Kunstverein

BFNA
Aangevraagd: € 115.000
Toegekend: € 86.935

Inleiding

Kunstverein onderzoekt en experimenteert met curatorial practices en concepten van kunstpresentatie. Kunstverein toont werken en praktijken van avant-garde kunstenaars die elders over het hoofd worden gezien. De organisatie opereert nationaal en internationaal en heeft met haar programmering tot doel het discreet vullen van gaten in het kunsthistorische discours en het ontdekken van publiek-privé relaties.

Kunstverein bestaat uit een ruimte voor tentoonstellingen, performatieve en sociale evenementen en een boekwinkel. De organisatie is daarnaast een uitgeverij en een lidmaatschap gebaseerde franchise. Voor de avant-garde kunstenaars, waarmee Kunstverein werkt, wil Kunstverein een serieuze gesprekspartner zijn. Voor het publiek wil de organisatie een plek zijn die werken en materiaal biedt die niet elders te zien waren. Kunstverein wil tonen en signaleren wat urgent is, in reactie op wat nu speelt in het hedendaagse discours in Amsterdam en Nederland. Daartoe realiseert Kunstverein presentaties, performances, lezingen, concerten, filmvertoningen en publicaties.

Kunstverein streeft voor de periode 2017-2020 een parallel programma na van een toonruimte, een performatief platform en een uitgeverij. Ten opzichte van de afgelopen jaren betekent dit een opschaling van de omvang van haar activiteiten. Kunstverein wil daarom uitzien naar een grotere presentatieruimte. Dit moet Kunstverein in staat stellen haar programma in volle omvang met haar beoogde publiek te kunnen delen. De organisatie wordt verstevigd en voor de kunstenaars waar Kunstverein mee werkt, wordt een realistischere beloning nagestreefd. Met het parallelle programma verwacht de organisatie haar basis te kunnen behouden en groei van eigen inkomsten te kunnen versterken. Kunstverein wil verder een divers en breed publiek bereiken door middel van een programmering met op onderdelen een directe, en soms historische, verbinding met de stad, rondleidingen door de tentoonstellingen en het jaarlijkse Spring Performance Festival.

Kunstverein ontving in de periode 2013-2016 van stadsdeel Zuid structureel een bedrag van € 75.500 per jaar. De meerjarige subsidie die nu aan het AFK wordt gevraagd bedraagt € 115.000 per jaar en is bedoeld voor het geheel van activiteiten.

Artistiek-inhoudelijke kwaliteit

De commissie beoordeelt de artistiek-inhoudelijke kwaliteit als ruim voldoende. Kunstverein heeft volgens de commissie een doordachte visie op het eigen programma. De commissie vindt de artistiek-inhoudelijke aanpak van Kunstverein sterk. De organisatie besteedt op overtuigende wijze aandacht aan hiaten van het heden en aan het werk en de praktijk van avant-garde kunstenaars die over het hoofd gezien zijn. De commissie heeft waardering voor de vaak verrassende en prikkelende inhoud van de presentaties en de zorg voor het inhoudelijk kader rond de presentaties. Zij vindt dat de organisatie hierin haar vakmanschap laat zien. Kunstverein heeft zo een onderscheidende eigen identiteit weten te ontwikkelen. De commissie plaatst wel een kritische kanttekening bij het vakmanschap en de kwaliteit van de inrichting en afwerking van de tentoonstellingen. De inhoudelijke kracht van de presentaties vertaalt zich niet altijd consequent in een aansprekende visuele aanpak.

