Stichting ITS Festival
Inleiding
Sinds dertig jaar zet ITS Festival zich naar eigen zeggen in om het startpunt te zijn van de professionele carrière van jonge theatermakers. Tijdens ITS Festival wordt gedurende zes dagen in de Nes zoveel mogelijk werk getoond van afstuderende theatermakers. ITS Festival wil een essentiële schakel zijn in de keten van talentontwikkeling in de podiumkunsten. Door het samenbrengen van de nieuwe lichting op één plek kunnen de theatermakers, het werkveld en hun toekomstige publiek elkaar leren kennen. Het gezamenlijk presenteren van het werk van afstudeerders van verschillende scholen uit Nederland en België geeft volgens ITS Festival een beeld van een nieuwe generatie. ITS Festival wil meer zijn dan een festival alleen, namelijk ook een platform dat zorgt voor de ontmoeting en verbinding tussen de opleidingen en het veld en zo de doorstroming van talent verbeteren. Daar waar het bouwen aan een netwerk een achterban, een publiek en een carrière begint.
ITS Festival heeft zichzelf tot doel gesteld om met een compacte organisatie ook de komende vier jaar een eenvoudig maar doeltreffend festival te produceren. Op deze manier wil zij ook in de toekomst voor nieuwe generaties theatermakers fungeren als springplank.
De kern blijft hetzelfde: één editie per jaar met afstudeervoorstellingen uit Nederland en België. In de komende vier jaar wil ITS Festival de platformfunctie versterken door het netwerk te verbreden en het inhoudelijke programma en de dialoog te verdiepen.
ITS Festival ontvangt geen meerjarige subsidie binnen het Kunstenplan 2017-2020.
Voor de periode 2021-2024 vraagt de organisatie bij het AFK een bijdrage van gemiddeld € 70.000 per jaar in het kader van het Kunstenplan.
Artistiek belang
De commissie beoordeelt het artistiek belang als zwak.
De commissie vindt de artistieke eigenheid van het ITS Festival zeer beperkt. Het zesdaagse festival biedt afstuderende theaterprofessionals een podium om zich te kunnen presenteren. Het draait hierbij voornamelijk om de uitwisseling tussen jonge makers en de aansluiting met het veld. De commissie ziet niet terug hoe die uitwisseling op artistiek vlak plaatsvindt tussen makers en werkveld, behalve in de vorm van een netwerkfunctie. ITS is faciliterend aan de voorstellingen die door de studenten gemaakt en door de vier Nederlandse en drie Belgische opleidingen geselecteerd worden, zonder dat er een artistiek concept aan ten grondslag ligt waaruit blijkt welke dwarsdoorsnede de organisatie wil tonen of waar het specifiek op selecteert. Of de programmering prikkelend of verrassend is, is daarmee geheel afhankelijk van het aanbod van de opleidingen. Uit het plan spreekt vooral een motivatie voor de opleidingen om zich te willen profileren en geen duidelijke artistieke motivatie. De inhoud van randprogramma’s, die door de studenten zelf worden georganiseerd, zijn niet toegelicht, zodat ook daar geen specifieke artistieke lijn naar voren komt. Het gevolg is dat er op basis van het plan van ITS in de ogen van de commissie geen sprake is van een herkenbare overkoepelende artistieke signatuur van het festival.
De visie op wat ITS Festival voor wie vertoont is duidelijk voor wat betreft de deelnemers en studenten en hun achterban. ITS presenteert zich voornamelijk als een festival voor professionals, opleiders en studenten. Het plan sluit aan bij de culturele interesses van deze doelgroepen. Hun behoefte aan een verzamelmoment van voorstellingen van nieuw talent is helder. Voor studenten is het zinvol om de kans te hebben hun werk aan collega-studenten te laten zien en goed op de hoogte te zijn van wat anderen maken. Voor professionals en opleiders is het praktisch dat er één plek en één moment is waarop jonge makers zich aan hen presenteren. In hoeverre het festival artistieke betekenis voor de studenten heeft in het kader van hun talentontwikkeling wordt niet duidelijk in het plan beschreven, buiten dat het volgens de commissie een waardevol toonmoment en een netwerkgelegenheid met het werkveld is. Er is in het plan geen sprake van bijvoorbeeld bijzondere programma’s die de organisatie de talenten biedt voor artistieke verdieping gekoppeld aan het festival.
