DEGASTEN

Theater
Aangevraagd: € 230.000
Toegekend: € 185.000

Inleiding

DEGASTEN maakt sinds 2003 grote en kleine voorstellingen, die voortkomen uit talentontwikkelingstrajecten met jongeren tussen de 12 en 27 jaar. In de voorstellingen spelen zowel amateurs als professionals. Sinds 2017 wordt ook gewerkt met spelers met een verstandelijke beperking of trauma en migranten met of zonder papieren. DEGASTEN is een van de huisgezelschappen van Podium Mozaïek en wordt geleid door artistiek leiders Elike Roovers en Rutger Esajas en zakelijk leider Sènami Awunou. 
DEGASTEN organiseert activiteiten in alle fasen van talentontwikkeling in de discipline theater: van kennismaken, ontwikkelen en bekwamen tot excelleren. DEGASTEN BACKSTAGE is gericht op kennismaken en ontwikkelen in workshops en kortlopende en langere trainingstrajecten. DEGASTEN ON STAGE concentreert zich op bekwamen en excelleren in twee Productiegroepen en een Performancegroep. Per seizoen worden tien grote en kleine voorstellingen gemaakt. De organisatie is in Amsterdam actief in alle stadsdelen en begeleidt jaarlijks meer dan 100 jongeren.

In 2021-2024 wil DEGASTEN voorstellingen blijven maken voor en met een jonge, diverse doelgroep. Om tegemoet te komen aan de vraag van talentvolle spelers om meer les te krijgen, wordt een extra productiegroep opgezet. Nieuwe jonge makers, Sheralynn Adriaansz en Gerbrand Bos, krijgen de ruimte om zich te ontwikkelen en zorgen voor verbreding van het artistieke team. Het gezelschap wil ook de artistieke signatuur verdiepen, onder andere door te coproduceren met dansgezelschap Movementalist en Mimetheatergezelschap Bambie. Het jaar 2023 is een jubileumjaar met een XL-versie van het festival rond DEGASTEN.

DEGASTEN ontvangt een vierjarige subsidie 2017-2020 binnen het Kunstenplan van 
€ 137.920 per jaar (incl. indexatie 2020). 
Voor de periode 2021-2024 vraagt de organisatie bij het AFK een bijdrage van gemiddeld 
€ 230.000 per jaar in het kader van het Kunstenplan.


Artistiek belang 

De commissie beoordeelt het artistiek belang als goed. 
DEGASTEN heeft een herkenbare eigen signatuur die zowel in de werkwijze voor talentontwikkeling als in de producties tot uiting komt. Uit de missie en plannen spreekt een groot en overtuigend engagement om weinig gehoorde verhalen van jonge mensen een podium te geven. De manier waarop de organisatie daarbij te werk gaat vindt de commissie niet alleen effectief maar ook aansprekend. Alle trajecten en projecten geven de jongeren de ruimte om hun eigen specifieke kracht te laten zien en te ontwikkelen. Dit levert originele voorstellingen op die op een eigentijdse manier zowel de kracht van een diverse (spelers)groep laat zien, als de authenticiteit en kwetsbaarheid van jongeren. Uit de methodiek, waarin jongeren aan de slag gaan met onderwerpen die hen bezighouden en waarin zij ook fysiek en beeldend getraind worden, ontstaat de voorstelling. Deze eigen signatuur op het gebied van talentontwikkeling is tevens overtuigend aanwezig in de projectvoorstellen voor 2021-2024, waarin de organisatie kiest voor het onderwerp ‘imperfectie en anders zijn’. Het artistieke onderzoek dat daaraan gekoppeld wordt is gericht op de combinatie van authenticiteit en ambacht, met amateurs en professionals op de vloer. De commissie vindt dit thema en deze zoektocht in combinatie met jongeren als makers en performers prikkelend en zeer passend bij de artistieke identiteit van het gezelschap. 
DEGASTEN creëert volgens de commissie voor zowel de jongvolwassen deelnemers als het jongvolwassen publiek een overtuigende artistieke betekenis. De organisatie heeft, zo spreekt uit de plannen, zeer goed in beeld wat jongeren bezighoudt, mede omdat de inhoud voor de voorstellingen uit de jongeren zelf voortkomt. Een belangrijke thematische leidraad is daarbij de ontwikkeling van de eigen identiteit en de tolerantie voor imperfectie en anders-zijn. De commissie vindt dat DEGASTEN deze onderwerpen in de voorstellingen vormgeeft met een beeldtaal die ook geïnspireerd is op wat jongeren aanspreekt. Vanuit een serieuze inhoud ontstaat daarbij een beeldende, interdisciplinaire en fysieke theatervoorstelling met veel aandacht voor beweging, waarin ook ruimte is voor relativering en humor. 
De organisatie weet hoe met jongeren te werken in een artistieke context en heeft daarvoor een duidelijk kader. Dit ziet de commissie terug in de gefaseerde aanpak, die bestaat uit de onderdelen kennismaken & ontwikkelen in BACKSTAGE en bekwamen & excelleren bij ON STAGE. DEGASTEN gaat een intensieve en langdurige relatie met de jongeren aan, met de mogelijkheid om door te stromen naar kunstvakopleidingen en het werkveld. 
De commissie verwacht dat de voorstellingen voor 2021-2024 zeker impact en betekenis hebben voor de beoogde jongere publieksgroepen. De inhoudelijke keuzes komen immers van de jongeren zelf en zij staan ook, als rolmodellen, op het podium. De commissie plaatst hier(bij) wel een kanttekening dat er in het plan nog geen zicht is op de voorstellingsconcepten. Het plan vermeldt alleen de regisseurs die worden betrokken en wat hun drijfveren zijn. Hoewel de commissie er begrip voor heeft dat voorstellingen op basis van improvisatie en de inbreng van de jongeren zelf ontwikkeld worden, vindt ze te weinig toegelicht hoe de voorstellingen vorm krijgen, en daarmee artistieke betekenis voor het beoogde publiek. 

