Heesterveld Creative Community

Inleiding

Stichting Heesterveld Creative Community (HCC) is een broedplaats met woon- en werkruimte voor kunstenaars en creatieve bewoners in de Heesterveldbuurt in Amsterdam Zuidoost.
HCC wil de bewoners van de broedplaats stimuleren en faciliteren in hun artistieke praktijk, bij het aangaan van samenwerkingen en in hun cultureel ondernemerschap. HCC doet dit door bewoners te selecteren, hen op maat individuele ondersteuning te verlenen en hen op te nemen in de publieke programmering van HCC. Bij de samenstelling van de programmering vertrekt HCC vanuit inclusiviteit, talentontwikkeling, het tonen van andere verhalen en de verbinding met buurt en maatschappij. HCC organiseert in 2019-2020, net als de afgelopen jaren, presentaties tijdens de Museumnacht, 24H Zuidoost, Open Art Route en de Vrijheidsmaaltijd. Daarnaast zal de programmering de komende jaren bestaan uit een eventuele samenwerking met Club Jack, vier presentaties vanuit het talentontwikkelingstraject Makersplatform en ad hoc programmering op basis van het aanbod vanuit de bewoners.

HCC heeft op artistiek vlak de ambitie om makers in Zuidoost nog beter te inspireren en faciliteren. Door hun artistieke kwaliteiten te stimuleren wil HCC bewerkstelligen dat de makers meer en betere presentaties met een groter bereik produceren en zo een evenwichtige partner kunnen zijn voor culturele instellingen en financiers binnen en buiten Amsterdam Zuidoost. Ook wil de organisatie haar artistieke visie met betrekking tot de kruisbestuiving tussen diverse disciplines en diverse identiteiten verder ontwikkelen en zichtbaar maken in de programmering. Als laatste wil HCC de artistieke kwaliteit van het talentontwikkelingstraject Makersplatform versterken.

Op zakelijk gebied wil HCC zichzelf de aankomende twee jaar ontwikkelen tot een professionele culturele speler in Zuidoost die in staat is om kwalitatief interessante kunstprojecten in Zuidoost te kunnen initiëren en produceren. Ook streeft de organisatie naar een financieel rendabele exploitatie met een goede balans tussen subsidie en eigen inkomsten.

HCC streeft ernaar om ook kinderen, jongeren, toeristen en cultuurliefhebbers van binnen en buiten Zuidoost kennis te laten maken met de activiteiten van de organisatie. Verder wil de organisatie inzicht krijgen in het publieksbereik, een gespecificeerd communicatieplan uitwerken, banden met bestaand publiek aanhalen en de samenwerking met horeca en hotels in Zuidoost versterken.

Stichting Heesterveld Creative Community vraagt aan het AFK voor de periode 2019-2020 een bijdrage van gemiddeld € 99.500 per jaar, waarvan € 13.500 per jaar voor ontwikkeling en € 86.000 voor de reguliere activiteiten.

Artistieke kwaliteit

De commissie beoordeelt de artistieke kwaliteit als zwak. Sinds de start heeft HCC een basis gelegd voor de broedplaats door een doorlopend programma te realiseren, een talentontwikkelingstraject te initiëren en door sinds 2017 actief kunstenaars te selecteren die in HCC mogen wonen en werken. De commissie waardeert de uitgangspunten van HCC, maar vindt dat deze in het plan artistiek onvoldoende overtuigend uitgewerkt worden. Uit de gerealiseerde programmering en uit het plan voor de toekomst maakt de commissie op dat het vakmanschap van de organisatie hoofdzakelijk op facilitair en organisatorisch gebied tot uiting komt. HCC treedt richting bewoners en samenwerkende organisaties vooral faciliterend op en sluit veelal aan bij bestaande initiatieven zoals de Museumnacht, Open Art Route Zuidoost, de vrijheidsmaaltijd en 24H Zuidoost.

