Nieuw Ensemble

Inleiding

Het Nieuw Ensemble is een internationaal ensemble voor hedendaagse muziek. Het richt zich principieel op het heden, vanuit de gedachte dat een levende muziekcultuur bestaat bij gratie van een optimale wisselwerking tussen componisten, musici en publiek. Het zet zich naar eigen zeggen in voor een muziekcultuur die in beweging is en toekomstperspectief heeft. De artistieke uitgangspunten van het ensemble zijn: het uitvoeren van muziek van grote twintigste - en eenentwintigste-eeuwse meesters, het ten gehore brengen van premières voor het Nieuw Ensemble en voor het Atlas Ensemble, een platform zijn voor jonge makers, presenteren van programma’s en thematische projecten, samenwerking met buiten-Europese musici en de creatie van nieuw intercultureel repertoire. De organisatie geeft prioriteit aan het bouwen  een nieuwe eigen wereld: het initiëren van innovatieve, grensverleggende samenwerkingen tussen musici en componisten uit allerlei culturen. In samenwerking met de compositieafdeling van het Conservatorium van Amsterdam, organiseren het Nieuw Ensemble en het Atlas Ensemble diverse projecten met jonge componisten. Ook wordt samengewerkt met het Holland Festival, de Cello Biënnale Amsterdam, de AAA-serie van het Koninklijk Concertgebouworkest, Cappella Amsterdam, de Zaterdagmatinee, het Concertgebouw, Podium Mozaïek, de Tolhuistuin en de Concertzender.

In de periode 2017-2020 streeft het Nieuw Ensemble naar een optimaal evenwicht tussen kwaliteit, publieksbereik en financiële haalbaarheid. Prioriteiten zijn het voortzetten van de samenwerking met het Muziekgebouw aan ’t IJ, het proactief onderhouden en benutten van contacten met grotere en kleinere podia in binnen- en buitenland en het aanboren van publieke en private fondsen om eigen inkomsten te vergroten. Het Nieuw Ensemble wil doorgaan op de (na de doorstart) ingeslagen weg en streven naar een haalbare uitbreiding van de activiteiten. Hierbij wordt een aantal veranderingen voorgenomen, zoals het actiever werven van concerten in binnen- en buitenland en van publiek, sponsors en publieke en private fondsen. De Atlas Academy zal opnieuw worden vormgegeven en omgedoopt worden tot Atlas Lab: een laboratorium voor de creatie van nieuw intercultureel repertoire. Het archief van live-opnamen van het Nieuw Ensemble zal toegankelijk worden gemaakt via de Concertzender en activiteiten op YouTube zullen worden uitgebreid.

In de periode 2013-2016 wordt Nieuw Ensemble structureel ondersteund door Gemeente Amsterdam voor € 154.160 per jaar. In het kader van het Kunstenplan 2017-2020 vraagt Nieuw Ensemble een subsidiebedrag van € 249.677 per jaar. In de periode 2013-2016 werd Nieuw Ensemble structureel ondersteund door Gemeente Amsterdam (€ 154.160 per jaar).

Artistiek-inhoudelijke kwaliteit

De commissie beoordeelt de artistiek-inhoudelijke kwaliteit als goed. In het ondernemingsplan is een brede, veelomvattende visie geformuleerd. Daaruit ontstaat echter geen duidelijk beeld van de artistiek-inhoudelijke ontwikkelingen die de organisatie beoogt op de langere termijn in relatie tot de positie die de organisatie inneemt binnen de sector. Het Nieuw Ensemble heeft een uniek artistiek profiel en een eigen plek in het Nederlandse muziekveld. Er wordt op hoog niveau gemusiceerd.

De commissie heeft veel waardering voor het vakmanschap van het Nieuw Ensemble. Het ensemble heeft een goed oog voor jonge, nog onbekende, getalenteerde componisten uit Nederland en ver daarbuiten, alsook niet-westerse nieuwe muziek. Daarin weet zij zich goed te onderscheiden.

De plannen voor 2017 zijn helder omschreven. Voor de periode daarna presenteert het ensemble een overzicht van mogelijke projecten die potentieel interessant zijn. Het is de commissie echter onduidelijk welke projecten het ensemble wanneer zal realiseren. Daarbij valt op dat er projecten zijn opgenomen die in het verleden al genoemd werden, maar nooit zijn gerealiseerd. Reflectie daarop ontbreekt. Bijgevolg  mist de commissie aanknopingspunten om de inhoud en samenhang van de programmering voor 2018-2020 te kunnen beoordelen.