De commissie vindt de artistieke ontwikkeling die DEGASTEN in 2021-2024 wil doormaken interessant en passend bij de huidige positie van het gezelschap. De organisatie reflecteert helder op eerdere resultaten en bouwt op een logische manier daarop verder. In de afgelopen periode werd onder meer een verbreding gerealiseerd van de deelnemersgroep door samenwerking met sociaal-maatschappelijke partners. Dit heeft de (culturele) diversiteit vergroot. Ook werd ingespeeld op een grotere vraag naar maatschappelijk geëngageerd theater door diverse opdrachtgevers, gemaakt met en door de jongeren die bij DEGASTEN geschoold worden. Daarbij werd het onderzoek naar de wisselwerking tussen authenticiteit en ambacht ingezet, die de groep in de komende periode wil verdiepen. Het artistieke team heeft de afgelopen periode bewust gekozen voor artistieke samenwerking met externe partners, en doet dat ook in de komende periode, onder meer met dansgezelschap Movementalist en mimetheatergroep Bambie. De commissie vindt de confrontatie met andere disciplines en specialisaties interessant voor de ontwikkeling van eigenzinnige nieuwe vormen door DEGASTEN. In komende periode heeft de organisatie ook aandacht voor de artistieke ontwikkeling van twee jonge makers binnen het artistieke team, die al langere tijd bij DEGASTEN betrokken zijn. Met het structureel aanstellen van twee dramaturgen onderstreept de artistieke leiding daarnaast de ambitie om zich verder te ontwikkelen, en om de eigen methodiek vast te leggen en te borgen. 


Belang voor de stad

De commissie beoordeelt het belang voor de stad als zeer goed. 
DEGASTEN verbindt zich op verschillende manieren zeer overtuigend met de stedelijke samenleving. De organisatie geeft minder gehoorde stemmen en verhalen van jongeren uit alle lagen van de bevolking en in elk stadsdeel een ontwikkelplek en podium. Met het aanbod aan lessen en programma’s, zowel op scholen alsook daarbuiten, gaat zij een intensieve en duurzame relatie aan met deze jongeren. Daarbij is er sprake van intensieve (inhoudelijke) samenwerking met maatschappelijk organisaties zoals Cordaan (welzijnswerk), ARQ Nationaal Psychotrauma Centrum, de Vrolijkheid (kunstprojecten in asielzoekerscentra), Boost (sociaal-maatschappelijke ontmoetingsplek), Huis van de Wijk De Banne en de Anne Frank Stichting. De samenwerkingen komen voort uit een sterk sociaal geëngageerde, inclusieve missie en houding en zijn veelal een duurzame voortzetting van eerdere samenwerkingen. Bovendien is de organisatie ook goed ingebed in het Amsterdamse culturele veld en aangesloten bij de verschillende kunstvakopleidingen. 

