Amsterdams Andalusisch Orkest

Muziek / muziektheater
Aangevraagd: € 175.000
Toegekend: € 100.000

Inleiding

Het Amsterdams Andalusisch Orkest staat voor het muzikaal erfgoed van Andalusië, van traditionele sefardi ladino tot en met arabo andalus en van moderne flamenco tot en met jazz andalus. Aan de concerten worden storytelling en spoken word voordrachten van jongeren gekoppeld, als onderdeel van het randprogramma. Naast de programmering van Andalus Voices, richt de organisatie zich ook op het ontwikkelen van multidisciplinaire voorstellingen met partners, waarin de muziek via onder andere dans (ICK) en opera (World Opera Lab) vanuit een ander perspectief wordt belicht. Om de twee jaar organiseert het Amsterdams Andalusisch Orkest een Ud Festival met focus op de eigentijdse variaties van de ud. Op het gebied van educatie zet het orkest zich in voor talentontwikkeling en het bieden van spoken word programma’s voor jongeren en muzieklessen voor kinderen. Daarnaast wordt er gewerkt naar het toegankelijk maken van het arabo andalus-repertoire door middel van het ontwikkelen van partituren en vertalingen, inclusief fonetisch schrift.

In de periode 2017-2020 beoogt het Amsterdams Andalusisch Orkest een nieuwe fase in te gaan in de ontwikkeling van het orkest als platform. De plannen bestaan uit het verduurzamen van de Andalus Voices programmering, het betrekken van nieuwe ud-ensembles bij het Ud Festival, het opleiden van kinderen met als doel hen te laten doorstromen naar professioneel muziekonderwijs, samenwerkingen met andere disciplines en het toegankelijk maken van het repertoire. Vooralsnog heeft het orkest zich gericht op pionieren, kinderen betrekken en lesprogramma’s ontwikkelen. In de komende jaren bestaat de wens om met een vaste kern een programma aan te bieden voor kinderen om met hen te bouwen aan een muzikale carrière binnen de arabo andalus muziek in Amsterdam. Naast deze muzikale traditie, betrekt het Amsterdams Andalusisch Orkest ook andere Andalusisch georiënteerde (sub)genres in het aanbod: van flamenco tot en met jazz andalus en van gharnati tot en met sefardi ladino. Voor de muzikanten van het orkest betekent dit een bredere oriëntatie dan alleen de specialisatie in de arabo andalus muziek.

Tot dusver werd de organisatie niet structureel ondersteund. In het kader van het Kunstenplan 2017-2020 vraagt het Amsterdams Andalusisch Orkest een subsidiebedrag van € 175.000 per jaar.

Artistiek-inhoudelijke kwaliteit

De commissie beoordeelt de artistiek-inhoudelijke kwaliteit als goed. Het Amsterdams Andalusisch Orkest presenteert een bevlogen en zeer gedetailleerd artistiek plan voor 2017-2020, met een eveneens een tot in detail uitgewerkt plan voor de educatie en talentontwikkeling: een nieuwe serie Andalus Voices, multidisciplinaire (co)producties met World Opera Lab, met ICK, het Amsterdams Kleinkunst Festival en een eigen productie. De commissie merkt op dat de samenwerking met het World Opera Lab nog moet groeien en dat de samenwerking met ICK en het Amsterdams Kleinkunst Festival nog van start moet gaan. Het is daarom lastig voor de commissie om de kwaliteit van de beoogde resultaten van die samenwerking te beoordelen. De activiteiten voor 2020 liggen nog niet vast, maar er liggen veelbelovende plannen. Daarnaast is het Ud-festival gepland in 2018 en 2020 en worden reguliere concerten gegeven op aanvraag. De commissie merkt op dat de ambities hoog zijn, maar niet onrealistisch. Daarbij behoudt de organisatie haar eigenheid en wordt steeds ook een maatschappelijke doelstelling nagestreefd. Dat vindt de commissie bijzonder.

De commissie is positief over het vakmanschap van de musici. Allen zijn ervaren en spelen op hoog niveau. Het orkest weet zich te onderscheiden met het oorspronkelijke repertoire, dat vanuit verschillende perspectieven belicht wordt en ook levendig wordt gepresenteerd, vanuit verschillende contexten. Daarbij is de werkwijze creatief en ondernemend van opzet. De zeggingskracht van de (beoogde) programmering is sterk: het Amsterdams Andalusisch Orkest weet een breed publiek aan te spreken en te beroeren met haar concerten.

Zakelijke kwaliteit

De commissie beoordeelt de zakelijke kwaliteit als voldoende. De bedrijfsvoering is volgens de commissie wankel. Om alle ambities te realiseren, wil het orkest de organisatie uitbreiden met een communicatiemedewerker en een productiemedewerker. De begroting verdubbelt ten opzichte van 2015. De commissie is er niet van overtuigd dat dit haalbaar is, want de begroting is nauwelijks toegelicht. In het ondernemingsplan is ook geen concrete visie op en meerjarenaanpak voor het behalen van de beoogde inkomsten en veranderingen daarin geformuleerd. De stichting bestaat nu vijf jaar en heeft een flinke groei laten zien. De commissie acht het niet onrealistisch dat de organisatie kan blijven doorgroeien, maar is daar – op basis van de zakelijke invulling van het ondernemingsplan – nog niet van overtuigd.

