Parool: Cultuurverkenners sporen in stadsdelen naar talent

Cultuurverkenners sporen voor het Amsterdams Fonds voor de Kunst in de stadsdelen naar talent en helpen er projecten opzetten. De diversiteit van onder andere Noord, Zuidoost en West maakt Amsterdam uniek. 'We moeten zorgen dat het daar niet wordt als het centrum.'

Ze brengen al tien jaar per stadsdeel in kaart wat er gebeurt op het gebied van kunst en cultuur: de cultuurverkenners. Ze vormen de schakel tussen lokale initiatieven, kunstenaars en het Amsterdams Fonds voor de Kunst (AFK) en zorgen voor meer en nieuwe aanvragen bij het fonds. Ze zij de oren en ogen van het AFK. 

De verschillen tussen de stadsdelen kunnen bijna niet groter zijn. Dat komt vooral door de samenstelling van de wijken, zegt cultuurverkenner Ryan van Heynegen (32). "De mensen die er wonen, drukken een belangrijk stempel op de kunst en cultuur." Maar die diversiteit is wat de Amsterdamse kunst- en cultuursector zo bijzonder maakt. "De eenheid zit hem in de verscheidenheid. En daar zit ook de kracht." 

Liefde en trots in Noord

Lauren Murphy (31) was tot december cultuurverkenner in Noord. Tien jaar geleden had het stadsdeel een rauw randje, doordat Noord heel lang niet werd gezien als onderdeel van de stad, zegt ze. "De kunstwereld is er daardoor eigenzinnig en zet zich af tegen het centrum."

Het meest typerende voor Noord is de liefde en trots voor de buurt en zijn bewoners. Volgens Murphy is dat terug te zien in de kunst. "Die ontstaat vaak in samenspraak met de wijk, zoals bijvoorbeeld De Volksopera." Nog steeds zijn er veel projecten die de connectie met de buurt opzoeken. Zoals de Modestraat, waar makers en buurtbewoners samen aan projecten werken.

Het vertrouwde, volkse karakter staat in groot contrast met de ontwikkeling van de IJoevers. "Traditie en vooruitgang komen samen in Noord. Het stadsdeel staat met het ene been in het verleden en met het andere in de toekomst," zegt Murphy. 

Snelle veranderingen

Door de snelle veranderingen aan de oever loopt Noord het risico commerciëler te worden. Daar moeten we voor oppassen, vindt Murphy. Om het oude karakter te behouden moet er volgens haar genoeg ruimte blijven voor kunst die rekening houdt met de geschiedenis.

Van Heynegen was tot eind 2014 cultuurverkenner in Zuidoost en is nog steeds betrokken bij het stadsdeel. "Veel gezinnen hebben het er moeilijk. Kunst is voor hen vaak geen prioriteit." Daarom is het volgens Van Heynegen belangrijk dat sleutelfiguren uit de gemeenschap opstaan en culturele projecten opzetten. 

"Men komt niet blindelings op evenementen af. Maar wel als een lokaal bekende naam verbonden is aan een toneelstuk, lezing of presentatie. Bijvoorbeeld Angelo Bromet, Don Ceder of Otmar Watson." 

De afgelopen vijf jaar is niet alleen het aantal initiatieven in Zuidoost toegenomen, ze zijn ook kwalitatief beter geworden, merkt Van Heynegen. Volgens hem komt dat door een nieuwe generatie. "Zij zijn op zoek naar uitdaging, een volgende stap en leggen steeds meer nadruk op kwaliteit."

Andere vormen van kunst

Vergeleken met Noord en Zuidoost is het karakter van Amsterdam-West weer heel anders. Robin Vermeulen (23) is er net gestart als verkenner. Ook binnen zijn stadsdeel zijn de verschillen tussen de buurten groot. "In Oud-West wonen veel kunstenaars en zijn veel galeries te vinden. In Bos en Lommer zie je heel andere vormen van kunst. Bijvoorbeeld bij Podium Mozaïek, met een meer landelijke oriëntatie."

De uiteenlopende initiatieven zijn niet allemaal even zichtbaar, waardoor het voor het ­publiek soms moeilijk is de weg ernaartoe te vinden. Om de toegankelijkheid te vergroten, worden steeds vaker projecten opgezet die zorgen voor meer samenhang, zoals West Wednesdays, dat elke maand een kunstroute langs verschillende exposities en performances organiseert. 

Meer dan wiet en Wallen

Er zijn ook trends die stadsbreed spelen. Kunstprojecten verschuiven vaker van het centrum naar een van de andere stadsdelen. Volgens Murphy laat dit zien dat Amsterdam in de gaten heeft dat het een wereldstad is. "In New York, Londen en Berlijn zag je al veel eerder dat er buiten de oevers werd getreden. Hier duurde dat wat langer." 

Toeristen hebben volgens Murphy ook steeds vaker door dat Amsterdam meer is dan wiet en Wallen. Daar schuilt volgens haar ook een gevaar: "We moeten ervoor zorgen dat andere stadsdelen hun eigen identiteit behouden en niet worden zoals het centrum." 

Als ze stadsbreed zijn opgezet zullen kunstprojecten ook altijd uitdagend moeten zijn om boven het grote aanbod uit te steken. Om kunstenaars in zo'n omgeving een kans van slagen te geven is het werk van de cultuurverkenners belangrijk, zegt Van Heynegen. 

"Ik wil kunstenaars meegeven dat ze constant moeten blijven zoeken naar nieuwe mogelijkheden, ook nu ik niet meer voor het AFK werk. Cultuurverkenner blijf je voor altijd."

Geschreven door Emma van der Zalm - Parool