DEGASTEN is met haar activiteiten, trajecten en voorstellingen in alle stadsdelen vertegenwoordigd en levert daarmee een goede bijdrage aan de spreiding van het cultuuraanbod en het publieksbereik daarvan in de stad. De commissie stelt op basis van het plan vast dat zowel binnenschools alsook daarbuiten lessen, workshops en voorstellingen worden aangeboden in alle stadsdelen. Ook zijn performancegroepen actief, die educatieve producties maken in opdracht van onder meer de Anne Frank Stichting. Met deze performances wordt veelvuldig opgetreden op scholen, in theaters en op festivals in en rond Amsterdam. De productiegroepen maken ‘vrije’ voorstellingen die spelen in theaters en op festivals in heel de stad, zoals onder meer Podium Mozaïek, het Pleintheater, Frascati, Over het IJ Festival en Het Boslab Theaterfestival, hetgeen ook bijdraagt aan de spreiding van publiek over de stad. 

DEGASTEN heeft als eigen accent gekozen voor het thema Leefbare stad. DEGASTEN geeft aan door haar aanpak uitgegroeid te zijn tot een hechte community waarin jongeren zich verbonden voelen, hetgeen bijdraagt aan de leefbaarheid van de stad. De commissie is van mening dat de activiteiten overtuigend bijdragen aan de verhoging van de leefbaarheid voor diverse jongeren in de hele stad. Jongeren met uiteenlopende sociaal-economische, culturele en psychische achtergronden worden met elkaar verbonden en uitgenodigd thema’s te bespreken die spelen in de stedelijke samenleving. DEGASTEN creëert daarbij een grotere bewustwording over deze thema’s en maakt ze via de rolmodellen op het podium ook zichtbaar. 


Uitvoerbaarheid

De commissie beoordeelt de uitvoerbaarheid als goed.
Ondanks de ambitieuze hoeveelheid activiteiten vindt de commissie het plan realistisch en uitvoerbaar. Om de lessen, workshops, performance- en productiegroepen, tournees en vele eenmalige presentaties te realiseren is een passend en professioneel kernteam samengesteld dat een uitgebreid en ervaren team van (gast)docenten, regisseurs, vormgevers en vrijwilligers aanstuurt. De artistiek leiders zijn zeer bedreven in het werk en zij weten de juiste mensen uit een groot netwerk te betrekken om de plannen te realiseren. 
Voor de toekomstplannen wordt een passende en gefaseerde uitbreiding van het personeelsbestand voorgesteld die vertrouwen geeft in de uitvoerbaarheid. 

De organisatie heeft een bedrijfsvoering die gezond genoeg is om de ambities voor 2021-2024 te dragen, maar de commissie vindt dat de financiële positie wel nog aandacht verdient. Hoewel het eigen vermogen in afgelopen periode verbeterd is en voldoende is om tegenvallers op te vangen, vindt de commissie een groei van het eigen vermogen noodzakelijk om de groeiende organisatie in de periode 2021-2024 ook op langere termijn effectief te laten functioneren. De commissie merkt op dat de organisatie niet reflecteert op de mogelijke risico’s die de schaalvergroting met zich meebrengt, die tevens niet gefaseerd wordt ingezet. Dit staat volgens de commissie op gespannen voet met een bestendiging van de organisatie, waarmee een gezonde bedrijfsvoering op lange termijn wordt gerealiseerd. 
Een vertrouwenwekkend pluspunt ziet de commissie in de inzet van een team van ervaren zakelijk adviseurs dat DEGASTEN adviseert over de bedrijfsvoering om eventuele risico’s het hoofd te kunnen bieden. 

De meerjarenbegroting 2021-2024 is in de ogen van de commissie realistisch en passend bij de aard en omvang van de activiteiten. De begroting laat een forse stijging zien in zowel de kosten voor de organisatie als voor de activiteiten. Deze stijging wordt in de toelichting bij de begroting overtuigend verklaard uit de hogere personele en facilitaire inzet om de artistieke ambities mogelijk te maken. Zo is er sprake van een extra productiegroep en zet DEGASTEN in op betere werkomstandigheden en een eerlijke beloning. Ook het dekkingsplan vindt de commissie vertrouwenwekkend, met een financieringsmix, die voldoende gevarieerd is om risico’s te spreiden. De afhankelijkheid van publieke fondsen is relatief hoog en daarbij leunt de aanvraag sterk op de bijdrage van het AFK. De begrote bijdragen van private fondsen beschouwt de commissie als kansrijk in het licht van de maatschappelijke thema’s en inclusieve manier van werken van DEGASTEN. 
Hoewel de verhouding tussen publieke en private middelen aanvaardbaar is voor een organisatie die werkt met jongeren, een minder draagkrachtige doelgroep, vindt de commissie dat er meer ondernemerschap aan de dag gelegd kan worden ten behoeve van sponsoring en andere eigen inkomsten.

