Hieraan draagt bij de strategie om in het biënnalejaar de festivalbegroting te besteden en zich in de tussenjaren te richten op het versterken van het de algemene reserve en het streefvermogen. De beoogde tien procent eigen vermogen ziet de commissie als een goede en veilige norm voor een indoorfestival. De commissie is van oordeel dat er sprake is van een passende en solide financieringsmix, met publieke en private fondsen, publieksinkomsten en relatief hoge particuliere giften. De financiële huishouding is voldoende op orde om het vierjarige plan te dragen. 

Conclusie

De commissie adviseert op grond van de bovenstaande overwegingen de aanvraag van Cello Biënnale Amsterdam te honoreren met het gevraagde bedrag van € 165.000 per jaar. 

De aanvraag is beoordeeld binnen de adviescommissie Muziek en Muziektheater.