Stichting Museum zonder Muren

Visuele kunsten
Aangevraagd: € 70.000
Toegekend: € 0

Inleiding

Stichting Museum zonder Muren wil in haar programma's de stem van de stad laten doorklinken. De materiële en immateriële wereld van de stad vormt de basis voor de activiteiten van de organisatie. Museum zonder Muren programmeert laagdrempelige evenementen in de openbare ruimte in samenspraak en in samenwerking met bewoners, belanghebbenden en intermediairs. De projecten reflecteren op actuele thema’s of zijn juist gebaseerd op vergeten verhalen. De buurt is voor de organisatie het museum. De organisatie hecht belang aan de artistieke kwaliteit van de activiteiten in de openbare ruimte maar vindt het zeker ook belangrijk dat deelnemers zichzelf herkennen in de projecten. Museum zonder Muren stelt zich ten doel mensen te stimuleren hun omgeving te herwaarderen, de sociale cohesie te versterken en een frisse blik te bieden op de kwaliteiten van bewoners, cultuur en architectuur. Verder wil Museum zonder Muren het debat aanjagen over de kracht van museale initiatieven in de wijken.

In de komende periode wil de organisatie de artistieke kwaliteit ontwikkelen door met samenwerkingspartners als het Tropenmuseum en de Reinwardt Academie een methodiek te ontwikkelen voor een afgebakende, overdraagbare en efficiënte werkmethode. Deze werkmethode moet vastleggen hoe een organisatie mensen op een spannende en participatieve manier in contact kan brengen met museale kunstprogrammering, in de context van een buurt.  Daarnaast wil Museum zonder Muren zich in 2017 en 2018 ontwikkelen op zakelijk vlak. In 2019 dient er een vast kernteam van freelancers te zijn, met een duidelijke rolverdeling. Museum zonder Muren wil het organisatiemodel zo inrichten dat het innovatief is en als voorbeeld kan dienen voor anderen. Verder doet de organisatie onderzoek naar een passend verdienmodel. Ook op het vlak van publieksbereik wil de organisatie de komende jaren groeien. Zij wil dat het aantal bezoekers in 2019 minimaal verdubbeld is ten opzichte van 2014 en 2015. De organisatie wil bezoekers uit heel Nederland en het buitenland aantrekken.

Om bovenstaande ontwikkeldoelen te realiseren zet Museum zonder Muren een aantal instrumenten in. Er is een tweejarige samenwerking voorzien met het Tropenmuseum en de Reinwardt Academie; de drie partners werken aan een nieuw programma genaamd ‘Rituelen in de Stad’. Dit programma wordt uitgevoerd in de Dapperbuurt, de Oosterparkbuurt en de Indische buurt. Verder wil Museum zonder Muren het debatplatform ‘Museum om de Hoek’ voortzetten en een jaarlijks grootstedelijk programma-aanbod ontwikkelen van museale initiatieven uit alle wijken van Amsterdam. Onder leiding van een expert van een adviesbureau wil de stichting een internationaal onderzoek uitvoeren naar verdienmodellen. Verder wil Museum zonder Muren externe coaching voor het kernteam organiseren.

Stichting Museum zonder Muren vraagt aan het AFK een bijdrage van gemiddeld € 70.000 per jaar, waarvan € 13.000 per jaar voor de realisatie van het ontwikkeling en € 57.000 per jaar voor de reguliere activiteiten.

Beoordeling ontwikkelplan

Beginsituatie, einddoel en noodzaak ontwikkeling

De commissie beoordeelt de beschrijving van de beginsituatie, het einddoel en de noodzaak tot ontwikkeling als zwak.

Met betrekking tot de beginsituatie reflecteert Museum zonder Muren alleen op zijn organisatorisch functioneren, waarover het ook een sterkte-zwakteanalyse bijvoegt. De organisatie zet andere aspecten van de beginsituatie, zoals de financiële kant, het publieksbereik en de kwaliteit van de activiteiten, weinig uiteen in het plan. De geboden informatie laat veel impliciet; cijfermatig materiaal zoals financiële resultaten en publiekscijfers zijn niet toegelicht. Bovendien stemmen de behaalde publiekscijfers in het ontwikkelplan niet overeen met de cijfers op het aanvraagformulier. Overige informatie wordt geleverd in een evaluatieboekje uit 2015, maar dit wekt bij de adviescommissie eerder de indruk van promotiemateriaal dan van een zelfkritische evaluatie van waar de organisatie op dit moment staat.

