Stichting Winteravonden aan de Amstel

Inleiding

Stichting Winteravonden aan de Amstel is een kamermuziekfestival dat Russische kamermuziek en kunst uit de Hermitage Amsterdam samenbrengt. Het festival presenteert concerten die plaatsvinden in een intieme setting. Daarnaast faciliteert de organisatie de uitwisseling van talenten uit Rusland en Nederland. Dit uitwisselingsproject van muzikale jonge toptalenten creëert de gelegenheid om kennis te maken met elkaars cultuur en elkaars muzikale vaardigheden. Het festivalprogramma is afgestemd en geïnspireerd op de tijdelijke exposities in Hermitage Amsterdam. Naast concerten zijn er lezingen, filmvertoningen en teasers zoals pop-up concerten op onverwachte plekken in het museum.

Stichting Winteravonden aan de Amstel heeft een nieuwe artistieke missie en visie geformuleerd voor de komende periode: het in samenhang presenteren van de kunstdisciplines muziek, beeldende kunst en erfgoed, zodat de beleving hiervan versterkt en verrijkt wordt. De organisatie formuleert een aantal ambities voor de periode 2021-2024. Zij wil het festival laten doorgroeien naar minimaal 23 activiteiten en hiermee meer dan 3000 bezoekers trekken. Stichting Winteravonden aan de Amstel wil het publieksbereik verbreden door een breed aanbod van activiteiten te leveren in verschillende prijsklassen. Verder is er het streven om meer financiële stabiliteit en minder afhankelijkheid van private financiers te bewerkstelligen door meer eigen inkomsten te genereren. Stichting Winteravonden aan de Amstel wil deze ambities realiseren door te investeren in personeel, in public relations en in marketing. Daarnaast zal het activiteitenbudget worden verhoogd. Ook zoekt de organisatie samenwerkingspartners die kunnen helpen bij het verbreden en vermeerderen van het publiek.

Stichting Winteravonden aan de Amstel ontvangt geen meerjarige subsidie binnen het Kunstenplan 2017-2020. 
Voor de periode 2021-2024 vraagt de organisatie bij het AFK een bijdrage van gemiddeld 
€ 35.000 per jaar in het kader van het Kunstenplan.

Artistiek belang

De commissie beoordeelt het artistiek belang als voldoende.
De commissie vindt dat het festival een herkenbare artistieke signatuur heeft door helemaal te focussen op Russische kamermuziek en deze te verbinden met kunst uit de Hermitage. De commissie is echter wel kritisch over de artistieke eigenheid van de voornemens voor de komende jaren. Zij begrijpt dat de inhoudelijke koppeling aan de tentoonstellingen in Hermitage Amsterdam het moeilijk maakt om vooruit te plannen. Pas als de tentoonstellingsprogrammering van het museum vaststaat, kan de programmering van Stichting Winteravonden aan de Amstel worden ingevuld. Het gevolg is wel dat het ondernemingsplan artistiek-inhoudelijk summier is uitgewerkt en weinig zicht geeft op de artistieke voornemens en de uitwerking daarvan in de programmering. Zo wordt over het programma van 2021 alleen vermeld dat er stukken van de Ballet Russes worden uitgevoerd. Onduidelijk is welke stukken uitgevoerd gaan worden en op welke manier er dans aan wordt toegevoegd. De commissie vindt deze repertoirekeuze weinig verrassend, aangezien de Ballet Russes veelvuldig uitgevoerd worden. Daarnaast worden twee solisten, cellist Kniazev en meesterpianist Lugansky genoemd die in 2021 in het Muziekgebouw aan ‘t IJ zullen optreden. Over de daaropvolgende jaren ontbreekt informatie over het repertoire en de uitvoerenden. 
Ook de beschrijving van de werkwijze geeft weinig inzicht in de manier waarop de organisatie haar missie artistieke uitwerking denkt te geven. Het nieuwe voornemen om muziek, beeldende kunst en erfgoed in samenhang te presenteren en zo de beleving van die kunstvormen te versterken kan volgens de commissie verrijkend werken doordat de gepresenteerde kunst in een bredere context wordt geplaatst. De commissie vindt echter dat op grond van de aanvraag niet duidelijk wordt hoe die verbindingen vorm krijgen en of deze een waardevolle relatie tussen deze kunstdisciplines opleveren.    

Het festival kan rekenen op een trouw publiek dat afkomt op de internationaal bekende musici en de Hermitage. Hoewel het ondernemingsplan weinig zicht geeft op de concrete programmering, vindt de commissie het aannemelijk dat de activiteiten van de stichting voor deze publieksgroep van artistieke betekenis zijn omdat deze bezoekers frequent terugkeren. Als aansprekende kanten van Stichting Winteravonden aan de Amstel voor het publiek ziet de commissie de herkenbare signatuur van het festival, de locatie in museum de Hermitage Amsterdam en de hoge uitvoeringskwaliteit van de concerten. De organisatie wil naast de trouwe bezoekers nieuw publiek bereiken en richt zich met name op liefhebbers van kamermuziek, mensen die geïnteresseerd zijn in de Russische en Oost-Europese cultuur en gezinnen met kinderen, waarvoor het familieconcerten programmeert. Hoe het specifieke aanbod voor de komende festivaledities zal aansluiten bij de interesses van deze nieuwe doelgroepen blijkt niet uit de aanvraag. 