Kunstverein wil in de toekomst verschillende onderzoekmodellen naast, in plaats van na elkaar ontwikkelen. Daarvoor streeft ze naar een verhuizing naar een grotere locatie die ze wil delen met andere organisaties, zoals Galerie Julliètte Jongma. De commissie kan zich voorstellen dat het samenwerken met andere instellingen binnen één locatie inderdaad onderlinge dynamiek en een breder publieksbereik kan stimuleren. Om dat te bewerkstelligen, zal er echter volgens de commissie nog meer nodig zijn. De commissie heeft de ervaring dat de publieksbegeleiding ter plekke zich nog te veel richt op een kleine doelgroep. In de communicatie op de locatie zelf, ligt de focus vooral op theoretische concepten die bovendien veelal in vaktaal zijn verwoord. Daarmee heeft het aanbod nu vooral zeggingskracht voor een (inter)nationaal professioneel publiek en niet voor een breder publiek. De impact van de tentoonstellingen onder professionals is terug te zien in de terugkeer van de door Kunstverein onderzochte presentatieconcepten op andere plekken. De commissie merkt wel op dat de presentatieruimte niet altijd toegankelijk bleek op de tijden dat men aangeeft open te zijn. Dat vindt de commissie een punt van aandacht.

De commissie waardeert het performatief platform dat Kunstverein via Bob's Your Uncle en andere evenementen ambieert te zijn. Ondanks het kleine bereik van de activiteiten weet Kunstverein door de zeggingskracht van de performances een inspirerende bijdrage te leveren aan de Amsterdamse kunstwereld. De commissie vindt het verder belangrijk dat Kunstverein met het Spring Performance Festival nadrukkelijk de samenwerking zoekt met lokale partners. De uitgeverij en boekwinkel sluiten daarnaast inhoudelijk gezien helder aan op de praktijk van Kunstverein. Voor de boeken bestaat een internationaal netwerk van liefhebbers. De commissie vindt het platenlabel I'm With Her Records daarentegen van weinig toegevoegde waarde getuigen. Het is voor de commissie onduidelijk hoe dit initiatief inhoudelijk aansluit op de overige activiteiten. Daarnaast lijkt kwaliteit en relevant discours, anders dan bij de publicaties, niet richtinggevend voor de selectie.

Kunstverein heeft een kleinschalige, fijnmazige programmastructuur en vormt met de leden een kunstenaars/curatorengemeenschap die discours en inspiratie biedt aan een geïnteresseerde doelgroep. Kunstverein besteedt binnen het verenigingsmodel veel aandacht aan haar leden. Dit zorgt voor betrokken ambassadeurs die zich met hun netwerk en kennis verbinden aan de organisatie. Het organisatiemodel van Kunstverein stimuleert bovendien een groot aantal internationale samenwerkingen, waardoor tentoonstellingen zoals bijvoorbeeld die van Richard Kostelanetz makkelijk doorreizen.

Zakelijke kwaliteit

De commissie beoordeelt de zakelijke kwaliteit als voldoende. De commissie ziet dat de aandacht voor de zakelijke kant enigszins achterblijft bij het inhoudelijk programma. Zij constateert dat de organisatie een voorzichtige bedrijfsvoering heeft: er wordt niet meer uitgegeven dan er aan dekking aanwezig is, er zijn geen lange termijn investeringen gedaan en er is niemand in dienst. De inkomstenmix behoeft volgens de commissie verbetering. Zij vindt het wenselijk dat Kunstverein, naast de huidige inkomsten, ook andersoortige inkomsten gaat verwerven. Het verenigingsmodel levert inhoudelijk voordelen op, maar doordat het ledental beperkt is genereert het als zodanig weinig inkomsten. De commissie is positief over de intentie om samen met andere organisaties een loyaliteitsprogramma te initiëren, maar stelt tegelijkertijd vast dat dit programma nog niet is uitgewerkt en dat de financiële haalbaarheid en exacte invulling daarmee nog onduidelijk is. Kunstverein verwacht een groei in haar inkomsten in het private domein, maar weet niet overtuigend inzichtelijk te maken hoe zij die groei denkt te realiseren. Zo krijgt de commissie voornamelijk inzicht in hoe Kunstverein in het verleden inkomsten realiseerde. De commissie heeft waardering voor de aandacht voor kunstenaarshonoraria.

De commissie constateert een grote afhankelijkheid van publieke fondsen, waarvan toekenning bovendien nog niet is gegarandeerd. De commissie vindt het positief dat Kunstverein zich bewust is van de financiële risico's en zich daar qua bedrijfsvoering afdoende op heeft ingericht. In het licht van de gewenste verhuizing en schaalvergroting, vindt de commissie echter een beter doordacht zakelijk plan wenselijk. De vaste lasten worden door de verhuizing en uitbreiding structureel hoger en de risico’s daarmee ook. Dat vergt een andere werkwijze en doet het belang van een betere mix aan inkomsten nog verder toenemen. De commissie mist een risicoanalyse en een financiële visie op deze beoogde ontwikkelingen.