De doelen op zakelijk gebied en op het gebied van publieksbereik zijn concreet en meetbaar omschreven. Het streven om het aantal participanten en bezoekers voor 2019 te laten groeien, is helder. Met betrekking tot de beoogde artistieke ontwikkeling voor de periode 2017-2018 formuleert Museum zonder Muren echter geen duidelijk, evalueerbaar einddoel, anders dan dat de ontwikkeling moet leiden tot kwalitatief goede programma’s. Museum zonder Muren wil daarnaast in artistiek opzicht zijn werkmethodes verder ontwikkelen, de balans tussen output en input verbeteren, zijn methodes evalueren en overdragen en voor 2019 uitgroeien tot een bekend museum in Amsterdam. Dit ziet de commissie echter niet in de eerste plaats als artistieke doelen.

Museum zonder Muren motiveert in de ogen van de commissie matig waarom het juist de gekozen terreinen wil versterken en professionaliseren. Zij merkt op dat Museum zonder Muren zich in zijn aanvraag beperkt tot globale toelichtingen en weinig benoemt of concretiseert op inhoudelijk of praktisch gebied. Zo is een van de aandachtspunten van Museum zonder Muren dat het innovatief wil blijven in zijn kunstprogrammering, waarbij het verwijst naar de bijgevoegde evaluatie. In zijn artistieke ontwikkeldoelstelling ontbreekt dat punt echter in zijn geheel.

De commissie maakt uit het plan wel op dat Museum zonder Muren de beoogde ontwikkelingen noodzakelijk acht om meer continuïteit, stabiliteit en kwaliteit te realiseren. Gezien de fase waarin de organisatie zich bevindt, heeft de commissie begrip voor deze doelstellingen. Ze had echter meer inzage willen krijgen in de vraag waarom de organisatie het publieksbereik wil verdubbelen, waarom Museum zonder Muren op zakelijk en organisatorisch vlak innovatief wil zijn en waarom nieuwe werkmethodes ontwikkeld moeten worden. Het gegeven dat de organisatie niet laat zien hoe op dit moment aan projecten wordt gewerkt, draagt nog bij aan die onduidelijkheid.

Het ontwikkelplan geeft aan waarvoor Museum zonder Muren coaches wil inzetten en bij welke stappen, namelijk voor het ontwikkelen van een verdienmodel en voor ontwikkeling van de organisatie. Museum zonder Muren beschrijft in zijn aanvraag wie de coaches zijn. De commissie vindt de profielen gedeeltelijk passend voor de beoogde ontwikkeling: de coach voor ontwikkeling van de organisatie heeft duidelijk ervaring op dit gebied, de coach voor ontwikkeling van een verdienmodel echter lijkt vooral ervaring te hebben op andere gebieden dan alternatieve financiering.  

Instrumenten

De commissie beoordeelt de motivering voor in te zetten instrumenten als voldoende.

Museum zonder Muren omschrijft vier instrumenten die het wil inzetten om tot de beoogde resultaten te komen. Het onderzoek naar een passend verdienmodel en de inzet van coaches zijn helder beschreven, evenals de te nemen stappen. Zo wil Museum zonder Muren voor het nieuwe verdienmodel vergelijkend (internationaal) onderzoek doen naar alternatieve modellen en enkele experimenten uitvoeren met prototypes van het beoogde financieringsmodel.

De overige twee instrumenten, samenwerking in het kader van ‘Rituelen in de Stad’ en de grootstedelijke samenwerking, vindt de commissie echter minder overtuigend uitgewerkt. Museum zonder Muren wil voor ‘Rituelen in de Stad’ samenwerken met het Research Center for Material Culture, het Tropenmuseum en de Reinwardt Academie. De samenwerking met de Reinwardt Academie lijkt eruit te bestaan dat Museum zonder Muren een stageplek biedt aan een vierdejaars student en samenwerkt met het lectoraat. De vorm van de samenwerking met deze partijen wordt echter nauwelijks toegelicht. De inhoudelijk invulling en de stappen van het programma moeten de komende twee jaar nog worden uitgewerkt.

Het instrument van de grootstedelijke samenwerking is gebaseerd op de al ingezette formule van ‘Museum om de Hoek’, waarvoor in de komende periode een stuurgroep wordt betrokken. De commissie vindt het positief dat Museum zonder Muren zich het afgelopen jaar met het initiatief tot Museum om de Hoek actief heeft getoond in het samenbrengen van buurtmusea en het delen van kennis. De rol van Museum om de Hoek in de toekomstige ontwikkeling van Museum zonder Muren wordt naar de mening van de commissie echter summier toegelicht.