Het programma van het ITS Festival zal echter niet altijd overtuigend aansluiten bij de culturele interesses van de beoogde doelgroep van theaterliefhebbers die geïnteresseerd zijn in jonge makers. De meeste voorstellingen die op het festival te zien zijn worden gemaakt in een eindfase van de opleiding, gericht op de ontwikkeling van de student als maker. De voorstellingen zijn in deze fase niet per se gereed om deze doelgroep te tonen, en niet altijd vanzelf aansprekend voor dat publiek, omdat voorstellingen al snel rauw en ongepolijst overkomen. Bovendien laten opleidingen zich bij de selectie van voorstellingen niet leiden door de mate waarin voorstellingen aansluiten op de culturele interesses van het theaterpubliek, maar door de manier waarop zij zich aan de buitenwereld willen presenteren. Doordat de artistieke betekenis van het programma voor het beoogd theaterpubliek niet centraal staat vanwege de aard van het ITS festival, is de inhoudelijke impact van het festival voor de theaterliefhebber niet altijd evident.
De organisatie reflecteert uitgebreid op de voorgaande perioden en geeft aan het competitie-element te hebben vervangen voor uitwisseling en dialoog en hierop voort te willen bouwen. Zij is voornemens om de komende jaren verder door te ontwikkelen, bijvoorbeeld op basis van de behoefte die ze ziet om makende acteurs op te leiden. De commissie krijgt op basis van de plannen onvoldoende beeld hoe die doorontwikkeling eruit zal gaan zien en hoe de gesignaleerde behoefte vertaald wordt in de festivalopzet. Er worden aanzetten tot ideeën gegeven, zoals meer nadruk op de boodschap en zeggingskracht van de makers en ruimte voor crossovers. Maar deze worden te weinig concreet gemaakt om inzicht te krijgen in de artistieke ontwikkeling die de organisatie nastreeft.
ITS gaat niet in op de mogelijkheden voor de professionele ontwikkeling van de artistieke leiding en de uitvoerenden. Ook wordt weinig inzichtelijk wat het festival bijdraagt aan de ontwikkeling van de makers die als deelnemers aan het festival verbonden zijn, bijvoorbeeld wat het voor hun doorstroommogelijkheden betekent. Bovendien komt er naar het oordeel van de commissie geen werkelijk tweerichtingsverkeer tot stand tussen de deelnemers en het professionele veld. Makers presenteren zich zodat het professionele veld hen kan leren kennen, maar het plan bevat nauwelijks onderdelen waarop dit andersom ook gebeurt. Volgens de commissie is dit een gemiste kans voor de professionele ontwikkeling van nieuwe makers.
Belang voor de stad
De commissie beoordeelt het belang voor de stad als zwak.
ITS Festival verbindt zich naar het oordeel van de commissie niet op overtuigende wijze met de stedelijke samenleving. Zij werkt samen met zeven opleidingen. Er is volgens de commissie geen sprake van een meer inhoudelijke of praktische relatie met de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten dan met de andere opleidingen. Er is bijvoorbeeld niet voorzien in een structuur voor doorbegeleiding van talent van en naar andere ontwikkelplekken in de stad. ITS Festival verbindt zich ook niet met de bewoners of maatschappelijke organisaties van Amsterdam. Het festival zou daardoor volgens de commissie in principe ook in een van de steden van de andere kunstvakopleidingen kunnen plaatsvinden.
