Boys Won't Be Boys

Inleiding

BOYS WON’T BE BOYS (hierna: BWBB) is een repertoiregezelschap, een platform voor verhalen en een artistieke community. De naam van het gezelschap is ontleend aan de eerste voorstelling. Het werk is sociaal-artistiek, met identiteit en kwetsbaarheid als kernbegrippen van de artistieke signatuur. De meer dan honderd spelers komen uit het hele land, maar de standplaats van het gezelschap is Amsterdam. Belangrijke elementen in het werk van BWBB zijn het persoonlijke, het kwetsbare en de veilige ruimte die wordt gecreëerd. BWBB richt zich op een nieuw, divers publiek dat op zoek is naar zingeving en verbinding. Talentontwikkeling en publiekswerk zijn onderdeel van de werkwijze van het gezelschap. BWBB speelt voorstellingen op uiteenlopende plekken. In Amsterdam trekt BWBB op met sociale theaterplekken zoals Dance Space Destiny en Theaterstraat, en bereikt het gezelschap veel theaterpubliek vanuit Theater Bellevue.

Vanuit de geschetste artistieke visie en methode wordt er de komende periode gewerkt aan verschillende producties. Het bestaande community-based repertoire van BWBB blijft doorspelen. Er wordt een nieuw community-based repertoirestuk gemaakt: The Future is Female. Er komt een coproductie met Theatergroep DOX getiteld ENBY. Er staan diverse activiteiten ter bevordering van community building op stapel.

Talentontwikkeling blijft als belangrijk onderdeel verweven in het werk van BWBB. Het gezelschap werkt ook aan het uitbreiden van de sociaal-artistieke toolkit, door steeds nieuwe werkmethodes te leren.

BOYS WON’T BE BOYS ontving een tweejarige subsidie 2022-2023 uit de Regeling  Ontwikkeling van € 80.000 per jaar (toekenningsbedrag 2022). 

Voor de periode 2025-2028 vraagt de organisatie bij het AFK een bijdrage van gemiddeld € 125.000 per jaar in het kader van het Kunstenplan.

Artistiek belang

De commissie beoordeelt het artistiek belang als goed.

De commissie vindt dat BWBB in het plan blijk geeft van een krachtige en geheel eigen artistieke signatuur. De organisatie is zowel een gezelschap, als een platform, als een community. Zij is herkenbaar aan een sociaal-artistieke community-based werkwijze, die leidt tot veelvormige mozaïekvoorstellingen op basis van persoonlijke verhalen van de lhbtiq+ community. In de werkwijze neemt BWBB de genderidentiteit van de spelers en hun verhalen als uitgangspunt. De commissie ziet de artistieke eigenheid van de werkwijze ook terug in de gelijkwaardige rol van de regisseur en de spelers. De sociaal-artistieke wijze waarop de regisseur zijn didactische, dramaturgische en coachingsvaardigheden inzet, vindt de commissie eveneens een element van de eigenheid van het gezelschap. 

De commissie is positief over de vertaling van de artistieke signatuur naar de artistieke activiteiten voor de komende periode. BWBB zal interdisciplinaire collagevoorstellingen realiseren waarin steeds meerdere spelers hun persoonlijke verhaal vertellen. In de programmalijn Boys won’t be boys worden verschillende perspectieven op mannelijkheid bevraagd en getoond. Met de nieuwe programmalijn The Future is Female wil BWBB hedendaags, intersectioneel feminisme agenderen, op een manier die de commissie zeer inspiratievol vindt. Ook hier wordt gewerkt met de sociaalartistieke community-based werkwijze in de lijn van Boys won’t be boys. De inhoud gaat uit van het vrouwelijke perspectief, met onder andere inspiratiebronnen als Gloria Wekker en Sara Ahmed.

De commissie had meer artistieke uitwerking verwacht van de coproducties ENBY met DOX en Het Succes Café met Theaterstraat, temeer omdat deze beide producties in vorm afwijken van de overige activiteiten.  

De commissie vindt dat BWBB helder reflecteert op de artistieke ontwikkeling in de afgelopen periode en dat het nieuwe plan daar sterk op voortbouwt. De commissie vindt inzichtelijk gemaakt dat het artistiek werk en de methodiek van BWBB ‘bottom-up’ is ontstaan door ‘te doen’. Het artistieke plan zet deze lijn door. De commissie vindt het plan mede daardoor zeer authentiek. Met de programmalijn Vocals For Locals wordt voortgebouwd op de ontworpen methodiek en wordt deze naar andere steden gebracht. Welke werkwijze BWBB in deze lokale producties precies gaat toepassen en hoe de artistieke eigenheid en kwaliteit wordt bewaakt, maakt het plan echter niet voldoende duidelijk. De commissie vindt het in dat licht een goed voornemen om substantiële repetitieperiodes in te voeren, met meer aandacht voor het groepsproces en de verschillende stappen binnen dat proces. De commissie verwacht namelijk dat dit een positief effect kan hebben op de inhoudelijke cohesie en de dramaturgie. 

