Framer Framed

Inleiding

Stichting Framer Framed (hierna ook: Framer Framed)  ziet zichzelf als een zichtbare en zichzelf steeds vernieuwende presentatie-instelling. Zij richt zich op beeldende kunst met een internationale uitstraling in relatie tot een ‘superdiverse’ stad. Ze zegt middenin de samenleving te staan en verbonden te zijn met plaatselijke en mondiale vraagstukken. Framer Framed noemt zich een koploper bij het ontwikkelen van een inclusieve tentoonstellingspraktijk.

De organisatie zegt te hechten aan het delen van de autoriteit en het eigenaarschap met curatoren, kunstenaars en bezoekers en wil gezamenlijk bouwen aan een historische canon die niemand uitsluit. Daarnaast zijn intersectionaliteit en cross-disciplinariteit van belang: Framer Framed wil werken op het kruispunt van machtsstructuren, zonder ontzag voor de vastgeroeste grenzen tussen kunstvormen. Presentatiebeleid, theoretische inbedding, maatschappelijke duiding en publieksparticipatie zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. 

Framer Framed wil andere instellingen in het veld inspireren. Zij streeft ernaar om een werkelijk publieke instelling te zijn, die zich sociaal en educatief manifesteert en haar tentoonstellingsruimte inzet als een sociaal domein. In de komende periode wil de organisatie onder meer nieuwe bezoekers kennis laten maken met hedendaagse kunst en een steeds breder publiek daarover laten meepraten. De stichting merkt op dat maatschappijkritische kunst steeds belangrijker wordt en dat tal van kunstenaars en curatoren de noodzaak voelen om zich tot systemen van in- en uitsluiting te verhouden. Zij wil daarop inspelen met drie programmalijnen en kunstenaars vanuit de hele wereld uitnodigen om naar Amsterdam te komen en hun thema’s te verbinden aan de lokale context. De wisselwerking tussen kunstwerken en publiek is bedoeld om uit te nodigen tot ontmoeting, uitwisseling, discussie en analyse. Framer Framed wil dominante verhalen uitdagen en kleine of onderbelichte verhalen ruimte bieden. De organisatie beoogt interdisciplinair te werken en ook lokaal aanwezig te zijn met activiteiten op het gebied van kunsteducatie, talentontwikkeling en cultuurparticipatie.

Stichting Framer Framed ontving een tweejarige subsidie 2017-2018 binnen het Kunstenplan van € 40.000 per jaar (incl. indexatie 2018).
Voor de periode 2021-2024 vraagt Framer Framed bij het AFK een bijdrage van € 325.000 per jaar in het kader van het Kunstenplan.

Artistiek belang

De commissie beoordeelt het artistiek belang als zeer goed.
Framer Framed biedt een podium aan kunstenaars die zich buiten het traditionele aandachtsgebied van de westerse beeldende kunst bevinden. Dat is volgens de commissie een duidelijk en onderscheidend kenmerk van de herkenbare artistieke signatuur van deze aanvrager. Het ondernemingsplan telt drie programmalijnen: Uproot en Shake the dust voor de (inter)nationale tentoonstellingsprogrammering en We curate voor lokale en buurtgerichte programmering. De commissie vindt de artistieke voornemens bezield, vooral vanwege de keuze om daarin een centrale plek in te ruimen voor wat feministisch sociologe Donna Harraway ‘gesitueerde kennis’ noemt. Framer Framed definieert deze kennis als onvoorwaardelijke emancipatie, protest, transitie en de verdrongen kennis van oorspronkelijke bewoners. In deze opvatting is geen enkel verhaal over de geschiedenis van de aarde afgerond, dus ook niet het verhaal van Framer Framed zelf. De commissie vindt dit een actueel uitgangspunt dat past bij de artistieke signatuur van de stichting en dat een overtuigende uitwerking krijgt in de ideeënrijke voornemens van de stichting. 

