Stichting Literaire Activiteiten Amsterdam

Inleiding

Stichting Literaire Activiteiten Amsterdam (SLAA) heeft als missie literatuur met de wereld en de mens te verbinden door deze toegankelijk te maken. Sinds haar oprichting in 1982 brengt de stichting schrijvers uit binnen- en buitenland naar de Amsterdamse podia.

SLAA beoogt literatuur organisch te laten aansluiten bij het Amsterdamse culturele leven. Het literair kijken en het overbrengen van de universele verhalen die de literatuur vertegenwoordigt, wil zij centraal stellen. Hiertoe richt de organisatie zich op het organiseren van multidisciplinaire podiumprogramma’s. De stichting stelt zich daarbij ten doel een veelzijdig aanbod te realiseren op meerdere plaatsen in de stad en daarmee verschillende doelgroepen in Amsterdam te bereiken. De stichting werkt samen met een variëteit aan partners en disciplines en heeft de afgelopen jaren in Amsterdam vaste samenwerkingen opgebouwd met School der Poëzie, Perdu en Read My World. Samen met deze instellingen en de partners waarmee wordt samengewerkt, zoals De Balie, Stichting Tolhuistuin, Bijlmer Parktheater, De Kleine Komedie, EYE, enkele uitgeverijen en festivals, beoogt SLAA vorm te geven aan een volwaardige letterenketen.

In de periode 2017-2020 wil SLAA literatuur meer laten integreren in het culturele leven door verbreding en verdieping in haar aanbod aan te brengen. De wijkprogrammering wordt voortgezet, met meer aandacht voor de stadsdelen Oost, Nieuw-West en IJburg. Naast het verdiepen en verbreden van bestaande programma’s ontwikkelt de stichting nieuwe programma’s, waaronder programma’s die specifieke aspecten van de literatuur uitlichten en programma’s waarmee de kruisbestuiving wordt onderzocht tussen literatuur en andere disciplines zoals film. De stichting wil haar professionalisering van de afgelopen jaren verankeren in de organisatie. Ze beoogt de literaire sector in zijn geheel zichtbaarder maken door met School der Poëzie, Perdu en Read my World één gedeelde marketingmedewerker in te huren. De stichting stelt zich ten doel de recette-opbrengsten te verhogen door meer grote programma’s te organiseren tegen hogere entreegelden. Ook wil ze nieuwe reeksen ontwikkelen, waarvoor bij particuliere fondsen kan worden aangevraagd. Middels coproducties wil de stichting de programmakosten beheersbaar houden.

In de periode 2013-2016 wordt SLAA structureel ondersteund door de Gemeente Amsterdam voor een bedrag van € 179.800 per jaar. In het kader van het Kunstenplan 2017-2020 vraagt SLAA een subsidiebedrag van € 225.000 per jaar.

Artistiek-inhoudelijke kwaliteit

De commissie beoordeelt de artistiek-inhoudelijke kwaliteit als goed. SLAA geeft in het plan blijk van een heldere en overtuigende artistiek-inhoudelijke visie en beschrijft op kernachtige wijze nieuwe en innovatieve plannen. De koers die de organisatie de afgelopen jaren heeft ingezet getuigt naar mening van de commissie van vakmanschap en een sterk besef van de wijze waarop de literatuur interessant en levend kan worden gemaakt voor een breed publiek. SLAA is zich zeer bewust van het veranderende veld en verliest zich niet in bevliegingen, maar gaat echt op zoek naar eigen wegen. Dit vertaalt zich in een helder profiel en een eigen artistieke signatuur, die ook zichtbaar is in de variété-avonden, wijkprogramma's en het SLAA-lab.

De commissie vindt de programmering op meerdere gebieden onderscheidend. SLAA zet moderne, nieuwe vormen in vanuit een nomadische, interdisciplinaire werkwijze met een focus op de cross-overs tussen literatuur en andere kunsten. Kwaliteit staat daarbij voorop. Dit heeft geleid tot een vernieuwende, uitdagende en diverse programmering waarmee SLAA bewijst goed aan te sluiten op de interesses van het hedendaagse publiek. Daarmee vergroot de stichting de toegankelijkheid van literatuur onder een breed publiek. De commissie vindt dat de wijkprogrammering uniek en waardevol is en een zeer sterke zeggingskracht heeft. Zij waardeert de door de stichting beoogde expansie daarvan naar IJburg, Nieuw West en Oost. De programmering sluit overtuigend aan op de missie van SLAA om verbinding teweeg te brengen.

SLAA incorporeert vanuit jarenlange kennis en ervaring in het literaire veld nieuwe ontwikkelingen in haar programmering en toont daarmee vakmanschap. Een voorbeeld hiervan is de onder SLAA-LAB genoemde onderscheidende plannen voor een crossover tussen literatuur en bijvoorbeeld (korte) film. De stichting biedt, naast de programmering van de bekende nationale en internationale schrijvers, ook nieuw talent de mogelijkheid zich te ontwikkelen. Zo wordt in de wijkprogramma’s ruimte geboden voor optredens van buurttalenten en nodigt het programma 5kwarts jonge schrijvers uit om eigen programma’s samen te stellen. Vanaf 2017 zal aan Bijlmer Boekt! een jongerenschrijfprijs worden verbonden. Dit gebeurt in samenwerking met de Schrijversacademie, de School der Poëzie, het Bijlmer Parktheater en de Querido Academie. Het vakmanschap van SLAA uit zich naar mening van de commissie ook in het feit dat zij een belangrijke initiatiefnemer en verbindende schakel is in verschillende samenwerkingen. Zij treedt op als coproducent met gespecialiseerde instellingen, zoals het Goethe Instituut en de J.M.A Biesheuvel prijs. SLAA vormt een schakel tussen private partijen zoals uitgeverijen en gesubsidieerde instellingen, zoals CPNB en De Balie. De commissie merkt op dat het aantal medewerkers (2 fulltime en 2 parttime) opvallend klein is in het licht van de plannen en ambities.