Het plan maakt onvoldoende duidelijk welke artistiek onderscheidende activiteiten de organisatie zelf organiseert binnen en buiten de genoemde samenwerkingen. Ook is niet altijd duidelijk hoe de activiteiten zich verhouden tot de uitgangspunten van HCC en wat de toegevoegde artistieke waarde ervan is. Het programma van de organisatie heeft naar mening van de commissie nog te weinig onderscheidend artistiek vermogen om op eigen kracht, zonder aan te sluiten bij evenementen van derden, substantieel publiek van buiten aan zich te binden. Zeggingskracht heeft de organisatie HCC volgens de commissie daarom vooral voor de bewoners van de broedplaats.

HCC wil haar artistieke kwaliteit met deze aanvraag verder ontwikkelen. Daarom wordt binnen dit criterium tevens de kwaliteit van de ontwikkeling beoordeeld. De commissie vindt de beschrijving van de beginsituatie helder. Omdat op dit moment de artistieke kwaliteit bescheiden is, onderschrijft de commissie de noodzaak voor de verdere ontwikkeling daarvan.

HCC heeft met de beoogde artistieke ontwikkeling twee einddoelen voor ogen. Ten eerste wil HCC de makers meer inspireren en faciliteren, zodat zij meer artistieke kwaliteit kunnen realiseren. Dat leidt volgens HCC tot een groter publieksbereik en zorgt ervoor dat de makers evenwichtiger partners worden voor culturele instellingen. De commissie vindt dit doel erg abstract geformuleerd. Daarnaast constateert de commissie dat HCC hierbij uitgaat van aannames die niet zijn onderzocht en niet vanzelfsprekend zijn. Zo leidt bijvoorbeeld kwalitatief beter werk niet noodzakelijkerwijs tot meer publieksbereik. Het beoogde einddoel is daarmee in de ogen van de commissie weinig realistisch.

Het Makersplatform is het instrument dat HCC wil inzetten om makers te inspireren en faciliteren. Dit platform geeft vier geselecteerde kunstenaars de kans om zich te professionaliseren of nieuwe wegen in te slaan. Dit is helder beschreven in de aanvraag. Professionele makers vanuit de HCC-gemeenschap worden als Meesters ingezet om de vier kunstenaars te coachen. De commissie vindt deze methode werkbaar, maar constateert dat het succes in belangrijke mate afhankelijk is van de selectie van de Meesters. De commissie vindt het van doorslaggevend belang dat dit voorbeeld stellende kunstenaars zijn, die ervaring hebben met coaching en passen bij de ontwikkelvragen van de deelnemers. Het plan maakt echter niet duidelijk wie de Meesters zullen zijn. Gezien de variëteit van kunstenaars binnen HCC en uiteenlopende ontwikkelvragen die zij zullen hebben, acht de commissie het niet aannemelijk dat voor iedere (toekomstige) deelnemer aan het Makersplatform binnen HCC en stadsdeel Zuidoost een goede Meester te vinden is. De aanvraag beschrijft niet wat het Makersplatform in het verleden heeft opgeleverd. De commissie heeft daarom sterke twijfels of dit instrument zal leiden tot het beoogde einddoel.

Het tweede einddoel van HCC, het verder ontwikkelen van de artistieke visie, acht de commissie realistisch en ook noodzakelijk. Het aanstellen van een programmeur als instrument om de artistieke visie te ontwikkelen, vindt de commissie zinvol en passend bij het doel.

Om de artistieke producten van zowel de aan HCC verbonden makers als de activiteiten van HCC zelf meer impact te laten hebben in de stad, kiest de organisatie het instrument van samenwerking met “grote spelers” binnen en buiten Zuidoost. Dit vindt de commissie een goed voornemen. De commissie mist echter een verdere uitwerking van dit punt. Met welke partners wordt samengewerkt en tot welke activiteiten dat leidt, wordt niet onderbouwd. Daardoor kan de commissie niet goed beoordelen of dit instrument passend is bij het doel.