De commissie vindt het helder wat BWBB bij het publiek teweeg wil brengen. Het publiek wordt bij BWBB als bondgenoot gezien en actief betrokken bij de voorstellingen. De commissie vindt dat de artistieke betekenis voor het publiek duidelijk aanwezig is, in het direct en actief aanspreken van de toeschouwers. Het publiek wordt uitgenodigd te reageren op hetgeen er op het toneel te zien is en daardoor tot ‘medemaker’ gemaakt. De commissie vindt dat BWBB goed weergeeft hoe ze het gevoel van de makers over wil brengen bij het publiek. De wisselwerking tussen makers en publiek krijgt in de voorstellingen alle ruimte, daardoor is de commissie ervan overtuigd dat het publiek daadwerkelijk het bondgenootschap gaat voelen en een diepere artistieke ervaring zal hebben. 

Sterk vindt de commissie dat BWBB daarbij in eerste instantie kiest voor talent met een ongepolijst, persoonlijk verhaal, meestal uit de lhbtiq+ community, en niet in eerste plaats voor theaterprofessionals. Je zíet de community op het podium, wat authentieke verhalen oplevert, voor herkenbaarheid bij het publiek kan zorgen en aansprekend zal zijn. De commissie ziet ook een grote artistieke betekenis voor deze autodidacte makers zelf, omdat zij de gelegenheid krijgen om hun verhaal te vertellen, ondersteund vanuit een sociaal-artistieke methodiek. De deelname aan een voorstelling van BWBB fungeert voor hen als springplank in het makerschap en biedt hen de kans om hun talenten te tonen voor een volle zaal. 

De commissie ziet artistieke betekenis voor de stad in de aandacht van BWBB voor kennisuitwisseling, contextprogramma’s en community building. Zo is er door alle afgelopen voorstellingen een steeds groeiende spelers-community ontstaan, die goed wordt onderhouden. Daarnaast gaat BWBB verschillende samenwerkingen aan. Zo werkt het met Theater Bellevue om onbekend talent op het podium te brengen. De commissie vindt het positief dat BWBB in deze samenwerkingen altijd gericht is op wederkerigheid en niet alleen iets brengt maar ook input ophaalt bij makers, samenwerkingspartners en podia. Dit leidt volgens de commissie tot een democratisering van de creativiteit: iedereen heeft zeggenschap over wat er gepresenteerd wordt en zo ontstaat er een wisselwerking tussen de community en de betrokken theaters en samenwerkingspartners.

Belang voor de stad

De commissie beoordeelt het belang voor de stad als goed.

De commissie vindt dat er in het plan sprake is van een zeer duidelijk en onderbouwde visie op het bereik in de stad. Het plan geeft blijk van goed inzicht in de bestaande doelgroepen. BWBB kiest naast de doelgroepen uit de lhbtiq+-gemeenschap ook voor een bredere doelgroep, zoals frequente theaterbezoekers en relaties van de primaire doelgroep. In het op verschillende manieren actief betrekken van relaties van de primaire doelgroep - iets wat extra logisch is gezien het feit dat BWBB zich niet alleen als gezelschap maar ook als ‘platform’ en ‘community’ presenteert – ziet de commissie een effectief middel om het bereik te vergroten. De commissie constateert bovendien dat een deel van de nieuwe activiteiten in nauwe samenwerking met culturele partners in Amsterdam wordt ontwikkeld. De daarvoor beoogde partners, zoals Dance Space Destiny en Theaterstraat, vindt de commissie passend. Zij verwacht dat deze zullen bijdragen aan het vergroten van het bereik. 

De commissie stelt vast BWBB door de aard van de werkwijze en het betrekken van het publiek bij de voorstellingen sterk is in publieks- en theaterbinding. De vele spelers die reeds met voorstellingen van BWBB hebben meegedaan fungeren als effectieve ambassadeurs. Zij ondersteunen de visie van BWBB niet alleen, maar blijven deze ook promoten en komen met hun achterban regelmatig terug naar de voorstellingen. Bovendien wordt er na elke voorstelling tijd genomen voor gesprekken met de bezoekers. Deze aanpak zorgt volgens de commissie voor een positieve ‘beweging’ waar mensen bij aan willen sluiten – iets wat weer als een vliegwiel kan werken.  De commissie stelt vast dat er goede relaties zijn met de verschillende theaters in het land. Zij vindt dat een prestatie, zeker voor een nog relatief jonge organisatie als BWBB. Ze verwacht dat er ook uit deze relaties een vergroting van het bereik van BWBB kan volgen. De beoogde publiekscijfers vindt de commissie dan ook passend bij de aard en omvang van de activiteiten en goed onderbouwd. Er wordt onder andere op basis van eerdere ervaringen met publiek en de beoogde activiteiten een heldere inschatting voor de toekomst gemaakt. 

