WG Kunst

Inleiding

De thuisbasis van WG Kunst is de expositieruimte op het Wilhelmina Gasthuisterrein. WG Kunst organiseert en presenteert beeldende kunstprojecten met daaruit voortvloeiend educatieve activiteiten. In de projecten worden verbanden gelegd met onder andere literatuur, wetenschap, politieke en maatschappelijke onderwerpen. WG Kunst heeft als doel kunstprojecten te realiseren waarbij het wordingsproces een essentieel onderdeel is en die ruimte bieden aan experiment. Het artistieke proces staat centraal en is voor het publiek toegankelijk. WG Kunst wil een onlosmakelijk onderdeel van de samenleving zijn en laat deze visie tot uitdrukking komen in de keuze voor maatschappelijke thema’s en de selectie van kunstenaars. Waar mogelijk worden combinaties gemaakt tussen jonge en oudere kunstenaars, meer en minder bekend. WG Kunst organiseert specifieke thematische kunstprojecten rond kinderboeken en striptekenen en organiseert verkooptentoonstellingen en community art projecten. Daarnaast biedt de organisatie voor zowel kinderen als volwassenen kunsteducatie aan die op de tentoonstellingen is toegesneden. Ook organiseert zij lezingen en debatten.

In de periode 2017–2020 wil WG Kunst voortgaan op de ingeslagen weg en zich profileren door meer duidelijkheid en eenheid in de programmering te bewerkstelligen. Het jaarprogramma bestaat uit enkele tentoonstellingen rond een maatschappelijk thema, het Kinderboekenweekproject, de Tekenmania-striptentoonstelling, een serie tentoonstellingen samengesteld en ontwikkeld door gastcuratoren met verschillende culturele achtergronden, een artistieke uitwisseling tussen de verschillende broedplaatsen en kunstinitiatieven in de stad Amsterdam en een community art project. Daarnaast worden er in samenwerking met anderen op verkoopgerichte weekendsalons en groepstentoonstellingen georganiseerd. WG Kunst wil het publieks- en participatiebereik de komende periode vergroten door een aantal community art projecten te realiseren, de uitwisseling tussen de verschillende hotspots binnen de stad vorm te geven en meer maatschappelijke thema's voor het voetlicht te brengen.

De subsidie die aan het AFK wordt gevraagd bedraagt € 50.000 per jaar en is bedoeld voor het geheel van activiteiten.

Artistiek-inhoudelijke kwaliteit

De commissie beoordeelt de artistiek-inhoudelijke kwaliteit als zwak. De visie die de organisatie formuleert is in de ogen van de commissie meer een werkmethode dan een visie die een scherpe artistiek-inhoudelijke koers toont. De organisatie focust op de 'maakbaarheid’ van de tentoonstellingsruimte, de centrale positie van het artistieke proces, het realiseren van tentoonstellingen met lef en de presentatie van kunst die de interactie met de samenleving zoekt. Het is de commissie onvoldoende duidelijk waarom WG Kunst deze uitgangspunten van belang vindt. De concepten en projecten die de organisatie voor ogen heeft, zijn nauwelijks uitgewerkt en gemotiveerd. Artistieke selectiecriteria ontbreken.