Zakelijke kwaliteit

De commissie beoordeelt de zakelijke kwaliteit als onvoldoende. HCC is een kleine organisatie die met veel vrijwillige inzet en improvisatietalent draaiend gehouden wordt. De coördinator en het bestuur zijn professioneel en hebben ervaring. De coördinator kan zich, gezien haar beperkte aanstelling van acht uur per week, slechts bezighouden met de meest urgente taken en richt zich noodgedwongen vooral op het realiseren van activiteiten. Een lid van het bestuur vormt samen met de coördinator het leidinggevende team. De commissie vindt dat de organisatie te kwetsbaar is om te kunnen spreken van een gezonde bedrijfsvoering. Zodoende is er niet voldoende basis aanwezig om de programmering te realiseren en het beoogde publiek de komende twee jaar te bereiken. De recente bundeling van krachten met Open Art Route Zuidoost kan met het oog daarop een goed idee zijn. Dit is echter onvoldoende uitgewerkt in het plan, zodat de commissie geen inschatting kan maken van de synergievoordelen en/of organisatieversterking die dit concreet heeft opgeleverd.
HCC geeft aan de Governance Code Cultuur te volgen. De commissie constateert dat de governance op orde is.

De begroting laat zien dat het kostenniveau in 2019 en 2020 ten opzichte van 2017 meer dan zeven keer zo hoog komt te liggen. Dit vindt de commissie niet realistisch. Niet alleen omdat er te weinig zakelijke kennis in de organisatie aanwezig is om een dergelijke abrupte stijging in goede banen te leiden, maar ook omdat de commissie de stijging als zodanig buiten proportie vindt. De commissie constateert ook dat de eigen inkomsten onder het doelpercentage van 25% liggen. HCC geeft aan laagdrempelig te willen zijn en daarom geen toegangsprijzen te willen heffen. De commissie begrijpt dat dit past bij de doelstelling van HCC, maar vindt het geen afdoende zakelijke motivatie. Eigen inkomsten kunnen immers ook worden verkregen uit sponsoring, via crowdfunding of van private fondsen. Uit de begroting blijkt dat HCC de komende twee jaar geen realistische mix van inkomstenbronnen heeft opgenomen en dat de organisatie nagenoeg geheel afhankelijk is van de bijdrage van het AFK en Ymere.
 

HCC merkte in de aanvraag zakelijke kwaliteit als ontwikkeldoel aan. Daarom wordt binnen dit criterium tevens de kwaliteit van de ontwikkeling beoordeeld. De commissie vindt de beschrijving van de beginsituatie niet duidelijk genoeg. HCC gaat daarbij namelijk vooral in op de uitgangssituatie 2016-2017, de vorming van een stichting met bestuur en de professionalisering van het HCC Team vanaf die jaren. Er wordt naar mening van de commissie geen samenhangende analyse gegeven van de huidige zakelijke situatie.

Op zakelijk gebied wil HCC zichzelf de aankomende twee jaar ontwikkelen tot een professionele culturele speler in Zuidoost. Het is de bedoeling voldoende organisatorische slagkracht te genereren om kwalitatief interessante kunstprojecten in Zuidoost te kunnen initiëren en produceren. HCC wil zich door ontwikkelen naar een organisatie met een financieel rendabele exploitatie waarbij subsidie en eigen inkomsten in balans zijn. De commissie ziet de noodzaak voor deze ontwikkeling, maar vindt de geformuleerde doelen te weinig concreet om ze als realistisch te beoordelen. De commissie vindt dat er een scherpere, samenhangende analyse van de zakelijke beginsituatie nodig is om te kunnen bepalen welke doelen op dit moment prioriteit hebben en welke instrumenten de organisatie op zakelijk vlak gestructureerd en duurzaam kunnen versterken.

Als ontwikkelinstrument kiest HCC voor het inzetten van een coach voor de knelpunten in de ontwikkeling. De commissie constateert dat deze knelpunten niet concreet worden benoemd en dat te summier wordt uitgewerkt hoe en wanneer de coach wordt ingezet. Waarom de organisatie kiest voor een coach waarmee al langer wordt samengewerkt, is niet toegelicht. De commissie mist een integrale visie en aanpak voor het versterken van de organisatie en heeft daarom geen vertrouwen in de voorgestelde ontwikkeling.