Framer Framed richt zich enerzijds op een brede doelgroep en wil anderzijds focussen op een publiek tussen 20 en 35 jaar met een internationale en cultureel diverse achtergrond en belangstelling voor artistieke praktijken en maatschappelijke vraagstukken. De commissie is van mening dat de programmalijnen voor deze groepen aansprekend zijn. De komende periode wil Framer Framed ruim vijftig activiteiten per jaar programmeren, bestaande uit een diverse mix aan thematische exposities, events, workshops en publicaties. De commissie is van mening dat deze brede mix aansluit op de culturele interesses van jongeren en makers met internationale, interculturele achtergronden die belangstelling tonen voor artistieke praktijken en maatschappelijke vraagstukken. Het ondernemingsplan vermeldt dat de organisatie voor de tentoonstellingen wisselende en vaak jonge curatoren uit diverse landen aantrekt. Zo ontwikkelt Framer Framed binnen de programmalijn Shake the dust tentoonstellingen van jonge curatoren en makers die maatschappelijke vraagstukken op artistieke wijze aan de orde stellen. De commissie heeft er vertrouwen in dat deze curatoren, met hun eigen perspectieven en gesitueerde kennis, aansluiten op de interesses van jongeren met internationale en cultureel diverse achtergronden. In samenwerking met curator Jackie Lebo van Content House Kenya werkt de organisatie bijvoorbeeld aan een interdisciplinaire tentoonstelling over onder andere klimaatverandering. Deze zal fotografie, mode, video, beeldende kunst en installaties bevatten en wordt samengesteld door Keniaanse kunstenaars. Verder vindt de commissie het positief dat de organisatie zich bewust is van haar taalgebruik en wil voorkomen dat ze blijft spreken en schrijven in een eurocentrisch taalgebruik, waardoor jonge cultureel diverse bezoekers zich uitgesloten, gekwetst of verkeerd gerepresenteerd kunnen voelen.

De commissie heeft waardering voor de artistieke ontwikkeling van Framer Framed. Ze vindt het positief dat de stichting zich van een nomadische en kritische buitenstaander ontwikkeld heeft tot een vaste presentatie-instelling in de stadsdelen Oost en Noord. De commissie vindt dat Framer Framed haar functie zelfbewust en doeltreffend waarmaakt. Zij leidt dat bijvoorbeeld af uit het succes van de kunstenaars met wie Framer Framed samenwerkt in de (inter)nationale kunstwereld. Verschillende kunstenaars die Framer Framed een podium heeft geboden, kregen recent publieke erkenning, onder andere met de Turner Prize en een nominatie voor de Prix de Rome. De organisatie heeft de ambitie om een werkelijk publieke instelling te zijn en werkt deze volgens de commissie goed uit in het plan. Zo wil de organisatie in haar presentatiebeleid theoretische inbedding, maatschappelijke duiding en publieksparticipatie verbinden. Daardoor ontstaat er volgens de commissie een onderliggende structuur die het makkelijker maakt om ook publieksgroepen te betrekken die normaliter minder snel met beeldende kunst in aanraking komen. Verder vindt de commissie het positief dat de organisatie wil samenwerken met artistiek-wetenschappelijke partners zoals het lectoraat Institute for Network Cultures van de Hogeschool van Amsterdam, het Research Centre for Material Culture, het Rijksmuseum, Universiteit Leiden, Universiteit van Amsterdam en Vrije Universiteit. De commissie ziet dit als een investering in het potentieel van de organisatie en in de ontwikkeling van de in artistieke zin gezichtsbepalende medewerkers van Framer Framed.

Belang voor de stad

De commissie beoordeelt het belang voor de stad als goed.
De commissie vindt dat Framer Framed een goede verbinding laat zien met de stedelijke samenleving. Zij stelt vast dat de stichting voor de geplande tentoonstellingen samenwerkt met telkens weer andere maatschappelijke organisaties in Amsterdam. De programmalijn Uproot bijvoorbeeld voorziet in samenwerking met de Amsterdamse onderzoeksgroep OILab (Open Intelligence Lab) voor de expositie Beyond the Evidence - The War on Knowledge, waarin discussies over het visualiseren van ‘bewijs’ centraal staan. OILab is een collectief van interdisciplinaire onderzoekers dat online politieke subculturen onderzoekt. De commissie ziet dit partnerschap als passend bij het doel en thema van deze expositie. In het licht van de verbinding met de stad waardeert de commissie verder dat Framer Framed binnen de programmalijn We curate ruimte biedt aan lokaal en jong talent in de buurt. Samen met TAAK, een collectief dat kunstprojecten in het publieke domein initieert en produceert, worden buurtbewoners betrokken bij het opdrachtgeverschap voor kunst in de openbare ruimte. 

