Oostblok

Inleiding

Oostblok is een theaterpodium in Amsterdam-Oost. Het podium wil voorstellingen naar Amsterdam-Oost halen, en wordt daarnaast gedreven door de wens nieuw publiek te vinden voor podiumkunsten. Oostblok zoekt een betekenisvolle positie in de buurt en streeft ernaar doelgroepen met elkaar te verbinden. Oostblok beoogt daarbij een faciliterende rol te vervullen voor kleine organisaties en ad hoc projecten in Oost. Het wil samenwerken met (niet) culturele organisaties in de wijk, met andere theaters in de stad en met festivals.

Oostblok programmeert 169 voorstellingen per jaar, waarvan een derde voor de jeugd en twee derde voor volwassenen. Oostbloks programma wordt samengesteld door een klein team van programmeurs, die allen ook zelf actief zijn als maker. De maat van de zaal maakt dat er voor het Sajetplein voor kleine, niet complexe voorstellingen gekozen wordt. Op locatie zoekt de organisatie naar uitgesproken verbinding tussen inhoud en locatie, tussen onderwerp en publiek. Toneel is de grootste discipline in het aanbod. Daarnaast is er plaats in het programma voor dans, literatuur, muziektheater en film. Binnen Amsterdam wil Oostblok zich onderscheiden van de theaters in de binnenstad, door een grote mate van flexibiliteit en toegankelijkheid. Oostblok heeft een voorkeur voor nieuwe verhalen en verhalen van nu en reflectie op de wereld om zich heen.

Was voorheen de aandacht gericht op het positioneren van het theater en de kwaliteit van het programma, de komende jaren komt de nadruk te liggen op het bereiken van nieuw publiek en het netwerk in Oost. Oostblok beoogt een groei in activiteiten, een groter bereik en wil meer dan nu inzetten op het bereiken van nieuw publiek. In de komende periode wil Oostblok het educatief aanbod en de andere activiteiten sterk ontwikkelen. Een ambitie daarbij is het vergroten van het blikveld: dit betekent beter scouten van voorstellingen, waarvoor Oostblok het Amsterdamse podium kan zijn en makers en publiek van een andere culturele achtergrond bereiken. De organisatie gaat de samenwerking met Cultuurhuizen aan en wil zich in 2020 bij het rijtje kunnen aansluiten.

Oostblok vraagt in het kader van het Kunstenplan 2017-2020 een subsidie van € 397.000 per jaar.

Artistiek-inhoudelijke kwaliteit

De commissie beoordeelt de artistiek-inhoudelijke kwaliteit als voldoende. Uit het plan spreekt geen consequente artistiek- inhoudelijke visie. 
De organisatie geeft weliswaar aan dat zij als doelstelling heeft zich een betekenisvolle positie in het stadsdeel te verwerven, maar hoe de organisatie haar positie als buurtpodium zal bestendigen wordt niet duidelijk uit de visie of de programmering. De wijze waarop de programmering tot stand komt, vindt de commissie aanbodgericht; met het programma wordt niet ingespeeld op wat er leeft in de wijk.

De commissie verwacht dat dit de zeggingskracht van het programma voor de bewoners in Oost niet ten goede komt. De programmering op verschillende locaties in Oost vindt de commissie wel een goede stap in de richting van een daadwerkelijke verbinding met de buurt. Zo is de commissie ook positief over de poging van de organisatie om actuele verhalen uit de buurt te benutten als thematisch uitgangspunt. De commissie vindt het dan wel een gemiste kan dat dit vooral incidenteel gebeurt, waardoor het niet zorgt voor samenhang in het programma-aanbod. Naast de focus op de programmeringstaak zal Oostblok de komende periode ook zelf produceren en projecten initiëren.

De commissie vindt een aantal beoogde samenwerkingen binnen het programma, zoals de samenwerking met Dood Paard, in beginsel interessant. Deze samenwerkingen zijn echter nog niet concreet uitgewerkt. Het vakmanschap is aanwezig om een theater van dit formaat van kwalitatieve programmering te voorzien en iets duurzaams in de wijk teweeg te brengen; het is een professioneel team. De commissie heeft twijfels of het voorgenomen programma laagdrempelig en kleinschalig genoeg is om nieuw publiek te vinden.