De commissie constateert dat de elementen uit de visie slechts mondjesmaat terug te zien waren in de tentoonstellingen die WG Kunst tot nu toe heeft getoond. Zij is van mening dat de exposities gemiddeld genomen weinig prikkelend waren, nauwelijks van lef getuigden en daardoor weinig zeggingskracht hadden. De commissie vond veel van de presentaties eerder traditioneel van aard dan de grenzen opzoekend. Bovendien werd er vaak nauwelijks iets wezenlijks met de ruimte of met maatschappelijke reflectie gedaan, terwijl dat nu juist belangrijke uitgangspunten van WG Kunst zijn. Voor zover er al sprake is van een artistiek-inhoudelijke visie, komt deze in de ogen van de commissie dan ook onvoldoende tot uiting in de uitwerking van programmering van de afgelopen jaren. De commissie constateert dat het gepresenteerde soms een professionele kwaliteit ontbeert en niet altijd voorbij een zeker amateuristisch niveau weet te komen. Voor de Weekendsalons verhuurt WG Kunst ruimte aan derden, waardoor men voor die programmering geen vat heeft op de kwaliteit. De organisatie is zich van deze tekortkomingen wel bewust en wil de komende jaren de kwaliteit verhogen door gastcuratoren in te zetten. Ook in de voorgenomen programmering klinkt geen scherpe en samenhangende opvatting door over de huidige stand en staat van de beeldende kunst. Waarom en voor welke gastcuratoren er wordt gekozen, wordt niet toegelicht. Daardoor is de programmering in de ogen van de commissie ook te weinig onderscheidend ten opzichte van andere aanbieders in de stad.

Dat wil niet zeggen dat de commissie geen waarde hecht aan wat de organisatie doet. WG Kunst voorziet op buurtniveau duidelijk in een behoefte en de organisatie heeft een uitgebreid netwerk van kunstenaars. Zij biedt bovendien ruimte aan kunstenaars die niet of nauwelijks in het museale en galeriecircuit vertegenwoordigd worden. De activiteiten op het gebied van cultuureducatie hebben een goede kwaliteit en slaan bovendien aan bij de doelgroep. De uitstraling van de activiteiten blijft echter voornamelijk beperkt tot de wijk.

Zakelijke kwaliteit

De commissie beoordeelt de  zakelijke kwaliteit als voldoende. De organisatie heeft de afgelopen jaren aangetoond met weinig middelen veel te kunnen bereiken. WG Kunst heeft twee vaste medewerkers in dienst en werkt verder met freelancers om de financiële risico's te beperken. Er is een financiële reserve die toereikend is om incidentele tegenvallende resultaten op te vangen. De reserves zijn echter kleiner dan de omvang van de gemiddelde begrote personele lasten per jaar. Het percentage beheerslasten, ten opzichte van de totale baten, bedraagt voor de meerjarenbegroting 55%: dat vindt de commissie een scheve verhouding ten opzichte van de activiteitenlasten. De meerjarenbegroting is in algemene termen opgesteld, waardoor de haalbaarheid en risico's voor de komende periode voor de commissie moeilijk zijn in te schatten. Dit beperkt het vertrouwen in de opgegeven cijfers. In het verleden heeft de organisatie echter wel aangetoond zich steeds effectief aan te kunnen passen aan de beschikbare financiële middelen. De commissie is dan ook van mening dat de bedrijfsvoering weliswaar aanleiding geeft tot enige zorgen, maar in de praktijk waarschijnlijk toereikend zal zijn.

WG Kunst weet een gevarieerde mix van inkomsten te behalen. De organisatie is ondernemend en succesvol als het gaat om het genereren van eigen inkomsten. De afgelopen jaren wist men ruim 35% eigen inkomsten te behalen. In de loop van de komende jaren verwacht WG Kunst dat het aandeel publieks- en sponsorinkomsten de 50% zal overstijgen. WG Kunst wil om dit te bereiken meer educatieworkshops geven, meer aan commerciële verhuur doen, meer via crowdfunding binnenhalen en de groep donateurs uitbreiden. Tegelijk stijgt de totale begroting voor de komende jaren ook aanzienlijk. Dat maakt de beoogde stijging van de eigen inkomsten een nog grotere uitdaging. De commissie heeft grote twijfels of dat haalbaar is. Op het vlak van de verhuur van ruimte en commerciële activiteiten is er wellicht groei mogelijk, maar de plannen maken niet duidelijk hoe men die inkomsten concreet wil gaan ontwikkelen. Hetzelfde geldt voor de voorgenomen crowdfunding en het vergroten van de groep van donateurs: nergens wordt overtuigend beschreven hoe men dit wil aanpakken en aan welke sponsoren WG Kunst concreet denkt. De verwachte inkomsten uit de groep donateurs bleek bovendien in het verleden tegen te vallen. Een belangrijk gedeelte van de eigen inkomsten zou volgens de meerjarenbegroting uit particuliere fondsen moeten voortkomen. In het plan wordt hierover echter niets gezegd. De afgelopen jaren kwam de grootste inkomstenstijging voort uit de opbrengsten van educatieprojecten voor scholen. Meer inzetten op deze inkomstenbron lijkt de commissie de meest realistische optie om de beoogde inkomstenstijging te realiseren.