Framer Framed heeft een werkplaats (Molenwijk) in Noord en wil in Buikslotermeer een tweede werkplaats openen in Buurtkamer De Kleine Wereld. Ook laat de organisatie de resultaten van lokaal ingezette samenwerkingen zien in haar pand in stadsdeel Oost.
De commissie vindt dat Framer Framed overtuigend laat zien dat zij bijdraagt aan de stedelijke spreiding van het cultuuraanbod door zich aan stadsdeel Oost en Noord te verbinden. De stichting laat zich hierbij leiden door de stelling van filosoof Etienne Balibar dat grenzen en grensgebieden de laboratoria of werkplaatsen van een toekomstig burgerschap vormen. De commissie vindt dat de stichting Balibars uitgangspunt in de praktijk brengt door het betrekken en enthousiasmeren van lokale bewoners. 

De commissie ziet het accent Wereldstad overtuigend uitgewerkt terug in de programmering van Framer Framed. De commissie constateert dat er sprake is van internationale samenwerking en uitwisseling met curatoren en instellingen in het buitenland die relevant zijn voor zowel Framer Framed als voor Amsterdam. Een goed voorbeeld hiervan is het meerjarig kunstproject On-Trade-Off. Voor dit project over grondsttoffendelving en de internationale handel in grondstoffen werkt Framer Framed samen met partners in België (Z33 in Hasselt) en in Congo (Picha Lubumbashi). De kunstwerken van onder andere Jean Katambayi, Georges Senga, Daddy Tshikaya, Sammy Baloji, Marjolijn Dijkman, Maarten Vanden Eynde en Musasa zullen voortkomen uit kennis- en onderzoeksmateriaal dat gedeeld wordt als open source - dus vrij toegankelijke - kennisbank. 

Uitvoerbaarheid

De commissie beoordeelt de uitvoerbaarheid als voldoende.
De commissie ziet de plannen van Framer Framed als realistisch en uitvoerbaar. Op artistiek-productioneel en zakelijk vlak beschikt de organisatie volgens de commissie over de benodigde deskundigheid om de voornemens uit te voeren. De werkwijze van de organisatie is een voortzetting van de huidige manier van werken. De commissie vindt de omvang van het plan in relatie tot de omvang van de organisatie passend. Zo vindt de commissie dat Framer Framed de afgelopen jaren bewezen heeft een uitgebreid programma neer te kunnen zetten dat zich tot de lokale, nationale en internationale kunstsector verhoudt.

De commissie vindt de bedrijfsvoering van Framer Framed gezond. Zij constateert dat de organisatie met succes gewerkt heeft aan financiële versteviging. Zodoende is de stichting nu beter in staat om aan haar verplichtingen te voldoen. Daarnaast waardeert de commissie dat de stichting in een vrij korte periode het eigen vermogen heeft weten te verhogen. Niettemin vindt commissie dat het eigen vermogen nog steeds krap is ten opzichte van het gevraagde subsidiebedrag en ten opzichte van de totale begrote exploitatie. Zij is van mening dat risico’s voortvloeiend uit de exploitatie daardoor moeilijk kunnen worden opgevangen.

De begroting is volgens de commissie ambitieus en gedeeltelijk passend en realistisch. De organisatie ziet een verdrievoudiging van de exploitatie in de komende periode. Ondanks het feit dat Framer Framed de afgelopen jaren met weinig middelen grote stappen heeft gezet, vindt de commissie de geraamde groei fors. De financieringsmix leunt daarbij vooral op het AFK en het ministerie van OCW. De commissie is van mening dat bij een inhoudelijke groei ook een andere financieringsmix past, met meer aanvullende middelen en een beter gespreide financiering. De groei in activiteitenlasten en personeelslasten is volgens de commissie passend bij de omvang van de voornemens en bij het streven van de stichting om Fair Practice toe te passen. De commissie vindt het positief dat Framer Framed voor haar medewerkers de richtlijn loongebouw presentatie-instellingen voor beeldende kunst wil toepassen. 