Het ondernemingsplan geeft blijk van enige artistieke ontwikkeling. De commissie vindt het positief dat Stichting Winteravonden aan de Amstel reflecteert op de voorgaande periode. Voorheen werkte de organisatie vanuit een instrumentele benadering aan het verbinden van Russische en Nederlandse cultuur. Voor de komende jaren kiest Stichting Winteravonden aan de Amstel ervoor om de intrinsieke waarde van kunst, erfgoed en muziek op de voorgrond te zetten en verdieping te zoeken in het verbinden van deze disciplines. De commissie is van mening dat dit een goede artistieke ontwikkeling kan zijn, maar vindt dit vooralsnog weinig overtuigend omdat dit in de aanvraag nauwelijks uitwerking krijgt. De commissie ziet in het ondernemingsplan vooral een voortzetting van de bestaande activiteiten en kan niet vaststellen dat er sprake is van een andere benadering. Het plan gaat verder niet in op de mogelijkheden voor de artistieke leiding om zich professioneel te ontwikkelen.

Belang voor de stad

De commissie beoordeelt het belang voor de stad als zwak.
De commissie vindt de verbinding met de stedelijke samenleving klein. Er is een samenwerking met de Openbare Bibliotheek Amsterdam. Deze stelt haar theaterzaal beschikbaar voor familieconcerten, waarbij gezinnen met een bibliotheekabonnement met korting naar concerten kunnen komen. Behalve deze samenwerking ziet de commissie geen praktische of inhoudelijke verbinding met bewoners, maatschappelijke organisaties of met de buurt. 

Stichting Winteravonden aan de Amstel organiseert haar activiteiten in Hermitage Amsterdam in het centrum van de stad, waar zij vanuit haar missie nauw aan verbonden is. Afgezien van mogelijke concerten in het Muziekgebouw aan ‘t IJ in Oost, is er door de aard van het festival geen sprake van spreiding van activiteiten en publiek in de stad. De commissie vindt daarom dat de organisatie een geringe bijdrage levert aan de stedelijke spreiding van het cultuuraanbod en het publieksbereik daarvan. 

Stichting Winteravonden aan de Amstel heeft als eigen accent het thema Wereldstad gekozen. Dit thema haakt volgens de organisatie aan bij de manier waarop zij een connectie maakt tussen Amsterdam, Rusland en Oost- Europa. De commissie vindt het thema Wereldstad goed gekozen en passend bij de aard en de activiteiten van de stichting. De commissie constateert dat de uitwerking ervan bescheiden is. Het thema komt vooral tot uitdrukking in het uitwisselingsproject van Russische en Nederlandse muzikale, jonge talenten met de Gnesin Muziekschool in Moskou. In meer algemene zin beoogt Stichting Winteravonden aan de Amstel Nederlanders en Oost- Europeanen met elkaar in contact te brengen via de gedeelde liefde voor kunst en cultuur.  

Uitvoerbaarheid

De commissie beoordeelt de uitvoerbaarheid als voldoende.
De commissie vindt het plan realistisch en uitvoerbaar voor wat betreft organisatie en werkwijze en heeft vertrouwen in de bevlogen artistieke leiding en deskundigheid en ervaring van de organisatie. Stichting Winteravonden aan de Amstel is een kleine organisatie, maar heeft vanaf de start in 2013 bewezen genoeg vakmanschap en zakelijk-productionele deskundigheid in huis te hebben om succesvolle festivaledities te kunnen organiseren en te kunnen groeien. De commissie acht de plannen voor de komende periode inhoudelijk en in omvang in lijn met de vorige edities. Zij denkt daarom dat het team in staat moet zijn om dit plan met succes uit te voeren. 

De commissie is positief over de bedrijfsvoering, die weliswaar krap maar toereikend is. De commissie vindt dat het ondernemingsplan een heldere risicoanalyse bevat waarin de organisatie laat zien inzicht te hebben in risico’s en de mogelijkheden om die te beheersen en te verminderen. Zo beschrijft Stichting Winteravonden aan de Amstel zichzelf als een kwetsbare organisatie die erg afhankelijk is van de drijvende kracht van de artistiek leider en van particuliere fondsen. De organisatie komt met concrete oplossingen om de slagkracht van de organisatie de komende periode te verstevigen. De doorlopende inzet van een marketingmedewerker en een zakelijk leider is bedoeld om de artistiek leider te ontlasten en de financieringsmix te verbeteren. De commissie is positief over die voornemens. Vooralsnog maakt de zwakke vermogenspositie van Stichting Winteravonden aan de Amstel de organisatie nog wel kwetsbaar in geval van financiële tegenvallers.

