Silbersee

Inleiding

Silbersee is een productiekern voor innovatief muziektheater. De drie pijlers van Silbersee zijn ‘creëren = co-creëren’, ‘muziek als kloppend hart’ en ‘durf’. De stem, de meest intieme communicatiebron, is daarin de rode draad. Net als haar grote voorbeeld Diaghilev, richt de organisatie zich op het initiëren van samenwerkingen tussen kunstenaars en instellingen uit uiteenlopende disciplines en culturen, van operazang tot grunge, van beeldende kunst tot danstheater en van urban tot klassiek. Daarbij wil Silbersee haar creatieve partners prikkelen, om hun vakgebied te overstijgen. Silbersee ziet muziek in haar creaties als het verbindende element dat alle disciplines samenbrengt en structureert. Silbersee wil het risico van een mis-match ondervangen door haar voorstellingen in fasen te onderzoeken en ontwikkelen. Zo wil Silbersee met een trapsgewijze methode de ideale voorwaarden scheppen om tot een kunstwerk te komen zonder precedent.

In de periode 2017-2020 zal Silbersee jaarlijks gemiddeld 20 voorstellingen in Amsterdam spelen. Daarnaast worden gemiddeld 79 voorstellingen per jaar op de Nederlandse podia gespeeld en 24 voorstellingen per jaar op internationale podia. Er wordt gestreefd naar een doorgroei tot jaarlijks gemiddeld 32.000 toeschouwers. Silbersee ziet zich in de komende jaren als initiator van co-creaties. Om jonge tegendraadse makers te inspireren, lanceert Silbersee het Spritzl!-muziektheaterlab. Voor vmbo-jongeren wordt het educatietraject Cage Out! gestart. Voor deze twee nieuwe takken worden structurele samenwerkingen aangegaan met Dansmakers, Muziekgebouw aan ’t IJ en Jeugdtheater De Krakeling. Samen met De Nationale Opera worden nieuwe producties gemaakt voor het Opera Forward Festival.

Silbersee wil investeren in de relatie met het publiek, door een zo direct mogelijk contact, zowel live als digitaal. Op digitaal gebied zullen naast het gebruik van social media nieuwe interactieve vormen ontwikkeld worden waarbij toeschouwers en viewers actief betrokken raken, onder via een ‘web feuilleton’.

Voor de komende periode wil Silbersee de organisatie bestendigen, door twee vaste krachten aan zich te binden op het gebied van productie en verkoop, marketing en communicatie. De organisatie verwacht een groei van het percentage eigen inkomsten te bewerkstelligen. In het kader van het Kunstenplan 2017-2020 vraagt Silbersee een subsidiebedrag van € 130.000 per jaar.

Artistiek-inhoudelijke kwaliteit

De commissie beoordeelt de artistiek-inhoudelijke kwaliteit als zeer goed. Silbersee is een veelzijdig ensemble, dat door de muziekgeschiedenis heen beweegt en voorstellingen maakt in diverse disciplines, voor verschillende circuits en op het allerhoogste niveau. De plannen voor 2017-2020 zijn veelbelovend en wekken bij de commissie vertrouwen in de artistiek-inhoudelijke kwaliteit. Het ondernemingsplan is goed uitgewerkt, met een duidelijke visie op de artistiek-inhoudelijke ontwikkelingen die de organisatie beoogt op de langere termijn, in relatie tot de positie die zij inneemt binnen de discipline alsook de culturele keten. Die visie bestaat uit een aantal componenten: een uitwerking van de artistieke stempel (gebaseerd op de drie pijlers die in de inleiding van dit advies worden aangestipt), relatie met de beoogde performers (niet alleen als individu, maar ook als groep) en de inhoudelijke opzet van de producties (waarbij ‘alles wat gangbaar en bekend is wordt opgeschrikt’ en de diversiteit van performers, kunsten en tradities uit de samenleving weerspiegeld wordt).

De invulling van de activiteiten in de komende periode is concreet en getuigt van een eigen signatuur: interdisciplinaire voorstellingen die de volledige breedte van het vocale (en muzikale) spectrum bestrijken in combinatie met een uitzonderlijk hoog uitvoeringsniveau.

De commissie constateert dat Silbersee in de afgelopen jaren sterk gegroeid is en nu deskundig weet voort te borduren op de successen die behaald zijn. De commissie heeft veel vertrouwen in het vakmanschap van de musici en kunstenaars die bij de activiteiten van Silbersee betrokken zijn, alsook in het vakmanschap van de beoogde (productie)partners. De uitvoeringskwaliteit is hoog en constant. Er is daarbij een sterke connectie tussen jong en gevestigd talent. De organisatie is ondernemend, ze pioniert, durft risico te nemen en denkt over de (letterlijke en figuurlijke) grenzen heen. Ook daarin is Silbersee onderscheidend. De commissie meent dat de zeggingskracht van de voorstellingen sterk is: steeds weer weten de uitvoeringen van Silbersee te verrassen, te vervoeren en de raken.

Zakelijke kwaliteit

De commissie beoordeelt de zakelijke kwaliteit als ruim voldoende. De bedrijfsvoering is gezond, maar behoeft wel aandacht aangezien de organisatie gegroeid is en de commissie uit de gegevens bij de aanvraag opmaakt dat dit niet altijd organisatorisch goed loopt. De organisatie heeft behoefte aan stabiliteit. Die is er nu niet, omdat er veel gewerkt wordt met het inzetten van freelancers. Om die reden is er besloten tot een uitbreiding van de staf met een medewerker voor productie en één voor marketing, communicatie en verkoop. Dat is volgens de commissie niet alleen een goede keuze, maar welhaast noodzaak.