De commissie vindt het marketingplan realistisch en passend bij de wens om een breder en in het bijzonder jonger en cultureel diverser publiek te bereiken. Zo zoekt de stichting verbinding met sleutelfiguren en organisaties uit de jongerencultuur, subculturen en studentenpubliek om de doelgroep van 20 tot 35 jaar te bereiken. Deze sleutelfiguren en organisaties, waaronder de Hmmm, RCMC, Cultuurhuis Oost, (A)WAKE en Stichting Granate, zijn volgens de commissie goed gekozen. Zij weten wat hun achterban van jongeren beweegt en hoe jongeren te bereiken zijn. Op basis hiervan, en kijkend naar de brede mix van exposities, events, programma’s en workshops, is de commissie ervan overtuigd dat Framer Framed haar doelgroep zal weten te bereiken.  

Diversiteit en inclusie

De commissie beoordeelt de bijdrage aan diversiteit en inclusie als zeer goed.
De commissie vindt het positief dat culturele diversiteit en inclusie verankerd is in het programma van de stichting. De voornemens van de stichting dragen volgens de commissie artistiek-inhoudelijk bij aan de culturele diversiteit in het cultuuraanbod van Amsterdam, omdat Framer Framed expliciet kiest voor het betrekken van cultureel diverse makers uit binnen- en buitenland. Voor de tentoonstelling Digital Earth bijvoorbeeld, werkt de stichting samen met Strelka Institute (Moskou), Ashkal Alwan (Beirut) en Ker Thiossäne (Dakar). In deze tentoonstelling staat de transitie in de fossiele economie van kolen als dominante energiebron naar elektriciteit centraal en zijn cultureel diverse kunstenaars als Otobong Nkanga, Monira Al Qadiri, Liu Chang, Adriana Bustos en Qiu Zhijie betrokken. 

De combinatie van de tentoonstellingskeuzes, Werkplaats Molenwijk, de nieuw te openen werkplaats in Buikslotermeer en de samenwerkingspartners, geeft de commissie het vertrouwen dat Framer Framed zal bijdragen aan het bereiken van een cultureel divers samengesteld publiek. De organisatie is op dit gebied effectief gebleken. Eerder behaalde bezoekersresultaten laten zien dat Framer Framed vooral goed scoort bij een jonge doelgroep van 18 tot 34 jaar. De stichting werkt in Noord en Oost samen met ‘community engagement coördinatoren’ die lokaal geworteld zijn en die volgens de commissie de vertaalslag kunnen maken van het programma naar een lokaal publiek en vice versa. 

Volgens de commissie is de culturele diversiteit in het stichtingsbestuur, de raad van toezicht van de stichting en het team van Framer Framed overtuigend gewaarborgd. De stichting voert sinds 2017 een actief personeelsbeleid op basis van de Code Culturele Diversiteit. Bij haar bestuurs- en personeelssamenstelling kijkt de organisatie actief naar diversiteit qua leeftijd, opleiding, sekse, LGBT en etnisch-culturele achtergrond. Verder waardeert de commissie dat de stichting investeert in mogelijkheden voor jonge cultureel diverse mensen om zich als maker of curator te ontwikkelen en te presenteren. Framer Framed kiest hiervoor sterke en ervaren partners zoals MAMA in Rotterdam, De Ateliers, Rijksakademie voor Beeldende Kunst en diverse Amsterdamse lokale partners, zoals BOOST voor vluchtelingen, Solid Ground Movement en Nowhere.

Conclusie

De commissie adviseert de aanvraag van Stichting Framer Framed te honoreren met het gevraagde subsidiebedrag van € 325.000 per jaar.

De aanvraag is beoordeeld binnen de adviescommissie BFNA.