NeverLike

Inleiding

NeverLike produceert het werk van choreograaf Keren Levi. Zij is een interdisciplinair werkende choreograaf die (live) muziek, video en technologie integreert met dans. Levi werkt ook als docent en adviseur voor collega’s en initieert projecten buiten het theatercircuit. In Amsterdam spelen de voorstellingen onder andere in Frascati maar ook als ‘dansinterventies’ op locatie. NeverLike organiseert een contextprogramma van residenties, workshops en lezingen onder de noemer AROUND. Daarnaast geeft NeverLike aan bij te dragen aan de dans- en performance scene in Amsterdam, als initiatiefnemer van artistieke uitwisseling en kennisdeling via onder andere BAU, de Come Together-bijeenkomst en het programma Polyphonic Songs. NeverLike is partner in het nieuwe netwerk GREENHOUSE, het samenwerkingsverband met Veem House for Performance, Nicole Beutler Projects, BAU en Boogaerdt/VanderSchoot. Tevens organiseert NeverLike een innovatietraject ter versterking van de praktijk van individuele makers: het MakersCluster.

Voor de periode 2021-2024 ligt de inhoudelijke focus op dans en beweging als kern van het interdisciplinaire werk. Eerder gebruikte thema’s zullen worden uitgewerkt in nieuw werk, onder meer op locatie. NeverLike produceert in de komende periode vier dansvoorstellingen: producties in het theater (IN/) plus dansinterventies of onderzoek op locatie (OUT/). 
Keren Levi wil de zeggingskracht van haar dans en beweging vergroten door ontmoetingen te ensceneren met publiek. Daarnaast maakt NeverLike het talentontwikkelingsprogramma AROUND/ tot een jaarlijks terugkerende activiteitenlijn. Dit uit zich in deelname in GREENHOUSE, in Levi’s soloperformance, contextprogramma The Daily Dance en het wekelijkse trainingsprogramma Women’s Bower.  

NeverLike ontvangt een vierjarige subsidie binnen het Kunstenplan 2017-2020 van € 53.046 per jaar (incl. indexatie 2020).
Voor de periode 2021-2024 vraagt de organisatie bij het AFK een bijdrage van gemiddeld 
€ 110.000 per jaar in het kader van het Kunstenplan.

Artistiek belang

De commissie beoordeelt het artistiek belang als voldoende.
NeverLike heeft een sterke artistieke eigenheid. Choreograaf Levi werkt vanuit haar kenmerkende analytische, speelse en intuïtieve blik. Zij zoekt de grenzen op van dans in relatie tot video, tekst, nieuwe muziek en (performance)kunst. Meestal gaat daar uitgebreid (vorm)onderzoek aan vooraf, dat terug te zien is in de voorstellingen. Het werk van Levi heeft een hoge mate van abstractie en kenmerkt zich door minimalisme, herhalingen en een performatief karakter, hetgeen haar artistieke signatuur in de ogen van de commissie mede bepaalt. 
Levi zoekt samenwerkingen met (gerenommeerde) kunstenaars waardoor een eigenzinnige interdisciplinaire praktijk is ontstaan. Het leverde afgelopen periode volgens de commissie conceptuele, intellectuele en tegelijk visueel verrassende voorstellingen op, waarbij een eigen universum werd gecreëerd met een steeds grotere rol voor nieuwe muziekcompositie. 
De artistieke eigenheid van de plannen voor de komende periode vindt de commissie niet sterk naar voren komen. Levi wil de komende periode meer het accent leggen op dans en beweging in het interdisciplinaire werk, maar de commissie krijgt nog geen beeld hoe dat er in de producties uit zal zien. Feminisme, gender en ecologie zijn al jaren belangrijke thema’s in het werk van Levi. Juist nu deze onderwerpen maatschappelijk weer volop aandacht krijgen, mist de commissie in de plannen voor de komende periode een verdiepende vertaling van deze thematiek en wat Levi specifiek wil laten zien in haar voorstellingen. De summiere beschrijving maakt het lastig voor de commissie om de plannen voor de nieuwe producties te beoordelen. 