De organisatie heeft meermaals bewezen verschillende financieringsbronnen te kunnen aanboren. Er is weliswaar sprake van een mix van inkomsten (publieksinkomsten, contributie, publieke middelen, private middelen, internationale bijdragen), maar deze is volgens de commissie kwetsbaar aangezien de beoogde bijdrage van het AFK in verhouding zeer hoog is en in het algemeen is de subsidieafhankelijkheid groot. De commissie mist een meerjarenaanpak voor het behalen van de beoogde publieksinkomsten (recette) en overige inkomsten.

Opvallend is ook de grote sprong die het orkest denkt te maken in private sponsoring. Hoe dat gerealiseerd zal worden, is niet toegelicht. Naar de commissie meent is dit te optimistisch ingeschat, omdat het orkest niet eerder private sponsoring in deze mate heeft gerealiseerd. In het ondernemingsplan is geen visie op en aanpak voor het opvangen van risico’s die financiële consequenties hebben geformuleerd.

Stichting Amsterdams Andalusisch Orkest hanteert een bestuursmodel conform de Governance Code Cultuur, waarbij de oprichters van de stichting de uitvoerende taken vervullen en het bestuur op afstand opereert. Wat opvalt is dat de zittingstermijn van alle leden afloopt in 2017. De organisatie heeft een concrete visie en aanpak op de culturele diversiteit van het personeelsbestand en het toezicht.

Publiek

De commissie beoordeelt het criterium publiek als voldoende. De marketingplannen, gebaseerd op contentmarketing, getuigen van een eigentijdse aanpak. Echter, er is geen sprake van een meerjarige strategie, waarbij ingegaan wordt op een duurzame opbouw van publiek. Volgens de commissie wordt ook niet aangetoond dat het programma en markt adequaat op elkaar aansluiten. Het beoogde publieksbereik is hoog en de commissie kan op basis van de jaarverslagen van 2013 en 2014, waarin geen cijfers vermeld zijn, niet inschatten of dat realistisch is. De commissie mist ook een uitwerking van de wijze waarop het orkest deze ambitie wil realiseren.

In het ondernemingsplan worden de doelgroepen van het ensemble nauwkeurig beschreven. De organisatie weet ook, mede dankzij de aard van de programmering en de verschillende circuits en locaties waar het orkest speelt, uiteenlopende groepen aan te spreken en een zeer gemêleerd publiek te trekken: van jong tot oud en met verschillende achtergronden. Daarbij heeft het een heldere visie op het bereik van een cultureel diverse doelgroep. Er is in de afgelopen jaren geen publieksonderzoek gedaan en het is niet duidelijk of dat gedaan zal worden in de komende periode.

Gezien het feit dat het Amsterdams Andalusisch Orkest tot nu toe steeds een hoge zaalbezetting wist te realiseren met de uitvoeringen, acht de commissie het beoogde bereik in principe haalbaar. De commissie meent dat het aannemen van een marketingmedewerker daarbij een goede zet is in de professionalisering van de organisatie, die aan het verder uitbreiden van het bereik van het orkest kan bijdragen.

Belang voor de stad: verbinding en spreiding

De commissie beoordeelt de verbinding als goed. De organisatie draagt in belangrijke mate bij aan een samenhangende cultuursector, door tal van verbindingen met makers, podia en inwoners van de stad en de buurt. Dat zijn bijvoorbeeld De Meervaart, het Internationaal Storytelling Festival, Aslan Muziekcentrum en verschillende internationale partners. Het orkest betrekt in haar projecten ook stedelijke thema's, vult een leemte en bedient bijvoorbeeld ook een vergeten groep van ouderen (zoals bijvoorbeeld de eerste generatie gastarbeiders). De educatie- en talentontwikkelingsprojecten dragen ook bij aan een stevige verbinding met de stad.

De commissie beoordeelt de verbinding als goed. Het Amsterdams Andalusisch Orkest bedient de hele stad, binnen en buiten de ring van Amsterdam.

Conclusie

Op basis van voorgaande bevindingen adviseert de commissie de aanvraag van Stichting Amsterdams Andalusisch Orkest gedeeltelijk te honoreren voor € 100.000 per jaar. De commissie vindt de aanvraag te hoog in verhouding tot de totaal begrote baten. Zij vindt het van belang dat de organisatie inzet op een evenwichtiger financieringsmix. Daarom acht zij een lager bedrag opportuun. Verder meent de commissie dat dit bedrag meer in verhouding staat tot het aantal activiteiten voor de periode 2017-2020 en het beoogde publieksbereik daarvan in Amsterdam.