Kunstverein werkt volgens de Governance Code Cultuur en heeft een uitgebreide structuur met een raad van toezicht, een bestuur en een raad van advies. Er is sprake van internationale diversiteit binnen de organisatie, maar het plan besteedt geen aandacht aan de culturele diversiteit van bestuur en medewerkers.

Publiek

De commissie beoordeelt het criterium publiek als voldoende. Kunstverein heeft een helder beeld van de professionele kerndoelgroep en weet deze uitstekend te bereiken met de beperkte middelen die het heeft. Kunstverein motiveert dat het zeer op maat en kleinschalig communiceert, bijvoorbeeld door mond-tot-mondreclame in plaats van advertenties in kunstbladen, omdat het niet beoogt een generieke kunstruimte te worden. De commissie ziet zo vooral een communicatiebeleid gericht op het bestaande publiek en niet een visie op de duurzame ontwikkeling van het publieksbereik. Er is weliswaar sprake van de wens een breder publiek te bereiken, maar welke nieuwe doelgroepen men daarbij voor ogen heeft, wordt niet nader benoemd en een marketingplan daarvoor ontbreekt. Uit de aanvraag blijkt niet dat Kunstverein publieksonderzoek heeft uitgevoerd of daartoe een voornemen heeft.

Kunstverein wil de website vernieuwen en een andere, avantgardistische communicatie-aanpak inzetten. Die aanpak is veelbelovend en maakt mogelijk dat met name het actuele aanbod beter inzichtelijk kan worden gemaakt. De commissie ziet met betrekking tot het publieksbereik geen specifieke aandacht voor diversiteit. Wel weet Kunstverein kunstenaars van over de hele wereld aan te trekken.

Belang voor de stad: verbinding en spreiding

De verbinding wordt door de commissie beoordeeld als voldoende. Kunstverein heeft een aantal bestaande, voldoende ingebedde, samenwerkingen met lokale, nationale en internationale organisaties. De organisatie verbindt zich niet met specifieke maatschappelijke vraagstukken.

De spreiding beoordeelt de commissie als zwak. Vrijwel alle activiteiten van Kunstverein vinden plaats in stadsdeel Zuid.

Conclusie

Onderdeel van het bij het AFK aangevraagde bedrag is de historische stadsdeelbijdrage van € 75.500 per jaar. Binnen de regeling meerjarige subsidie van het AFK kunnen wegvallende structurele stadsdeelbijdragen worden gecompenseerd, voor zover dit vierjarige middelen betreft en voor zover het betreffende stadsdeel de middelen overdraagt aan het AFK. In dit kader is voor stichting Kunstverein jaarlijks € 47.435 beschikbaar aan middelen die stadsdeel Zuid overhevelt naar het AFK. Dit bedrag wordt opgeteld bij het door de commissie geadviseerde subsidiebedrag.

Het bedrag dat Kunstverein vraagt aan het AFK, exclusief de huidige structurele middelen van stadsdeel Zuid, is € 39.500 per jaar (€ 115.000 minus € 75.500). De commissie heeft waardering voor de werkwijze en keuze van programmeren van de afgelopen jaren. Er is voldoende vertrouwen dat het artistiek-inhoudelijk beleid het gewenste niveau blijft behouden. De commissie denkt dat Kunstverein als nieuwkomer binnen het Kunstenplan, een fris geluid en dynamiek toe kan voegen. Wel vindt de commissie noodzakelijk dat Kunstverein zichzelf verder ontwikkelt op zakelijk en organisatorisch gebied. De commissie adviseert het gevraagde bedrag van € 39.500 per jaar te honoreren. De totale geadviseerde jaarlijkse bijdrage voor de komende periode, inclusief de structureel overgehevelde stadsdeelbijdrage, komt daarmee op € 86.935.