De commissie beschouwt Levi als een maker met een specifiek (vak)publiek dat geïnteresseerd is in performance en dans, zoals studenten van de performance-opleidingen en de makers-scene in Amsterdam en Nederland. Dit publiek komt ook af op de voorstellingen in Frascati en naar verwachting bij het bestaande festival Come Together dat Levi in de komende periode voor het eerst organiseert in het kader van GREENHOUSE. Voor deze goed geïnformeerde, trouwe en vaak professionele achterban vervult Levi een belangrijke rol als docent, initiatiefnemer en adviseur waarmee ze inhoudelijke impact heeft op deze groep. 
De artistieke betekenis van de nieuwe plannen voor ander beoogd publiek, van meer reguliere theaterbezoekers, komt beperkt naar voren. De commissie herkent uit de plannen dat NeverLike actief zoekt naar nieuwe perspectieven en presentatievormen voor de dans, ook in de openbare ruimte. In de voorstellingen krijgt de toeschouwer daarbij een vrije, associatieve belevingswereld voorgezet. Er wordt geen eenduidige betekenis opgedrongen, hetgeen de commissie vindt passen bij wat NeverLike bij het publiek teweeg wil brengen. De keerzijde daarvan is dat het werk niet altijd evenveel duidelijkheid geeft in de nieuwe perspectieven die NeverLike wil presenteren. Omdat de nieuwe producties heel verschillend zijn, is de betekenis die de artistieke keuzes zullen oproepen bij het beoogde publiek niet goed te voorspellen. De commissie vindt de wijze waarop NeverLike haar publiek inhoudelijk aan wil spreken daarmee een aandachtspunt. De interventies in de openbare ruimte lenen zich in haar optiek wel goed voor het verrassen van het publiek met nieuwe presentatievormen van dans. 
De keuze om komende periode een voorstelling te maken voor een jong publiek van 4+ ziet de commissie daarnaast als een mogelijkheid om Levi’s werk toegankelijker te maken voor deze beoogde, bredere doelgroep. Eerder werk van Levi voor een jong publiek wist op een sprankelende wijze te communiceren en de commissie verwacht dat het speelse en intuïtieve van de danstaal van Levi hierbij ook nu goed tot zijn recht zal komen. 

NeverLike bestaat al bijna 20 jaar. De artistieke ontwikkeling van het gezelschap vindt de commissie in een duidelijke lijn verlopen: de beoogde ontwikkeling voor komende periode is inhoudelijk gerelateerd aan het onderzoek dat in de voorgaande periode plaats vond. NeverLike bouwt thematisch voort op eerdere ervaringen. Eerdere producties geeft Levi een nieuwe vertaling met een nieuwe context, zoals Departing Landscapes uit 2018 in een nieuwe vorm leidt tot de productie There She Is in de komende periode. De artistieke ontwikkeling krijgt verder gestalte met het locatiewerk en de interventies in de stad, een verdieping in multi- en interdisciplinaire samenwerking (dans met muziek), aangevuld met nieuwe elementen zoals het nieuwe circus. Tevens gaat NeverLike zich meer richten op de samenwerking met podia en het uitbouwen van (inter)nationale relaties en publiek. 
De commissie vindt in het plan de reflectie op Levi’s eigen artistieke ontwikkeling als maker daarentegen beperkt. Het wordt de commissie niet geheel duidelijk welke kwaliteiten Levi als choreograaf in komende periode nastreeft. 

Belang voor de stad

De commissie beoordeelt het belang voor de stad als voldoende.
NeverLike heeft een aantal projecten op stapel staan waarmee geprobeerd wordt om de verbinding met de stedelijke samenleving te versterken. De dansminiaturen op locatie van programmalijn Touring the City zijn daar een goed voorbeeld van, net als de dansinstallaties bij afdelingen van de OBA. Ook de korte stukken van POMP die op publieke locaties in de wijken zullen worden gedanst zijn erop gericht om praktisch verbinding te maken met bewoners. De concrete uitwerking is nog wel beperkt. Uit het plan blijkt niet dat er daadwerkelijk contact gemaakt gaat worden met de bewoners van de stad, op een manier die verder gaat dan hen in aanraking brengen met het werk van NeverLike.  

De optredens van NeverLike vinden voor het grootste deel plaats voor publiek in stadsdeel Centrum, in Frascati. Een klein aantal activiteiten wordt in Nieuw-West, Oost en West uitgevoerd. Voor de meeste interventies en dansminiaturen in publieke ruimtes moeten de locaties nog worden vastgesteld. Daarmee is op dit moment nog onduidelijk in hoeverre NeverLike met deze activiteiten de komende periode gaat bijdragen aan de spreiding van het cultuuraanbod in de stad. Daarmee vindt de commissie de bijdrage aan de spreiding van aanbod en publiek in de stad nog beperkt.

NeverLike heeft als eigen accent gekozen voor het thema Wereldstad, vanwege de internationale context van de dans en performancekunst die voor haar werk van belang is. De commissie vindt de keuze voor dit thema passend bij de activiteiten van NeverLike, al is het niet erg uitgewerkt. NeverLike verbindt zich met het internationale circuit van de School voor Nieuwe Dansontwikkeling, waar Levi workshops geeft, en levert een bijdrage aan internationale uitwisseling in de activiteiten We Live Here en AIR binnen het netwerk GREENHOUSE. Daarnaast geeft NeverLike aan dat ze via GREENHOUSE verder aansluiting wil vinden met internationale netwerken, vernieuwing wil bestendigen en talent voor Amsterdam verder wil brengen en vasthouden. Wat NeverLike hieraan concreet gaat bijdragen in GREENHOUSE wordt uit het plan niet duidelijk. 