Het marketingplan vindt de commissie grotendeels realistisch en passend bij de organisatie en het soort activiteiten. Er wordt een duidelijk onderscheid gemaakt tussen de werving van deelnemers en de werving van publiek en de verschillende doelgroepen heeft DEGASTEN helder in het vizier. Aansprekend en passend is dat de deelnemende jongeren zelf ingezet worden bij de marketing rondom de voorstellingen. Het opzetten van bijvoorbeeld social media-teams, waarbij het perspectief van de jongeren (peer to peer) wordt ingezet, ziet de commissie als een waardevolle strategie. Ook het creëren van een merchandise lijn past in een eigentijdse aanpak om jong publiek te binden aan het merk DEGASTEN en de community. Voor de werving van het beoogde reguliere theaterpubliek zet DEGASTEN vooral de expertise van de theaters in. De commissie vindt dat DEGASTEN daarin nog te weinig een strategie en plan van aanpak laat zien.  


Diversiteit en inclusie

De commissie beoordeelt de bijdrage aan diversiteit en inclusie als zeer goed. 
De commissie is van mening dat de activiteiten van DEGASTEN uitstekend bijdragen aan de culturele diversiteit van het Amsterdamse cultuuraanbod. De missie van het gezelschap en alles wat daaruit voortvloeit is gericht op het hoorbaar en zichtbaar maken van meerstemmigheid en het zoeken naar eenheid in diversiteit. Doordat trajecten en producties allemaal voortkomen uit de samenwerking met een (cultureel) diverse groep jongeren, is het aanbod inhoudelijk en ook in vorm cultureel divers. Dankzij de betrokken makers zijn de voorstellingen ook cultureel divers van stijl en uitstraling. Diversiteit is daarmee bij DEGASTEN niet alleen een vertrekpunt, maar ook het resultaat. Het gezelschap heeft daarin volgens de commissie een unieke positie, zowel in het opleiden en laten doorstromen van divers talent als het aanbod van producties met een inclusieve signatuur. De commissie heeft waardering voor de extra inzet op lessen in de wijken, om de zelf geconstateerde afnemende culturele diversiteit in de productiegroepen een halt toe te roepen.

De activiteiten van DEGASTEN dragen ook in belangrijke mate bij aan het bereiken van een cultureel divers samengesteld publiek in de stad. De cultureel diverse deelnemers bepalen in hoge mate de samenstelling van het publiek, dat bestaat uit vrienden, familie, medescholieren en buurtgenoten. De bestaande achterban is cultureel divers en ook de nieuwe voorstellingen zullen naar de mening van de commissie een cultureel divers, jong publiek aanspreken. Met veel van de marketinginspanningen wordt daar bovendien op een doelmatige manier op ingezet. 

Het personeelsbestand van de organisatie is cultureel divers van samenstelling en ook op bestuurlijk niveau is sprake van een variatie in culturele achtergrond van de bestuursleden. De commissie leest in de plannen een overtuigende visie en plan van aanpak voor de cultureel diverse doorontwikkeling van het personeelsbestand. DEGASTEN zet daarbij onder meer in op de mogelijkheid om binnen de organisatie door te groeien van participant tot werknemer. 


Conclusie

De commissie vindt de gevraagde verhoging in de subsidie van DEGASTEN ten opzichte van voorgaande periode niet proportioneel in het licht van het totaal beschikbare budget binnen de discipline Theater. Daarbij leunt de aanvraag sterk op de bijdrage van het AFK; de commissie vindt dat er meer ondernemerschap aan de dag gelegd kan worden ten behoeve van sponsoring en andere private bronnen. De commissie adviseert bij te dragen aan een  bestendiging van de organisatie en een gefaseerde schaalvergroting van beoogde activiteiten, die zicht geeft op een gezonde bedrijfsvoering op lange termijn. 
De commissie adviseert daarom de aanvraag van DEGASTEN gedeeltelijk te honoreren met een bedrag van € 185.000 per jaar.

De aanvraag is beoordeeld binnen de adviescommissie Theater.