Afrovibes

Inleiding

Afrovibes heeft als missie actuele Afrikaanse podiumkunsten te presenteren, die bestaande noties over theater, dans en muziek uit Afrika doorbreken. Daarnaast wil Afrovibes internationale makers met jonge Nederlandse makers en publiek verbinden en vernieuwende artistieke uitwisseling stimuleren. Afrovibes staat naar eigen zeggen voor vernieuwend en gedurfd programmeren. Daarnaast realiseert het festival coproducties. Zij wil intensieve samenwerking mogelijk maken tussen Nederlandse/Amsterdamse makers en makers van het Afrikaanse continent. Dit om het publieksbereik te vergroten en kansen te bieden aan jonge makers om nieuw werk te maken. Afrovibes biedt nieuwe Amsterdamse makers jaarlijks de mogelijkheid voor uitwisseling en talentontwikkeling voorafgaand aan en tijdens het festival via artist-in-residencies (langer lopende trajecten gericht op creatie van nieuw werk), workshops en kortlopende makersprogramma's.
Het festival vindt plaats in Utrecht, Rotterdam en Amsterdam. Het Compagnietheater is de hoofdlocatie van het festival in Amsterdam, maar het festival heeft ook de vleugels uitgeslagen naar podia buiten het stadscentrum en culturele en maatschappelijke Afrikaanse organisaties in de hoofdstad. 

Artistiek leider Jay Pather heeft zich ten doel gesteld om samen met Afrovibes in de komende kunstenplanperiode te gaan werken met Afrikaanse focusregio’s: Zuid (2021), West (2022), Oost (2023) en Noord (2024). Vanuit een jaarlijks wisselende visie op de regio’s en binnen het centrale thema van ‘Afrika is geen land’, kent het festivalprogramma in de periode 2021-2024 drie inhoudelijke programmalijnen: Metropolis, Contemporary Identity en Interior Voices. Activiteiten vinden plaats in Amsterdam, Rotterdam, Utrecht en de rest van Nederland.

Afrovibes ontvangt geen meerjarige subsidie binnen het Kunstenplan 2017-2020. 
Voor de periode 2021-2024 vraagt Afrovibes bij het AFK een bijdrage van gemiddeld € 75.000 per jaar in het kader van het Kunstenplan. 

Artistiek belang

De commissie beoordeelt het artistiek belang als voldoende.
De artistieke signatuur van Afrovibes vindt de commissie herkenbaar. Afrovibes wil jonge Afrikaanse makers die nieuwe artistieke vormen ontwikkelen, presenteren in een multidisciplinair programma. Afrovibes onderscheidt zich volgens de commissie doordat zij zich, samen met zijn goede netwerk, met kennis van zaken inzet voor de culturele dialoog tussen Afrika en Nederland. Daarbij slaagt ze erin het dwingende westerse perspectief in deze dialoog te relativeren.
De commissie vindt het prikkelend hoe Afrovibes het idee van Afrika als ‘land’ wil deconstrueren door zich per editie van het festival te focussen op een van de vier regio’s en op de specifieke kunstkenmerken van die gebieden. Via de drie achterliggende programmalijnen Metropolis, Contemporary Identity en Interior Voices ontstaat er ruimte voor een verrassende diversiteit aan kunstenaars en voor daadwerkelijke uitwisseling tussen Afrika en Nederland. 
De commissie vindt de cv’s van de gastcuratoren interessant. Het plan beschrijft waar hun focus en expertise ligt, maar de commissie ziet in het plan niet gemotiveerd waarom Afrovibes juist voor deze gastcuratoren kiest en wat de organisatie verwacht dat ze specifiek aan het festival zullen toevoegen. Ook vindt de commissie dat de activiteiten en producties binnen de verschillende programmalijnen erg beknopt beschreven zijn en nog weinig een beeld geven hoe ze binnen de programmalijnen passen en daarmee onderscheidend zijn. Dat maakt dat de commissie niet kan beoordelen of die programma’s in komende jaren daadwerkelijk onderscheidend zullen zijn. 
    
