Stichting Calefax

Inleiding

Het Calefax Rietkwintet ontstond 35 jaar geleden als muziekgroep van vijf middelbare scholieren en is uitgegroeid tot een ensemble met een internationale carrière. Er worden jaarlijks 75 concerten op zowel nationale als internationale podia georganiseerd. Het ensemble geeft les aan jonge musici wereldwijd, op conservatoria en universiteiten. Naast het uitbrengen van eigen muziek geeft het ensemble de bladmuziek van hun arrangementen uit in eigen beheer. Het kwintet is opdrachtgever voor verschillende componisten in binnen- en buitenland. Calefax is ambassadeur van de ensemblevorm rietkwintet en is initiatiefnemer van het World Wide Reed Quintet Network dat ongeveer 40 rietkwintetten wereldwijd telt.
Voor de periode 2021-2024 specificeert Calefax vijf soorten activiteiten. Als eerste de concertprogramma's. Hierbij staat het ensemble als kwintet op het podium en gaat op tournee langs grote en kleinere muziekpodia, in binnen- en buitenland. Deze programma's zijn sterk thematisch van aard, zoals bijvoorbeeld het programma Landverhuizers. Ten tweede zijn er de samenwerkingen op kleinschalig niveau. Hierbij treedt het ensemble op met gastmuzikanten of werkt met kunstenaars uit andere disciplines, zowel nationaal als internationaal. Deze programma’s worden uitgevoerd in concertzalen, theaters en/of op festivals. Voorbeelden hiervan zijn; Song of the Reed met Iraanse zanger Mohammad Motamedi en Battle; Bach vs Händel met theatermaker Titus Tiel Groenestege. Ten derde worden de samenwerkingen in coproducties genoemd. Dit zijn grotere projecten met coproducerende partners zoals Oerol en Cappella Amsterdam. Ten vierde beschrijft Calefax de jeugdproducties (reprises en nieuwe producties) met onder andere het Koninklijk Concertgebouw en het Van Gogh Museum. Tenslotte noemt de aanvrager de talentontwikkelingsactiviteiten in samenwerking met onder andere het Koninklijk Conservatorium Den Haag.

Stichting Calefax ontvangt een vierjarige subsidie 2017-2020 binnen het Kunstenplan van   
€ 39.254 per jaar (inclusief indexatie 2020).
Voor de periode 2021-2024 vraagt de organisatie bij het AFK een bijdrage van gemiddeld    
€ 45.000 per jaar in het kader van het Kunstenplan.

Artistiek Belang

De commissie beoordeelt het artistiek belang als goed.
De commissie constateert dat Calefax het rietkwintet als zelfstandig opererend ensemble (naast het strijkkwartet en pianotrio) heeft uitgevonden, gepositioneerd en op de internationale kaart gezet heeft. In vrijwel alle werelddelen heeft deze ensemblevorm navolging gevonden. Calefax is de voortrekker van deze specifieke ensemblebezetting. Het kwintet speelt bewerkingen en nieuw gecomponeerd repertoire uit diverse muziekstijlen en -perioden en zoekt voortdurend naar nieuwe theatrale presentatievormen om de communicatie met het publiek van nieuwe originele impulsen te voorzien. De komende vier jaar gaan zij voort op de ingeslagen weg met nieuwe producties met eigen gecomponeerde stukken en samenwerkingen. De commissie is van mening dat Calefax een herkenbare artistieke signatuur heeft, maar er geen baanbrekende veranderingen of verrassingen te wachten staan voor de komende periode. De programmering over het geheel gezien vindt de commissie continu interessant en prikkelend doordat Calefax met iedere productie een aanstekelijk concert presenteert dat op allerlei manieren (muzikaal, theatraal, lokaal, visueel, tekstueel) bijdraagt aan de opbouw van het repertoire voor rietkwintet.

Calefax heeft met iedere artistieke keuze in zijn programma een ander en eigenstandig publiek voor ogen. Of het nu de miljoen volgers van Adam Neely, Johan de Meij spelers of oude muziek aficionado´s zijn: Calefax weet naar het oordeel van de commissie zijn publiek altijd te bereiken en te raken. De commissie vindt dat het kwintet er veel aan doet om zijn publiek goed te (leren) kennen en waardeert dat. Het meerjarige en grootschalige professionele publieksonderzoek dat het kwintet de afgelopen jaren heeft uitgevoerd (het Continu Publieksonderzoek van Hendrik Beerda Brand Consultancy) heeft waardevolle informatie opgeleverd over de muzikale wensen van het publiek. De klassieke muziek en klassieke muziekliefhebbers vormen de grootste doelgroep voor het kwintet. Voor deze doelgroep heeft Calefax een overtuigende visie ontwikkeld met aansprekend repertoire. Desondanks is het ensemble zich bewust van de nog steeds bestaande (hoge) drempel voor klassieke muziek. De wens om een diverser publiek te bereiken is groot. De commissie vindt het interessant dat de samenwerkingen die het ensemble aangaat met onder andere theatermakers vaak drempelverlagend werken. 