Zakelijke kwaliteit

De commissie beoordeelt de zakelijke kwaliteit als zwak. De begroting vindt de commissie niet realistisch. Er is geen duidelijke visie geformuleerd op hoe eigen inkomsten gerealiseerd worden. De commissie vindt het een wankel uitgangspunt dat uit de locatieprogrammering het beoogde aandeel inkomsten verwacht wordt, aangezien de kosten hiervoor waarschijnlijk niet op zullen wegen tegen de baten. De kosten van die programmering worden, volgens de commissie, te laag ingeschat.

Daarnaast zijn de kosten voor de eigen producties niet af te lezen uit de begroting. Dat, en de reden waarom de producerende tak in een aparte stichting is ondergebracht, wordt in de plannen niet toegelicht. De commissie vindt dat dit de inzichtelijkheid van de begroting niet verbetert. De mix van inkomsten is beperkt en de gevraagde subsidie is vrij hoog in verhouding tot de overige inkomsten uit bijvoorbeeld private middelen en sponsoring. Daarnaast wordt in de komende periode een naar mening van de commissie behoorlijk ambitieuze groei in publieksinkomsten verwacht. Het pand kent volgens aanvrager achterstallig onderhoud, wat in de ogen van de commissie een risico is voor de exploitatie van het theater. Het kan de publieksfunctie en de beoogde publieksinkomsten in de weg staan.

De bedrijfsvoering is daarmee, als gezegd, over het geheel genomen zwak. De risico’s zijn hoog en dat is niet terug te zien in de manier waarop de bedrijfsvoering is ingericht. Er is ook geen visie op het omgaan met risico’s geformuleerd. Er is een mate van afhankelijkheid van gesubsidieerde functies. De personeelskosten zijn hoog en het feit dat de zakelijk leider fulltime is aangesteld, is - naar oordeel van de commissie - uit verhouding met de inzet die daarin plaats moet vinden.

Het bestuur en toezicht zijn op orde, al vindt de commissie in de samenstelling de theatersector wel oververtegenwoordigd. De Governance Code Cultuur wordt toegepast. Oostblok geeft aan in de toekomst te streven naar meer culturele diversiteit in het bestuur, er is niet specifiek iets geformuleerd over culturele diversiteit in het personeelsbestand.

Publiek

De commissie beoordeelt het criterium publiek als voldoende. Oostblok heeft een heldere visie op publiek geformuleerd, waarbij de organisatie zich vooral richt op het bereiken van nieuw publiek voor het podium. De marketinginspanningen sluiten op het eerste gezicht aan bij de ambitie nieuw publiek en groei te bereiken. In middelen en uren wil men de marketing uitbreiden. Voor de programmering en marketing is dezelfde persoon verantwoordelijk en dat vindt de commissie begrijpelijk.

Niet duidelijk is evenwel wat de concrete marketinginspanningen vervolgens zullen zijn. Duidelijk wordt dat door duurzame samenwerking met andere partijen (ook buiten cultuur), men nieuwe doelgroepen wil bereiken. Door de schoolvoorstellingen haalt Oostblok ook een jong publiek binnen. Ook dit zorgt voor de kwantitatieve groei in publiekscijfers. Er wordt in Oost ook op locaties buiten het podium geprogrammeerd, om de zichtbaarheid te vergroten. Oostblok wil specifiek investeren in de culturele diversiteit van zowel de toeschouwers als makers, maar deze ambitie wordt niet concreet vertaald in acties. Al benoemt de aanvraag dat de organisatie lage drempels en betrokkenheid wil creëren, deze visie vindt de commissie niet vertaald in een programmering waaruit aansluiting met bewoners in Oost blijkt.

Belang voor de stad: verbinding en spreiding

De commissie beoordeelt de verbinding met de stad als voldoende. Oostblok verhoudt zich als podium volgens de commissie onvoldoende tot de buurt waar het theater en de bewoners zijn gevestigd. Het valt de commissie op dat er geen sterke culturele coalities zijn met andere podia of theaterinitiatieven in Oost. Een grote lijst samenwerkingspartners wordt opgevoerd, die voornamelijk stadsbreed opereren. De organisatie verbindt zich niet direct met stedelijke vraagstukken.

De commissie beoordeelt de spreiding als goed. Oostblok is gevestigd in stadsdeel Oost, waar alle activiteiten plaatsvinden. Met het grote aandeel aan activiteiten en publiek dat hierdoor wordt bereikt buiten het stadscentrum, draagt de organisatie goed bij aan de spreiding van het cultuuraanbod.

Conclusie

De commissie adviseert om gelet op de bovenstaande overwegingen de aanvraag van Oostblok niet te honoreren.