Met een veelzijdige festivalprogrammering van actuele Afrikaanse multidisciplinaire producties door jonge makers, richt het festival zich op een cultureel divers publiek. De commissie is positief over de focus daarbinnen op een regio per festivaleditie, die diepte in het programma aanbrengt en voorkomt dat het programma door de verruiming naar andere Afrikaanse regio’s versnippert. De geprogrammeerde kunstenaars zoeken naar nieuwe theatrale vormen in de relatie en uitwisseling met toeschouwers. Hoewel de invulling van de programmalijnen zoals gezegd nog niet zo concreet is, vindt de commissie het aannemelijk dat het festival door zijn actualiteit en jaarlijks wijzigende focus door de jaren heen aansprekend zal blijven voor de beoogde doelgroepen. De commissie verwacht dat met name ook het breed toegankelijke randprogramma daaraan zal bijdragen. Afrovibes richt zich in deze randprogrammering net als bij het hoofdprogramma eveneens steeds op een ander deel van het continent, waarmee het dit continent met verschillende verhalen steeds op andere wijze wil belichten. Daarbij is een deel van dit programma gericht op uitwisseling met publiek via inleidingen, nagesprekken, panelgesprekken en masterclasses. 

Afrovibes reflecteert goed op de voorgaande periode. De artistieke criteria en uitgangspunten waren in het verleden grotendeels gericht op zuidelijk Afrika. Het festival heeft nu besloten de aandacht te gaan verleggen van Zuid-Afrikaanse (performance)kunstenaars naar kunst van het hele continent. Hieruit vloeit een zichtbare artistieke ontwikkeling en ambitie voort met plannen op het gebied van theater en dans, die zicht bieden op de langere termijn. De organisatie geeft daarbij aan dat in voorgaande periode de programmalijnen enkel disciplinair waren vormgegeven, maar dat zij dit nu meer inhoudelijk gaat doen, wat ook leidt tot meer interdisciplinariteit binnen de programmalijnen. Dit vindt de commissie een passende keuze bij de gekozen verbreding. De commissie constateert dat Afrovibes in zijn samenwerkingen met Nederlandse makers en gezelschappen, zoals BackBone en DOX, zich veelal beperkt tot op zichzelf relevante, maar vertrouwde eerdere partners en daarin weinig vernieuwing zoekt. Verder zijn er passende, geestverwante Amsterdamse partners en platforms betrokken bij de plannen in de komende periode, zoals de Thami Mnyele Foundation, Dancing on the Edge en Untold. 
De commissie plaatst vraagtekens bij het traject voor de professionele ontwikkeling van nieuwe talenten. Het doel ervan is artistieke dialoog tussen Nederlandse en Afrikaanse makers teweeg brengen, kennisoverdracht en creatie van nieuw werk. Maar het plan maakt niet duidelijk hoe makers geselecteerd worden en hoe zij hierin worden begeleid. Ook de ambitie van Afrovibes om als springplank te fungeren voor Nederlandse makers naar het Afrikaanse continent is niet verder uitgewerkt. De nadruk ligt op het bieden van een podium in Nederland aan Afrikaanse artiesten, waardoor de mogelijkheden voor Nederlandse makers in Afrika volgens de commissie nog beperkt zijn. Het plan geeft daarnaast geen inzicht in de mogelijkheden voor de artistiek betrokkenen in de organisatie om zich te ontwikkelen. 

Belang voor de stad

De commissie beoordeelt het belang voor de stad als voldoende.
Afrovibes verbindt zich volgens de commissie vooral op artistiek vlak met de stedelijke samenleving. Een voorbeeld van deze verbinding vindt de commissie dat bij elke editie van het festival wordt samengewerkt met een jonge maker uit Amsterdam-Zuidoost (in samenwerking met het Bijlmer Parktheater) en uit Amsterdam-West (in samenwerking met Podium Mozaïek). Internationale makers die op het festival geprogrammeerd staan geven workshops en masterclasses bij Poetry Circle, DOX, Untold en kunstvakopleidingen (zoals AHK, Codarts en HKU). Daarmee legt Afrovibes vooral verbinding met culturele partners en meer specifiek in het kader van talentontwikkeling. In het plan staat dat in het randprogramma ruimte is voor inbreng van maatschappelijke Amsterdamse organisaties als  IHLIA LGBT Heritage, belangenvereniging COC, Stichting De Vrolijkheid, Mapping Slavery NL, RIGHTABOUTNOW INC. en Black Heritage Tours. Er is echter geen toelichting op deze inbreng. Daarmee komt uit het plan niet naar voren hoe Afrovibes een inhoudelijke of praktische verbinding aangaat met maatschappelijke organisaties of bewoners van de stad. 