Het ensemble is sinds zijn ontstaan in 1985 voortdurend in ontwikkeling en de commissie waardeert dat. Er is substantieel nieuw repertoire voor rietkwintet opgebouwd, de organisatie heeft nieuwe theatrale presentatievormen geïntroduceerd en werkt nauw samen met instellingen en kunstenaars van naam in kleine en grote producties. Bij het Koninklijk Conservatorium in Den Haag is Calefax ensemble in residence. Daar geeft het ensemble regelmatig masterclasses en workshops en draagt op die manier bij aan talentontwikkeling. Tegelijkertijd zijn de leden van het ensemble hierdoor direct in contact met studenten en is het op de hoogte van de nieuwste ontwikkelingen binnen het kunstvakonderwijs. Het ensemble geeft daarnaast met veel plezier en succes kindervoorstellingen voor zowel families als voor grote groepen schoolkinderen. De commissie vindt dat Calefax op deze manieren zorgt voor een breed en gebalanceerd pakket aan activiteiten om zijn leden professioneel verder te ontwikkelen.
Over de manier waarop Calefax theatrale aspecten in zijn producties verwerkt en ontwikkelt, merkt de commissie op dat er nog wel terrein te winnen is. Hoewel theatrale elementen in muziekproducties een drempelverlagende werking kunnen hebben, bestaat het risico in de ogen van de commissie dat deze kwalitatief nog niet in balans zijn met de muzikale kwaliteit van Calefax, waardoor deze hun doel voorbijschieten en soms eerder afbreuk doen aan de kwaliteit van de productie.

Belang voor de Stad

De commissie beoordeelt het belang voor de stad als voldoende. 
Calefax reflecteert volgens de commissie in zijn plannen niet op de verbinding met de stedelijke samenleving. Wel worden er samenwerkingen om het versterken van de inhoudelijke programmering genoemd zoals met het Concertgebouw en het Van Gogh Museum. Daarbij wordt het verband met de stedelijke samenleving niet gelegd. De commissie had graag gelezen over de activiteiten die Calefax doet met de buurt en inwoners van Amsterdam. Voor het bereiken van nieuw stedelijk publiek zoekt het ensemble aansluiting bij netwerken en platforms met cultureel divers publiek (Amsterdam United UvA), Black Achievement Month (NiNsee) en Dat Ding van Ons (DDvO). Deze samenwerkingen zijn echter niet nader toegelicht waardoor de commissie niet kan beoordelen of deze daadwerkelijk leiden tot verbinding met de stedelijke samenleving. 

De spreiding van de activiteiten vindt de commissie gering, meer dan de helft van de optredens vindt plaats in het Muziekgebouw aan het IJ in Amsterdam Oost en de rest van de activiteiten vindt plaats in Amsterdam Zuid. Uit het plan blijkt niet dat de eerdergenoemde samenwerkingen leiden tot een grotere spreiding van de activiteiten in de stad. Dat vindt de commissie een gemiste kans.

De keuze voor het accent Wereldstad past naar het oordeel van de commissie naadloos bij de artistieke ambities en internationale status van het ensemble en de rol die de organisatie in eigen stad speelt op artistiek vlak. De commissie vindt dat het thema goed is uitgewerkt. Het ensemble werkt regelmatig met internationale artiesten en ensembles, zoals bijvoorbeeld Babür Tongur (Turkije/Canada) Swirling voor het programma Pelgrimage en The United States Airforce Band. Verder gaat Calefax een internationale coproductie ontwikkelen met het Van Gogh Museum en vertegenwoordigt hiermee de stad Amsterdam op internationaal gebied met een van haar grootste museale troeven.

Uitvoerbaarheid

De commissie beoordeelt de uitvoerbaarheid als goed.
Calefax gaat op jaarbasis minder concerten geven (60 in plaats van de 75 gemiddeld tot nu toe) om daarmee financiële ruimte te maken voor de Fair Practice Code op het gebied van Fair Pay. De bedrijfsvorm met de vijf musici gezamenlijk als artistieke leiding/directeur-bestuurder, een zakelijk leider, producent en marketeer en een medewerker relatiebeheer, terzijde gestaan door een actieve raad van toezicht ziet de commissie als passend bij de organisatie en de beoogde plannen. Het kwintet wil doorgaan op dezelfde weg en het publiek bestendigen, maar dan met ongeveer twintig procent minder concerten per jaar. De commissie ziet, net als het ensemble zelf, dat bestendiging van het inkomen bij een lagere output van concerten, een risico met zich meebrengt.