De commissie stelt vast dat ook het communicatie- en marketingmateriaal voortkomt uit deze ‘community’ visie – en ze vindt dat dit materiaal er aantrekkelijk uitziet. Er is voor ambassadeurs en liefhebbers de mogelijkheid om middels eigen foto’s, deel uit te maken van het publiciteitsmateriaal in de stijl van BWBB. Dat lijkt de commissie dubbel effectief; het communitygevoel wordt ermee versterkt - iedereen deelt zichtbaar dezelfde ‘stijl’ - én voor het publiek zijn de beelden herkenbaar en aantrekkelijk. 

BWBB levert volgens de commissie een bescheiden bijdrage aan de spreiding van activiteiten en publiek in de stadsdelen Zuidoost, Noord en Nieuw-West. Het gezelschap realiseert nog geen grote spreiding wat betreft speelplekken en activiteiten, maar heeft wel duidelijke voornemens om daar verandering in te brengen. Zo is het de bedoeling om naar Nieuw-West te verhuizen, alwaar een samenwerking met Theaterbroedplaats De Sloot voor The Future is Female op het programma staat. Ook werkt BWBB samen met de Theaterstraat in De Banne in Amsterdam Noord, in het kader van Het Succes Café. Ook constateert de commissie dat het gezelschap samenwerking aangaat met makers in deze stadsdelen. Het plan vermeldt ook dat er warme banden zijn met het Bijlmer Parktheater. De commissie ziet en waardeert dan ook dat er aan draagvlak en ervaring in deze stadsdelen wordt gewerkt, maar stelt vast dat dat in de komende periode nog niet leidt tot veel activiteiten en/of een groot bereik aldaar. 

Diversiteit & inclusie

De commissie beoordeelt de bijdrage aan diversiteit en inclusie als zeer goed. 

De commissie vindt de visie van BWBB op diversiteit en inclusie overtuigend; het hele plan is doordesemd van het belang ervan en de inclusieve aandacht voor de lhbtiq+ community. De komende periode besteedt BWBB bovendien aandacht aan diverse perspectieven op vrouwelijkheid en feminisme, wat de commissie een verrijking vindt. De commissie vindt het tevens positief dat BWBB zich richt op het bereik van diverse sociaal-economische klassen.  

De commissie ziet dat in dit gezelschap de intrinsieke noodzaak gevoeld wordt om inclusief (samen)werken zo toegankelijk mogelijk te maken voor iedereen en te werken aan een steeds grotere community van makers en bondgenoten. De commissie vindt dat BWBB sterk reflecteert op wat zij ten aanzien van diversiteit en inclusie heeft bereikt in de afgelopen periode. In de thematiek die BWBB agendeert vanuit haar artistieke missie, zijn thema’s als safe space, meerstemmigheid, non-binair denken en inclusief denken zeer overtuigend aanwezig. Waardevol vindt de commissie bovendien dat deze onderwerpen ook aan bod komen in de contextprogramma’s zoals bijvoorbeeld nagesprekken met het publiek. Dat kan volgens de commissie bijdragen aan de verankering en verkenning van deze visie op diversiteit en inclusie.  Vrijwel alle doelstellingen in het plan dragen bij aan (of staan in het teken van) diversiteit en inclusie. Bewustzijn van diversiteit en inclusie klinkt ook door in de keuze van samenwerkingspartners. BWBB werkt onder andere samen met COC Nederland, GSA Netwerk, Emancipator, Pride (in diverse steden) en Meer dan Gewenst, een netwerk op het gebied van diversiteit en inclusie.

De commissie is zeer positief over de aanpak van BWBB voor een divers en inclusief aanbod, bereik en organisatie. De aanpak is zeer proactief en binnen de organisatie wordt diversiteit en inclusie stevig en blijvend verankerd, onder andere door de visie op (en toepassing van) de verschillende codes en door de inclusieve werkwijze bij het maken van producties, een werkwijze die terugkeert in de beoogde toekomstige projecten. 

De commissie leest ook een bewustzijn van diversiteit en inclusie in de bijgevoegde ‘algemene bepalingen’ in het plan, waar aandacht wordt gegeven aan de verschillende perspectieven van makers en hun mogelijke behoeftes. Bijvoorbeeld door ‘Trans Klasse’, ‘Safe(r) Space’ en ‘Queer’ te benoemen en kort uit te leggen waar deze begrippen voor BWBB voor staan. 