Het festivalhart van Afrovibes is in het Compagnietheater in het centrum. Iets meer dan de helft van de activiteiten vindt daar plaats, waarmee ook het grootste aandeel publiek wordt bereikt. De overige activiteiten vindt plaats in Amsterdam-Zuidoost, Amsterdam-West en voor een klein deel in Amsterdam-Oost. Daarmee draagt Afrovibes bij aan de stedelijke spreiding van het cultuuraanbod en het publieksbereik daarvan.

Afrovibes heeft als eigen accent gekozen voor het thema Wereldstad. Het plan sluit hier volgens de commissie logisch op aan. Niet alleen toont Afrovibes een pluriform podiumkunstenaanbod dat op het festival vaak voor het eerst een Nederlands podium krijgt, ook is er gedurende het festival sprake van ontmoeting tussen de Nederlandse en de Afrikaanse kunstscene. Daarnaast deelt Afrovibes zijn internationale netwerk van kunstinstellingen, choreografen en theatermakers met Nederlandse makers. Daarbij ligt de nadruk op het bieden van een podium in Nederland aan Afrikaanse artiesten, waardoor de commissie nog geen beeld krijgt in hoeverre dit iets oplevert voor Amsterdamse makers. 

Uitvoerbaarheid

De commissie beoordeelt de uitvoerbaarheid als voldoende.
Het plan voor de komende periode is volgens de commissie realistisch en uitvoerbaar wat betreft organisatie, werkwijze en vakmanschap. De omvang van het programma is passend bij de organisatie. De organisatie houdt rekening met een beperkte en in de ogen van de commissie reële groeifactor. De podia waarmee wordt samengewerkt, zoals het Compagnietheater, het Bijlmer Parktheater en Podium Mozaïek, zijn sterke partners en voldoende toegerust om het programma te kunnen faciliteren. Afrovibes heeft een kleine flexibele organisatie die in afgelopen periode heeft laten zien in staat te zijn een festivalprogramma relatief kort van tevoren vast te stellen. Het festival werkt samen met stabiele, betrouwbare Afrikaanse partners. Volgens de commissie is er voldoende slagkracht in het team, nu met de komst van de nieuwe zakelijk leider de organisatie ook op zakelijk-productioneel vlak is verstevigd. De commissie constateert wel dat er sprake van enige wisselingen op cruciale plekken in de organisatie, zoals de programmeur Nederland. In het plan wordt niet ingegaan op de manier waarop deze vacatures ingevuld zullen gaan worden en wat dit voor de haalbaarheid van de plannen betekent.

De bedrijfsvoering van Afrovibes was de afgelopen periode tamelijk instabiel. De organisatie had te maken met een negatief eigen vermogen, dat echter steeds meer is teruggebracht. Er is momenteel een kleine reserve opgebouwd. De commissie vindt dat er daarmee nu een bedrijfsvoering is waarmee de beoogde voornemens ten uitvoer kunnen worden gebracht, al zal het nog inspanningen vereisen om hiermee de organisatie ook voor de lange termijn financieel sterk te maken. De commissie vindt dan ook vertrouwenwekkend dat in het plan aandacht is besteed aan de manier waarop de organisatie de komende periode tegenvallers het hoofd wil bieden en de bedrijfsvoering wil verstevigen. Hierbij wordt goed rekening gehouden met het feit dat bij het organiseren van een festival de kosten voor de baten uitlopen. De commissie vindt dat Afrovibes op een voor de organisatie passende wijze met financiële risico’s omgaat. Zo zijn er duidelijke betaalafspraken met leveranciers en deelnemers waardoor betalingen over de tijd gespreid kunnen worden. De commissie heeft er vertrouwen in dat er voldoende basis is om zowel de beoogde voornemens ten uitvoer te brengen als de organisatie op langere termijn effectief te laten functioneren.

De commissie heeft op basis van het plan weinig vertrouwen in het realiteitsgehalte van de begroting. Doordat deze weinig gedetailleerd is, roept de begroting vragen op over de mate waarin opgevoerde bedragen realistisch en passend zijn. Aan de kostenkant valt op dat de opgevoerde huur van het Compagnietheater buitenproportioneel hoog is in het licht van de totale begroting. De organisatie voert een stijging in personeelslasten op, die deels te verklaren is doordat men de bescheiden groep medewerkers een eerlijker vergoeding wil gaan geven. Maar uit het plan wordt niet precies duidelijk hoe de personele vergoedingen zijn opgebouwd, omdat niet duidelijk is hoeveel uren de medewerkers werkzaam zijn. Hierdoor kan de commissie lastig beoordelen of de opgevoerde hogere personeelskosten passend zijn bij de plannen en organisatie. 
Er is aan de batenkant sprake van een gevarieerde financieringsmix waarop verschillende particuliere en publieke fondsen zijn opgevoerd. Dit geeft volgens de commissie blijk van een hardwerkende organisatie die kansen voor projectsubsidie wil benutten. Of de gevraagde subsidiebijdrage aan het AFK passend is in relatie tot de subsidies die uit andere steden wordt verwacht, is echter niet duidelijk; het plan geeft niet aan welke activiteiten in andere steden plaats zullen gaan vinden. De commissie vindt de inkomsten per bezoeker zeer laag. Deze lage publieksinkomsten brengen de financieringsmix naar oordeel van de commissie uit verhouding. 