De begroting past bij de omvang en het activiteitenniveau van de organisatie, is degelijk van opzet en laat zien dat de organisatie met weinig middelen veel voor elkaar krijgt. Silbersee weet een goed aandeel eigen inkomsten te realiseren. Dat was al zo in de afgelopen periode en voor de komende jaren is nog een verdere groei van het percentage eigen inkomsten voorzien. De organisatie formuleert daarvoor in het ondernemingsplan een globale aanpak: Silbersee zet in op verhoging van de publieksinkomsten (mede dankzij het langer blijven spelen van succesvolle producties) en sponsorgelden. De overige eigen inkomsten denkt men te kunnen doen stijgen, door een verhoging van de bijdragen van private fondsen en door speciaal voor de ontwikkeling van de nieuwe interactieve media te starten met crowdfunding en mediafondsen te benaderen.

De inkomsten uit publiek worden begroot op het gemiddelde niveau waarop dat in de vorige periode is gedaan. Dat is gezien de tegenvallende cijfers van 2015 ambitieus. In 2015 was er een grote terugval in activiteiten, de inkomsten waren navenant. Hoe de beoogde ambitie voor de komende periode wordt waargemaakt, wordt slechts beperkt toegelicht in het ondernemingsplan. In het ondernemingsplan wordt echter wel adequaat ingespeeld op de risico’s: de ervaring van Silbersee leert dat tegenvallers binnen de periode van vier jaar zijn op te vangen. Dit heeft de praktijk ook uitgewezen. In de lopende kunstenplanperiode worden bijvoorbeeld circa 10 % méér voorstellingen gerealiseerd dan waar het Fonds Podiumkunsten voor financiert, waarmee hogere eigen inkomsten gegenereerd worden en de financiële reserve wordt versterkt.

Er wordt ook een algemene visie op en aanpak voor het opvangen van risico’s geformuleerd in het ondernemingsplan. Die risico’s zijn zowel artistiek als financieel (bij coproducties) ingeschat. De voorstellingen van Silbersee worden trapsgewijs, in fasen ontwikkeld. Met deze methode worden niet alleen goede voorwaarden geschapen om tot een kunstwerk te komen zonder precedent, maar kan ook op tijd ingegrepen worden indien de financiering niet gerealiseerd kan worden. Ook kan op tijd afgewogen worden of de opgebouwde reserve hiervoor aangesproken kan worden.

De organisatie werkt met een bestuur, conform de Governance Code Cultuur en evalueert aan de hand hiervan periodiek zijn besturingsproces. De organisatie heeft een concrete visie en aanpak op de culturele diversiteit van het personeelsbestand en het toezicht.

Publiek

De commissie beoordeelt het criterium publiek als goed. Silbersee speelt veel voorstellingen op zeer uiteenlopende locaties en binnen verschillende podiumcircuits; veel in Amsterdam, maar nog meer daarbuiten en internationaal. Het publieksbereik is enigszins afhankelijk van de aard van de productie. Opvallend zijn de zeer diverse doelgroepen die tot nu toe steeds bereikt worden. Dit heeft ook te maken met de verschillende samenwerkingen die Silbersee aangaat: daarmee staat zij open voor alle disciplines en - in haar eigen bewoordingen - culturele bloedgroepen. In de ogen van de commissie is de beoogde stijging in bezoekersaantallen (voor Amsterdam) haalbaar, zeker nu de organisatie een medewerker hierop zal inzetten.

Een uitgewerkt publieksbeleid met een doelgroepenanalyse ontbreekt achter dit veelzijdige bereik. In het ondernemingsplan is geen visie geformuleerd op een duurzame opbouw van publiek. De aanvraag bevat weliswaar een aantal ideeën voor de verbetering van het publieksbereik, zoals bijvoorbeeld het opzetten van een online platform, maar die zijn niet goed uitgewerkt. De organisatie beseft dat er in dit opzicht een inhaalslag te maken is, in het licht van de hogere beoogde recette en groei van de bezoekcijfers. Mede om die reden stelt ze de genoemde marketingmedewerker aan.

De commissie waardeert de wijze waarop Silbersee de hoge drempel voor opera en muziektheater weet te slechten en zelf ook op zoek gaat naar nieuw publiek. Het educatieproject Cage Out! voor jongeren op het vmbo is hier een mooi voorbeeld van.
De organisatie heeft oog voor culturele diversiteit en weet deze doelgroep ook aan te spreken.

Belang voor de stad: verbinding en spreiding

De commissie beoordeelt de verbinding met de stad als voldoende. Silbersee is nieuw in de stad, tot voor kort huisde de organisatie in Zaandam. De commissie ziet de komst van deze organisatie naar Amsterdam als een aanwinst. Silbersee heeft vanouds al een sterke verbinding met Amsterdamse samenwerkingspartners en draagt daarmee bij aan een samenhangende Amsterdamse cultuursector. De commissie waardeert dat Silbersee ook de samenwerking durft aan te gaan met kleine organisaties, zoals bijvoorbeeld: NBprojects, Ulrike Quade Company, Danstheater AYA en BackBone. De organisatie verbindt zich niet met stedelijke vraagstukken, bewoners of de buurt en/of andere maatschappelijke organisaties in de stad.

De commissie beoordeelt de spreiding als goed. De activiteiten van Silbersee vinden plaats in de hele stad. Zeker met het beoogde educatieproject voor het vmbo komt het in alle stadsdelen. Het is wel opvallend dat er geen activiteiten zullen plaatsvinden in Amsterdam Zuidoost. Wat daar de reden voor is, is voor de commissie niet duidelijk.

Conclusie

De commissie adviseert de aanvraag van Stichting Silbersee te honoreren voor € 130.000 per jaar.