In het aanbod ziet de commissie dit bewustzijn terug in de thematiek die aan de orde komt, bijvoorbeeld het je niet thuisvoelen in het milieu waarin je terechtkomt omdat dit kan verschillen met je oorspronkelijke klasse. De commissie is ook positief dat BWBB met Vocals for Locals de eigen ideeën en werkwijze wil verspreiden en wil laten zien dat de zogenaamde ‘grootstedelijke thematiek’ ook op andere plekken in het land relevant is. De commissie vindt het in dit kader interessant en effectief dat er gebruik wordt gemaakt van lokale spelers en lokale verhalen. 

Uitvoerbaarheid

De commissie beoordeelt de uitvoerbaarheid als goed. 

De commissie is positief over de visie op de bedrijfsvoering van BWBB. De commissie vindt dat in het plan goed wordt gereflecteerd op de bedrijfsvoering in de afgelopen periode en dat er in de komende jaren een realistische volgende fase in professionalisering en doorgroei wordt ingezet. Dit vindt de commissie passend bij het werk en de methodiek die BWBB heeft opgebouwd, die geleidelijk is ontwikkeld en gegroeid en nu dus stapsgewijs wordt doorgezet en uitgebreid. Er is een sterk kernteam, met een vaste poule zzp’ers. Ook is afgelopen periode de zakelijke administratie verstevigd. Uit het plan komt volgens de commissie het beeld naar voren van een alerte organisatie die initieert en ontwikkelt en met langere lijnen wil werken. Dit geeft de commissie vertrouwen. 

Duidelijk is hoe de bedrijfsvoering in de afgelopen jaren werd versterkt en verder ontwikkeld. BWBB maakt helder dat er vraag is vanuit de stakeholders naar nieuw werk en dat de organisatie een andere attitude wil aannemen van reactief naar proactief. De commissie vindt helder omschreven en overtuigend dat structurele subsidie daaraan kan bijdragen. 

De commissie vindt dat het plan summier reflecteert op de toepassing van de Governance Code Cultuur: er wordt alleen vermeld dat er een bestuur- en directiereglement is opgesteld. Hoe de Fair Practice Code wordt toegepast is alleen in vrij algemene termen beschreven: BWBB heeft aandacht voor fair pay, hanteert de cao Toneel en Dans en wil de komende periode mensen in vaste dienst nemen. BWBB geeft aan dat de veiligheid van de werknemers en medewerkers voorop staat, maar de commissie ziet in het plan geen toelichting of stappen op het gebied van sociale veiligheid. Er wordt bijvoorbeeld geen vertrouwenspersoon genoemd. 

In de komende periode staat een nulmeting op stapel ten aanzien van de Governance Code Cultuur en de Fair Practice Code. De commissie vindt dat een goede zaak, maar mist een omschrijving waar de focus in dit onderzoek op moet liggen. Wat deze punten betreft verwacht de commissie in de toekomst nog een verdere professionalisering. De commissie leest in het plan een passende risicoanalyse. De organisatie heeft aandacht voor (te hoge) werkdruk en de afhankelijkheid van de artistiek leider. De commissie vindt het positief dat een relatief kleine organisatie als BWBB zich van dat gevaar bewust is. De komende periode worden taken dan ook gedelegeerd, waarmee de risico’s kunnen worden beperkt. Dat vindt de commissie een passende aanpak.

De commissie acht het plan in organisatorisch en financieel opzicht realistisch en uitvoerbaar. De commissie vindt de toevoeging van een algemeen directeur en een hoofdproducent in komende periode een belangrijke stap voor de organisatie. Zij verwacht dat deze versterking gaat bijdragen aan de artistiek-inhoudelijke en zakelijke langetermijnstrategie. Ook verwacht de commissie dat dit de bevlogen artistiek directeur ontlast en de organisatie verstevigt. De schaalgrootte van de activiteiten ligt in lijn met de voorgaande periode, wat de commissie passend vindt bij de organisatie.  De financiële huishouding is op orde, maar de commissie vindt dat er gewerkt moet worden aan de versteviging van het eigen vermogen. De begroting vindt de commissie realistisch, de kosten en baten zijn duidelijk herleidbaar tot het plan. De groei in lasten is goed onderbouwd. De financieringsmix is gevarieerd, zodat eventuele financiële risico’s zijn gespreid. De commissie is positief over de ambitie om meer private en cultuureducatieve fondsen te willen werven en acht dit ook haalbaar vanuit de sociaalartistieke insteek van de organisatie. 

Conclusie

De commissie adviseert op grond van bovenstaande overwegingen de aanvraag van BOYS WON’T BE BOYS te honoreren met het gevraagde bedrag van € 125.000 per jaar.

De aanvraag is beoordeeld binnen de adviescommissie Theater.