Museum zonder Muren schrijft op meerdere plekken in de aanvraag belang te hechten aan innovatie. De stichting is van plan om zowel op het gebied van organisatievorming als op het gebied van verdienmodellen een voortrekkersrol te vervullen en kennis te delen. In de aanvraag maakt zij echter onvoldoende aannemelijk of ze in staat is daadwerkelijk voorbeeldstellende instrumenten hiervoor te ontwikkelen.

Realisme en omgevingsbewustzijn

De commissie beoordeelt het realisme en de blijk van omgevingsbewustzijn als zwak.

De commissie kan moeilijk beoordelen of de doelen haalbaar zijn in relatie tot de beginsituatie en de gekozen instrumenten, omdat de beginsituatie te weinig is gespecificeerd. De beperkte blijk van kritische reflectie op het eigen functioneren en eerder behaalde resultaten draagt eraan bij dat de commissie twijfelt over de realiteitszin van de plannen.

Op buurtniveau speelt zich cultureel en museaal de afgelopen jaren veel af in de stad. Het ontwikkelplan maakt niet duidelijk of Museum zonder Muren zich dat voldoende realiseert. In het ontwikkelplan beschrijft Museum zonder Muren een analysemethode (DESTEP) om zijn omgeving in kaart te brengen. Deze methode levert volgens de commissie echter vooral algemene inzichten op; hoe de inzichten zich verhouden tot wat Museum zonder Muren in de praktijk doet en wil gaan doen, blijft onbenoemd.

De commissie ziet wel dat de organisatie als een van de initiatiefnemers van de ‘Museum om de Hoek’-avonden beschikt over kennis van andere initiatieven en de omgeving waarin zij werkt. Op basis daarvan gaat de commissie ervan uit dat Museum zonder Muren zich enigszins bewust is van de omgeving waarin het opereert.

Evaluatie en bestendiging van resultaten

De commissie beoordeelt de wijze van evaluatie en bestendiging van resultaten als voldoende.

De organisatie schrijft voor alle instrumenten evaluaties in het verschiet te hebben; de locaties waar de evaluaties zullen worden gepresenteerd zijn zelfs al bekend. Alles wordt gedocumenteerd en gepresenteerd aan publiek. In hoeverre de huidige en nieuwe stakeholders hierbij betrokken zijn, is niet duidelijk. Gekeken naar de inhoudelijke aanpak van de evaluaties vindt de commissie ook hier de aanvraag nog niet zo concreet. Een belangrijk evaluatiemoment wordt het zesjarige bestaan van Museum zonder Muren. Gelet echter op de eerder uitgevoerde grote evaluatie bij het driejarige bestaan van Museum zonder Muren, waarin de commissie weinig kritische zelfreflectie zag, is de commissie niet overtuigd van de kwaliteit van de toekomstige evaluaties. 

Museum zonder Muren werkt in zijn aanvraag de voorgenomen bestendiging en verankering van resultaten nauwelijks uit. Museum zonder Muren stelt een lerende organisatie te zijn, maar vertaalt die lerende houding naar het oordeel van de commissie nog beperkt naar het ontwikkelplan.

Delen van resultaten

De commissie beoordeelt de bereidheid tot het delen van resultaten als goed.

Museum zonder Muren toont zich in hoge mate bereid om resultaten te delen, bijvoorbeeld door alle trajecten te beschrijven, te evalueren, te documenteren en te presenteren aan een breed publiek. Alle informatie wordt beschikbaar gemaakt voor belangstellenden door openbaar beschikbare publicaties, het organiseren van een conferentie, via Museum om de Hoek-bijeenkomsten en de nieuwsbrief. Daarnaast zal de organisatie door middel van gastcolleges of als gastspreker haar ervaringen delen. De commissie kan zich voorstellen dat de voorgenomen kennisuitwisseling bij kan dragen aan ontwikkeling van de sector. Tegelijkertijd is de commissie van mening dat ontwikkeling van de kritische blik van de organisatie noodzakelijk is om de waarde hiervan te versterken.

Conclusie

Op basis van de beoordeling van de afzonderlijke criteria is de commissie van mening dat het ontwikkelplan van Stichting Muziek zonder Muren niet van voldoende kwaliteit is. Zij adviseert daarom de aanvraag niet te honoreren.

Commissie en adviseurs

De aanvraag is beoordeeld door de adviescommissie Visuele kunsten.