De commissie is van mening dat de organisatie een gezonde bedrijfsvoering heeft. Daardoor is er een solide basis om zowel de beoogde voornemens ten uitvoer te brengen als de organisatie op langere termijn effectief te laten functioneren. Dat geeft de commissie vertrouwen. 

De begroting is in de ogen van de commissie realistisch en passend. De financieringsmix is in balans en de bijdragen die men hoopt te vinden door middel van projectdonaties voor bijzondere en grote projecten vindt de commissie realistisch begroot.
De begroting laat in de ogen van de commissie een passende risicospreiding en financieringsmix zien. Gezien het trackrecord van het ensemble heeft de commissie vertrouwen dat met een betere bezettingsgraad van de zalen bij de activiteiten, dit doel bereikt zal worden. Calefax heeft een bescheiden buffer om enige tegenvallers op te vangen.

Het marketingplan is naar het oordeel van de commissie realistisch en passend om het beoogde publiek te bereiken. De organisatie doet geregeld publieksonderzoek om beter te weten hoe het publiek is samengesteld en op welke manier dit het beste te bereiken is. De focus van het nieuwe marketingplan 2021-2024 ligt op drempelverlaging van het aanbod zodat er een breder publiek bereikt wordt. Per project wordt bekeken met welke (media)partners het beste samengewerkt kan worden. Dit vindt de commissie een gedegen aanpak. De commissie vindt het bijzonder hoe goed Calefax het publiek in kaart heeft via social media en vindt dat het ensemble hierdoor een voorbeeldfunctie heeft voor andere organisaties in de sector. De website daarentegen mag van de commissie een update krijgen. 

Diversiteit en inclusie

De commissie beoordeelt de bijdrage aan diversiteit en inclusie als voldoende.
Het ensemble schrijft in zijn plan dat het onderwerp diversiteit en inclusie een aandachtspunt is waar structureel aan gewerkt gaat worden in het komende Kunstenplan. Dit vindt de commissie prijzenswaardig, maar ze vindt deze intentie niet volledig terug in de aanvraag. Bovendien is in het plan geen expliciete visie geformuleerd op diversiteit en inclusie. Wel vindt de commissie dat Calefax stappen heeft gezet in de ontwikkeling van divers cultureel aanbod, zoals Song of the Reed en Landverhuizers, waarmee het ensemble in bescheiden mate bijdraagt aan het cultureel diverse aanbod in de stad. 
Nieuwe samenwerkingen onderstrepen dit, zoals met componisten Mohammad Motamedi, Kiya Tabassian, Kaveh Vares, Dolores Leeuwin, Hanna Kulenty en Uğurcan Öztekin. Het noemen van de concertserie De nieuwe wereld volgens Dvorák in dit kader, ziet de commissie niet als een bijdrage aan het cultureel diverse aanbod omdat deze Amerikaanse composities niet als cultureel divers worden gezien. Calefax heeft al wel een lange geschiedenis met cultureel divers aanbod, zoals de samenwerking met makers als Javid Afsari Rad, Ali N. Askin, Dai Fujikura, Evrim Demirel en Kinan Azmeh in voorgaande jaren.

Over de doelgroepen van onderzoeksbureau Motivaction die Calefax beschrijft, vindt de commissie dat ze weliswaar verschillend zijn, maar niet per se cultureel divers. De organisatie is zich hiervan bewust, maar de commissie meent dat hier toch meer aandacht aan besteed zou kunnen worden gezien de muziekkeuzes en thema’s van het ensemble die vooral westerse, hoogopgeleide doelgroepen bereiken. De commissie is van mening dat een expliciete visie op culturele diversiteit ontbreekt en dat het plan op geringe wijze bijdraagt aan een cultureel divers publiek.

De commissie constateert dat de organisatie voor een deel bi cultureel is. Op het gebied van het personeelsbestand worden er volgens de commissie in het plan duidelijke acties ondernomen om de organisatie meer cultureel divers te maken. Voor de werving van personeel meldt Calefax dat men samenwerkt met gespecialiseerde organisaties zoals Colourful People en Binoq Atana. Dat vindt de commissie positief, maar ze had graag een overtuigend plan met heldere doelstellingen gelezen.
De commissie merkt op dat er voor de samenstelling van de raad van toezicht geen duidelijk stappenplan geformuleerd is om cultureel diverser te worden en meent dat daar nog winst te behalen valt.

Conclusie

De commissie adviseert de aanvraag van Stichting Calefax te honoreren met het gevraagde subsidiebedrag van € 45.000 per jaar.

De aanvraag is beoordeeld binnen de adviescommissie Muziek en Muziektheater