Het marketingplan is volgens de commissie realistisch en gedeeltelijk passend om het beoogde publiek te bereiken. Afrovibes richt zich op een jong publiek, stakeholders en theaterpubliek. Afrovibes lijkt vervolgens vooral in te zetten op het vergroten van het bestaande publiek, omdat geen concrete marketingstrategie voor het bereiken van andere doelgroepen is opgenomen. In voorgaande periode vertrouwde de organisatie met name op mond-tot-mondreclame. De commissie merkt op dat mond-tot-mondreclame eveneens een strategie vraagt om op gang te brengen, en daarna vooral effect heeft als eerste activiteiten al hebben plaatsgevonden of er aandacht in media is geweest. De commissie vindt het daarom een te eenzijdige strategie om op te bouwen. Positief is ze wel over het feit dat Afrovibes wil gaan werken met influencers en ambassadeurs om zijn vaste achterban goed te bereiken. De commissie ziet in het plan echter geen overtuigende aanpak met passende middelen om het bestaande publiek te vergroten, om te zorgen voor een grotere zichtbaarheid voor publiek in de stad en het behalen van grotere publieksaantallen. 

Diversiteit en inclusie

De commissie beoordeelt de bijdrage aan diversiteit en inclusie als zeer goed.
Bij de algemene focus op het continent Afrika, de makers die worden gekozen en voor de voorstellingen die worden geprogrammeerd geldt dat culturele diversiteit het uitgangpunt is voor Afrovibes. Actuele Afrikaanse theatermakers en choreografen krijgen de kans hedendaagse vragen en gebeurtenissen vanuit een modern Afrikaans perspectief vorm te geven. Afrovibes werkt bij het realiseren hiervan samen met relevante partners en stakeholders die inherent cultureel divers en inclusief denken, zoals Likeminds, BackBone, Young Urban Professionals en DOX. Het plan draagt daarmee volgens de commissie in artistieke zin overtuigend bij aan culturele diversiteit van het Amsterdamse cultuuraanbod.  

Het plan van Afrovibes draagt bij aan het bereiken van een cultureel divers samengesteld publiek in de stad. Afrovibes richt zich daarbij voornamelijk op een publiek met een Afrikaans-Nederlandse achtergrond, dat in Amsterdam sterk is vertegenwoordigd. Een groot aandeel van het bestaande publiek van Afrovibes is momenteel al cultureel divers. Afrovibes heeft daarbij voor komende periode een concreet doel gesteld om dit aandeel cultureel divers publiek nog verder te vergroten, hetgeen de commissie lovenswaardig vindt. Er wordt daartoe samengewerkt met passende partners als het Bijlmer Parktheater en de inzet van ambassadeurs uit de cultureel diverse achterban. De commissie heeft er op basis van het goede netwerk en de huidige achterban van het festival, vertrouwen in dat Afrovibes de ambities voor komende periode zal kunnen realiseren. 

De organisatie is over de hele linie - van artistieke leiding, personeelsbestand en bestuur tot vrijwilligerspoule - zeer cultureel divers samengesteld. Afrovibes zet in op de werving van bicultureel personeel door kandidaten met een biculturele achtergrond actief te benaderen. De commissie vindt dit een goede aanpak die voor Afrovibes succesvol is gebleken. Afrovibes geeft daarmee blijk van een visie op en overtuigend plan voor diversiteit van het personeelsbestand en bestuur. 

Conclusie

De commissie adviseert de aanvraag van Afrovibes te honoreren met het gevraagde subsidiebedrag van € 75.000 per jaar.

De aanvraag is beoordeeld binnen de adviescommissie Theater. 
Daarbij is mede gebruik gemaakt van een co-advies van de adviescommissie Dans.