Publieksbereik

Het publieksbereik beoordeelt de commissie als zwak. HCC heeft geen onderzoek gedaan naar de doelgroepen en het publieksbereik van haar activiteiten, maar schat in dat de organisatie in 2016 en 2017 per jaar ongeveer 5.000 bezoekers met een cultureel-diverse achtergrond bereikt heeft. Gezien de deelname aan verschillende stads- en stadsdeelbrede evenementen en de locatie van Heesterveld in Zuidoost, vindt de commissie deze inschatting aannemelijk. Ook vindt de commissie dit bereik passend bij de activiteiten van HCC.

HCC heeft tot doel de komende twee jaar de banden met bestaand publiek te versterken, nieuw publiek aan te trekken en samenwerkingen met horeca en hotels aan te gaan. Dit alles moet resulteren in een verdubbeling van het publieksbereik in 2019 ten opzichte van 2017. Om dit te bereiken gaat HCC een communicatiemedewerker aanstellen die publieksonderzoek gaat doen en het communicatieplan verder gaat uitwerken. De commissie constateert dat HCC nog te weinig ervaring en expertise heeft op het gebied van communicatie om een verdubbeling van het bereik aannemelijk te kunnen maken. Ook gezien het weinig onderscheidende artistiek profiel vindt de commissie een dergelijke grote ambitie niet realistisch.

HCC bereikt met zijn programmering publiek met een cultureel diverse achtergrond. Dit vindt de commissie positief. Het ondernemingsplan benoemt verschillende doelgroepen die de organisatie de komende periode wil bereiken. Naast de bestaande doelgroepen (buurtgenoten, HCC-bewoners en huurders) wil HCC ook jongeren van 6 t/m 25 jaar, kunst- en cultuurliefhebbers van binnen en buiten Zuidoost en toeristen gaan bereiken. De commissie vindt de doelgroepen te breed en te ambitieus voor de schaal van de organisatie. Uit het feit dat de doelgroepen slechts gedeeltelijk aan activiteiten gekoppeld worden blijkt volgens de commissie dat de organisatie scherpere keuzes moet maken. De organisatie merkt zelf op dat het nog ontbreekt aan een overtuigende strategie om communicatiemiddelen in te zetten. De commissie onderschrijft dat. De organisatie heeft op het gebied van communicatie weliswaar veel goede ideeën, maar zet deze niet om in een concrete en gestructureerde aanpak. De elementen en instrumenten die genoemd worden, lijken de commissie op zichzelf zinvol, maar zijn onvoldoende concreet uitgewerkt om vertrouwen te kunnen hebben in het beoogde effect. De commissie heeft daarom weinig vertrouwen in de marketingaanpak en is er niet van overtuigd dat de nieuwe doelgroepen en de verdubbeling van het publieksbereik daadwerkelijk bereikt zullen worden.

Bijdrage aan de veelzijdigheid van het cultuuraanbod in de stad

De bijdrage aan de veelzijdigheid van het Amsterdamse cultuuraanbod beoordeelt de commissie als voldoende. HCC biedt onderdak aan een diverse groep kunstenaars die werkt binnen uiteenlopende disciplines, met een accent op muziek en beeldende kunst. Deze disciplines zijn goed vertegenwoordigd binnen het Kunstenplan. Niettemin onderscheidt HCC zich doordat de organisatie de potentie heeft een zichtbaar platform te worden voor een informeel circuit van makers en jongeren uit Zuidoost dat door Kunstenplaninstellingen niet of nauwelijks wordt bediend en/of bereikt.

Conclusie

Op grond van bovenstaande overwegingen adviseert de commissie de aanvraag van Stichting Heesterveld Creative Community niet te honoreren.

De aanvraag van stichting Heesterveld Creative Community is beoordeeld binnen de adviescommissie Visuele kunsten.