De activiteiten van het Atlas Lab zijn vernieuwend en bijzonder, maar in de ogen van de commissie heeft het ensemble (zowel het Atlas Ensemble/Lab als het Nieuw Ensemble) beperkte zeggingskracht: de inhoud staat op het podium centraal, waardoor de presentatie veelal statisch en afstandelijk blijft. De organisatie vindt beperkt aansluiting bij actuele ontwikkelingen in het veld. Het mist daardoor, naar oordeel van de commissie, binding met de huidige muziekwereld.

Zakelijke kwaliteit

De commissie beoordeelt de zakelijke kwaliteit als zwak. In het ondernemingsplan mist een heldere verantwoording van de begroting. Deze is € 140.000 hoger dan voorgaande jaren, bij nagenoeg gelijkblijvende activiteiten. Het waarom daarvan is in de ogen van de commissie niet afdoende toegelicht. De salarissen zijn hoger dan voorheen, maar ook daarop is geen toelichting gegeven. De organisatie streeft naar een optimaal evenwicht tussen kwaliteit, publieksbereik en financiële haalbaarheid. Een risico voor dit streven ligt, zoals geconstateerd in het ondernemingsplan, in de gestaag afnemende draagkracht van de Nederlandse podia die het Nieuw Ensemble graag willen programmeren. Om die reden focust de organisatie meer op het buitenland; of dat de reden is voor de hogere begroting en waarom, kan de commissie hieruit niet opmaken.

De financieringsmix getuigt van weinig ondernemerschap en leunt zwaar op subsidie van het AFK. Zo wordt er in de begroting niet ingespeeld op de mogelijkheid om voor bijvoorbeeld compositieopdrachten projectsubsidie aan te vragen bij het Fonds Podiumkunsten De commissie mist ook private financiering op de begroting; er wordt nauwelijks werk gemaakt van particuliere bijdragen of sponsors. Een toelichting daarop ontbreekt. Ook zijn bijna geen allianties met partners aangegaan; daarop wordt niet gereflecteerd, ondanks opmerkingen daarover in het advies van de vorige Kunstenplanaanvraag.

De kosten van het Atlas Ensemble/Atlas Lab zijn niet inzichtelijk gemaakt. Ze maken voor een substantieel bedrag deel uit van de begroting, maar de bestedingen die daarmee gemoeid zijn en de reden voor dat grote aandeel in de begroting in verhouding tot de kosten van het Nieuw Ensemble zelf, worden niet uitgelegd.

De organisatie werkt met een bestuur. In de aanvraag wordt ingegaan op de verdeling van taken en bevoegdheden tussen het bestuur, de directie en de rest van de organisatie. Uit de jaarverslagen wordt niet duidelijk of het bestuur haar eigen functioneren jaarlijks evalueert. De organisatie heeft een concrete visie en aanpak op de culturele diversiteit van het personeelsbestand en het toezicht.

Publiek

De commissie beoordeelt het criterium publiek als zwak. Het Nieuw Ensemble benoemt een aantal aspecten met betrekking tot de promotie van de concerten die het uitvoert. Er is geen sprake van een uitgewerkt marketingplan dan wel een visie of marketingstrategie voor een duurzame opbouw van publiek. Het beoogde publieksbereik is bescheiden en er wordt niet ingezet op het bereiken van nieuw en meer publiek.

De commissie constateert dat er onderscheid gemaakt wordt in doelgroepen, maar dat de  aanpak voor het bereiken daarvan mist. De aanvraag geeft niet duidelijk aan wat voor publieksonderzoek in de afgelopen jaren heeft plaatsgevonden en uit het plan blijkt ook niet het voornemen om in de komende periode publieksonderzoek te gaan doen.

De organisatie heeft een visie op het bereik van cultureel divers publiek.

Belang voor de stad: verbinding en spreiding

De commissie beoordeelt de verbinding als voldoende. De sterke band met het Conservatorium van Amsterdam draagt bij aan een samenhangende cultuursector in de stad. De organisatie verbindt zich niet met stedelijke vraagstukken, bewoners, buurt en/of andere maatschappelijke organisaties in de stad.

De commissie beoordeelt de spreiding als zwak. Het grootste deel van de activiteiten en het publieksbereik in Amsterdam vindt plaats in stadsdeel Centrum en stadsdeel Zuid.

Conclusie

De commissie adviseert de aanvraag van Stichting Nieuw Ensemble niet te honoreren.

De aanvraag is beoordeeld in de adviescommissie Muziek en Muziektheater.