De commissie acht de begroting grotendeels realistisch en passend. De commissie is positief over de inzichtelijkheid van de cijfers en toelichting en vindt de kosten passend bij de voorgenomen plannen. Stichting Winteravonden aan de Amstel investeert in uitbreiding van de organisatie om enerzijds minder afhankelijk te worden van één persoon en anderzijds om meer in te kunnen zetten op marketing en de publieksinkomsten te vergroten. Hoewel de financieringsmix een spreiding van inkomstenbronnen laat zien, merkt de commissie op dat de organisatie minder inzet op sponsoring en private fondsen dan voorheen en een relatief groot aandeel publieke subsidies wil verwerven. De beoogde terugloop in private fondsen en sponsoring vindt de commissie op zichzelf onderbouwd op basis van ervaringen in het verleden. De compensatie daarvan zoekt de organisatie naar de mening van de commissie echter te eenzijdig in een stijging van de publieke subsidies. De commissie is positief over de inspanning om meer publieksinkomsten te werven, maar ze vindt dat het risico ’s met zich meebrengt voor de organisatie als de subsidieafhankelijkheid sterk toeneemt.
De commissie vindt het marketingplan grotendeels realistisch en passend om het beoogde publiek te bereiken. Het marketingplan specificeert de beoogde doelgroepen: vaste bezoekers, liefhebbers van kamermuziek, mensen die geïnteresseerd zijn in de Russische en Oost-Europese cultuur en gezinnen met kinderen. De beoogde publieksgroei is bescheiden en de gekozen marketingstrategie is volgens de commissie tamelijk algemeen. Zo wordt er voornamelijk gebruik gemaakt van traditionele marketingmiddelen zoals nieuwsbrieven, tijdschriften en facebook. Gezien het trouwe publiek en het behaalde publieksbereik in het verleden denkt de commissie dat deze marketingstrategie voor de bestaande publieksgroep voldoende effectief is. Het plan gaat echter niet in op de vraag of die strategie ook toereikend is voor de beoogde verbreding van het publiek. Voor de doelgroep gezinnen met kinderen, waarvoor de familieconcerten en het open podium bedoeld zijn, wordt bijvoorbeeld geen passende aanpak beschreven. In dit opzicht vindt de commissie de marketingaanpak weinig overtuigend.

Diversiteit en inclusie

De commissie beoordeelt de bijdrage aan diversiteit en inclusie als voldoende.
De commissie vindt dat het plan enigszins bijdraagt aan culturele diversiteit van het Amsterdamse cultuuraanbod omdat het Russische en Oost-Europese muziek, kunst en erfgoed presenteert. De beoogde programma’s van de komende periode richten zich voornamelijk op deze regio. Ook hier vindt de commissie dat de artistieke voornemens beperkt zijn uitgewerkt omdat zij nauwelijks een beeld krijgt van de invulling van de toekomstige programma’s. Zo is een van de uitgangspunten van de artistieke visie om Russische componisten en muziekstukken die weinig in Nederland te horen zijn een podium te geven, maar hoe dit concreet vorm krijgt, maakt het plan niet duidelijk.

De commissie vindt dat het plan bijdraagt aan het bereiken van een cultureel divers samengesteld publiek in de stad. Stichting Winteravonden aan de Amstel wil zich de komende periode extra inspannen om publiek met interesse in of afkomstig uit Oost-Europa, en Rusland in het bijzonder, te bereiken. Het aandeel bezoekers met een Russische of Oost-Europese achtergrond is volgens Stichting Winteravonden aan de Amstel tot op heden ongeveer een derde. De thematiek van de programma’s sluit volgens de commissie goed aan bij de interesses van muziekliefhebbers die houden van Russische of Oost-Europese klassieke muziek. 

De commissie ziet geen overtuigende visie op de culturele diversiteit van het personeelsbestand en het bestuur. De organisatie bestaat momenteel uit één persoon, die de functie vervult van directeur en artistiek leider. Tijdens de festivalperiode wordt de organisatie ondersteund door een team van zelfstandige professionals. Dit team wisselt jaarlijks van samenstelling. Stichting Winteravonden aan de Amstel geeft in de aanvraag aan dat het beschikbare budget en de beschikbaarheid van mensen leidende factoren zijn bij de werving van personeel. Als er meer tijd en middelen beschikbaar zijn, kunnen er bewustere keuzes gemaakt worden, aldus de aanvraag. De commissie concludeert daaruit dat bij de werving van personeel culturele diversiteit geen speciale aandacht krijgt en dat een visie daarop ontbreekt. Wat betreft de samenstelling van het bestuur zegt Stichting Winteravonden aan de Amstel te streven naar een meer evenwichtige samenstelling. Of dit inhoudt dat men actief op zoek gaat naar bestuursleden met een cultureel diverse achtergrond blijkt volgens de commissie niet uit de aanvraag. Ze maakt daaruit op dat diversiteit bij de samenstelling van het bestuur geen prioriteit heeft voor de organisatie.

Conclusie

De commissie adviseert de aanvraag van Stichting Winteravonden te honoreren met het gevraagde subsidiebedrag van € 35.000 per jaar.
De commissie constateert dat er na beoordeling van alle aanvragen onvoldoende budget beschikbaar is om de aanvraag te honoreren.

De aanvraag is beoordeeld binnen de adviescommissie Muziek en Muziektheater.