De organisatie geeft aan de Governance Code Cultuur te hanteren. De commissie constateert dat de zittingstermijn van bestuursleden een aandachtspunt is. Zij worden benoemd voor drie jaar, maar zijn direct herbenoembaar zonder benoemingslimiet. Verder signaleert de commissie dat WG Kunst met een raad van advies werkt, maar nergens beschrijft wie daarin zitting hebben. Ook is onduidelijk wat de betrokkenheid van haar leden is binnen de organisatie. De stichting geeft weliswaar aan zich bewust te zijn van het belang van de culturele diversiteit van bestuur, medewerkers, vrijwilligers en kunstenaars, maar concretiseert niet hoe zij daaraan gevolg wil geven.

Publiek

De commissie beoordeelt het criterium publiek als voldoende. WG Kunst heeft een bescheiden bereik en een trouw publiek opgebouwd met haar kunstprojecten. De organisatie lijkt erin te slagen buurtpubliek aan te trekken en vaart daarnaast vooral op het netwerk van de presenterende kunstenaars. De laagdrempelige tentoonstellingen Stadsgezichten, Kerst Sale en de educatie-activiteiten trekken naar eigen zeggen veel publiek. De organisatie geeft aan dat er op educatiegebied de afgelopen jaren gemiddeld 4000 mensen werden bereikt. Gezien de omvang van de organisatie vindt de commissie dit een aanzienlijk aantal.

De commissie heeft vertrouwen in het behoud van het bestaande publiek, maar ziet in het ondernemingsplan onvoldoende visie op de uitbreiding ervan. De komende periode wil de organisatie het publieksbereik laten groeien van 12.000 bezoekers in 2017 naar 15.500 in 2020. De omschrijving van de doelgroepen is in de ogen van de commissie zo algemeen dat het haar niet mogelijk lijkt daaraan onderscheidende marketingstrategieën te koppelen. Ook het publiek dat WG Kunst via de hotspots beoogt te bereiken, vindt de commissie te algemeen omschreven. Uit het plan wordt verder niet duidelijk of er periodiek publieksonderzoek plaatsvindt. Website en communicatiemiddelen ogen volgens de commissie op het gebied van vormgeving en interactie enigszins gedateerd.

Om meer publiek met een niet-westerse achtergrond te bereiken, worden de komende periode meer exposerende kunstenaars en gastcuratoren van verschillende culturele achtergronden uitgenodigd te participeren. Dit voornemen is verder niet kwantitatief of kwalitatief uitgewerkt.

Belang voor de stad: verbinding en spreiding

De commissie beoordeelt de verbinding als voldoende. WG Kunst is in de ogen van de commissie duidelijk verbonden met scholen en met de buurt. Verder zijn er verbindingen met een broedplaats als Tetterode, Punt WG en West Wednesdays. Er is in de ogen van de commissie echter geen sprake van wezenlijke coalities die bijdragen aan een samenhangende Amsterdamse cultuursector. Het gaat vooral om kleinschalige samenwerkingen die nauwelijks zijn uitgewerkt in de plannen. De commissie beoordeelt de spreiding als goed. Alle activiteiten vinden plaats in stadsdeel West.

Conclusie

Op grond van bovenstaande overwegingen adviseert de commissie de aanvraag van Stichting
W.G. Kunst niet te honoreren.