Het plan draagt niet bij aan stedelijke spreiding van het cultuuraanbod en het publieksbereik. Alle activiteiten van ITS Festival vinden plaats in het centrum van Amsterdam. De samenwerking met partijen op andere plekken in de stad (zoals Over het IJ Festival, Bijlmer Parktheater en De Meervaart) is gericht op het versterken van het netwerk en niet op de organisatie van activiteiten of bereik van publiek in andere stadsdelen gedurende het festival zelf.
ITS Festival heeft voor wat betreft het eigen accent gekozen voor het thema Wereldstad. Door de betrokkenheid van theateropleidingen in België, vindt internationale uitwisseling plaats tussen de makers. Binnen het SHIFTKEY netwerk met enkele andere internationale theaterfestivals heeft ITS Festival met steun van Creative Europe de gelegenheid om internationale programmeurs uit te nodigen naar het festival. Hiermee krijgen toekomstige theaterprofessionals de kans hun werk ook op andere festivals in Europa te spelen. Doordat de steun van Creative Europe voor dit netwerk maar loopt tot en met 2021, is in de ogen van de commissie de uitwerking van het thema Wereldstad in de komende periode beperkt.
Uitvoerbaarheid
De commissie beoordeelt de uitvoerbaarheid als zwak.
Het plan is dusdanig overzichtelijk en eenvoudig van opzet dat de commissie er van uit gaat dat de huidige organisatie, mede in het licht van zijn ervaring met het organiseren van het festival, het zal weten te realiseren. De commissie constateert geen wijzigingen in de werkwijze voor komende periode en daarnaast kan de organisatie rekenen op steun van veel vrijwilligers. De staf heeft naar oordeel van de commissie voldoende kennis en vaardigheden in huis om de studenten van de opleiding te kunnen ondersteunen en faciliteren bij het tonen van hun werk en het mede organiseren van het festival. Een kanttekening plaatst de commissie bij het feit dat er nog een vacature is voor de artistiek coördinator, die de in het plan beschreven artistieke koers moet gaan uitvoeren. Deze voor het festival wezenlijke vakmatige deskundigheid is daardoor nu binnen de organisatie nog niet belegd. De bestaande samenwerkingen met Over het IJ en Via Rudolphi die talent selecteren voor respectievelijk het zeecontainerprogramma en Het Debuut worden ook in komende periode gecontinueerd.
Een kwetsbaar punt is de bedrijfsvoering van de stichting, die op dit moment niet gezond genoeg is om de organisatie effectief te kunnen laten functioneren op langere termijn. Er is maar een klein eigen vermogen en er is geen sprake van een financiële buffer om tegenvallende resultaten of tegenslagen het hoofd te bieden. Met name de mate waarin de aanvrager op termijn aan betalingsverplichtingen kan voldoen, is een aandachtspunt. ITS Festival benoemt zelf dat ze zich op allerlei gebieden in de bedrijfsvoering zal moeten herpakken, bijvoorbeeld op het gebied van de Governance Code Cultuur en op het gebied van fair pay. Maar in de aanvraag is hier geen plan van aanpak ofwel inzicht in risico’s voor opgenomen.
De begroting is volgens de commissie passend bij het plan, voor zover het de kosten voor het team en de uitbreiding daarvan betreft. De financiële onderbouwing voor deze uitbreiding is helder en acht de commissie ook noodzakelijk om ITS Festival een gedegen toekomst te bieden. De personele lasten worden veel hoger, onder andere door een eerlijker directie-verloning en door de aanstelling van coördinatoren. De commissie onderschrijft deze noodzaak.
Aan de inkomstenkant vindt de commissie de begroting niet realistisch. Er wordt rekening gehouden met een aanzienlijke toename van publieksinkomsten. Vanwege tegenvallende resultaten in het verleden vindt de commissie deze beoogde groei in publieksbereik erg optimistisch en niet onderbouwd. Het risico bestaat dat bij tegenvallende inkomsten in de personele lasten geschrapt moet gaan worden, net als in het verleden. Wat de commissie opvalt in het dekkingsplan is dat de organisatie zwaar leunt op de subsidie van het AFK. Behalve een relatief bescheiden bijdrage van de opleidingen, zijn er geen noemenswaardige andere inkomsten waarmee de plannen gedekt kunnen worden. Mede in het licht van de beperkte binding van het festival met Amsterdam, vindt de commissie de financieringsmix daardoor niet in balans.