Uitvoerbaarheid

De commissie beoordeelt de uitvoerbaarheid als zwak.
De plannen voor 2021-2024 zijn talrijk. Behalve de producties en locatieprojecten staan er ook nog residenties gepland, gekoppeld aan onderzoek. Omdat het geheel met een kleine organisatie moet worden uitgevoerd, heeft de commissie kanttekeningen bij het realisme en de uitvoerbaarheid van het plan. Ook is het team van NeverLike nog niet compleet. Volgens het plan wordt aanvulling gezocht in de vorm van een marketingmedewerker en er zijn meer uren nodig voor de kernmedewerkers. Dit vindt de commissie een goede stap omdat de organisatie dan in omvang en vaardigheden beter gaat passen bij de voorgenomen activiteiten. De grotere projecten zullen worden gerealiseerd met coproducenten, wat een verstandige keus is. De commissie ziet nog weinig terug hoe NeverLike zorg zal dragen voor de afzet van het werk, zeker in relatie tot de complexiteit en omvang van de plannen. Daarmee vindt de commissie nog niet de juiste deskundigheid op gebied van de verkoop van de voorstellingen gewaarborgd.  
Het idee om met Dadodans en SHARP faciliteiten te delen en kennis over bedrijfsvoering uit te wisselen vindt de commissie een goede zet, maar hiervoor zijn nog geen concrete stappen gemaakt. Ook het MakersCluster dat is bedoeld om een online werkomgeving op te zetten waar expertise kan worden gedeeld, is nog in ontwikkeling. Of het omvangrijke plan realistisch en uitvoerbaar is, hangt mede af van de versterking van de organisatie en aangetrokken expertise. Daarin is echter nog veel onzeker, nog in de startblokken of nog niet concreet. NeverLike is tevens partner in GREENHOUSE, het nieuwe talentontwikkeling netwerk met Veem House for Performance, Nicole Beutler Projects, BAU en Boogaerdt/VanderSchoot. Binnen GREENHOUSE vervult Levi een inhoudelijke rol via de redactieraad, als curator van Come Together en als coach van jong talent. Het wordt de commissie niet duidelijk wat het voor NeverLike organisatorisch en financieel betekent om binnen het netwerk GREENHOUSE te kunnen opereren. 

De bedrijfsvoering van de organisatie is in de ogen van de commissie niet gezond genoeg om de plannen tot uitvoering te brengen en de organisatie op lange termijn effectief te laten functioneren. De commissie constateert dat de afgelopen jaren continuïteit en menskracht ontbraken in de organisatie en dat NeverLike financieel te afhankelijk was van fondsen. Volgens NeverLike leidde dit tot hoge werkdruk onder het personeel. Het team kreeg de ureninzet ten behoeve van realisatie van de plannen in afgelopen periode niet volledig betaald. Het plan maakt niet duidelijk hoe het bestuur hier op heeft ingegrepen, waarmee in de ogen van de commissie een risico ontstaat voor de continuïteit in de toekomst. In de huidige vorm is de bedrijfsmatige staat van de organisatie volgens de commissie niet stevig genoeg om de plannen uit te voeren.
De commissie ziet in de aanvraag een behoorlijke schaalsprong in het aantal producties en ook het aantal presentaties ervan ten opzichte van afgelopen periode, die niet in het plan is toegelicht. De commissie ziet het als een risico dat niet is aangegeven hoe NeverLike de schaalsprong in activiteiten en bezoek in Amsterdam ten opzichte van voorgaande periode financieel gaat dragen. Er is als risicostrategie beschreven dat wanneer er geen subsidie van het Fonds Podiumkunsten, AFK of van private fondsen komt, er een aantal projecten niet gerealiseerd zal worden. Dit geeft de commissie echter geen inzicht in de bedrijfsmatige aanpak voor de komende jaren.

De commissie beschouwt de begroting als niet realistisch en niet passend bij de plannen, omdat deze niet inzichtelijk is. Zo is onder andere de opbouw van de personeelsposten niet helder en zijn er veel projecten met relatief hoge kosten, die niet duidelijk zijn toegelicht. De commissie vindt deze hoge kosten niet in verhouding tot de hoeveelheid en de aard van de presentaties. NeverLike maakt zich opnieuw sterk afhankelijk van de gevraagde bijdragen bij het Fonds Podiumkunsten en bij het AFK, waarbij bij het AFK het dubbele subsidiebedrag ten opzichte van de toegekende subsidie van voorgaande periode wordt aangevraagd. De commissie acht dit laatste niet in verhouding met het geplande aantal producties en uitvoeringen. De verhoging in de begroting wordt nu voornamelijk opgevangen door de subsidieaanvragen bij de fondsen. De commissie constateert dat de publieksinkomsten zeer laag zijn, wat lijkt te duiden op lage uitkoopsommen. De commissie verwacht meer initiatief van NeverLike om dit te verhogen. Door deze lage publieksinkomsten in relatie tot het hoge aandeel subsidies is de financieringsmix niet in balans. 