De verhuizing van SLAA naar de Tolhuistuin in Amsterdam Noord toont aan dat de stichting goede aansluiting houdt met actuele ontwikkelingen op cultuurgebied in de stad. Wel is de commissie van mening dat SLAA zichzelf als organisator van de programma’s sterker zou kunnen profileren. Het koppelen van de artistieke signatuur aan de naam SLAA kan de herkenbaarheid van het aanbod bij het publiek vergroten.

Zakelijke kwaliteit

De commissie beoordeelt de zakelijke kwaliteit als ruim voldoende. De begroting is transparant, helder en compact. Door onder andere het beperkte aantal medewerkers en de bescheiden huurkosten, is de overhead laag. De verhoging van het budget is realistisch en wordt onderbouwd met de ambitie om grotere programma’s te organiseren die meer ondersteuning behoeven van een producent en een pr-medewerker.

De gevraagde subsidiebijdrage vindt de commissie fors ten opzichte van de totale baten en het aantal Amsterdamse bezoeken. SLAA toont zich hier van bewust. De wijkprogrammering is kostbaar, de bezettingsgraad met 80% is al hoog en SLAA heeft geen eigen horeca of podium. Een stijging van eigen inkomsten is dan ook beraamd op maximaal 22%. Omdat SLAA zich tot het uiterste inspant samenwerkingsverbanden aan te gaan om de kosten te reduceren en de aard van de activiteiten grenzen stelt aan het verdienvermogen, adviseert de commissie de eigen inkomstennorm niet te stringent toe te passen. Zij vindt het echter wel noodzakelijk dat SLAA een plan ontwikkelt om met een veelzijdiger financieringsmix - waaronder private middelen - de eigen inkomsten op de norm van 25% te krijgen en de financiële kwetsbaarheid en de afhankelijkheid van subsidie te verkleinen. De gevraagde additionele ondersteuning om een te delen marketingmedewerker te delen met de met de School der Poëzie, Perdu en Read my World, vindt de commissie positief. Diens werkzaamheden kunnen de bekendheid van SLAA vergroten en leiden tot meer private financiële ondersteuning en een hogere recette.

SLAA zegt de Governance Code Cultuur na te leven. In dat licht plaatst de commissie kanttekeningen bij het feit dat enkele bestuursleden betaald werk voor SLAA lijken te verrichten. De commissie dringt erop aan dat de stichting vervanging zoekt voor de betreffende bestuursleden. Binnen de samenstelling van de organisatie wordt diversiteit nagestreefd.

Publiek

De commissie beoordeelt het criterium publiek als goed. Op basis van de in het ondernemingsplan uiteengezette voornemens van SLAA, is de commissie ervan overtuigd dat de beoogde publieksuitbreiding realistisch is en mogelijk zelfs nog te voorzichtig ingeschat. SLAA kent haar publiek en investeert zowel in het behoud van bestaand publiek als in het aanboren van nieuw publiek door onder andere uitbreiding van de wijkprogramma’s naar nieuwe stadsdelen. Hiermee vergroot zij ook haar bereik onder een cultureel diverse doelgroep, met een op de doelgroep afgestemd, maar voor een breed publiek interessant aanbod. Op maat gekozen communicatiestrategieën en een actief prijsbeleid dragen hieraan bij.

De commissie vindt SLAA toonaangevend in de wijze waarop zij met zowel grotere als kleinere instellingen disciplinebreed samenwerkt om nieuwe doelgroepen aan te boren. De geschetste ontwikkelingen van programma's over SciFi en samenwerking met Het Ketelhuis in de toekomst zijn daar voorbeelden van. SLAA beweegt zowel letterlijk, door het opzoeken van het publiek, als inhoudelijk mee met de tijd. Het publieksonderzoek is in de aanvraag erg summier weergegeven. Gezien de uitbreiding met een marketingmedewerker verwacht de commissie dat SLAA hier de komende jaren meer aandacht aan besteedt.

Belang voor de stad: verbinding en spreiding

De commissie beoordeelt de verbinding als goed. In de periode 2013-2016 heeft SLAA een duidelijk omslag gemaakt naar een sterkere verbinding met de stedelijke samenleving. Het succes van Bijlmer Boekt! laat goed zien dat SLAA een organisatie is die oog heeft voor de veelzijdige maatschappij. De samenwerkingsverbanden van SLAA met een groot aantal instellingen op uiteenlopende locaties, zoals het: Bijlmer Parktheater, Podium Mozaïek, het Zonnehuis en de Tekstsmederij, vindt de commissie prijzenswaardig. De plannen voor 2017-2020 zetten relevante samenwerkingen voort en geven blijk van interessante nieuwe coalities.

De spreiding beoordeelt de commissie als goed. Uit zowel de aanvraag als de praktijk blijkt dat de programma’s van de SLAA daadwerkelijk over de stad verspreid en op de deelgebieden zijn toegespitst. De commissie vindt SLAA hierin vooruitstrevend.

Conclusie

De commissie adviseert de aanvraag van Stichting Literaire Activiteiten Amsterdam te honoreren voor het gevraagde bedrag van € 225.000 per jaar. Deze toekenning is opgebouwd uit het historische bedrag, opgehoogd met de gevraagde uitbreiding, die de commissie realistisch en goed onderbouwd vindt.