De commissie vindt het marketingplan niet realistisch en niet passend om het beoogde publiek te bereiken. ITS Festival richt zich op de theaterstudenten, theaterprofessionals, fijnproevers en liefhebbers, jong publiek en studenten en familie en vrienden. Het festival ambieert een grote groei in publieksbereik maar geeft niet aan hoe het deze groei wil bewerkstelligen. In het marketingplan ontbreekt een strategie die een toename in publiek aannemelijk zou kunnen maken. De theaterstudenten zijn veelal zelf deelnemer en ontwikkelen ook de communicatie-uitingen mee. De organisatie geeft voor de andere doelgrepen geen actieve of realistische marketingaanpak weer. Professionals zullen worden uitgenodigd vanuit een database, waaraan de organisatie nog bouwt om deze publieksgroep te laten groeien. De reguliere theaterbezoeker wordt benaderd via We Are Public, Frascati en De Brakke Grond en voor de jonge bezoeker en studenten wil men nog een strategie met de theaterstudenten bepalen. Omdat het plan voor ITS Festival inhoudelijk niet direct anders is ten opzichte van het verleden, moeten er volgens de commissie andere nieuwe wegen gevonden worden voor de beoogde groei.
Diversiteit en inclusie
De commissie beoordeelt de diversiteit en inclusie als onvoldoende.
Het plan van ITS Festival draagt volgens de commissie in artistieke zin niet bij aan culturele diversiteit van het Amsterdamse cultuuraanbod. Het programma wordt samengesteld aan de hand van selecties van de betrokken opleidingen. Voor wat betreft de diversiteit in dit aanbod is ITS Festival daardoor afhankelijk van het aanbod van het kunstvakonderwijs. ITS Festival voert hier geen proactief beleid op, door zo meer cultureel divers aanbod te kunnen tonen. Dit had zij bijvoorbeeld kunnen doen door het openstellen van het festival voor studenten van mbo-theateropleidingen en autodidacten of samenwerking met cultureel diverse partners. Ook geeft ITS Festival er geen blijk van dat het gesprek met de opleidingen is gevoerd ten behoeve van een impuls op dit vlak.
Het huidige publiek van het ITS Festival bestaat voornamelijk uit professionals, studenten en liefhebbers. Dit is een relatief homogene groep met een weinig cultureel diverse samenstelling. ITS Festival benoemt geen mogelijkheden om bij te dragen aan het bereiken van een cultureel divers samengesteld publiek in de stad. Het is haar verwachting dat de geselecteerde voorstellingen zullen leiden tot een divers programma, dat aantrekkelijk is voor een cultureel divers publiek. Ook zijn er voornemens om met partners samen te gaan werken die een cultureel diverse achterban hebben. Maar deze intenties worden niet verder uitgewerkt en er worden geen concrete acties omschreven om dat publiek naar het festival te trekken. Daarmee vindt de commissie deze plannen nog te vrijblijvend.
Het ITS Festival heeft naar het oordeel van de commissie geen duidelijke visie op en geen overtuigend plan voor diversiteit van het personeelsbestand en het bestuur. Hoewel de organisatie aangeeft het belangrijk te vinden, stelt zij dat de diversiteit vooral gezocht moet worden in de samenstelling van het publiek en de programmering. Men heeft zich wel voorgenomen bij de werving van de nieuwe artistiek directeur en coördinator te letten op de cultureel diverse samenstelling van de organisatie. Maar er wordt verder niet ingegaan op de profielen en werving van deze nieuwe medewerkers.
Conclusie
De commissie adviseert op grond van bovenstaande overwegingen om de aanvraag van Stichting ITS Festival niet te honoreren.
De aanvraag is beoordeeld binnen de adviescommissie Theater.