Het marketingplan is in ontwikkeling. De commissie vindt het op dit moment nog niet realistisch en passend om het beoogde bredere publiek te bereiken.
NeverLike beschrijft weliswaar verschillende doelgroepen die variëren van kinderen en jongeren tot aan professionele makers, echter de aanpak om deze groepen te benaderen is erg globaal. Via de interventies in de publieke ruimte en het geven van lessen en workshops hoopt het gezelschap nieuw publiek aan zich te kunnen binden. Dit is arbeidsintensief, en de precieze aanpak moet nog uitgewerkt worden door de aan te trekken marketingmedewerker. Er zal publieksonderzoek gedaan worden en een betere branding- en marketingstrategie worden ontwikkeld. De commissie vindt het een goede stap dat NeverLike de zichtbaarheid richting afnemers en publiek wil vergroten. Er ligt daarvoor nu echter een te algemeen PR-verhaal zonder goed uitgedachte strategie. De beschreven marketingmiddelen, waaronder het contextprogramma, social media en kortingen voor Touring the City bezoekers zijn merendeels gericht op publiek dat al bij een activiteit aanwezig is of het gezelschap al kent. De commissie is daarmee niet overtuigd dat de beoogde grote stijging in publieksaantallen ten opzichte van voorgaande periode met het beschreven marketingplan zal worden behaald. 

Diversiteit en inclusie 

De commissie beoordeelt de bijdrage aan diversiteit en inclusie als zwak.
Het plan draagt beperkt bij aan de culturele diversiteit van het Amsterdamse cultuuraanbod.
De eerdere productie TO VOICE en de film OTHERHAND waren gemaakt met een heel diverse cast. Met de nieuwe OUT-programmalijn zet NeverLike in de komende periode in op de ontmoeting met een publiek buiten de context van het theater. Daarvoor zal samenwerking gezocht worden met relevante partners in de stadsdelen West en Oost en met de OBA. NeverLike heeft hiervoor geen concrete opzet geformuleerd en verbindt er nog geen inhoudelijke vertaling aan, al verwacht de commissie dat hier wel kansen liggen om een bijdrage te leveren aan de culturele diversiteit van het aanbod. 

De commissie ziet geen overtuigend plan om bij te kunnen dragen aan het bereiken van een cultureel divers samengesteld publiek in de stad. De OUT-activiteiten zijn voor NeverLike de sleutel om diverser publiek te bereiken. NeverLike leunt daarvoor op de steun van samenwerkingspartners met meer expertise, maar heeft geen eigen uitgewerkte aanpak geformuleerd waarmee substantiële resultaten kunnen worden verwacht. Hier mist de commissie reflectie en een proactieve houding van NeverLike. 

NeverLike werkt met internationale performers met uiteenlopende achtergronden. Deze zijn niet per se cultureel divers. De relatieve homogeniteit houdt volgens NeverLike verband met het specifieke, vernieuwende karakter van het werk. Vanwege het OUT-programma op locatie gaat ze uitbreiding van de bestuurlijke expertise in het maatschappelijk domein zoeken en verbreding van de culturele diversiteit in het bestuur. Dit is in de ogen van de commissie nog erg vrijblijvend. Daarmee is er in de ogen van de commissie nog geen overtuigend plan voor het vergroten van de diversiteit van het personeelsbestand en bestuur.

Conclusie

De commissie vindt de financieringsmix niet evenwichtig en het gevraagde subsidiebedrag aan het AFK niet in verhouding met de publieksinkomsten. De beoogde forse schaalvergroting in publieksaantallen wordt daarnaast niet ondersteund door een gedegen marketingplan, dan wel een plan voor de afzet van de voorstellingen. 
Hierom adviseert de commissie de aanvraag van NeverLike te honoreren op een subsidieniveau, dat meer in verhouding staat tot de groei van het publiek in Amsterdam. 
De commissie adviseert daarom de aanvraag van NeverLike daarom gedeeltelijk te honoreren met een bedrag van € 75.000 per jaar.  

De commissie constateert dat er na beoordeling van alle aanvragen onvoldoende budget beschikbaar is om de aanvraag te honoreren. 

De aanvraag is beoordeeld binnen de adviescommissie Dans.

Adviseur Peter van der Hoop en Peter Jansen hebben niet deelgenomen aan de beraadslaging.